Xabier Mendiguren

Regression ikustera, Amenabarrena, Ethan Hawke ta Emma Watsonekin. Ea zer ematen duen.

Zinemaldian kritikari hasi nintzenetik eskatu zidan Luistxo Fernandezek party edo festa baten berri emateko. Nik ezetz beti, pelikulak komentatzeko nengoela, ez sarao eta soiréetarako. Hamargarren urtea dugunez salbuespentxo bat egingo dut: gaur joan naiz lehenengoz festa horietako batera: "Zarautzen erosi nuen" filmaren egileek antolatzen zuten, Bebop-en. Euskal zinemako aktore eta aurpegi ezagun dexente, baita nik ezagutzen ez ditudanak ere, baina ez gara izenak negritaz jartzen hasiko. Barra librea, pintxo batzuk eta giro ona. Eskerrik asko Moriarti etxeari eta zorte on Aitor Arregiri.

Laster sartuko naiz zinean, Bruno Dumont-en "P'tit Quinquin" ikustera. Hiru ordu eta hogei minutu irauten duen filma, ez dakit osorik ikusiko dudan. Sustatun joango naiz Zinemaldiko nire iritzi eta kritikak zabaltzen, eta Donostia Gaur albistegian ere argitaratzeko asmoa omen dute; tarteka neure twitter kontuan botako ditut iruzkin laburragoak. Film onak izan ditzakegula denok ere. On egin eta laster arte.

Lagun bizkaitarrek badakite zenbat estimatzen dudan haien euskalkia, bere aldaera guztietan. Aurrekoan, baina, lehenengoz suertatu nintzen bizkaiera neutro gazbako inongoa ez zen batean hitz egiten zuen batekin. Buruan batuaz pentsatu baina aditzak automatikoki Labayruko paradigma ofizialera egokitzen zituena, eta sentsazio arraroa egin zidan.

Kultur elkarte ezagun batetik deitu zioten lagun idazle bati, ekitaldi inportante baterako gidoia egingo al zuen eskatuz. Nire lagunak, bestelako xehetasunen artean, galdetu zien zein izango zen bere ordaina. Erantzuna: "lehen halakok egiten zigun (idazle ospetsuago bat), baina aurten, murrizketekin, ez daukagu dirurik, eta horregatik eskatu dizugu zuri". To kultura, errespetua eta duintasuna!

Hainbat laguni entzun diot marmarra edo ziri ironikoa edo zuzenean protesta, ezker abertzaleak espainiar monarkiaren kontrako protestak aparte deitu dituelako. Desadostasunak desadostasun, niri egokia iruditu zait bereizte hori: euskal estatu baten aldeko nahia ezin da espainiar errepublikaren eskarian urtu, funts-funtsean desberdinak baitira, eta itsusia izango zen halaber trikolorearen aldarria geure ikurrinaz estali nahi izatea.

Hizkuntzalaritzaren 1. arautzat jo ohi da zeinu linguistikoaren arbitrariotasuna: hau da, ahoskaturiko soinuaren eta haren esanahiaren arteko lotura ausazkoa dela, hizkuntza bakoitzak bere erara egina, eta, beraz, ez dagoelako ezer "mahai" hitzean (ez "table" ez "mesa" soinu-segidan) lau hanka eta gaineko oholarekin lotzen denik ezinbestean; hala ere, aldiro agertzen da buruargiren bat, kontrakoa esatera datorrena; horrek ez nau gehiegi harritzen; baina duda egiten dut prentsa serioak tokirik eskaini behar ote liekeen halako xelebrekeriei http://ttiki.com/62806

PSOEren erabaki koldarra, Nafarroan, onerako izan liteke, urtebetera begira. Zentsura-mozioa aurrera atera eta hauteskundeak orain egin balira, onenean Roberto Jimenez izango genuen lehendakari, sottovoce denek dakiten moduan Geroa Bai eta Izquierda-Ezkerrak ez baitzuten EHBildurekin akordiorik egin nahi, eta EHBildu prest baitzegoen bere botoak haiei emateko, UPN kentzearren, trukean deus eskatu gabe. GB eta I-Ek PSNren eskutik joan nahiko ote dute 15 hilabete barru? Espero dezagun memoria apur bat gordetzea.

Gogoan daukat behin, Montserrateko Abadian bilera politikoren bat edo halako zeozer izan zela, eta Espainiako komunikabide guztiak hara. Beneditar batek hartu zituen kazetariak atean, eta katalanez eman zituen azalpenak. Amaieran "Moltes gracies, i aneu amd Deu" (gutxi gorabehera, buruz ari bainaiz). Kazetari batzuen eskaria: "Puede repetirlo en castellano?". Eta fraideak, irribarre ez dakit serafiko edo maltzur batekin: "Por supuesto: muchas gracias, y vayan con Dios".

Euskara hutsezko prentsaurreko batean zakartu eta haserretu diren kazetarien jarreran, betiko inperialismo negargarria dago, baina baita lanpostua galtzeko beldurra ere (agian inkontzientea); zeren, beren nagusiak oso espainolistak izanda ere, euskara hutsezko jarrerari koherentziaz eutsiz gero, aldatu egin beharko dituzte kazetari horiek, beren lana egoki betetzeko gauza ez direlako.

-Egurrezko ogi bat, mesedez.
-Gaizki esan duzu. Ogia ez da egurrezkoa.
-Ba, egurrezko labeko ogia, axola ez badizu.
-Labea egurrez egina al da ba?
-Egurrez berotutako labean egindako ogia, hortaz.
-Egurrak berak berotzen ote du labea?
-Egur-suaz berotutako labeko ogia, faborez.
-Beste ogien labe berean berotua da, egia esan.
-Hortaz, egur-suaz berotutako labeko ogiaren antzeko zer hori, jainkoaren izenean.
-A, egurrezko ogia nahi duzu zuk.

Udaletxean izan naiz gaur, kontu batzuk zuzendu nahian, eta alferrik. Egokitu zaizkidan langileak jator eta atsegin aritu dira, baina burokraziaren makinak berak sortzen dituen akatsak gero ezin konpondu, nonbait. Halakoetan, idazleok beti aipatu ohi dugu Kafka, eta haren "Prozesua", baina, atenditu nauten enplegatu adeitsuen barkazioarekin, Udarregi zaharraren bertso hau paratuko dizuet: "Kontzejura etorri naiz / paper baten bila. / Pentsatzen jarrita're / hau dek alper pila. / Pluma eta tintero, / bastoi ta makila. / Pobriak altxatzeko / a zer kuadrila!"

Tornukoa zer den ba al dakizu? Garai batean, sasikoak zirelako-edo abandonatu nahi/behar ziren haurrak, komentu batean uzten zituen amak edo haren familiak; hango sarreran egurrezko kaxa bat egoten zen, alde batetik irekia eta jiratzen zena, komentukoen klausura zaindu ahal izateko; tornu horretan uzten ziren umeak ziren tornukoak. Gaurko Txinan antzeko sistema dagoela irakurri diot Zigor Aldamari, eta horrek gogorarazi dit hitza. Aldamaren artikulua: http://www.hoy.es/v/20140120/internacional/abandone-aqui-bebe-20140120.html

Segregazioa feminista? Lagun zientzialari batek, ikuspegi feminista batetik, neska eta mutilen heziketa bereizia defendatu zidan aurrekoan: lidergorako gaitasuna duten neska gazteek, adibidez, nesken artean ikasita, garatu egiten omen dute ahalmen hori, eta mutilekin egonez gero, berriz, itzalpean geratzen omen da; ikerketa serioak omen daude gaiaz, mundu mailan. Aparte ikasteak beste hainbat inplikazio ere badituela gogoratu nion, baina, nolanahi ere, segregazioaren gaia Opusekoen atzerakoikeria baino konplexuagoa dela onartu behar, erantzunik ez dudan arren.

Tertuliano espainolistekin badaukat barne borroka bat: euskalgaiztoz ari direnekin (Garrido, Maneiro…) haserre jartzen naiz, eta malaletxez esaten: sikiera euskaraz txukun egingo balute, unionista katalanek bezala. Euskaraz ondo egiten duten inperialistek, ordea (Unzalu, Arregi, Haranburu…), amorrarazi egiten naute, are eta gehiago. Onartzen dut kontraesana, eta uste dut, nire kasuan behintzat, konponbide bakarra duela: ez batzuk ez besteak ez entzutea.

Abenduaren 20tik Urtarrilaren 7ra, Marmotaren Eguna ez baizik Hilabetea bizi dugu. Urtero albiste berberak modu berean. San Tomasak, Loteria, Olentzero, Espainiako Erregearen hitzaldia, opariak, Inuxente eguna, Gabonzaharra, Lehendakariaren txapa, Parrandak, Urteberria, Erregeak… Trintxerpen etxe batzuk erre ez balira, beste edozein urtetan egon gintezkeen. Zoritxarrez, presoak etxeratzeko Bilboko manifestaldi erraldoiak ere urteroko erritua bihurtzeko itxura guztia du.

Datozen hilabeteetan kaleratuko ditugun liburuekin lanean; informazioaren aurrerapen txiki bat nahi? Ana Malagonen "Lasai, ez da ezer gertatzen" mikroipuinen bilduma; "Erraiak", Danele Sarriugarteren eleberria (Igartza Saria); Iñaki Irasizabalen "Odolaren deia" nobela beltza; Karlos Linazasororen "Alferrik ez balitz" aforismo bilduma; Iban Zalduaren "Inon ez, inoiz ez" ipuin-liburua. Eta gehiago.

Gutuna iritsi zitzaidan etxera: garajeko konponketa batzuk zirela-eta, 1,76 euro ordaintzea tokatzen zitzaidan, nik konturik ez dudan banku batean. Gabonetako oporretan aprobetxatu nahi nuen, txikikeria hori ere egiteko. Joan naiz bankura, eta ezetz, 10:30 arte egin daitezkeela jestio horiek eta hamabiak zirela; joan naiz gutuna bidali zidan bulegora, eta ezetz, han ez didatela dirua eskura hartuko. 1,76 euro putarekin horrela ibili beharra ere!

Kotxean, albisteak bilatu irratian, eta hauxe entzun nuen, erdaraz, Schumacher-en osasuna dela-eta: "El estado de M.S. evoluciona de manera desfavorable". Esaldi normala gure belarrietan. Hala ere, pentsatzen jarrita, inork ez du horrela hitz egiten, "está peor" esateko hitz-entsalada pedantea da hori dena. Euskarak erregistro guztiak behar ditu, baina nahiago dut "okerrera egin du" entzun, egoeraren bilakaera ez-onuragarria edo horrelako zerbait baino.

Urtero bezala, familia zabalaren bazkaria. Lehengusuekin, dibortzio eta armairu-irtete eskandaluak entzun ditut; osabarekin, orain dela 70 urteko kontuak. Errotako Luix, gizon puska galanta. Gosearen urtean, halako gizon bikaina ikusita, zenbat pisatzen zuen galdetu omen zion batek. Erantzuna: ni ez nauk baskularen gainean jartzen; horren berri jakiteko, galdetu andreari.