Sustatu

Martxel Ensunza ingeniari, irakasle eta euskaltzain urgazlea abuztuaren 23an hil zen, 73 urte zituela. Besteak beste, zientzia eta teknologiazko euskarazko testuak idazteko baliabideak zabaltzeagatik nabarmendu zen. Formulazio matematiko-fisikoetarako irakurbiderako arau nagusiak euskaraz proposatzen aitzindari izan zen, Kepa Sarasola irakasle eta informatikariak nabarmendu duenez.

Dani Larrea Mendizabal atzo hil zen, abuztuaren 24an, 65 urte zituela, gaixoaldi baten ondoren. Antzuolarra jaiotzez, Arrasaten urte askoan bizi izan dajkoa. 1997an eratutako Emun kooperatibaren sortzaileetako bat izan zen.

UEUk eta BadaLabek ikertzaile gazteei zuzendutako diziplinarteko ikerketa-proiektuen beka deialdia egin dute. Irailaren 22ra arte egongo da eskabideak egiteko aukera.

Elkar Fundazioak Joseba Jaka bekarako deialdia zabaldu du, sormen lanak sustatu eta laguntzeko asmok. Iaz literatur lana sortzeko izan zen bezala, 2025eko deialdian eleberri grafikoa edo komikia egiteko proiektu bat sarituko da. Beka 10.000 eurokoa izango da. Iazko deialdian Josu Goikoetxeak jaso zuen beka, Hiltzailea eta beste ipuin batzuk izeneko lana proposatuta.

BizkaiaTech aldizkarian Euskal fedibertsoari buruz elkarrizketa egin diote Abaraska taldeko Mikel Gartzia Santamariari. Aukera interesgarria ezagutzeko Bizkaiko Foru Aldundiak 2021eko kaleratzen duen agerkari hau. Lau ale dira urtero, eta udakoan etorri da fedibertsoari buruzkoa.

EHUren Udako Ikastaroetan (UIK) izandako jardunaldi batetik, eduki interesgarri bat. Gazteen bikote harremanetan ziber-bideetatik gertatzen diren abusu egoerak. Maria Dosil eta Uxue Llano EHUko ikertzaileek ikerketa baten berri eman zuten

Duela aste batzuk UEMAk egin zuen urteko biltzarraz informatu genuen, baina bertan 5 urterako urterako plan estrategikoa ere onartu zuten. Eta artikulu honetara dakarzkizugu bere puntu nagusiak.

Orain NLP hizkuntza teknologietako euskal enpresak euskarazko testuen korpus handi bat jarri du sarean, Hizkuntza Eredu Handien (LLM) eta Adimen Artifizialeko ekimenen biltegi nagusia den Hugginf Face baliabidean. ZelaiHandi du izena.

Tenochtitlan 3D unibertsitate-ikerketa proiektu baten emaitza da, Thomas Kole holandarrak zuzendua Mexikoko hainbat laguntzailerekin, eta irudiak egiteko software libreko Gimp, Blender eta Darktable tresnekin egina. Azteken inperioko hiriburuak 1518an zuen itxura berregin dute, espainolek hura menderatu eta funtsean suntsitu baino doi-doi lehenagokoa.

Duela aste batzuk eman genuen informazioa nola "guraso-kontrolerako sare" baten berri eman zuen Osakidetzak oso kanpaina publizitario trakets baten bidez. Tira, dena delako hori sare digitalen erabilpen osasuntsuago bat sustatzeko sortutako gida bat zabaltzeko zen; eta bere edukiak ez dira guztiz alferrekoak izango... Hortaz, hemen laburpen bat, proposatzen dituzten gomendioekin ingurune digital segurua sustatzeko.

Auto marken merkatuaz jardun genuen lehengo batean, Tesla izenaren inplikazio teknologikoak eta aktualitatekoak tarteko. Europan Tesla elektrikoak behera joan bitartean, nola modelo elektriko txinatar batzuk gora joan diren... Baina ez da Elon Musken izen txarra marken salmentetan eragina duen faktore bakarra. Nazioarteko garai ilun samarrek, eta Ukrainiako inbasioak merkatuetan eragindakoak sekulako faktorea izaten ari dira zenbait merkatutan. Errusiako kasua aztertuko dugu hemen.

Lehengoan aipatu genuen nola Elhuyarrek, Eusko Jaurlaritzaren enkarguz, gida bat sortu zuela hezkuntza-eremuan Adimen Artifiziala (AA) lantzeko. Orain, beste gida bat sortu dute, barne kontsumokoa, Elhuyarko langileei zuzendua, baina gure komunitatearentzat ere erabilgarria izan daitekeelakoan, publiko egin dute. Eskerrik asko Elhuyar.

Gure Zirkua eta bertako langile eta artistak protagonista dituen jolas eta denbora-pasa koadernoa argitaratu du Ikaselkar hezkuntza-argitaletxeak: Gure Zirkua. 8 urtetik gorako haurrei zuzenduta dago eta Ane Aierbe eta Uxue Urdangarin irakasleek sortu dute, Gure Zirkuko kideen babes eta laguntzarekin.

Duela egun batzuk komentatu genuen "Klimaren egoera Euskadin" txostena, nola beroketa globalaren eraginak zeharo lokalak diren hemen, Euskal Herrian, orain eta azken urteetan. Baina beroketarekin batera, beste datu bitxi bat ere bazekarren txostenak: euri kontuetan, berdintsu dela egoera (EAEko datuetan bederen). 

AEBetako erakunde batek, National Bureau of Economic Research delakoak, artelanen eta egoera ekonomikoaren arteko erlazioa aztertu du. 630.000 iruditako datubase batean adimen artifiziala (edo ikasketa automatikoko algoritmoak) aplikatu dute, eta bai, ekonomistek ondorioztatu dute artelanek transmititzen dituzte emozioen eta faktore ekonomikoen artean korrelazio benetakoa dagoela.

Duela egun batzuk aipatu genuen nola herri administrazio batzuk ari diren Europan software librera migratzen, bereziki Microsoften Windows sistema eragilea eta Office paketeak ordezkatu nahian. Arrazoietako bat da Windows 10 sistema eragilearen bertsioa iraungitzera doala laster: datorren urriaren 14tik ez da eguneraketarik edo partxerik egongo sistema horrentzat. Eta Windowsen erabiltzaileak Windows 11ra pasatu beharko dira berriro, lizentzien ziklo garestia berrituz, eta beste dependentzia batzuk handituz... Alternatiba libreetara pasatzeko unea da, Microsoft mundutik ihes egitekoa. Orain.

Applen lan egiten duen ikertzaile talde batek adimen artifizialaren (AA) esparrurako egindako ikerketa baten emaitza argitaratu dute. Izenburu esanguratsua du: The Illusion of Thinking. Euskaraz, bere izenburu luzean, honela: Pentsatzearen ilusioa: arrazoitzeko ereduen indarguneak eta mugak arazoen konplexutasunaren ikuspegitik ulertu.

Duela aste batzuk aipatu genuen nola Hezkuntza eremuan adimen artifiziala erabiltzeko gida argitaratu den euskaraz. Haren edukiei erreparatu diegu artikulu honetarako. Badaude zenbait azalpen eta adibide txat edo berriketako AA batekin nola jardun, baina beste era bateko AA batzuk, funtzio osagarriak dituztenak, ikastetxean erabilgarri izan daitezkeela nabarmentzen du gidak.

GPX.studio GPX formatuko fitxategiak sortzeko web bidezko tresna da, eta orain dela aste batzutatik euskaraz dago. GPX da ibilbideen formatua: oinezko edo mendi-ibilbideak edo bizikletakoak esaterako, horrela kodetzen dira, eta oso erabilgarriak dira GPS gailuetan

Vibe coding adimen artifiziala (AA) darabilen programazio modu bat da. Edo teknika, fenomeno edo joera bat, ingelesezko termino honekin Andrej Karpathyk bataiatua aurtengo otsailean. Karpathy aipatu genuen berriki Sustatun, eta orduko hausnarketan bezala kontu honetan ere ikuspegi optimista batez deskribatzen "bibrazioen araberako" kodetze edo programatzea. Beste batzuen iritziz, gauza teknologikoak garatzeko modu arriskutsua da ordea, eta lehengoan deskribatutako Tea aplikazioaren kakanahastea horrela programatu izanaren ondorioa izan daiteke (albiste honen arabera).