Sustatu

Twitchen eta Segura Irratian gaur goizean egindako zuzenekoan, erretxinduta azaldu da Luistxo Fernandez Sustatuko editorea etxean duen Chromecast gailua hil zaiolako. Anekdota horretatik ondorio teknologikoak atera ez ditu bada gero! Hiltzear den beste gauza bat, Skype, hori ere komentatu dugu. Baina ez da dena hileta kontua izan; albiste positiboetan, emakumezkoen biografiekin primeran ari dela Wikipedia.

"Programazio sobietarra" esaten zaio, informatikako argotean, kode ilun-samar baina sendoa idazteko ohiturari, programatzaileak berak sakon ezagutzen duen sistema bat, baina bera gabe mantentzea oso zaila izan daitekeena. Epitetoaren gakoa zera litzateke: "Siberiara bidaltzen banaute, honek ez du funtzionatuko". Hau da, norberaren programazioa hain da ezinbestekoa erakundearentzat non lanpostu hori kentzea ezinezkoa izango den erakundearentzat. Kontu hau mito bat den ala benetan Sobietar Batasunaren informatikaren hastapenetan halakorik izan ote zen, auskalo, baina jakin dugu halako istorio bat, AEBetan izandako epaiketa batean: Programatzaile bat kondenatu dute halako kodea idazteagatik; "Siberiara" bidali zuten (kanporatu), eta enpresako sistemek pott egin zuten.

Microsoft-ek iragarri du datorren maiatzaren 5ean hilko dela Skype, hemen irakurri dugunez!. Interneteko zerbitzu berritzaile eta ezagunenetakoa izan zen 21. mende honen lehen bi hamarkadetan, eta gerora ere iraun zuen, baina 2020ko pandemiarekin batera beste bideo-konferentzia sistema batzuen gorakadarekin zaharkitua geratu zen.

Etorkisuneku 01 izenarekin jardunaldia egingo da martxoaren 14an, datorren ostiralean, Errenterian. Badalabek eta TEKS elkarteak antolatuta "hizkuntzari eta komunitateari lotutako iruditeria eta diskurtsoak berritzeko proposamen bat" izango omen da. Badalaben egoitzan izango da, Errenteriako Madalen kaleko 27an. "Etorkizunak pentsatzeko euskaratik, eta euskaraz sortutako tresna bat da bertatik bertara probatzeko aukera" ere izango da jardunaldian, jolas prototipo fisiko bat: "egunean zehar jasotako ideia eta elementu desberdinak baliaturik, euskararen agertoki desberdinetan barneratzeko aukera ederra".

Euskarazko Wikipediak iragarri du 24.000 emakume-biografiaren muga gainditu duela, kopuru absolutuetan hebreera gaindituz. Halaber, 50.000 biografia baino gehiago dituzten Wikipediako hizkuntzen artean lehenengoa da emakumeen ehunekoan, %32,8-rekin, doi-doi hor heren bat izateko. Etengabeko hazkuntza horren atzean wikilari askoren lana dago, tartean WikiEmakumeok taldeek egindako esfortzu itzela.

Nortasuna Sarean jardunaldia, urtero egiten dena udaberrian, martxoaren 26an izango da Donostian bere hamargarren edizioan, San Temo Museoan arratsaldez (18:30 - 20:30). "Komunikazioa bidegurutzean" da 2025eko edizio honen gaia eta leloa.

Twitchen eta Segura Irratian gaur goizean egindako zuzenekoan robot humanoide txinatarren bideoak ikusi ditugu, eta zalantzan geratu gara, ea noiz ordezkatuko gaituzten... Beste bideorik ere ikusi dugu: Blenderrekin egindako Straume filmeko trailerra. Eta Labur.eus berrikuntzekin datorrela ere komentatu dugu.

Martxoaren 21ean eta 22an, Euskal Kulturaren Eragiletzan masterraren jardunaldia antolatuko du Mondragon Unibertsitateko Humanitate eta Hezkuntza Zientzien Fakultateak. Donostian izango da, Euskaltzaindiaren egoitzan (Luis Villasante ikertegia, Tolare baserria, Almortza bidea 6 Donostia).

Oscar saria irabazi du aurtengo edizioan Flow/Straume film letoniarrak, animazioko film luzearen kategorian. 3D animazioak hartzen dituen aurrekontuekin eta ekoizpen indarrarekin (Pixar, Dreamworks, Disney) alderatuta, Letoniak sekula Oscarretara bidali duen lehen filmak medio gutxirekin lortu du arrakasta. Eta horren osagarri bat izan da 3D irudigintza eta animaziorako Blender software librea erabili dutela.

Badira urte batzuk hemen Sustatun Boston Dynamics enpresa estatubatuarraren Atlas robot humanoideak erakutsi genituela. Azken urteetan Atlas horiek zertxobait hobetu dira, baina Txinatik datoz gaur egungo robot humanoide nagusiak, gaitasunetan eta prezioan lehiakorragoak, eta prestazioetan, Unitree markakoak bederen, izugarri onak.

EHUren Euskal Hizkuntzalaritza eta Filologia Masterrean izena emateko epea ireki da, martxoaren 26a bitartean. Master honen helburu nagusia ikertzaileak trebatzea da, hainbat ikuspegitatik gai izan daitezen euskal hizkuntzaren edo literaturaren gai zehatz bati buruz ikertu eta espezializatzeko.

Sustatun agertutako salaketa, LaLiga futbol erakunde espainiarraren eta Movistar/Telefonicaren arteko tratuek euskarazko zerbitzuak kaltetzen dituztela Interneten (kasu hartan Egunean Behin jokoan irudiak desagertzea zen kontua), hedatu egin da. Tokikom-eko euskarazko tokiko hedabideek eta Berria egunkariak ere sumatu dituzte beren erabiltzaileen ezintasunak konektatzeko, segun zein zerbitzutatik konektatzen diren. Berriak nabarmendu du bereziki Masmovil enpresa eta haren menpeko Euskaltelek jarri dituztela trabak asteburuan futbol partidu espainiarrak diren bitartean.

Urtarrilaren 16an izan zen Starship ontziaren 7. hegaldi proba eta, prentsan hainbatetan agertu moduan, ontziaren lehen etapa atzera jaurtiketa puntura itzuli eta beso mekaniko erraldoiekin harrapatzea lortu zuen SpaceX, Elon Musk Estatu Batuar milioidunaren espazio enpresak. Bigarren etapa berriz, Karibeko itsaso gainean lehertu zen bertako irletan hondakinak zabalduaz. Gaur astelehena, martxoak 3, jaurtiketa errepikatu nahi dute berriz ere lehen etapa berreskuratu eta bigarren etaparekin espazioan hainbat proba egin eta atmosferaren presio eta bero izugarria igaro ostean ozeano indikoan itsasoratuz. Helburua: inoiz izan den espaziontzi handi eta osoki berrerabilgarria egitea.

Bilboko GUKA euskaltzale taldeak "Erdalduntze makina" aurkeztu du kanpaina baterako. Bilbon euskaraz bizi ahal izateko dauden zailtasun sistemikoen marrazki edo irudikapen bat. Kanpaina bati ekin diote honekin, agiri batekin batera.

Azken urteotan, Euskal Herriko 50 herritik gora dira hitanoa bultzatzeko ekimenak egin dituztenak. Euskal Herriko I. Hika Topaketan 80 hika eragile bildu ziren 2023an; eta zenbait herritan, Badihardugu elkartearen eta Ahotsak ekimenaren eskutik, Appa Hi aplikazioaren bertsioak garatu dira. Saltsa horretatik sortu da ZirHika mugimendua, elkarlanean hitanoaren erabilera sustatzeko, eta laster ikusiko dugu beren ekimenetako bat kalez kale: Euskaraldiaren baitan H txapa banatuko da, daramanari hika egiteko gonbidapen irekia izango dena.

Aste hoetako zuzenekoan Twitchen eta Segura Irratian tratatu dugu Euskorpora elkartearekin eta Euskorpus proiektuarekin piztu diten promesa eta polemika (Bide batez, Josu Aztiria EH Bilduko legebiltzarkidearen artikulua atzo bertan Berrian). Eta Kazetaritza Ardatz buletina izan dugu hizpide baita ere, harri horretatik iritsi garelarik beste kontu polemiko batera: Noticias de Alavak betelanak egiteko Adimen Artifiziala erabiltzen duela, non eta 337.500 euroko laguntza publiko bat jaso duen ustez AAren kalteak saihesten saiatzeko.

Hilabete hasieran sortu zuen Berriak 'Kazetaritza ardatz' buletina, eta laugarren alea aste honetan banatu delarik, esan daiteke produktu txukuna sortu dutela, komunikazioa, Internet eta bazterrak euskaraz ezagutu nahi ditugunontzat.

Otsailaren 25ean, bihar asteartea, Aldatu Gidoia plataformak eta EITBko sindikatu batzuek (ELA, LAB eta ESK) kontzentraziora deitu dute Bilboko EITBren egoitza aurrean, arratsaldez, 'EITB euskalduna, zuzendaritzatik hasita!' lelopean. EITBri eskatzen diote zuzendaritza-postuak hautatzeko prozesuetan euskararen ezagutza-eskakizunak betearaztea, abenduan ezagutu zen kasu baten harira (Nagore de los Rios Eitb.eus-en eta sare sozialean arduradun berria EITBn).

Apirilaren 2tik 4ra izango da Bilbon Basque Circular Summit delakoak, Ihobe sozietate publikoak antolatuta: industria eta ingurumen arloko 800 profesional baino gehiago biltzea espero dute ekonomia zirkularrari buruzko bultzar honetan. "Eredu zirkular baterako trantsizioak Europan dituen ondorioak aztertzeko" helburua du biltzarrak, Ihoberen arabera.

Euskorpora elkartearen eta Euskorpus proiektuaren abiatzeak hautsak harrotu ditu. Pello Otxandiano EH Bilduko Eusko Legebiltzarreko oposizio buruak Euskorpusena akatsa dela uste du, "ezjakintasuna edo estrategia klientelarra". EH Bilduko galdera sorta egin du Legebiltzarrean.