Xabier Mendiguren

Beti iruditu zait ergel samarra nola, Gabonetako Loteriaz telebistan egiten diren albisteetan, berriemaileek beti aipatzen duten, pozarren, saria oso banatuta dagoela. "Koño -pentsatu ohi dut nik- are hobeto banatuko zen batere loteriarik ez balego". Bego hasierako boutade hau lehiaketa guztiek berez duten kontraesana eta bidegabea aitortzeko, aurtengo Zinemaldiaren palmaresa komentatu baino lehen.

Jakina da film laburrek zeresan gutxiago pizten dutela luzeek baino, eta normala da hala izatea, oso diferenteak baitira aurrekontuak, inplikatutako jende kopurua, lortzen den oihartzuna... Hala ere, ez nituzke oharkabean pasatzen utzi nahi Zinemaldi honetan eman dituzten euskarazko film labur zenbait, Zabaltegi sailean ikusitakoak: Aitor Arregiren "Zarautzen erosi zuen", Koldo Almandozen "Hubert Leblonen azken hegaldia" eta Asier Altunaren "Soroa", hirurak ere elkarren artean desberdinak, baina guztiak bikainak.

Iritsi da azkenean "Lasa eta Zabala" ikusteko eguna, Zinemaldian askok espero zutena. Eta zorionez esan dezakegu Joanes Urkixo gidoilariaren eta Pablo Malo zuzendariaren lana bikaina izan dela, talde osoarekin batera, film beldurgarri eta hunkigarria gauzatu dutelako, ikusleak istorioan eta historian sartzea lortzen duena; lekukotasun beharrezkoa, oroimenerako tresna ezinbestekoa eta, aldi berean, artelan ederra.

Eguraldiak bezala, itxura muzin eta tristea hartu du asteazken goizak Zinemaldiko sail ofizialean, eman dituzten bi pelikulak ere, asmo onak izan arren, motelak eta maskalak suertatu baitira: Anahí Berneri argentinarraren "Aire libre"k bikote baten haustura erakusten digu, eta Maxime Giroux quebectarraren "Félix et Meira"k alderantzizkoa, bikote baten sorrera.

Ekintzazko zinema ikusgarritik ihesi, etxe giroko film lasai parea eskaini digu astearte honek Zinemaldiko sail ofizialean: Jon Garaño eta Jose Mari Goenagaren "Loreak", eta Cristián Jimenez txiletarraren "La voz en off". Ez naiz xobinista baina, kirolzaleen hiztegia hartuz, euskaldunek irabazi dutela esan behar, alde handiz.

Atzo eman zuten Donostiako Zinemaldian Borja Cobeagaren "Negociador", Jesus Egiguren PSEko lehendakariak ETAko kideekin izandako elkarrizketetan inspiraturiko filma, gaiagatik jakin-mina piztu zuena, emaitza morbo horren mailan ez badago ere, onerako zein txarrerako.

Martxa onean doa Zinemaldiko sail ofiziala, eta lehiarako hautagaien artean bi film eder ikusi genituen atzo goizean, Alemania aldetik datozenak biak: "Casanova Variations", XVIII. mendeko seduktorearen bizitzaz, eta "Phoenix", Berlingo gerraostean giroturiko istorio bitxi bat.

Hasiera indartsuaren ondoren, generoko filmak etorri dira sail ofizialean igandean. Susanne Bier daniarraren "En Chance Til" (Bigarren aukera) ikusteko faltan, Gabe Ibañez espainiarraren "Automata" futurista eta Michael Roskam flandriarrak AEBn egindako "The Drop" beltza komentatuko ditugu; txukunak biak, baina ez maila berean.

Zinemaldian kritikari hasi nintzenetik eskatu zidan Luistxo Fernandezek party edo festa baten berri emateko. Nik ezetz beti, pelikulak komentatzeko nengoela, ez sarao eta soiréetarako. Hamargarren urtea dugunez salbuespentxo bat egingo dut: gaur joan naiz lehenengoz festa horietako batera: "Zarautzen erosi nuen" filmaren egileek antolatzen zuten, Bebop-en. Euskal zinemako aktore eta aurpegi ezagun dexente, baita nik ezagutzen ez ditudanak ere, baina ez gara izenak negritaz jartzen hasiko. Barra librea, pintxo batzuk eta giro ona. Eskerrik asko Moriarti etxeari eta zorte on Aitor Arregiri.

Hasi da Zinemaldiko Sail Ofiziala, eta larunbatean hiru film aurkeztu dira lehiara, elkarren artean oso desberdinak baina hirurak ere interesgarritik gorakoak. "La isla mínima" espainiarra, "Stille Hjerte" daniarra eta "Une nouvelle amie" frantziarra.

Hasi da Donostiako Nazioarteko Zinemaldia, 62.a. Inaugurazioan, Denzel Washington izango da izarra, eta hura protagonista duen "The Equalizer" filma emango da sail ofizialean lehiatik kanpo. Guk, baina, hipster-arena eginez, Perlak eta Zabaltegiko hainbat film ikusten izan gara, ondoren komentatuko ditugunak.

Laster sartuko naiz zinean, Bruno Dumont-en "P'tit Quinquin" ikustera. Hiru ordu eta hogei minutu irauten duen filma, ez dakit osorik ikusiko dudan. Sustatun joango naiz Zinemaldiko nire iritzi eta kritikak zabaltzen, eta Donostia Gaur albistegian ere argitaratzeko asmoa omen dute; tarteka neure twitter kontuan botako ditut iruzkin laburragoak. Film onak izan ditzakegula denok ere. On egin eta laster arte.

Lagun bizkaitarrek badakite zenbat estimatzen dudan haien euskalkia, bere aldaera guztietan. Aurrekoan, baina, lehenengoz suertatu nintzen bizkaiera neutro gazbako inongoa ez zen batean hitz egiten zuen batekin. Buruan batuaz pentsatu baina aditzak automatikoki Labayruko paradigma ofizialera egokitzen zituena, eta sentsazio arraroa egin zidan.

Kultur elkarte ezagun batetik deitu zioten lagun idazle bati, ekitaldi inportante baterako gidoia egingo al zuen eskatuz. Nire lagunak, bestelako xehetasunen artean, galdetu zien zein izango zen bere ordaina. Erantzuna: "lehen halakok egiten zigun (idazle ospetsuago bat), baina aurten, murrizketekin, ez daukagu dirurik, eta horregatik eskatu dizugu zuri". To kultura, errespetua eta duintasuna!

Hainbat laguni entzun diot marmarra edo ziri ironikoa edo zuzenean protesta, ezker abertzaleak espainiar monarkiaren kontrako protestak aparte deitu dituelako. Desadostasunak desadostasun, niri egokia iruditu zait bereizte hori: euskal estatu baten aldeko nahia ezin da espainiar errepublikaren eskarian urtu, funts-funtsean desberdinak baitira, eta itsusia izango zen halaber trikolorearen aldarria geure ikurrinaz estali nahi izatea.

Hizkuntzalaritzaren 1. arautzat jo ohi da zeinu linguistikoaren arbitrariotasuna: hau da, ahoskaturiko soinuaren eta haren esanahiaren arteko lotura ausazkoa dela, hizkuntza bakoitzak bere erara egina, eta, beraz, ez dagoelako ezer "mahai" hitzean (ez "table" ez "mesa" soinu-segidan) lau hanka eta gaineko oholarekin lotzen denik ezinbestean; hala ere, aldiro agertzen da buruargiren bat, kontrakoa esatera datorrena; horrek ez nau gehiegi harritzen; baina duda egiten dut prentsa serioak tokirik eskaini behar ote liekeen halako xelebrekeriei http://ttiki.com/62806

PSOEren erabaki koldarra, Nafarroan, onerako izan liteke, urtebetera begira. Zentsura-mozioa aurrera atera eta hauteskundeak orain egin balira, onenean Roberto Jimenez izango genuen lehendakari, sottovoce denek dakiten moduan Geroa Bai eta Izquierda-Ezkerrak ez baitzuten EHBildurekin akordiorik egin nahi, eta EHBildu prest baitzegoen bere botoak haiei emateko, UPN kentzearren, trukean deus eskatu gabe. GB eta I-Ek PSNren eskutik joan nahiko ote dute 15 hilabete barru? Espero dezagun memoria apur bat gordetzea.

Gogoan daukat behin, Montserrateko Abadian bilera politikoren bat edo halako zeozer izan zela, eta Espainiako komunikabide guztiak hara. Beneditar batek hartu zituen kazetariak atean, eta katalanez eman zituen azalpenak. Amaieran "Moltes gracies, i aneu amd Deu" (gutxi gorabehera, buruz ari bainaiz). Kazetari batzuen eskaria: "Puede repetirlo en castellano?". Eta fraideak, irribarre ez dakit serafiko edo maltzur batekin: "Por supuesto: muchas gracias, y vayan con Dios".

Euskara hutsezko prentsaurreko batean zakartu eta haserretu diren kazetarien jarreran, betiko inperialismo negargarria dago, baina baita lanpostua galtzeko beldurra ere (agian inkontzientea); zeren, beren nagusiak oso espainolistak izanda ere, euskara hutsezko jarrerari koherentziaz eutsiz gero, aldatu egin beharko dituzte kazetari horiek, beren lana egoki betetzeko gauza ez direlako.

-Egurrezko ogi bat, mesedez.
-Gaizki esan duzu. Ogia ez da egurrezkoa.
-Ba, egurrezko labeko ogia, axola ez badizu.
-Labea egurrez egina al da ba?
-Egurrez berotutako labean egindako ogia, hortaz.
-Egurrak berak berotzen ote du labea?
-Egur-suaz berotutako labeko ogia, faborez.
-Beste ogien labe berean berotua da, egia esan.
-Hortaz, egur-suaz berotutako labeko ogiaren antzeko zer hori, jainkoaren izenean.
-A, egurrezko ogia nahi duzu zuk.