Azpitituluak Euskaraz

Film laburrak ez dira oso ohikoak Azpitituluak Euskaraz biltegiko katalogoan, baina Netflixen bidez banatu berri diren lau elkartu eta "telesail" baten eran argitaratu ditugu, hala aurkez daitezkeelakoan. Wes Anderson zuzendariaren 'Roald Dahlen film laburren sorta'.

Euskal hacker saiatu batek, Zitalek, azpitituluak (SRT formatukoak) eta beste elementu batzuk itzultzeko tresna praktiko bat jarri du sarean, Jaurlaritzaren Itzuli itzultzaile neuronalarekin lotzen dena. Jakinarazi zitzaigun hor zegoela tresna, eta probatzeko aukera eskaini: hiru hizkuntzatatik (ingelesa, frantsesa eta gaztelania) hiru aproba egin ditugu, Titanic, Navalny eta Blackfish filmekin (fikzio historiko bat eta bi dokumental), eta emaitzak denen eskura utzi, nork bere ondorioak atera ditzan.

Euskal Encodingsen bitartez lortutako azpidatzi batzuei esker, gehikuntza interesgarriak aste honetan Azpitituluak Euskaraz webgunera. Horien artean, 2023 hasiera honetako telebista-fenomenoa, The Last of Us telesail arrakastatsuaren lehen denboraldia, osorik euskaraz gozatzeko aukera, oraintsu amaitu delarik 9 atalen ondoren.

Martxoaren 12an izango den 2023ko Oscarretarako nominazio-zerrendan dauden zenbait film (zazpi) euskaraz daude gure katalogoan, Azpituluak Euskaraz webgunean. Batetik dago aurten nominazio gehien jaso dituen filma, 11rekin: Everything Everywhere All at Once. Komedia eta zientzia fikzioa uztartuz, akzio frenetikoa ere bai zeren eta, izenburuak dioen bezala, dena edonon aldi berean batera gertatzen da film honetan. Eta beste sei film ere bai gero.

2011. urtean hasitako lan bat, Game of Thrones telesailaren euskarazko azpidatzien bildumatzea, asteburu honetan osatu dugu. Euskal Endodings-etik egindako ekarpen bat tarteko, 8 denboraldiak, 73 atal, denak daude euskaraz orain.

“Sight & Sound” zine-aldizkariak izendatu du “Jeanne Dielman”, inoizko filmik onena. Atzerago geratu dira “Vertigo” eta “Citizen Kane” bezalako ikonoak. Ba onen onena den hori Azpitituluak Euskaraz webguneko gure katalogoan dago, bere izenburu osoarekin: Jeanne Dielman, 23, quai du Commerce, 1080 Bruxelles (1975). (eta beste biak ere bai, egin klik esteketan). Duela egun batzuk Joxe Aranzabal azpidazle eta zinefiloak idatzitako hari batetik ekarri dugu albistea hona.

1.600 film luzeko langa gaindituz amaitu du 2022. urtea Azpitituluak.eus webguneak (zehazki 1605 film daude orain gure katalogoan). Streaming plataformetan, Amazon Prime Video eta Netflix euskarazko azpidatziak erabiltzen hastea ona izan da iturri gehigarri bat bihurtu direlako horrelako materialarentzako. 2022ko bigarren erdian hasi zen plataformen emari hori, eta ikus-entzunezkoen zaletuentzat albiste ona izan da euskaraz horiek jarraitzeko ZerNonIkusi.eus webgunea sortu izana ere.

Donostiako Zinemaldiaren egunetan gaudenez, Rifkin's Festival da kargatu dugunetako bat, Woody Allenek Zimenaldiaren kontestuan eta Donostiako kokapenetan grabatu zuen filma. Gainera, aurtengo irailean zuzendaritza eta gidoi-idazkuntza utzi duela iragarri du Allenek. Kantzelazioagatik edo zahartzaroagatik ote den ez du argitu, baina hala bada, Donostiako film hau izango da Allenen filmografia luzean azkena.

Lehengoan informatu genuen nola Eraztunen Jauna - Boterearen Eraztunak telesaila euskaraz hasi den Prime Video plataforman, ba jada Azpituluak.eus webgunean ditugu 3. atalaren azpidatziak ere. Eta ez bakarrik telesail honenak (zeinak 8 atal osatu arte astero kargatzea espero ditugun), baita beste zenbait telesailetakoak ere bai.

Gertaera nahiko azpimarragarria da gaurkoa, Boterearen Eraztunak telesaila euskaraz ere estreinatu duela munduan Amazon Prime Video plataformak. Streaming plataformen munduan, 2022 honetako fenomenotzat aurkeztu dituzte The Lord of the Rings / Eraztunen Jaunaren prekuela, eta baita Game of Thrones delakoarena, House of the Dragon. Baina Amazonek euskarari toki egin dion lekuan (Netflix-ekin paretsu horretan), HBO-k ez du keinurik egin euskararen alde.

Gaur betetzen dira 40 urte Blade Runner estreinatu zela. Ridley Scott-en klasikoa, Philip K. Dick-en istorio batean oinarritua. Los Angeles euritsu eta zigurat korpotatiboz beteriko hura 2019an zegoen kokatua (duela hiru urte!), eta agian etorkizuna ez da pentsa bezala garatu. Hala ere, zelako uneak utzi dizkigun filmak, euskaraz azpìdatzita behintzat gozatu daitezkeenak.

Duela egun gutxi, Berriako albisteari jarraiki, Netflixen interes orokorreko estreinaldietan euskara agertzen hasi zela jakin genuen. 365 dni film poloniarra eta Choose or Die terrore-gore trukulentoko petardazoa izan ziren lehen bi lan horiek. Baina jarraian beste bi film etorri dira, eta badirudi politika jarraitua izango dela estreinaldi batzuetan (ez dakigu askotan ala gutxi batzuetan) euskarazko azpidatziak eskaintzea. Are gehiago: badirudi aukera irekitzen zaiela bai Ipar Euskal Herriko zein Hegoaldeko erabiltzaileei, Netflix Españan zein Netflix France-n agertzen direla azpitituluak.

Duela egun gutxi Berriak informatu duenez, Amazon hasi da bere Prime Video streaming zerbitzuan euskarazko azpidatziak jartzen. Urte hasieran iragarri zuten bezala, Espainian bertan ekoiztutako lanak dira azpidatziekin hizkuntza gehigarri batzuetan jarri dituztenak. Hau da, gaztelaniazko telesaila da adibidez En la corte del principito, eta horixe da, gaztelania entzunik, euskarazko azpidatziekin jarraitu daitekeen produktuetako bat. Zentzurik gutxien duen tokian hasi da euskara erabiltzen euskara Amazon: gaztelania entzun eta euskaraz azpidatzi, erabilpenaren aldetik, azpitituluetan inbertitzeko har litekeen erabaki inpraktikoena da.

Soylent Green 1973ko filma da, eta artikulu honi irudi gisa itsatsi diogun ilustrazioan agertzen den bezala, honela saldu zuen bere burua propagandan: "2022. urtea da. Pertsonak pertsona dira oraindik. Behar dutena lortzeko edozer egingo dute. Eta behar dutena Soylent Green da". Zer da ba Soylent Green, zera da, bueno, ez dezagun spoilerrik egin, bakarrik esan film hau euskaratuta duzuela azpidatziekin.

2021. urtea hasi genuen 1.350 film luzeko katalogo bat izaten geurean. Adierazi gabeko helburu bat markatu zitekeela pentsatu genuen orduan, esan ez, baina pentsatu bai: urte amaierarako mila eta bostehun film izan euskaratuta. Eta lortu dugu, 1.502 film luze daude orain Azpitituluak Euskaraz webgunean. 

Azken hilabeteetan Filmazpit eta Open Data Euskadi webguneen bidez askatu diren hainbat film dokumentatu eta kargatu ditugu irail honetan Azpitituluak.eus webgunera. 60 film gehituz katalogora, urte amaierarako 1.500 film edukitzeko helburua gertuago daukagu.

Abuztuan kargatu ditugun marrazki bizidunetako azken bi filmeekin (neskato afgandar baten ibilerei buruzko The Breadwinner eta Viki Bikingoaren egokitzapen bat), 1.401 film luzeren azpidatziak daude une honetan gure webgunean, Azpitutuluak.eus-en. Urte amaierarako helburua: 1.500 film luze edukitzea gure katalogoan.

Saga interesgarri batzuetako film batzuk bazeuden lehendik Azpitituluak.eus webgunean kargatuta, baina aurten Open Data Euskadin askatu diren azpidatzi sortekin, orain osatuago ditugu Men in Black eta Back to the Future film sorta interesgarriak.

Joxe Aranzabal blogari eta Azpitituluak.eus komunitateko 'azpidazle' saiatuaren ekimenez osatu da Kubrick proiektua azken asteetan. Hau da, Stanley Kubrick zine-zuzendari estatubatuarraren filmografia osoa euskaraz dago orain.