Sustatu

Hausnarketa interesgarria zekarren Iñigo Aranbarri joan den igandeko Berrian, "Azken euskalduna" izeneko iritzi artikuluan. Azken hiztuna desagertu ondoren ere, testigantza informatiko bat geratuko ote den, erronkarierazko azken hiztunetako baten izenetik, Mendigatxa GPT kontzeptua asmatuz. Hiztunik ez bada, nori egingo diote makinek edo adimen artifizialek euskaraz? Tira, makina edo adimen artifiziala hiztunak sortzekoa ere aurkitu dugu aste honetan, TalkPal.ai, adimen artifizialeko mintzalaguna, hizkuntza hobetzen lagunduko dizuna. Emma deitu duten mintzalagun baten bidez. Katalanez badabil, euskaraz ez oraingoz.

Urtero egiten duten Euskarabildua jardunaldi teknologikoa lelo honekin antolatu da aurten: "Utopiatik egunerokora / Google gabe, aukera burujabeak badira". Donostiako San Telmo museoan da hitzordua urriaren 26an, datorren ostegunean, goizeko jardunaldi batean.

Aurreko urteetan bezala, Arrasateko AED Elkarteak eta Elkar argitaletxeak, Arrasateko Udalaren eta Laboral Kutxaren laguntzarekin antolatuitako Jokin Zaitegi sariketak, urteko Literaturako Nobel saria irabazitako idazlearen lan bat itzultzeko balioko du. Kasu honetan, Jon Fosse idazle norvegiarrari eman diotenez 2023ko Nobel Saria, helburua da idazle horren Trilogien eleberria (hiru eleberri laburrez osatua) itzularaztea.

Euskalgintzaren Kontseilua, eta hezkuntzako eta beste arlo batzuetako eragileek adierazpena aurkeztu zuten ostiralean EAEko Hezkuntza Lege berria eratzeko prozesuaz kezkatuta. Bereziki hizkuntza-ereduak (A gaztelerazkoa, B ustezko elebiduna eta D eredu euskatazkoa) "mantentzeko arriskuaren aurrean irakurketa eta eskaera bateratua" egin nahi izan dute.

1973an Papillon filmaren eszena batzuk Hondarribian filmatu ziren. Filmaren hasieran txertatu ziren gero Hondarribiko kalean, nola preso frantziarrak untzietan sartu zituzten Guianako tropikoko uharte-espetxe krudeletara eramateko, horien artean bi preso protafonistak Steve McQueen eta Dustin Hoffman. 50 urteren buruan, erakusketa egin dute Hondarribian: "Papillon, Hondarribiko istorio bat". Urriaren 31a arte dago irekia, Arma Plazan, igandeeran 14.00ak arte bakarrik.

Herenegungo albistean egin genuen errepasoa nola EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak bailogabetu zituen EAEko Udal Legearen zenbait puntu, Vox-ek ezarritako salaketa baten ondorioz. Beste alderdi batek ere, PPk, egin zuen bere helegite propioa, eta horren ondorioz, beste bi puntu ere baliogabetu ditu Auzitegiak, euskararen normalizazioaren aldeko neurriak are gehiago murriztuz. Kontseiluak eta beste zenbait salatutako oldarraldiak ez du etenik.

Mihiluze lehiaketarekin batera jokatzeko aplikazioa garatu berri da, eraa berritasun interesgarria dakarren jokoa: zuzenean ez den telebista lehiaketa batekin aldi berean jokatu daitekeen aplikazioa baita... Erdarazko antzeko produktuak, Pasapalabra eta abarren bezalako app-jokoak ez dabiltza horrela, hau originala da zeharo, eta hala azaldu dugu Twitcheko eta Segura Irratiko zuzenekoan.

Euskaltzaleen Topaguneak "Haurren aurrean helduok heldu" ekimena jarri du abian gaur. Euskal Herri osoko ia 80 herri eta auzok parte hartuko dute ekimenean urriaren 29ra arte. Aurtengo edizioak, bi helburu izango ditu: batetik, helduen arteko (eta, bereziki, gurasoen eta haurren zaintzaileen arteko) hizkuntza portaeretan eragitea eta, bestetik, euskararen erabilera areagotzeko aktibatzea.

Udalerri Euskaldunen Mankomunitateak gogor erantzun dio adierazpen batekin EAEko Justizia Auzitegi Nagusia jakinarazi duen azken epaiari, zeinak EAEko udal legearen euskararen aldeko hainbat neurri legez kanpokotzat kotzen dituen (ikus hemen zerrenda). "Azken aldian gisa bereko epai batzuk iritsi dira, eta guztietan berbera izan da norabidea", dio UEMAk. "Epai hauek traba dira urteotan euskara sustatzeko bidean adostasun handiz eraiki den orubearentzat."

EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak atzo jakinarazi zien epai batekin baliogabetu egin dituela Eusko Jaurlaritzaren 179/2019 Dekretuaren hainbat artikulu, Vox alderdiak aurkeztutako salaketa baten ondoren. EAEko Udal Legea euskararen alorrean garatzeko dekretua zen auzitan zegoena. Legez kanpokoa izendatu duten guztiaren errepasoa jarraian. Esate baterako, udal erakunde batek telefonoz edo beste bide batzuetatik (Internetez adibidez) lehen hitza euskaraz zuzenduko duela arautzea legez kanpokoa da. Euskal epaileen aburuz, adi, EAEkoa baita auzitegi hori. 

Euskal Wikilarien Kultur Elkarteak bultzatutako Ikusgela proiektuak aliatu berria du denboraldi berri honetan: Badalab ikertegiarekin batera, ingurune digitaleko erronkak lantzen dituen bideo-sorta abiatu dute.

Oiartzingo Landetxe Kultur aretoan egingo da urriaren 21ean, larunbatarekin, Euskal Artisten 1. mintegia.UEUk eta Lanartea elkarteak antolatuta, lelo honekin egin dute deia: "Artistaren Estatutua. Nondik? Nola? Norentzat? Zertarako?"

Gaurtik aurrera, urriak 16, ETB1eko Mihiluze lehiaketa-saioko azken proba zuzenean jokatu ahal izango da etxetik, Mihiluzeko aplikazioaren bidez. Jokoaren azken proba, Bai edo Bai izenekoa, zeinak Hamaikakoa eta Urrezko Galdera asmatzea dakarren erronka bezala; aplikazioan aldi berean jokatu ahal izango da. Eta Mihiluzeko asteko lau egunen artean (astelehenetik ostegunera) sailkapen metatua ere egongo da, sari batekin. Deskargatu aplikazioa hemen:

Australiako gehiengoak atzera bota du bertako Konstituzioa aldatzea Australiako Lehen Herriei ezagupena eskaintzeko. Aborigenen eta Torres itsasarteko uhartetarren Ahotsa (Indigenen Ahotsa edo Ahotsa izenez ere ezaguna, Australiako politikan The Voice) ezarri behar zuen aldaketa horrek; Parlamentuaren eta Gobernuaren aurrean ordezkaritza hautatua eta kontsultatzekoa izango zen organoa. Baina Australiako gaurko erreferendumean estatu eta lurralde guztietan ezezkoak irabazi du, salbu eta Canberra hiriburuko lurraldean.

Ahozkotasuna aztertzeko Mintzola erakundeak Ahostegunak eta Ahots Baten ekimenak antolatu ditu udazken honetan, biak ala biak gazteak eta ahoskotasuna elkarlotzeko asmoa duten egitasmoak.

Milioi bat palestinarri egun bat eman die gaur Israelek Gaza iparraldetik irteteko, hegoalderantz joateko. Epea beteko da bihar, astebete izango denean Hamasek erasoari ekin eta gerra hau hasi zela. Ultimatum mehatxatzailea airetik botatako propagandarekin osatu du Israelek, Hamdat Salhut kazetariaren irudi batean ikusi dugunez. Ez dugu arabiera ulertzen hor, baina mapa aski argia da, Gazako zein zonaldetik alde egin behar duten biztanleek ikusten dugu. Eskuorri beldurgarriak gogoratzen digu 1937an Bizkaiko ofentsibari ekin aurretik Emilio Mola jeneral frankistak airetik bi hizkuntzatan zabaldu zuen mehatxua, "Azkaneko deia" abisua.

Euskararen Etxeak Bilbon urtero egin ohi duen Hizkibridoak kultur ekitaldien sorta datorren urriaren 19an hasiko da aurten, iteratura feministari buruzko Ahots Planeta podkastaren hirugarren edizioa aurkeztuko delarik bertan. Podkasta bertan grabatuz, alegia.

Durangoko Azokan Kabi@ edo Kabia izan ohi da azken urteotan atal digitala. Aurtengo edizioan, espazio nagusian izango du tokia abenduaren 6an, egun batean kontzentraturik. Bertan demoak, proiektuak, egindakoak aurkezteko, Kabia deialdia irekita dago.

AI Emojis zerbitzu bitxi eta berri bat da PNG formatuan emojiak / ikonoak sortzeko; hitz idatziz eman proposamen bat, eta nolabaiteko adimen artifizialez irudi bat sortzen duena. Alexandru Pondorasti programatzailearen lan bat da eta milaka erabilpen izaten ari da azken egun hauetan. Emaitzak ez dira perfektuak, baina proba dezakezue.

Gaitu.eus jarri dute martxan, euskarazko ahotsak biltzeko adimen artifizialak euskara ikasi dezan, eta proba praktiko batekin nola erabilzen den erakutsi dugu Twitcheko eta Segura Irratiko zuzeneko honetan. Testuzko azalpenak ere bai beste artikulu honetan, behar dituenarentzat.