Azken 1.000 urtean, areago azken 500ean, euskaldunok sortu -sortzen lagundutako- gaztelania -espainola- ezagutu eta erabili dugu hegoaldetik ‘mundura’ irteteko. ‘Mundua’ ezagutzeko tresna. Baita iparraldekook ere, gure azken mila urteko ‘txokotxo’ gero eta txikiago honetako ezagupenetan isolaturik geratu nahi ez eta. Frantsesa ere erabili dugu, iparraldetik ‘mundura’ jalgitzeko. Eta latina ugari, Erromatiko zibilizazioa orain 2.000 eta gehiago urte gurera hurbiltzen hasi zenetik.