Luistxo Fernandez

Atzo 20 Urte Interneten Euskaraz jardunaldian itxierako hitzak tokatu zitzaizkidan. Bilbao AS Fabrik-eko aretora bertaraturikoen artean Egunean Behin zuzeneko partida bat jokatu genuen, arintasun pixkat emateko amaierari, eta txanda bana egin zuten, Gaurko Hitza eta Xerezaderen Artxiboa (ekimen beteranoak hori ere) gaitzat hartuta, Maite Goñik eta Ana Moralesek. Ondoren nire 3. txanda izan zen pixkat Sustatu eta teknologiaren inguruan; eta galderen errepasoa egitean, hortxe joan zen nire hitzaldi edo matraka. Errepaso horretarako prestatu nituen bi testu ekarri ditut hona.

20 urte bete dira hilabete honetan Sustatu euskarazko webgunea sortu zela. Weblog izen arraro samarrarekin aurkeztu zen 2001eko azaroan, eta gerora, albistegi teknofilo gisa egin du bidea gehienbat. (Honako hau da asteburu honetan irten den Ttap agerkarirako audio bidez grabatutakoa, honako testu bertsioan moldatua, estekekin-eta, horiek funtsezkoak baitira testuan adierazi bezala!)

Ateoa izanik elizkoia naiz, gero eta gehiago gozatzen dut elizak bisitatzen, bertako artea miresten. Estilo nagusiak (erromanikoa, barrokoa, gotikoa...) bereizteko zantzu batzuk baditudan arren, erliebe eta erretauletako santuen ikonografiak txunditzen nau, ez ditudalako ulertzen. Santuak inportanteak ziren gure bizitzetan duela ez askora arte... eta orain ez dakigu haietaz ezer. (artikulu hau audio formatuan agertu da Ttap agerkari digitalaren asteburu honetako alean; hemen testu eran daukazue)

Iraileko egun hauetan polemika izan da euskarazko hedabide batzuen artean (Aiurri eta Argia, bereziki, beste batzuen iritziekin tarteko) edizio digial batean copyleft lizentzia batekin agertu zena, beste batean kopiatu zutelako, lizertziak espreski baimentzen zuen bezala. Aurreko esaldian, funtsean, zer gertatu zen, eta sekuentzia ere deskribatuko dugu jarraian.

Arabak bere elizetan duen ondarea izugarria dela gauza ezaguna da. Baina hainbeste herritan dauden altxorrak ikustea ez da erraza, eta bi asteburutan, Araba iparraldeko Zuia eta Zigoitiko hainbat tenplu ikusteko aukera bakana ireki da. Hau sinatzen duenak aurreko larunbatean batzuk ikusteko zortea izan zuen, eta pentsatu dut abisatzea ondo dagoela datorren larunbatean delako beste aukera bakar hori: uztailak 24, larunbata, goizeko 10:00etatik 14:00ak arte egongo dira zabalik hainbat.

Jaiak bai; birusaren kontrako azken borroka ere bai. Benetako pedagogia pixkat behingoz, jaia egin daiteke, aire librean bada egin daiteke: botelloia goraipatu gabe, jakina, baina bai, egin daiteke. Artikulu honen audio bertsioa irten da ostiral honetako Ttap aldizkarian; hona testuzko bertsioa ekarri dut.

Azken hilabeteetan negazionismoaren hauspotzaile izan den agerkari digitalak, Independenteak, ez du artikulu gehiago argitaratuko. Artxiboa sarean geratuko da, baina itxura batean, izoztuta geratuko da edukia. Kote Camacho Independentearen sortzaileak egindako lanaz harro dagoela adierazi du agurreko mezuan. Azalpenen gisa Camachok salatzen duenez, Independentearen bilakaeran oztopo gaindiezina suertatu izan da hedabidea agertu zenean Sustatuk argitaratu zuen titularra: "Independentea: Berriaren kontrako hedabide digital bat jaio da".

2021 honetan maskararen erabilera orokorra da, kalean eta eremu formal gehienetan (lana, topaketa publikoak...). Eta badirudi Covid-19aren pandemia osoa maskara jantzita gabiltzala. Baina sarean ikusitako iruzkin batek pentsatzen jarri nau, maskara oso berandu hasi zela erabiltzen. Eta gainera, kanpoaldean maskara erabiltzeko derrigortasunetan asko insistitu den arren, nahiz eta aire librean kutsatzeko aukerak txikiagoak diren, barrualdeetan maskara erabiltzeko araua izan zen beranduen ezarri zen. EAEren kasuan, lantokietako maskara 2020ko azaroaren 6an bihurtu zen derrigorrezkoa. 

First Dog in the Moon kazetaritzako tira-egile eta komikilari australiarra da, Andrew Marlton benetako izenez, The Guardian egunkariko ilustratzaile nagusietako bat. Lagun baten bidez, Leave Trans Kids Alone! (Pink Floyd-en abesti bati erreferentzia eginez) tira ikusi nuen, egokia eta polita iruditu zitzaidan, eta lagun batzuen laguntzarekin egokitu dugu euskarara. Hemen bakoitzak bere matraka, neuk neurea, ados bainago First Dog-ekin, No, it's not complex: Ez, trans eskubideen kontua ez da konplexua, sinplea da oso.

Sexuak eta politikak, kontu katramilatsuak kasu askotan (adibidez, haurdunaldi subrogatuaren gaia), baina puntu batean bederen, uste dut oso sinplea dela gaia. Trans politiken alorrean, esaterako. Test sinple batek argitzen du auzia, nire ustez. (Artikulu honen audio bertsioa irten da ostiral honetako Ttap aldizkarian; hona testuzko bertsioa ekarri dut / Ilustraziorako alderdi jakin baten mezu bat aukeratu dut: ez dut alderdi hori [Alternatiba] aipatzen artikuluan, baina Trans Ikusgarritasunaren Egunean zabaldu zuten txioan irudi eta mezu ona eman zutela iruditu zitzaidan, eta horregatik ekarri dut hona).

Sare sozialetako eztabaida giroa gogorra da agoantatzeko. Baina ez dut uste, honezkero, honi nobedadea deitu diezaiokegunik. Teknologia berriak ere, ezingo ditugu betiko “berri” izendatu. Kontu batzuk, honezkero aspalditik daude hemen. (Artikulu honen audio bertsioa irten da ostiral honetako Ttap aldizkarian; hona testuzkoa, esteka batzuekin).

Oscarretarako egiten den aukeraketa progresiboen "mozketetan", kanpoan geratu ziren joan den asteburuan Moriarti euskal ekoiztetxekoak La Trinchera Infinita gaztelaniazko filmarekin. Lastima. Lehia latza izaten da, eta oraingoz aurrera egindako filmetan, peliklula errumaniar batek deitu digu arreta: Colectiv. Gainera, ez bakarrik ingelesez ez den filmen lehian jarraitzen du, baita dokumental onenerako hautagaien artean ere,

Chill Mafia auzia astean ibili da bueltaka. Saiakera txiokatu batean, Aitor Bizkarra bertsolari eta iritzigile komunistak auziaren bi fase definitu ditu: 1) "Bideoklip fasea" eta 2) "Meme fasea (batzuek irainen eta amenazuen fasea ere esaten diote)". Faseen deskribapena jarraian, eta iritzi batzuk (Bizkarraren gogoeta sakon osoaren bonusarekin).

2021. urtea txerto kanpainekin has daitekeela ematen du. Albiste ona iruditzen zait, baina polemika handi batekin ere egingo dugu topo: Negazionistek tabarra handituko dute, txertorik ez hartzeko aldarriak eginez, eta jende askoren artean zalantzak sortuz. (Joan den asteburu honetako Ttap aldizkarian audio eran joan dena, honako testu formatuan)

Gaur dira 30 urte Euskaldunon Egunkaria jaio zela. Urtemuga biribil honetan Berriak gaur artikulu sorta interesgarria dakar. Durangoko Azokaren lehen eguna 6ko hau suertatu zen 1990 hartan, eta gauzak oroitzeko eguna dugunez, Egunkaria aurkeztu zen egunean aurkeztu zen beste kontu bat ere oroitu nahi dut gaur: Egunero egunkari proiektua.

Euskarazko hedabide digital berri bat jaio da, Independentea izenekoa. Koronabirusaren negazionistak (Osasuna eta Eskubideak taldekoak), Iruña Veleiako gose greba antolatu zutenak, eta halako iritzi heterodoxoen biltegi bat dela dirudi. Berria egunkariaren kontra ere egiten dute webgunearen aurkezpenean.

Ttap agerkari-aplikaziorako audio fitxategi gisa grabatu nuen hau, eta urriaren 23ko alean argitaratu zen. Hona testu moduan: Covid gaitza gainditu dutenen erregistrorik ez dugu, ezta bakoitzak noiz zein test izan duen. Pribazitatearen urraketaren mamuarekin, baliagarria izan zitekeen tresna bat demonizatu dugu. Eta gaiak merezi du eztabaidatxo bat gutxienez, aukera deblauki baztertu aurretik.

Osasuna eta Eskubideak izena hartu duen talde batek karabana manifestazioa eta elkarretaratzea deitu du biharko, Hego Euskal Herriko lau hiriburuetatik irten eta bateratzea egiteko Arantzazun (Gipuzkoa). Prentsaurreko batean zientzia eta "afirmatibismoa" aldarrikatu arren, Plandemia konspirazioarekin eta negazionismo deitu denarekin identifikatu daitekeen talde euskaldun bat da, euskal esoterismo magikoen oinordeko zuzena.

Azpidatzi itzulien egoera legala halamoduzkoa da. Testu pusketak besterik ez dira, baina dialogoak gidoiaren parte direnez, eta gidoiak ere copyright-dun materiala, egon liteke zalantzarik ea legala den ala ez azpidatzi itzuliak banatzea. Azpitituluak-eus-ek ez du era horretako arazorik 12 urtetan, baina aurtengo udan jaso du mehatxu bat, eta film batzuk kendu egin behar izan ditut webgunetik. Hala ere, eskuragarri daude sarean oraindik. Ez dira nolanahiko filmak gainera, munduko animazio-ekoizle dotoreenak egin du mehatxua, Ghibli etxeak, Hayao Miyazaki jeinu japoniarraren ekoiztetxeak.

Oporrak hartu ditut gaur eta, egun batzuk barru, bidaia dut programatuta. Ez naiz fio, oraindik, joaterik izango ote dudan. Pandemia egoera, 5 eta 10 egunetan, datuak norabide batean gehiegi okertzen badira, dela nire etxean, dela oporren jomugan, dena hankaz behera gera daitekeela badakit. Badaezpada, aseguru bidez diru itzulketa lotuta dut.