Sustatu

Badalab Hizkuntza Berrikuntzako foru erakunde gipuzkoarrak ideia sustapenerako beka deialdia egin du, Errenteriako Humanitate Digitalen Ikergunearekin eta Tabakalerako Medialab bulegoarekin batera, Adimen Artifiziala Auzitan egitasmoan lau lan bultzatzeko. 

Imanol Epelde kulturgile eta irakaslearen kezka latza bere blogean (27 zapata). "Pasatu genuen suminaren aroa: 80. hamarkada inguruan jaio ginenok bizi izan genuen aro hori. Heldu ginen frustratuta egotera: gure herri erakundeek, gure eskola eta ikastolek, salbatuko gintuztela uste genuen. Baina espektatibarik ez da bete gure plan estrategikoekin. Hortik dator etsipena, erresignazioa. Eta heldu gara, heldu garenez, laugarren eta azken arora: indiferentziarenera."

Ireki dute jada Primeran, EITBren streaming plataforma berrian. Web bidez eta Android aplikazioaren bidez ikus daiteke oraingoz. 3.000 eduki inguru dituela esan du EITBk estreinaldi honetan, film eta telesail-atalen artean. Eta asmoa da eduki horiek handitzea, beraietan %99 euskaraz egongo delarik (hizkuntza originala, bikoizketa edo azpidatzi bidez).

Twitcheko eta Segura Irratiko zuzeneko honetan, bi gai nagusi: batetik Aldatu Gidoia kanpaina abiatu dela, EITB eta erakundeei euskarazko ikus-entzunezkoetan inplikazio gehigago eskatzeko. Eta bestetik, HeyGen Video Translate tresna, bideo batean hizkuntza bikoizketa automatikoa bikain integratzen duen aplikazio bat. Oraingoz ez dago euskaraz, baina honako etorkizun hau irudikatu dugu: egin euskarazko albistegia ETB1en, eta automatikoki itzuli audioa ETB2koa gazteleraz baina esatari erdaldunik gabe egiteko.

Aipatu genuen lehengoan Meta-ren adimen artifizialeko tresna ikusgarri bat: SeamlessM4T, euskaraz hitz egiten diozu, abisatu gabe ere zein hizkuntzatan ari zaren (100 detektatzeko gauza omen da), eta itzultzen du beste 35 hizkuntzatara. Ba egunotan zabaldu da sareetan beste tresna harrigarri baten emaitza, bideo grabatu zerbait kontatuz hizkuntza batean, eta lauzpabost hizkuntzatan sor ditzake sistemak bertsioak, jatorrizko hiztunaren ahots berean, eta bideoan ezpain mugimendua ere egokituz. HeyGen enpresaren VideoTranslate tresna da.

Primeran, EITBren streaming plataforma berria, etzi irekiko da, irailaren 15ean. Primeran.eus domeinua erabiliko du plataformak, baina gaurkoz EITB webgune nagusira desbideratzen da URL-a. Irekiera ekitaldi ofizial bat ere izango da astebete beranduago, ekitaldi bat Donostiako Tabakaleram, irailaren 21ean.

Eusko Legebiltzarrean Hezkuntza Lege berria eztabaidatzen ari direla-eta, EAEko hezkuntza sistema euskara gehiago behar duela aldarrikatzeko sinadura bilketa abiatu dute www.euskaragehiago.eus  helbidean (eta kanpainan jarriko diren mahaietan), Kontseiluak proposatuta.

Lehengoan aurkeztu genizuen nola Facebook/Meta-ren adien artifizialak, Llama2 deritzon LLM-aren bidez, ahozko itzulpen automatikoan sekulako tresna sortu duen, euskara ere ulertzen duena: Seamless M4T. Oso ondo dabilela konprobatu genuen, eta etorkizunerako aukera handiak aurreikus daitezkeela. Baina Llama2 delakoan oinarritutako beste tresna bat ere hor dela jakin dugu, Chat GPT bezala galderak testuz erantzuten funtzionatzen duen Llama2.ai proiektua, eta ezin dugu halako iritzi baiezkorik eman. Edozer galdetu, eta txukun erantzuten du, ingelesez zuzenarekin, baina esaten duenak ez du zentzurik, gezur eta asmakuntza disparatzkoak dira.

www.bideojokoak.info Unai Arrugaeta Lehen Hezkuntzako irakaslearen ekimen didaktikoa da. Bideojoko ezagun batzuen deskribapena egiten du webgunean, beren egokitasuna neurtu dezaten gurasoek.

Gaur eguerdian euskalgintzako hainbat eragile bildu dira Gasteizen, Eusko Legebiltzarraren aurrean, Aldatu Gidoia izeneko kanpaina aurkezteko. "Eusko Jaurlaritzaren kultura eta ikus-entzunezkoen politikak aldatu eta euskara erdigunean jartzearen aldeko kanpaina" gisa aurkeztu dute, eta hainbat erreibindikazio planteatu dizkiote Jaurlaritzari eta EITBri.

Bilbo Zientzia Plazak (BZP) hasiera emango dio EHUko Kultura Zientifikoko Katedraren ikasturte berriari, datorren astetik, irailaren 11tik 30era, Bilbon egingo den zientzia-dibulgazioko programarekin. 12 erakundek eta 75 hizlarik parte hartuko dute 2023ko BZP honetan. Osasun-ikerketa, Adimen Artifiziala eta zientzia eta umorearen arteko erlazioa izango dira gai nagusiak. Hitzaldiak, bakarrizketa zientifikoak, erakusketak, dokumental baten proiekzioa eta tailerrak egingo dira.

Duela egun batzuk igarri genuen joera, Googlek euskarazko emaitzak berriro goian jartzen hasia zela, baieztatu da Googleren iragarpen batekin, eta PuntuEus Fundazioak eman dituen datuekin eta balorazioarekin. Bilaketetan erabiltzen duen algoritmoa eguneratu du Googlek, eta PuntuEus-ek bere barne ikerketan aztertutako lagina berrikusi ondoren, euskarazko emaitzen kopurua %73 dela baieztatu du, non eta uztailean kopuru hau %50ean zegoenean.

Meta/Facebook enpresak garatu duen adimen artifizial eta itzulpen automatikoko SeamlessM4T aplikazioa oso ona iruditu zaigu. Euskara ulertzen du (adierazi gabe ze hizkuntzatan ari zaren), eta oso ondo itzultzen du. Zuzenean probatu ahal izan dugu hain zuzen Twitcheko eta Segura Irratiko zuzenekoan, hortxe demostrazioa eta froga.

Gaur, irailak 7, hasiko da NFL sasoia AEBetan, futbol amerikar profesionaleko denboraldia. Amaituko da datorren urteko Super Bowl LVIII delakoarekin, era honetako 58. finala. Kirol exotiko honen jarraipena euskaraz egiteko modu interesgarri bat izango dugu aurten. Iri_ondo txiolari euskalduna NFLz jakin behar den guztia azaltzen ari zaigu Txiolandian.

Udao Euskal Unibertsitateak eta BadaLab-ek ikertzaile gazteei zuzendutako proiektuen deialdia jarri dute martxan. Ikertzaile euskaldun gazteen arteko harremanak sendotzeko helburua du deialdiak, ezagutza-arlo ezberdinetako ikertzaileak elkarlanean aritzea, eta hortaz ikerketa taldeak (3 lagunez osatuak) aurkez daitezke.

Hiart eta Iker beren bi umeekin ari dira bidaiatzen. Ez edonola, gainera, Groenlandia, Polinesia edo Hawaii bisitatzen uda honetan. Haurretako batek 1 motako diabetesa du eta euren blogean azaltzen dute prestaketaren unean zein bidaiatzeko orduan zer dakarren horrek: Munduari bira.

Adimen artifizialaren lehia eta garapenean Meta (Facebook-en enpresa izena iaztik) gogor ari da. Llama 2 izeneko LLM baten berri eman du berriki (LLM bat da, Large Language Model, hizkuntza modelo handi bat, adimen artifizialeko tresna berri gehienen oinarrian dagoen super-azpiegitura bat) eta haren inplementazioak ikusten hasi gara. Testu sorkuntzari dagokionez, emaitzak ez digu inpresio bereziki onik egin; baina audio ulertu eta itzultzeko garatu duten SeamlessM4T aplikazioa oso ona iruditu zaigu. Euskara ulertzen du (adierazi gabe ze hizkuntzatan ari zaren), eta oso ondo itzultzen du.

Irakurleen gutunen atalean agertu da, Argia aldizkarian, Joxe Migel Muguruza Eizagirrenen proposamena: "Hizkuntza greba". Dio Muguruzak: "Euskara erabiltzea ukatua eta oztopatua zaigun hainbat egoeretan, bidegabeki gehienetan, horri aurre egiteko tresna egokia izan daitekeela grebaren aldaera bat, Hizkuntza Greba, hain zuzen ere".

Ruper Ordorikak "Guria ostatua" diska atera zuenean esaten zuen herri guztietan zegoela Guria izeneko taberna bat, bilgune adin eta mota guztietako jendearentzat. Igual ez zen literala izenarekin. Baina kontsulta egin dut eta kalkulu-orri batean bildu ditut EH osoko tabernen izen arruntenak. Hau nola egin dudan azalduko dizuet.

Duela bi aste hil zen Joseba Intxausti, Jakin aldizkariko zuzendari izandakoa. Hari buruzko hil-oharrean artikulu bat aipatu genuen, gazte zela idatzi zuena, geuk bezala beste ohar batzuetan ere aipagai izan zena: Illobira bultzaka, euskarak bizirauteko behar zuen eredu eta jardunaz hausnarketa funtsezko bat, 1959. urtean idatzia. Besteak beste, Pruden Gartzia Euskaltzaindiko liburuzainak aipatu zuen berrargitalpena merezi zuela testuak. Horixe egin dugu, irudizko PDF-tik testu hutsera ekarrita hura. Ortografia originala errespetatu dugu.