adm.euskaraz.taldea

2018ko martxoaren 27an, gomendio hau eman dio Arartekoak Altsasuko Udalari: Euskaraz jakitea ezinbestekoa ez den kasuetan, merezimendu moduan baloratu behar duela euskara, eta ez dela zuzena euskararik jakin gabe puntu guztiak lortzeko aukera izatea, horrek euskararen balioa gutxitzen baitu.

Zaila da ulertzea aldaketaren aldeko udal batek nola urra dezakeen horrela euskararen ordenantza, eta Nafarroako Administrazio Auzitegiak nola baimendu duen, ordenantza hain zehatza eta argia izanik.

2018ko otsailaren 14an argitaratu zen Nafarroako Aldizkari Ofizialean Burlatako Euskararen Ordenantza berria. Desagertu egin da aurreko ordenantzako punturik indartsuena eta euskararentzat hoberena zena.

Berriki idazki hau plazaratu zuen Administrazioan Euskaraz Taldeak: “Merezimendu lehiaketetan, euskara UPNrekin baino okerrago”: Izenburu deigarri bezain okerra. Puntuazio okerrak eman genituen, arauak gaizki interpretatuta. Antza denez, hauek dira puntuazio zuzenak:

Berriki onetsi da atal, bulego eta unitate parekatuetako 334 burutza merezimendu lehiaketa bidez betetzeko deialdia. Pena da Euskararen Foru Dekretu berria onetsi ondoren argitaratu izana. Aurretik argitaratu izan balitz, euskarak balorazio hobea izanen zuen (eremu mistoan, postu gehienak dauden tokian).

Ez da zilegi hala edo nola euskararen meritua hein batean edo osorik alboratzen saiatzea. Burlatako deialdi batean hori gertatzen zen, eta Nafarroako Arartekoaren ebazpen batek zuzendu egin du. Lanpostu deialdi batean 5 puntu ematen zituen euskara jakiteak. Hala ere, baremoak 15 puntuko muga zuenez eta esperientzia eta prestakuntza osagarriekin 15 puntu lor zitezkeenez, euskararen puntuazioaren eragina hutsa ere izan zitekeen.

Argi zegoen Euskararen Foru Dekretuak ez zuela afera konponduko: Nafarroako hegoaldean euskara baloratzea hautazkoa da haren arabera. Baina, dekretuz, oposizio-lehiaketetan eta lehiaketetan nahitaez baloratu behar dira alemana, frantsesa eta ingelesa, Nafarroa osoan.

103/2007 Foru Dekretua jadanik indarrean dago, Nafarroako Administrazio Publikoetan euskararen erabilera arautzeko. Nafarroako Gobernuan hizkuntz profilak ezartzeko urtebeteko epea ezartzen duenez, euskara meritu moduan baloratzeko modua da bere ekarpenik garrantzitsuena Oro har, laburbilduz, Nafarroako Administrazioetan euskara errotzeko aukera galdua da Foru Dekretu hau.

Lanpostu zehatz batzuetan ingelesa edo frantsesa jakitea beharrezkoa izatea zalantzan jarri nahi izan gabe, aldi berean euskara jakitea beharrezkoa ez hartzeak ez dirudi ikuspegi zabalaren adibide.

Orain arteko lan deialdietan euskararen puntuazioa (oro har) ZERO zen, eta hemendik aurrera ere ZERO izanen da. Merituen puntuazioan Nafarroako Gobernuaren jokabideak ez du zerikusirik eremu mistoko hainbat udalen jokaerarekin, non euskara bai puntuatzen den, zorionez. Hauxe da une honetan legeak zehazten duena.

Berriozarko Udalak haur hezitzaileen zerrendak osatzeko deialdia egin zuen 2017ko martxoaren 13an. Lanpostu batzuetarako euskaraz jakitea eskatzen zuen; beste batzuetarako, ez. Euskaraz jakitea derrigorrezkoa ez zuten lanpostuetan, euskara meritu moduan ere ez zuen kontuan hartzen. Euskararen Ordenantza ez da ezer, betetzen ez bada. Berriozarko Udalak bere hutsa zuzendu beharko du, beraz. Bada garaia euskararen Ordenantzei jaramona egiteko.

Nola liteke hizkuntz profilen diseinu berria egin baino lehen (Dekretu berriak urte beteko epea jartzen du horretarako) behin betiko ondorioak utziko dituen horrelako prozedura hastea?

Euskararen Ordenantzaren gabeziak agertu dira orain. A, B eta C mailetan euskara ez da derrigorrezkoa lanpostu guztietan. Euskara meritu moduan puntuatzea ere ez (ezer ez baitu maila horietarako ezartzen).

Iruñeko Udaleko langile gehienek ez dakite euskaraz. Ezta pixka bat ere. Beraz, A1 eta A2 mailetako ikastaroek izan ditzakete ikasle gehien, eta horrela has daitezke euskara ikasten. Bada, Iruñeko Udalak kontrakoa erabaki du: udal langileak euskara ikastaroetan hartu dezakete parte, baina B1 mailatik gora bakarrik. Iruñeko Udala: zabaldu euskara ikasteko aukerak!

Osasunbideak ez du euskara baloratzen Nafarroako Erriberan (alemanak 2 puntu, euskarak 0). Eremu mistoan, lanpostu gehien dauden tokian ere, alemanak euskarak baino puntu gehiago ematen ditu (alemanak 2, euskarak 1,17). "Eremu euskaldunean" bakarrik ematen ditu puntu gehiago euskarak alemanak baino, nahiz eta gutxigatik den (alemanak 2 puntu, euskarak 2,34).

Guri formula hau bururatzen zaigu, zerrenda bakarraren sistemaren barnean, betiere: Norbaitek euskaraz irakasteko aukera nahi badu, azterketaren zati bat euskaraz egin beharko du, nahitaez; gaztelaniaz irakasteko aukera nahi badu, beste zati bat gaztelaniaz, nahitaez, eta ingelesez irakasteko aukera nahi badu (PAI programan), beste zati bat ingelesez, nahitaez.

Euskararen balorazioak %3 izan behar badu, gainontzeko merezimenduekin eta probekin gehienez %97 lortu behar dela iritzi dio, ez gehiago. Euskararen eragina saihesteko trikimailuen garaia amaitu beharra dago. Azken batean, lan deialdietan, euskararen puntuazioen atzean hiritar euskaldunon hizkuntz eskubideak baitaude, eragile askok onartu nahi ez dituztenak.

Nafarroako Administrazio Auzitegiak, UPNren errekurtsoari erantzuna ematean, bere ahalmenak gainditu ditu.

Erizainen kontratazio zerrendak egiteko deialdia argitaratu berri da (2017-9-25eko NAO), eta hartan alemanak, frantsesak eta ingelesak 2 puntu ematen dituzte bakoitzak. Euskararen balorazioari dagokionez, araudi indardunaren araberakoa izanen dela esaten da. Zenbat puntu dira zehazki? Nola daki parte-hartzaile batek euskararen ezagutza ongi baloratu zaiola, eta noiz jarri behar duen errekurtso bat, hala izan ez bada? Baina gai honetan Osasunbideak gardentasun faltarekin jokatzen du beti, deialdi guztietan. Euskara Osasunbidean: Ezin okerrago.

UPNko Gobernuari emandako gomendio berbera eman dio Nafarroako Arartekoak oraingo Gobernuari, 2017ko ekainaren 23an eta uda honetan: Oposizio-lehiaketetan eta lekualdatze lehiaketetan atzerriko hizkuntzak ez daitezela euskara baino gehiago baloratu.