Bittor Hidalgo

Ez dugu oraindik irabazi. Baina Hegoaldean irabazten ari gara. Ondo kostata, ezin egoera larriagotik gatozelako. Baina azken 60 urtean egin dugun lan gaitzari esker, etorkizuna gero eta euskaldunagoa datorkigu urtetik urtera. Beste kontu bat da Iparraldea. Eta Hegoaldean ere, batetik EAE eta Nafarroa Garaiko eremu ‘euskalduna’, eta bestetik Nafarroa Garaiko eremu ‘misto’ eta ‘ez-euskalduna’. Baina Hegoaldean irabazten ari gara. Eta ez bakarrik askoz hiztun gehiago irabazi dugulako azken 40 urtean (bikoiztu gara euskal hiztunak), baizik eta gure belaunaldi erdaldunduenen aldean (2021ean 50 urtetik gora dituztenak), belaunaldi gazteagoetan nabarmen hasten delako igotzen etxean euskara soilik darabilgunon kopurua. Bikoitza 10 urtetik beherakoen artean, baina oro har ere bai. Eta baita euskara ama/lehen hizkuntza dugunon kopurua % 15eraino jaitsi eta gero 2021ean 30 eta 44 urte bitartean dituztenen artean, belaunaldi gazteagoetan berriro hasten delako proportzio hori igotzen (%21,33 10-14 urte bitartekoen artean), eta hori delako etorkizuna. Estatistika orokorretan askoz pisu handiagoa dute 30 urtetik gorako belaunaldi erdaldunduenak, belaunaldi gehiago dira, belaunaldi ugarienak, Hegoaldeko 1950-1980 bitarteko hazkunde ekonomikoaren ondorio, baina hori ez da etorkizuna.

Argiako blogetan lehenik, ZuZeun ondoren, irakurri ahal izan ditugu zure hausnarketak, orain antolaketa lanean den Euskaraldiaren ingurutik, ezen ez hainbeste Euskaraldiaren gainean. Joan den azaroaren 23an aurkeztu zuten egitasmoa bateraturik Bilboko Arriaga Antzokian, besteak beste, Topaguneak, Kontseiluak eta 3 herri administrazioetako (EAE, Nafarroa Garaia eta Iparraldea) ordezkariek. Zu, berriz, kezkatua ageri zatzaizkigu PNVk akordio estrategikoa egin duelako.

Asteotan ari zaizkigu zatika ematen 2016ko VI. Inkesta Soziolinguistikoaren (IS) eta Euskararen Kale Erabileraren VII. Neurketaren emaitzak. Uztailaren 20 eta 21ean aurkeztuko dira osoago Donostian Udako Ikastaroetan. 2012ko antzeko garaiak gogoratuz, zenbait ohar egin nahi ditut azterketotako datuak interpretatzen lagundu liezaguketenak.

Donostiako Giza eskubideen zinemaldiak 15. edizioz ere ez ditu errespetatzen gu bertako euskaldunon giza eskubideak. Uso..., baina otso. Ez ote ditugu? Gu ez ote gara giza? Kontuak oker egin ez baditugu, 51 film dira katalogoan, eta horietako 15, euskarazkoak (3) edo euskaraz azpititulatuak (12). Aldiz, 38 espainolezkoak (13) edo espainolez azpititulatuak (25) -gaztelania diote hemen ere, ez dakigun espainola horren gordina gertatu-. Biktoria Eugenian ekitaldi ofizialeko 19 saioetako 3, euskarazko azpitituluekin. 16 (behintzat) espainolezkoekin. Hala moduz ere aurkezpen eta solasaldiak.

Ez dakit nola eta zergatik egunotan jabetu naizen EAEko Eusko Jaurlaritzak 2016ko apiriletik duela erregistratua Eusko Legebiltzarrean kirol monitore, entrenatzaile... eta antzeko lanbideak arautzeko lege proiektua (Kirol arloko lanbideetan sartzeari eta jarduteari buruzkoa du izena). Arloa ezin garrantzi handiagokoa da gure gazteek, neska eta mutilek, eskolan jasotzen duten euskara gaitasuna garatzen jarraitu dezaten, eskolaz kanpo, bere aisian eta bizitza 'errealeko' esparruetan.

Agertu berria da Fontes Linguae Vasconum aldizkariaren azken alean (121, 2016, 185-223 orr. -ez dago oraindik sarean-), Luis Mari Zaldua, Euskal Filologian Doktorearen ikerlana «Osagai indoeuropar latin aurrekoaz Baskoniako toponimian: leku izenak -ama atzizkiz amaituak», eta uste dut merezi duela bertako ondorio batzuk haizatzea, azken boladan gure artean, bizixeago bizi izan dugun hego-mendebaldeko Euskal Herrien 'euskalduntze berantiarraren' hipotesiaren inguruan.

Aurreko ikasturtea eman dut D ereduko DBHko institutu batean, Donostia inguruko immigrazio herri industrializatuxean. Aurretik 'ikastola' izandakoa(ren jarraipena), oraindik ikasle 'euskaldunago', 'euskaltzaleagoak' biltzen dituena inguruko institutuek baino. Herrian, %40 jada euskaldun; %25 ia, Donostiaren antzean. Elkarrizketen laurdena euskaraz kalean, Donostian baino 10 puntu gehiago.

Orain dela jada hilabete pasa argitaratu zuen Mikelek bere blogean 'Tertulian gaztelaniaz' artikulua eta nik erantzun bertan. Ondoren apirilaren 29an argitaratu zian Erdaraz, bai ala ez? artikulua, lehenengoaren jarraipen edo eta Sustatuk ere honen berri-edo eman. Gaur erantzun diot nik bere blogean eta eransten hemen ere erantzun hori, inoren intereseko bada.