Euskeraren Jatorriaren salaketa, Alberto Barandiaran Hekimeneko zuzendariari

Badirudi une honetan iturrirako lotura ez dabilela. Hona hemen jatorrizko testua.

---------------

Euskeraren Jatorriaren salaketa: Alberto Barandiaran Hekimeneko zuzendari

Gaur, ekainaren 1ean, deituta egon da Berriako azkiodunen Batzar Nagusia. Bertan hainbat puntu landu dira: Urteko kontuak, Sozietateak parte hartzen duen enpresen egoera, 2013rako kudeaketa plana eta aurrekontua, karguen berriztapena (aurrerantzean Iban Arregi izango da Administrazio Kontseiluko burua)… Galde-eskeen atalean, Euskeraren Jatorria Elkarteak Berria egunkariak bertako kazetaria den Alberto Barandiaran, euskarazko hedabideak elkartu dituen Hekimen-eko zuzendari izendatu izana salatu du, beheko gutunaren zati bat irakurriz eta azalduz. Martxelo Otamendik Berriako zuzendariak erantzun du, esanez, ez duela polemikan sartu nahi, bera ez dela arkeologian aditua baina EHUk faltsutasuna babestu duela orain arte eta Alberto Barandiaranek bere artikuluak Berriako kazetari gisa ordainduta idatzi dituela.

Martxelo Otamendiri adierazi behar zaio oso jende gutxi garela adituak arkeologian Euskal Herrian, geu barne. Baina aditu izan gabe, edonork jakin dezakeela, edozein entziklopedia kontsultatu ondoren, arkeometria izeneko zientzia bat izan badela eta objektu arkeologikoak datatzen dituela. Eta Eliseo Gilek berak arkeometria laborategi batera 100 grafito bidaltzea eskatu zituela, eta EHUko Letren Fakultateak kontrolpean zuen Batzordeak eta Arabako Foru Aldundiak uko egin ziotela Eliseoren eskaera horri. Eta EHUko irakasle batzuek ostrakak egiazkotzat hartu dituzte edo zituzten: Henrike Knnör, Txillardegi, Luis Mari Mujika.

Hau da, EHUko Letren Fakultatea, interes korporatiboek bultzatuta (indusketaren kontrol ekonomikoa lortzea eta Lakarraren aintzineuskeraren teoria pikutara ez joatea), zientziaren kontra jarri zela. Eta Berria egunkariko zuzendariak,  Alberto Barandiaranek kazetaritza objektiboaren eta egia argitzearen kontra jardun duela jakin beharko luke:

Alberto Barandiaran: euskal kazetaritza ordezkatzeko pertsona desegokia

“Euskararen Jatorria” elkartean asko poztu gara euskara sendotu eta zabaltzeko sortu den Hekimen elkartearekin, herri izaerako euskarazko hedabideen elkartea; 50 hedabide eta 600 langiletik gora.

Aldi berean, erakunde berria sortzearekin batera kezka handia sortu digu Alberto Barandiaran zuzendari izendatu izanak. Kazetaritzaren lanbidea ordezkatzen duen erakunde batek, eta are gehiago bere zuzendariak, lanbide horren eredu izan behar du eta hori ez da izan, zoritxarrez, Alberto Barandiaran kazetariaren jokamoldea, behinik behin ondo ezagutzen dugun Iruña-Veleiaren aferan:

1) Kazetaritzak ondo informatu behar du eta, ahal den neurrian objektiboa, behar du izan. Zoritxarrez, Barandiaranen “Veleia afera” liburua kazetaritza “horiaren” edo “kazetaritza amarilloaren” eredu bihurtu da: alde bakakarrekoak baino ez zituen elkarrizketatu liburua egiteko, grafitoen faltsukeriaren aldeko argudioak baino ez zituen jaso, eta gaia argitzeko dauden aukerak aipatu ere ez zituen egin…

2) Kazetaritzak informazioa jatorrizko iturrietan jaso behar du, egiaz hobeto jabetzeko eta manipulazioak ekiditeko. Zoritxarrez, Alberto Barandiaranek pasa den azaroan Iruña-Veleiari buruzko Nazioarteko Biltzarrera Edward Harris etorri zenean eta adierazpen oso mamitsuak egin zituenean, bere artikuluan Harrisek ezer berririk ez zuela esan adierazi zuen. Kazetaria Biltzarrean eta prentsaurrekoan egon gabe nola idatz zezakeen horrelakorik? Esan beharra dago Harrisek gauza garrantzitsu batzuk esan zituela, eta horrez gain, hiru egunetan Adituen Batzordeak urtebetean egin ez zituen gauzak egin zituela: jatorrizko landa koadernoak ondo aztertu, indusketa bisitatu, eta Eliseo Gil eta Idoia Filloy gaiari buruz galdera pilo bat egin.

3) Kazetaritzak benetako irudiak eskaini behar ditu, manipulatu gabe. Zoritxarrez Alberto Barandiaranek abenduan ETBk eskaini zuen dokumentalean parte hartu zuenean, atzeko irudiaren planoan ikerketa zentro bat egon zen ikusgai denbora osoan, bera bertako ikerlea zela irudikatuz, inondik inora egia ez denean.

4) Kazetaritzak zientziaren alde egin behar du, batez ere interes korporatiboak horren kontra daudenean. Orain 50 urte, arkeologiaren barruan arkeometria sortu zen, objektu arkeologikoak datatu ahal izateko. Mende erdi honetan izugarri aurreratu du eta gai da, adibidez, Iruña-Veleiako grafito erdia baino gehiago datatzeko. Zoritxarrez, Alberto Barandiaranek informazio hori etengabe ukatu du bere artikuluetan eta liburuan eta, horren ordez, material zeramikoan munduan inon aplikatu ez den grafologia txostena aipatu izan du Eliseo Gil errudun seinalatzeko. Europan gutaz barre egin eta  benetako ezjakintzat hartzeko moduan.

5) Euskal kazetaritzak euskal kultura eta euskara sustatu behar ditu. Zoritxarrez, Alberto Barandiaranen liburuan eta artikuluetan “Iruña” toponimoa desagerrarazi egin du, eta ez du erabili nahi izan, nahiz eta bertakoek azken 1.500 urtez horixe baino duten erabili, euskara eskualde horretan orain dela 200 urte galdu arren.

Une honetan Iruña-Veleiako grafito multzo bat Madrileko laborategi batean dago datazioen zain. Eliseo Gilek datazioak orain 5 urte eskatu zizkion Aldundiari eta Alberto Barandiaranek hainbeste defendatzen duen Adituen Batzordeari, baina uko egin zioten, zientziari barre eginez.

Orain Europan esperientzia gutxien daukan arkeometria laborategia ari da datazio horiek egiten, eta zoritxarrez adreilu eta hezurretan egindako grafitoak ikerketatik kanpo utzi ditu. Epaitegiak oso baliabide gutxi ditu, eta gainera ezin dira grafitoak estatutik atera, beste baimen berezi bat eduki gabe. Hala ere, espero dezagun egunen batez datazioen bidez gai hau argitzea, euskara eta euskal kulturarentzat itzelezko garrantzia dutelako.

Euskararen Jatorria elkartean zientziaren alde gaude, datazioen alde, euskal kultura eta euskararen alde, eta noski, kazetaritza zintzoaren alde. Aurrera ba Hekimen, eta hobe Alberto Barandiaran gabe!

Gutun hau, datozen egunetan, Hekimeneko beste partaideei bidaliko zaie.

Nire iruzkin luze baten ondotik, kendu egin zute atzo sarrera zegoek lekutik eta orain ez dago. Jakin dudanez, goian argitaratu duzuen testuan zerbait ari dira aldatzen elkartekoren batek hala eskatuta. Ondoren argitaratuko omeni dute berriro. Izanak izan, hori tranpa da, bai nik eta bai iñaki delako batek, argitaratuta zegoenari eman baigenion arrapostu eta ez beste ezeri. Euren estiloan, orain ere.

Badago biderik eginda zeuden iruzkinak eskuratzeko?

@hasier, guk dakigula ez. Albistea RSSan jaso dugu goizean, baina erantzunik ez dakar jario horrek.

Hekimenen izenean, Iban Arantzabal eta Iban Arregik erantzun diote gai honi beste artikulu batekin:
http://sustatu.com/1370275075

.@hasier artikulua berriz ere publikatu dute iruzkin eta guzti. Aldaketak egin dizkiote, hori bai

Ez dute erakutsi etikarik batere: iruzkinen sokan tokatzen zaien lekuan erantzun ordez, hastapeneko idatzia leundu dute

Ez dugu hastapeneko idatzia leundu, gaizki ulertuak egon ez daitezen azalpen gehigarriak gehitu baizik, eta izenburua dagokionari zehatzago enfokatu.

Ez zaigu ondo iruditzen Sustatuk guk kenduta genuen eduki bat sartu izana eta gainera "Euskararenjatorria" izenpetzaile gisa agertzea, guk sartu ez dugunean.

Ez da erraza webgune bat arin kudeatzea eta elkarte batek eskatzen duen adostasuna bateratzea. Horregatik kendu genuen, gehiago landu ondoren jartzeko. Hala ere, azaldu dugu zer zegoen, zer gehitu dugun eta kendutako puntua.

Eskertuko genizuke, Hasier, bederen, ematen ditugun argudio bakar bati erantzutea, generalitateetan ibili gabe, izan ere, eztabaida, puntu zehatzetan egiten baita. Adibidez, ea uste duzun euskaldunok munduko beste herrialdetakoak baino listoagoak garela eta denok haien indusketako objektuak arkeometria laborategietara bidaltzen dituzten bitartean ea guk testuetan dagoen euskera ikusita jakin dezakegun atzo ala orain 1.500 urte idatzitakoak diren grafitoak. Horren sinplea da eta.

Euskaraen Jatorria elkartekoek nire beste iruzkin bat kendu dute. Izan ere nik Patxi Alaña aitatzen nuen lekuan, eurek Patxi A. jarri dute, iruzkin zaharrago batean eskua sartuz.
Ez dago gaizki: sarrera bat egin, desagertarazi, haren lekuan beste bat idatzi, inorena den iruzkina manipulatu, hori salatzeko egindako iruzkin bat zentsuratu... Dena takada batean. Eta, gainera, besteoi zer egin behar dugun esateko.
Izango da Euskararen Jatorria Elkartean ibiltzen den Patxi Alañak ez dituela bere izen-deiturak argitaraturik ikusi nahi, edo halako zerbait, baina nire iruzkinak neuk idazten ditut eta asko haserretzen naiz baten batek ukitzen dizkidanean. Ez da zilegi inork uki ditzan, are gutxiago jakinarazi gabe, eta sinatuta doazenak zentsuratzea ere ez dut ikusten bidezko.
Hala bada, Patxi Alaña, ez dakit zergatik egin duzuen hori guztia, baina zure izen-deiturak ez ikusteko bazen, ez zaizkizu gauzak oso xuxen atera, izan ere, esango nuke, Patxi Alaña izen-deiturak apurtxo bat ezagunagoak direla orain, atzo baino.

Kontu hau larria iruditzen zait. Eta Hasier Etxeberriari egin diotena, deitura bat ezabatuz, bereziki esanguratsua. Bitxia da gero izen-deiturarekin pertsona baten kontra lotsa barik jotzen duten (Alberto Barandiaran), eta baita larunbateko biltzar horretan galderari erantzunez nork hartu zuen hitza azaltzen dute (Martxelo Otamendi), baina Euskararen Jatorriaren izenean nork hartu zuen hitza ez dute esaten. A ze ganorabako koadrila. Utikan Euskararen Latorria!

Hasier:
Zuk eskubidea duzu egoki deritzozuna idazteko baina denok dugu eskubidea norberak egiten ez dituen ekintzen erantzule ez izateko, hau da, Patxi A. Euskeraren Jatorria Elkarteak sinatu duen idazki bat ez du zertan bere gain hartu behar –nahiz eta bera talde horretan parte hartu- eta eskubidea du bere izena hor ez egoteko.

Bestetik “zentsuratu” hitza aipatu duzu eta hortxe dago koxka. Izan ere, “Euskararen Jatorria. Enigma europar bat” dokumentala egin zenutenean, zure hitza ez bete eta euskera beste hizkuntzekin lotzen duten hemengo ikerle bakarra zentsuratu zenuten (Lakarra eta Gorrochategui dokumentalaren “zuzendariekin” batera). Gure elkarteak hori argi eta garbi kritikatu zizun (Patxi A.ren bidez) eta jarraitzen duzu horri buelta eman nahian honen moduko erantzunekin.

Zuzeun ere oraindik ez duzu zuzendu antzeko mezu bat, euskerarenjatorria.net-en iruzkin bat kendu genizula. Azaldu genizun non zegoen zure iruzkina eta hala ere, jarraitzen duzu esaten zentsutatu genizula.

Luistxo:
Lehendabizi ondo legoke gure testu guztiak ondo irakurtzea, Martxelo Otamendi kritikatu eta bestetik berak zuzentzen duen Berria zoriondu egin genuelako gure idazkian: “Eta Hekimenen barruan dauden medioen artean lehendabizi Berria zoriondu nahi dugu, lehenengo egunetik (2008ko abendutik), bere iritzi saila irekita egon delako grafitoen egiazkotasunaren aldeko artikuluei eta albisteei.”

Alberto Barandiaran izan da Eliseo Gil froga zientifikorik gabe faltsugiletzat hartu duena eta gai hau argitzeko dauden lau bide zientifikoei (datazioak, katak, auditoriak eta eztabaida zientifikoa) etengabeko oztopoak jarri dizkiona bere kazetari lanaren bidez (Vocentoko hedabideetako kazetari guztien antzera) eta Eliseo Gilen kontrako kartzela zigorra eskatu dutenei eta bide zientifikoak oztopatu dutenei izugarrizko hauspoa eman die.

Eta zer nahi duzu Sustaturi buruz esatea! orain bi urte Iruña-Veleiako grafitoen aldeko bi post zentsutatu zenituzten eta larriena, benetan, egin duzuen azkena: gure webgunetik kenduta genuen testu bat hartu eta gure izena erabiliz argitaratu zenutelako Sustatun, gure baimenik gabe. Hori bai jokabide “egokia”. (gure kritikaren aurrean presaka kendu zenuten, eskerrak!).