Sustatu

Maiatzean beteko dira 100 urte Euskal Mendizale Federazioa (EMF) sortu zela, orduan ere oihartzun handia izan zuen eta Elgetan izan zen ekitaldi batean (1924ko maiatzaren 18an). Mendeurren hau ospatuko du EMFk logikoki, eta izen aproposa ere asmatu diote: Mendiurrena.

Crackerren eta Interneteko gainerako gaizkileen kontrako polizia operazioen albisteak ohikoak dira, baina joan den asteko honek arreta deitu digu bereziki: PhaaS zerbitzu bat eskaintzen zuten talde bat harrapatu ditu, PhaaS delarik Phishing-as-a-Service hala nola SaaS zerbitzu ohikoak, Software-as-a-Service, delako zerbitzu informatiko bat zeure etxean garatu beharrean online kudeatu eta kontratatzen duzunean. PhaaS, beraz, phishing egiteko zerbitzu kontratagarria da, phishing delarik metodo multzo bat, non egiten dena da amua bota jendearen identitate eta pasahitzak eskuratzeko, horrela inoren diru-kontuetan sartu eta lapurreta edo iruzurra egiteko.

Euskal Herrian Euskaraz taldeak deitua du gaurdanik datorren igandera arte (apirilak 21-28) Euskaldunon Harrotze Astea deitu dutena. #EuskarazTaHarro traola sortu dute, eta helburua da "euskararen aldeko borrokak kaleak ikustaraztea eta indartzea; euskaltzaleei borroketan parte hartzeko ilusioa eta motibazioa piztea; eta Euskal Herri euskalduna aldarrikatzea". Ekimenarekin eta aldarrikapen horrekin bat eginez, sareetako euskal eduki sortzaileen talde batek agiria kaleratu du, eta atxekimenduak biltzeari ekin dio.

Euskara eta abertzaletasuna gurutzatuko dituen eztabaida saioa izango da bihar, apirilak 23 asteartearekin, Elgoibarren 19.00etan, Auta Agirre kulturgunean. Elgoibarko Izarra herriko euskara elkarteak antolatu du, Zergatik eta zertarako euskaldun? programaren barruan (hemen iaz antolatu zuten beste baten berri.

Ana Malagon iritziemailearen Cottage Zaharretik newsletter edo berripaper digitalera harpidetuta daudenek zera jaso dute bart gauean: "Hau idazten ari naizen bitartean hauteslekuak itxi berri dira eta ez dut analisi mamitsurik egiteko materialik." Eta hala ere, analisi mamitsua ere eman digu, termino politiko bat ekarriz solasera bide batez: "Gatopardismoa gure garaiko ezaugarrietako bat delakoan nago eta susmoa dut gaurko Euskal Autonomi Erkidegoan hauteskundeetan ere, dena aldatuko dela guztiak berdin jarraitzeko."

Manga komiki sorta batean oinarritutako anime-a (marrazki bizidun japoniarrak) da Mushoku Tensei. Fikziozko mundu berezi samar batean gertatzen da akzioa, eta mundu horretako giza arrazaren hizkuntza... euskara da! Idazkera asmatu batekin errepresentatzen den euskara eta, izatez, euskara naturala ere ez dirudiena. Euskaldunik erabili gabe asmatu duten euskara moduko bat.

Adimen artifizialeko esparruko albiste eta nobedadeek ez dute etenik. Txat, berriketa edo testu sorkuntza euskaraz bikain egiten dutenak ere badira (ChatGPT 4.0 bereziki, ordainpekoa), eta berriki entzun dugu Claude 3 Opus ere bikain aritzen dela. Reka Playground da holako beste bat, euskaraz ederto dabilena (32 hizkuntza dakizki), Kaliforniako Reka enpresak atera berri duena. Datu gehigarri bat Rekari buruz: informatikari euskaldunak ari dira en`resa honetako lantalde txikian jo ta sua.

AEK-k irakasle izateko ikastaroa eskainiko dugu. Online izango da maiatzaren 3tik ekainaren 21era, baina adi, matrikulazio epea apirilaren 23an amairtzen delako.

Duela astebete izan zen urteko super-gertakaria, Gabarraren ospakizuna Bilboko Itsasadarrean, Athletic Clubek Espainiako gizonezko futboleko kopa irabazi ostean antolatutakoa. Masiboa izan zen jarraipenean, eta baita hedabideek (eta herritar askok, bertaratu ez zirenek euskaldun askok tartean) eskainitako arretan.Poztasunaren aldetik askorentzat zoragarria izan zen, baina kritikak ere eragin zituen gauzak. Hizkuntzaren erabileran, hain zuzen ere.

Maiatzean jokatuko da Algaraka bakarrizketa lehiaketa. Bergarako Jardun Euskara Elkartea eta Goiena Komunikazio Taldea dira antolatzaileak eta lau saiotz osatutako da egitaraua. Bakarrizketariek izena emateko aukera ostirala arte dago, apirilaren 19a arte, Algaraka.eus  webgunean egin daiteke.

Martxoan aurkeztu genizuen Suno, nola erabil daitekeen musika egiteko baita euskaraz ere. Era honetako kalitatezko adimen artifizialeko lehen zerbitzua zela iruditu zitzaigun, eta agian hala izango da, baina beste bi asmakuntzaren berri izan dugu, Udio eta Sonauto, eta horiekin ere euskarazko piezak egin daitezke. Azken tresnarekin bereziki Xabi Ezpeletak egin duena, ikusgarri eta entzungarria: "Kantu berrikoiak: adimen artifiziala erabiliz sortutako euskal musika traiziolana."

Datorren apirilaren 20an, larunbat edo neskenegünarekin, Bekat'uros eguna, LGBTQIA+ kolektiboaren besta eguna, egingo dute Atharratzen. Iaz egin zuten lehen aldiz, Prefosta elkarteak (Basabürüko gazteen elkarteak) bere ostatuan antolatuta, baina aurtengoan herri osora zabalduko da ospakizuna, eta  eta harrotasuna eta genero disidentzia plazara aterako dituzte.

"Adimen Artifizialaren erronkak: teknologiaren garapena eta etika" mintegia egingo da gaur apirilak 16 arratsaldez, Donostian, Gipuzkoako Foru Aldundiko Etorkizuna Eraikiz espazioan (Gipuzkoako Foru jauregian) izango da, arratsaldeko 17.00etan. Streaming bidez ere jarraitu ahal izango da, izena emanda (hemendik).

Ekitaldia egin du gaur PuntuEus fundazioak .eus euskal domeinuen sorreraren 10. urteurrenean. Ia 15.000 domeinu daude .eus luzapenarekin gaur egunean, eta horien artean %70 euskaraz daudem non eta Euskal Herriko Interneten dauden webguneen %15ek hitz egiten du euskaraz (2023ko azterketa baten arabera).

Soziolinguistika Klusterrak urtero antolatzen duen Euskal Soziolinguistika Jardunaldia apirilaren 23an egingo da Gasteizen, Europa Jauregian. Urtero bezala, euskara biziberritzeko interesgarriak eta baliagarriak izan daitezkeen zenbait auziri helduko zaie egitarauan, baina aldi berean 20 urte betetzen direlarik Soziolinguistika Klusterra osatu zela, atzera begiratzeaz gain, prospektiba ere egingo dute: "Hurrengo 20 urteetan datorrenaz eta egin nahi genukeen bideaz hausnartuko dugu."

Juan Jose Araolaza Lahidalga (Zizurkil 1943) gaur hil da Eibarren. Euskaltzale ezaguna eta saiatua izan zen, Elgoibarko eta Eibarko gizarte bizitzan eta euskaltzaleen artean ezaguna, eta baita podologo gisa egin zuen lanagatik. Tanatorioan zainduko du familiak gaur arratsaldez eta bihar larunbat goizez, eta hileta bihar 19.00etan izango da Eibarren (ikus eskela).

Gasteizko GEU euskaltzale elkarteak antolatu ohi duen Mikroipuin lehiaketaren 5. edizioa jarri du martxan. Apirilaren 28a bitartean martxan dago Twitter bidezko mikroipuin bilketa. Gai zehatz baten inguruko mikroipuin izan bekarko dira: Mina.

Urtarrilean iragarri zuen Hitz Zentroak Latxa, euskarazko lehen LLM edo hizkuntza eredu handia, adimen artifizialeko ariketak ahalbidetzen dituen tresna. Orain, bere funtzionamenduari buruzko datuak bildu eta argitaratu dituzte. Euskarazko zenbait ariketa planteatuz sistemari, emaitza bikainak eman ditu. Mikel Artetxe adimen artifizialeko adituak laburbildu duenez, "Latxak %60,6 ateratzen du EGAko atarikoetan, ordainpeko ChatGPT onenak baino gehiago. Eta hori ez dugula horretarako entrenatu zuzenean!".

Datorren astean, apirilaren 15etik 17ra, Sormenaren Mundu Foroa (CWF24) egingo da EAEko hiru hiriburuetan (Bilbo, Gasteiz eta Donostia). Biltzarraren leloa hau da: "Kultura- eta Sormen- ekosistemak: Gobernantza-ereduak eta Berrikuntza".

Iazko azaroan Zinebi jaialdian estreinatu zen Arantzazu dokumentala, baina berriki hasi du herriz herriko emanaldi sorta bat sustapeneko webgune batekin: aukerak izango dira beraz filma ikusteko datozen asteetan. Eta merezi du, Arantzazuko santutegiaren historia eta bertako frantziskotarren bizipenak jasotzen dituen lan gomendagarria baita.