Euskararen egoeraren argazki panoramikoa egin du Garikoitz Goikoetxea BERRIAko kazetariak (Elduain, Gipuzkoa, 1989), Euskara irabazteko bidean liburuan; Elkarrek, BERRIAk eta Jakin-ek elkarlanean sustatutako Aleka bildumaren bigarren lana da. Ehun eragileren iritzia bildu du, euskararen inguruan eztabaidagai diren gaiak azaleratzeko: ezagutza eta erabilera, diskurtsoak, euskalgintza, hizkuntza politika... Igandean aurkeztuko du azterlana, Durangoko Azokan.

Agertu berria da Fontes Linguae Vasconum aldizkariaren azken alean (121, 2016, 185-223 orr. -ez dago oraindik sarean-), Luis Mari Zaldua, Euskal Filologian Doktorearen ikerlana «Osagai indoeuropar latin aurrekoaz Baskoniako toponimian: leku izenak -ama atzizkiz amaituak», eta uste dut merezi duela bertako ondorio batzuk haizatzea, azken boladan gure artean, bizixeago bizi izan dugun hego-mendebaldeko Euskal Herrien 'euskalduntze berantiarraren' hipotesiaren inguruan.

Berriki EGA azterketa (C1) egitera joandako ikasleen artean fortunatu naiz. Azterlekuaren atarian EGA azterketa egin zain zeudela, gehientsuenak, nire ingurumarian nituenak bai behintzat, elkarren artean gaztelaniaz ari ziren jo eta su. Azterketa egitera zetorren gazte batek ere horrela galdetu zion nire alboan zegoen mutil bati: «¿Es aquí donde se hace el examen de euskera?» eta egindako galderari erantzuteko, zalantza izan zuen mutilak erdaraz edo euskaraz ihardetsi, baina, azkenean, euskaraz erantzun zion, baietz, han zela.

130 pertsona inguru izan dira jardunaldian euren ilusio, ibilbide profesionalak eta ekintzailetza zein finantzazio ereduak partekatzen. Arin-arin saioan 13 parte hartzailek euren proiektuak aurkeztu dituzte; Kaixomaitia-ko Iñigo Arandiak irabazi du 2.000 euroko saria, ekintzailetasuna eta lurraldearekiko konpromisoa hobekien uztartzeagatik. Irabazleak Banaiz Bagara elkartearekin partekatu nahi izan du saria. Bai Euskarari Ziurtagiriaren Elkarteak etorkizuneko erronkei aurre egiteko eta ideiak partekatzeko foroa eskaintzearekin batera, euskaraz lan egiten duten enpresen eta profesionalen arteko sarea ehuntzeko konpromisoa hartu du.

Joan zen astean egin zen Enpresarean Azoka. Hemengo testu hau ostiralean idatzi nuen beste honen jarraipena da "Kaixomaitia.eus #EnpresareaAzokan: kronika (oso) pertsonal bat (I)". Lehenengoan Bai Euskarari Ziurtagiriaren Elkarteak antolatu zuen #EnpresareanAzoka-ren kronika idatzi nuen eta bigarren honetan "Arin Arin" saioaren saria irabazi izanaz eta saria "Banaiz Bagara" elkartearekin partekatzearen arrazoiez mintzatu naiz. Enpresarean Azokaren kronika ofiziala Sustatun bertan argitaratu dute antolatzaileek.

Autu zirraragarria da zinez euskalduntze edo baskonizazio berantiarrarena. Alabaina, eztabaida zientifikoa izanik, banago ez ote duen jendartera goizegi jauzi egin. Herri gartsu honetan mundua polarizatzeko seta oso barneraturik daukagu eta ortodoxian eta manikeismoan errazegi erortzen gara.

Gaur 40 urte (1976ko azaroaren 7an) hil zen Urepelen, bere jaioterrian, Fernando Aire Xalbador bertsolaria, 56 urte zituelarik. Bere garaiko bertsolaririk handi eta ezagunena, idatzizko lanak ere utzi zituen. 40 urteren ondoren, bere itzala oraindik ere luzea da, bertsolariak euskal kulturan utzi zuen aztarrenaren erakusgarri.

Europan 24 hizkuntza ofizial daude, eta, horiez gain, Europar Batasunean 90 "eskualde-hizkuntza" edo "hizkuntza gutxitu" daude. UNESCOren datuen arabera, 30 hizkuntza inguru galtzeko arriskuan daude (Report on Endangered European languages and Linguistic Diversity in the European Union 2013), eta Europar Batasuneko 50 milioi pertsona inguruk, bertako biztanleen % 10ek, eskualdeko hizkuntzak edo hizkuntza gutxituak hitz egiten dituzte. Gaur egun, hizkuntza-komunitate eta pertsona horiek ez dituzte hizkuntza-eskubideak bermatuak. Abenduaren 15-16 bitartean, "Europako Hizkuntza-Aniztasunaren Foroa" egingo da Donostiako Kursaalen. 

Gauza ezaguna denez, ETBren "Baskoniako historia bat" dokumentalak hautsak harrotu ditu eta hainbat erreakzio eragin. Horietako bat, hemen iragartzen dugun hitzaldia, alde biak ordezkatuta izango dituena. "Euskalduntze berantiarraz eztabaidan" izenburupean, mahai-ingurua izango da Bilboko Kafe Antzokian: datorren astelehenean, azaroak 7, arratsaldeko 19.00etan. 

Nafarroako Gobernuaren eginkizunen artean euskara, gure hizkuntza, sustatzea dago. Kultur programazioan ere egin behar du. Beste eskaintzak aberasgarriak izanik ere, euskarazko kultura bultzatzeari begira badauka zer hobetu. Ea hurrengo udan hala egiten duen!

Gutako askorentzat Halloween festa arrotza da, azkenaldian Estatu Batuetatik telebistaren bitartez gugana iritsia. Hala da izenari dagokionez ("Halloween"), baina ez horrenbeste jaiaren izaerari dagokionez. Gure aurreko belaunaldiek antzeko ohiturak egiten zituzten Euskal Herrian (eta Europako hainbat herrialdetan), duela 40-60 urtera arte. Nagusienek ondo gogoratzen dutenez! 2013an argitaratu genuen gure lekukotasunekin osatutako bideo hau; aurtengoan azpitituluak ere ipini dizkiogu. Halloween gurea ere bada, jakina! 

Azaroaren 3an gingo da Hernanin euskaraz lan egiten duten enpresa eta profesionalen arteko topaketa, bi urtean behin antolatzen den Enpresarean Azoka. Hernaniko Orona-Ideo berrikuntza gunean egingo da topaketa. Ekintzailetza eta finantzazio eredu berriak, profesional esanguratusuak eta 2.000 euroko beka izango ditugu Enpresarean Azokaren hirugarren edizioan. Izen ematea zabalik dago www.enpresarean.eus atarian.

Kataluniako Carme Junyet hizkuntzalariak Berria egunkarian esandakoak ni ere hausnarrean jarri nau: “Duela urte batzuk gertatu zen. Ikerlan batean zenbait haurrekin hitz egin genuen. Bat Katalunian jaioa zen, Gambiako bikote baten semea, 7 urtekoa. Katalana garrantzitsua iruditzen ote zitzaion galdetu genion. «Bai, noski!», erantzun zigun. «Katalanez hitz egiten badut, ez naiz horren beltza»”.

Hizkuntza Biziberritzeko Estrategiak Aditu Ikastarora etorritako 18 parte hartzaileen aurkezpenak. Nahuatl, nasa, kitxua, maputxe, maia, aimara, guarani eta bariba kulturetako ordezkariak 10 astez Euskal Herrian izango dira Garabideren eskutik.

Datorren asteazkenean, urriak 5, mahai-ingurua antolatu dugu Ilusionista Sozialen Mintegiko II Jardunaldien baitan euskararen normalizazioan azken urteotan gauzatu diren zenbait ekimen aztertu eta batez ere, aurrera begirako proposamenak eztabaidatzeko asmotan. Eztabaida horretan, ezinbestekotzat jotzen dugu Eskolaren lekua aztertzea, euskalduntzean eta kale-erabileran duen eragina sakonago ulertzeko. Donostiako Magisteritza Ikastegian, urriaren 5ean arratsaldeko 16.30etan. Izena emateko: http://www.ehu.eus/eu/web/ism/izenematea.