Isats piano zuria
“Zazpi aldiz elur” antzerkiak Mikel Laboa du gaitzat, haren oroimenez eta omenez egindako ikuskizun bat da eta haren espiritua jasotzen du, nolabait ere. Atxagak Laboaz “Erlea” aldizkarian idatzitako testu eder batzuetatik abiatzen da, maitasun eta maisutasunez onduak, eta elurra hartuz haritzat, bai edukiak lotzeko, bai eszenografia josteko. Gabilondo zuzendaria bera eta Iñaki Rikarte ari dira interpretazioan, eta musikan, berriz, Salvadorrez gain, Angel Unzu gitarra-jotzailea eta Maria Berasarte fado-kantaria.
Obraren hasieran testu-errezitatze txukun eta ongi apaindu batera mugatuko ginela ematen zuen, baina zorionez ez, erregistro gehiago hartzen ditu lanak aurrera egin ahala, eta alde horretatik oso eskertzekoa da musikariak antzezten jartzea eta aktoreak abesten ausartzea ere: dinamismoa, hurbiltasuna eta berotasuna lortzen ditu hartara emaitzak. Zatirik hunkigarri eta artistikoki lortuenetako bat, nire ustez, zinema komikoa agertzen denekoa da.
Gure iragan hurbileko ikono bihurtu diren artistak gogora ekartzean, zer egiten dugu: nostalgia-ariketa bertan-goxozale bat? Oroimenaren transmisio birsortzailea? Obra honek bietatik du, seguru asko, oholtza gainean ageri den isats-piano zuriaren antzera: dekadentzia puntu kontserbadore bat du, Donostiak berak bezala, baina oroz gain dotorea da, eta bere notak bizirik diraute.
Nik igandean ikusi nuen obra Donostian, eta zalantza egin nezakeen Laboak inoiz kantatu ote zuen euskaraz. Atxagaren hitzak errezitatzen dira euskaraz. Eta portugesez kantatzen da, espainolez, ingelesez... Laboaren hizkuntza hitz eta soinu joko hainbat erakusten dira... Laboaren kantetako musika hainbat gogoratzen dira... Baina ez dut uste, agian oker nago, Laboaren batere euskal kantarik jasotzen denik, eta gutxiago osorik. Hori bai, luze jasotzen dira Iñaki Salvadorren espainolezko hitz ugariak Laboaren espainolezko anekdotak kontatzen (bide batez, Iñaki Salvador, hainbeste urte gure artean, ez da oraindik gauza euskaldunoi euskaraz hitz egiteko? Ze lotsabakokeria ezta?), eta luze jasotzen dira Rafaelita batekiko espainolezko elkarrizketak euskara, balizko hizkuntza hermetiko esoteriko baten inguruan...
Ni euskarazko obra dastatzera joan nintzen eta nazkatuta atera nintzen hainbesteko mestizaia espainolez..., eta beldur naiz ez ote den gainera horixe obraren zuzendariaren, edota Salvador bezala oraindik, eta baditu urteak eta inguruak, euskara hiztun izatera iritsi ez den Bernues eszenografoaren mezua bera...
Nire fundamentalismo talibana bide da... Baina Laboa ezagutu barik ez du inork asmatuko obratik Laboak jendaurrean batez ere eta (ia) modu esklusiboan euskaraz kantatzen zuenik. Nahiz bai ugari espainolez... Esan nahi ote da azken batean euskara bazterrekoaren espiritu askoz ere unibertsalagoez...
Harritu naik, bai, Xabier, hire iruzkin aingerutiarrak...
Ondo izan
Bittor