Sustatu

Deepseek adimen artifizial (AA) txinatarra oso ondo dabilela euskaraz erakutsi genizuen atzo. Eta bere abantaila batzuk gainetik azaldu, baliabide aldetik askoz gutxiago kontsumitzen ahal dela, eta libreki deskargatu eta instala daitekeela. Alde honetatik, zehaztapen batzuk gaurko artikuluan. 1.5B eta 8B bertsioak martxan ikusi ditugu ordenagailu arrunt batean, eta ez dira gauza euskaraz erantzuteko. Hala ere, gure aburuz, Deepseek-en etorrerak sortutako lurrikara ez da irudipenezkoa bakarrik, benetakoa baizik, eta euskararen alorrean ere izango da eraginik.

Gipuzkoako Foru Aldundiko Kultura sailak antolatutako ‘Mintza Lagun Diálogos’ zikloaren bigarren edizion egingo da aurten. Ezagutzan, hausnarketa kritikoan eta eztabaidan sakontzeko saioak dira, eta gai baten inguruan garatuko da aurtengo hitzaldi sorta: "Hiri garaikideak dituen erronkak". Mintzaldien parte, bihar osteguna, hilak 30, Mariasun Landa hizlari, ‘Barne bestiario ttipia’ saioa eskainiko du.

Albiste bihurtu da Deepseek adimen artifizialeko sistema txinatarra azken egunetan. Zabaldu denez, eredua askoz merkeagoa da garapenean eta kontsumoan, baina Claude edo ChatGPT iritsi diren mailara jauzi bat egin du. Gainera, lizentzia libre eta doakoaz banatu dute erabiltzeko. Eta guk konprobatu dugunez, primeran dabil euskaraz.

Euskaltzaleen Topaguneak urtero izan ditu jardunaldiak euskalgintzaren egunean, eta orain ere bai, Topagunea bilakatu delarik Taupa Mugimendua: Taupada jardunaldiak izen berriarekin. Aste honetan da hitzordua, urtarrilaren 30ean, 9.30etatik 14.15etara Bilboko Berrikuntza Fabrikan. Leloa edo motiboa da: "Milaka aktibatuko bagina, zertarako gai izango ginateke?"

Joan den asteko zuzenekoan begiratu genion Trumpen agintaldi berriari, ikuspegi teknologiko batetik ahal bazen. Eta bai, agintaldiak bidea hartu duenean izan dira albiste teknologikoak (eta beste batzuk, bereziki kezkagarriak), tratatu ditugunak aste honetako zuzenekoan, Twitchen eta Segura Irratian. Era berean, erlazio pixkat ere badu eta, urrutikoa den arren, Tokikom-ek Mastodon sarea erabiltzeko sortu duen TKM.eus sareaz hitz egin dugu.

Puntueus Fundazioaren patronatuak Olatz Arbelaitz Gallego izendatu du Fundazioaren lehendakari. Iñaki Goirizelaiaren lekukoa hartu du, Fundazioaren lehendakaritzan eta baita EHUren ordezkari gisa, informatika irakaslea baita bertan. Iñaki Gorizelaia zortzi urtez izan da Puntues Fundazioaren lehendakaria eta abenduan jakinarazi zuen bere etapa amaitutzat jotzen zuela eta lekukoa pasatzeko garaia iritsi zela. 

IkerGazte UEUk bi urterik behin antolatzen duen diziplinarteko kongresua da, eta aurten tokatzen da 6. edizioa: Maiatzaren 28, 29 eta 30ean egingo da, Bilboko Euskalduna Jauregian. Dagoeneko zabalik dago artikuluak bidaltzeko epea, adi, otsailaren 17ra arte. IkerGazteren helburua da euskal ikertzaile gazteek elkar ezagutzea, goi-mailako ikerketa euskaraz egiten dela erakustea eta ikerketa horien emaitzak zabaltzea.

Emakumeak Zientzian ekimenaren 9. edizioa izango da otsailean, eta 60 ekintza baino gehiagoko programa zabal bat prestatu dute. “Hazia erein” leloa hautatu dute aurten, nabarmentzeko zientzian berdintasuna lortzeko bidean ekintza txiki bakoitzak aldea nola markatu dezakeen azpimarratuz.

Donald Trumpen agintaldia hasi da politika atzerakoiak ezartzen woke edo DEI izan daitekeen guztiaren kontra, eta baita neurri teknologikoak iragarriz. Lehen unetik, karguaren zina egin zuenetik, teknologiako erraldoien buruak lehen lerroan egotea deigarria izan zen: bereziki Mark Zuckerberg (Meta), Jeff Bezos (Amazon), Sundar Pichai (Google), Elon Musk (X/Twitter, SpaceX, Tesla), eta pixkat atzerago Tim Cook (Apple). Eta izen horiek eta beren enpresak edo beste erraldoi batzuk lehen lerroan egongo dira politiketan ere, aginteko lehen eguneko erabakiek erakutsi dutenez.

Euskal Wikilarien Kultura Elkarteak urtarrilaren 25erako topaketa antolatu du, gaur zortzi, datorren larunbatean izango da: Euskal Wikilarion Topaketa 2025. Eibarren izango da Markeskua jauregian (UEUren ikastetxe eta egoitzan), eta goiz eta arratsaldeko egitaraua izango du. Ez da bakarrik bazkideentzako, wikilari zaletu guztientzat baizik, izena eman daiteke hemen (behean).

Tokikomek, 78 euskarazko toki komunikabide batzen dituen taldeak, TKM.eus Mastodon instantzia sortu du, bere hedabide eta kazetarien kontuekin hornituta. Bertan kontuak sortzeko aukera mugatua da, Tokikomeko hedabideek eta haietan diharduten norbanakoak baino ez dira onartuko; baina bertako jarduna jarraituko daiteke, zuzeneko jario orokor honetan, eta bertako edozein kontu jarraitu dezakezu zuk zeuk ere, Mastodoneko edo Fedibertsoko kontu bat baduzu. 

HezkuntzArtea Irakasleen Elkargunea sortu du EAEko irakasle talde batek. Taldearen partaide den Tere Maldonado irakasleari Argian egindako elkarrizketa baten bidez eman dute ezagutzera euren burua eta beren erreibindikazioak: burokrazia itogarriarekin lan egiten dela ikastetxeetan, eta teknologia berrien erabilera ikasgelan iruzurra eta traba dela.

Donald Trumpen itzulera Etxe Zurira albiste teknologikoa da, eta euskararekin zerikusia duena? Bai, horixe azaldu dugu Twitchen eta Segura Irratian aste honetako zuzenekoan. Inplikazio teknologikoak gertatzen ari dira, eta ez da kasualitatea aipatu dugun kanpainetako bat, Goazen Lagunok izenekoa (sare sozial toxikoak utzi eta Fedibertsora batzekoa) datorren asteleheneko dataz bultzatu izana, urtarrilaren 20a baita, San Sebastian eguna, Trumpen egun berria eta, agian batzuentzat, Twitter eta Instagram eta TikTok-eko azkena (TikTokekoa akaso, AEBetan guztientzat, bide batez!).

2025. urtean ere oldarraldi judizialak jarraitzen duela-eta, elkarretaratzea egin dute gaur Bilbon, Bizkaiko Foru Aldundiaren aurrean, Euskalgintzaren Kontseiluak eta LAB eta ELA sindikatuek. Oldarraldiko azken epaietako bat izan da kausa, Foru Aldundiko 77 lanposturen egonkortzean eragin baitute epaileek, euskara eskatzerik ez dagoela. Horrelako 500 lanpostu egonkortze edo eskaintza daude kolokan, auzibide desberdinetan. Bizkaiko Foru Aldundikoa bereziki larria izanik, adierazpen bat aurkeztu dute han euskal sindikatuek eta Kontseiluak.

Hurrengo orduetan beste mugarri / super-albiste teknologiko bat espero da AEBetan. Jabego txinatarrareko TikTok sare sozial edo bideoen biltegiaren AEBetako operazioa etenda gera daiteke, edo agian norbaitek erosiko du (eta Elon Musk omen da hautagai nagsia). Igandean, hilak 19, desager daiteke TikTok estatubatuarren pantailetatk. Hurrengo egunean Donald Trump presidente izendatuko dute, auziak inplikazio geopolitiko eta globalak izango dituelarik, munduko bi indar ekonomiko handienak izanik Txina eta AEB. Bitartean, patadoxikoki, beste bi app txinatar ari dira instalatzen estatubatuarrak badaezpada, RedNote eta Lemon8.

Eboluzioa eta giza-genetika gaiak azaltzeko azaltzeko "Gure arbasoak" bideo-sorta aurkeztu Ikusgelak. Hezkuntzarako ikus-entzunezko materiala lantzeko ekimena da Ikusgela, Euskal Wikilarien Kultur Elkarteak gidatua, Wikipedian txertatzen baitira material horiek,  baita YouTuben eta ikusgela.eus webgunean ere.

Gaur goizean izan den sute batean Iruñeko Planetarioa, komertzialki Pamplonetario izenarekin ezaguna, erre egin da. Goizaldean 6ak eta 7ak artean hasi da sua, eta kalteek oso itxura txarra daukate: kupulari eragin dio suak, hau da, proiekzioak gertatzen diren areto nagusian izan dira. Areto nagusia erabat erreta dago, kupularen zati bat hondoratu egin da; osorik erortzeko arriskua dagoela ohartarazi dute suhiltzaileek, albisteen arabera.

Nazioartean ekimen batek baino gehiagok seinalatu du datorren astelehena, 2025eko urtarrilaren 20a, Twitterretik alde egiteko egun gisa. Donald Trumpek ofizialki AEBetako presidentzia hartzeko eguna izango da, eta haren eskutik X/Twitterreko jabea, Elon Musk, Etxe Zurira iritsiko omen da aginte-kargu bat hartzera. Euskaraz, Twitter ez ezik, "sare sozial toxiko" guztiak uzteko deia egiten duen webgunea sortu da, Goazen Lagunok, aldi berean Fedibertsoarekin bat egiteko deia ere eginez.

Doinuele da euskara hutsezko liburu eta diskoen plaza-azoken bilgunea. Liburu, disko, eta tira, euskal kulturako azokak, egitarau bereziak, jardunaldiak ere barruan sartzen dira. Aste honetan 2025ean izango duten egitaraua jakinarazi dute. Lehena, gaur zortzi datorren astelehenean hasiko dena, (H)ilbeltza 2025 Baztanen.

"Dragoi Bola" maratoia egingo da EITBren Bilboko egoitzan datorren larunbatean urtarrilak 18; 16:00etatik 21:00etara. Motiboa da Dragoi Bola euskaraz bikoiztuaren atalak Makusi plataformara iritsiko direla, euskaraz eta doan, ostiralero atalen batzuk gehituz joango direlarik gaztetxoentzako streaming plataforma euskaldunera.