Sustatu

Latxa euskarazko Hizkuntza Eredu Handia eta Adimen artifizialeko (AA) ekimena Azure AI Foundry delako azpiegiturara gehitu dute. Microsoft erraldoiaren lainoa edo sareko konputazio ingurunea da Azure eta bertan Azure AI Foundry atala dago AA eredu desberdinak ostatatzeko. Latxaren bultzatzaile den Hitz Zentroak jakinarazi duenez, "Azure AI Foundry programan egotea mugarri bat da guretzat: ereduaren garrantziaren eta errelebantziaren adierazle zuzena da." Honek zera du ondoio gainera, hemendik aurrera edozein enpresa edo ikerlarik erabil dezakeela Latxa zuzenean Azure bidez.

Tea App edom Tea Dating Advice delakoa ustez emakumeak online sortutako zitetan babesteko sortutako app bat da (edo izan da). Bere funtsa zen emakumezkeok online ligatzeko plataformetan ageri diren gizonezkoak etiketatzea hitzordu edo topaketa txar, susmagarri edo ez gomendagarriak nabarmentzeko. Baina filtrazio bat gertatu da, eta agerian geratu dira milaka emakumezkoren erabiltzaileren datuak: selfiak, identifikazio agiriak, eta mezu pribatuak ere. Desastre bat. 

Estropada sasoian gaudela, bi baliabideren berri, traineru eta arraun munduko euskarazko terminologian bustitzeko. Batetik aurten Hibaika klubak atera duen "Arrauna eta euskara" liburuxka, eta bestea duela urte batzuetakoa, Hondarribia Arraun Elkarteak eta Hondarribiko Udalak 2006an argitaratu zuten "Arraunketa hiztegia".

Aste honetan Twitchen eta Segura Irratian egin dugun zuzenekoan, zientziari buruzko gizarte-pertzepzioa komentatu dugu, eta baita Auzitegi Gorenaren oldarraldi judizialeko azken erabakiak zer nolako gauzak debekatzen dizkien euskal administrazioei. Adibidez, Interneteko jardunean (webgune bat aurkeztu behar den eran), lehen hitza edo agerpena euskaraz jartzea legez kontrakoa dela ebatzi dute.

Joan den asteko euskararen kontrako Espainiako Gorenaren erabakiaren ondoren, Euskalgintzaren Kontseiluak agerraldia egin du gaur Bilbon, adierazpen publiko baten berri emateko. UEMAk 'Euskararekin bat' lelopean egindako kontzentrazioen ondoren, oldarraldi judizialaren kontrako beste agerpen bat, zeinean euskararen eta euskal erakundeen autogobernuaren aldeko erantzun bateratua eman duten 200dik gora alkatek eta udal hautetsik (alderdi eta sentsibilitate desberdinetakoak, Bilbon izanik bertako alkatea egon da lehen lerroan adibidez), EAEko Justizia Auzitegi Nagusiaren aurrean egindako agerraldian.

Zenbait erabiltzaileren kexuen ondoren, eta AntennaPod aplikazioaren garatzaileek konprobatu ahal izan dutenez, Radio Nacional de Españak ez ditu jada bere podkastak modu irekian RSS bidez guztientzat eskaintzen, eta blokeatu egiten ditu zerbitzu batzuk nahita. RNEren jabe RTVE erakunde publikoari galdetuta, onartu dute nahita egiten dutela, eta aitzakia sorta batekin erantzun dute.

Uda hasieran Espainiako FECYT fundazioak (Zientzia ministerioari atxikitako Zientzia eta Teknologiarako Fundazio Espainiarra) zientzia eta teknologiaren inguruko gizarte-pertzepzioaren inkesta argitara eman zuen, 2024ko datuekin, eta 2022ko lehenagoko inkestarekin erkatuz datuak. Bi euskal dibulgatzaileren bidez egindako datu horien irakurketa dakarkigu hona.

Espainiako osasun ministerioak, gaixotasun kronikoentzako 2025-2028 izendatu duten planean patologia berriak sartzea erabaki dute: polioaren ondorioak, min kroniko ez-onkologikoa eta Covid iraunkorra. Azken honen inguruan, pandemia izan eta 5 urtera, gaixotasun benetan gaizto eta larria delako azterketak ugaritzen ari dira. Horietako batzuei erreparatu diegu artikulu honetan.

Atzo Twitchen eta Segura Irratian egin genuen zuzenekoan, WeTransfer zerbitzuaren erabilpen-baldintza aldaketa gaizto samarra komentatu dugu; eta nola alternatibak dauden, adibidez Tori.eus zerbitzua euskaraz. PuntuEus-ek jarri du martxan hain zuzen Tori.eus, eta domeinu euskaldunaren kudeatzaileak euskararen presentzia digitalaz emandako azken datu nolabait optimistak ere tratatu ditugu saioan.

Auzitegi Gorenak astean jakinarazitako euskararen kontrako epaiaren aurrean, UEMAk deia egin du larunbat honetan, uztailaren 19an, 12:00etan, bere partaide diren udalerri euskaldunen udaletxeen aurrean elkarretaratzeak egiteko, Euskararekin bat lelopean. Deialdi horiekin bat egitera deitu dituzte euskalgintzako eragileak eta herritarrak ere. Udalerrien zerrenda hemen, 118 udaletxe horietako batera gerturatu nahi bazenute.

Gaur uztailak 18, ostiralez, arratsaldeko 18:00etan, izango da Izaskun Ellakuriaga kazetariaren hileta, Iurretako elizan. Herenegun hil zen, 53 urterekin. Gerediaga Elkarteko komunikazio arduraduna izan zen zenbait urtez, Durangoko Azokaren komunikazio eta Marketinaren erantzulea eta Bizkaia Irratiko esataria.

2023an EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak baliogabetu egin zituen EAEko toki-erakundeetan hizkuntza ofizialen erabilera instituzionala eta administratiboa araitzeko Jaurlaritzak atera zuen 2019ko dekretua (179/2019 delakoa). Vox alderdiak helegitea jarri eta epaileek puntu mordo bat atzera bota zituzten. Jaurlaritzak helegitea aurkeztu zuen, eta aste honetan goragoko instantziak, Espainiako Auzitegi Gorenak erabaki du: lehendik baliogabetutako ia guztia, ondo baliogabetuta dagoela. Hemen ezin du arautu udal batek edo Jaurlaritzaren erakunde batek ezta lehen hitza ere euskaraz ezartzea jendeari erantzutean. Euskararen kontrako oldarraldiaren urrats honek zer baliogabetzen duen ikus dezagun jarraian.

WeTransferren baldintza berri gaiztoen aurrean, alternatibarik? Bai, pare bat, edo bien arteko konbinazioa. Enkriptazioa edo/eta Tori.eus zerbitzu euskalduna erabiltzea.

Hautsak harrotu ditu azken orduetan Interneten WeTransfer zerbitzu oso praktiko eta erabiliak iragarri dituen erabilpen baldintza berriek, abuztuan jarriko direnak indarrean. WeTransfer da oso fitxategi (edo fitxategi multzo) handiak bidaltzeko modu bat. Ez dira kabitzen e-posta zerbitzuetan, baina kargatzen dituzu WeTransferrera, eta handik esteka bidaliko diote jasotzaileari, zeinak lortuko du zure bidalketa horrela. Kontua da baldintza berriek diotela bidalketan kargatzen duzuna "betiko" erabiltzeko eskubidea izango duela WeTransferrek beren "zerbitzua hobetzeko". Jendeak zera ulertu du logikoki: zure bidalketa pribatuak Adimen Artifiziala trebatzeko, eta beste edozertarako, erabili ahal izango dituztela. Kontuz beraz.

PuntuEus domeinuaren kudeatzaileak PuntuEus Behatokia izeneko datu-biltegia ere martxan du azken urteetan. Berriki, 2024an egindako neurketen emaitza argitaratu dute. Azterketa horren arabera, Euskal Herriko webguneen %15,02k eskaintzen du edukiren bat euskaraz. Datu hori aurreko urteko %14tik gora doa, eta joera positiboa erakusten du, nahiz eta hazkundea oraindik motela izan. Horrek erakusten du euskararen erabilera digitalak aurrera egiten duela, baina erronka nagusitzat mantentzen dela.

Txosten mardula egun du Siadeco ikertegiak, "Norantz doa euskara? Hego Euskal Herria 2036 proiekzio demolinguistikoa", eta irakurketa negatiboa da oso. UEMA Udalerri Euskaldunen Mankomunitatearen eskariz egindako txostena aste honetan aurkeztu dute, eta ondorio nagusia da, 1960ko hamarkadatik XXI. mendearen hasierara arte euskara biziberritu zen bezala, orain, berriz ere atzeraldian sartuta gaudela, egoera arriskutsuan, datuek erakusten dutenez

Civio fundazioak salatu duenez, Osakidetzak darabilen AA sistema batek (Quantus Skin) kontratuan agindutakoa baino askoz efikazia gutxiago dauka. 1.6 milioi euroko inbertsioa da, larruazalaren melanoma minbiziak detektatzea du helburu, eta bere emaitzak eskatu zuen %85eko fidagarritasunetik behetik dabiltza. Orin arruntak melanoma okertzat hartzen ditu 5 kasutik 1etan; eta melanoma direnetatik heren bat ez ditu detektatzen. Azal iluna baduzu, arazo extrak, bide batez.

Milaka irakasle eta irakaslegairentzat EAEko hezkuntza publikoan ordezkapen plazak lortzea urteroko kontu latz bat da, bizibide nagusia askorentzat, eta burokratikoki beti erraza ez den kontua. EAEko agintariek kalkulu-orri bat banatuz errazten omen dute prozesua, eta aurten, datu horien gainean bi web aplikazio garatu dituzte pare bat lagunek.

Euskaltzaindiak eta UZEIk ohar baten bidez oroitarazi digute denoi ez direla "San Ferminak" Iruñeko (eta beste herri batzuetako jaiak), baizik eta 'sanferminak'. Lotuta eta letra xehez idaztekoak dira horrelako jai-izenak. Konforme, baina... "San Fermin jaiak" ere ez? hau da, jai edo festa hitza gehitzen dugunean, 'sanfermin jaiak' ala 'San Fermin jaiak'. 

Euskararen Erakunde Publikoa (EEP) aurrekontu hedaturik gabe, eraginkor izateko aukerarik gabe eta krisian dela salatzeko, elkarretaratzea deitu dute gaur arratsalderako (uztailak 7) Baionan, Departamenduko egoitzaren aurrean, "Euskarari trufarik ez!" lelopean.