Xabier Usabiaga: "Lance Armstrong biktima da"

Armostrong-enaren aurretik ere egon dira kasuak eta kasuak, baita mediatikoak ere. Interesgarria da Usabiagak dioena, susmatzekoa zen sistema osoa (txirrindularitza kate osoa) zegoela 'kutsatua', baina hortaz, lehenago ere idatz zezakeen testu hori ezta?

Xabier Usabiagak idatzitako artikuluko paragrafo bat:
Aitorpen hau eginda, norbaitek pentsa lezake sistema hori, dopajea, defendatzen dudala. Ezta inondik inora ere. Zero tolerantziaren eta errudunak zigortzearen aldekoa naiz. Nire burua ez dut inoiz adibidetarako erabiltzen, oraingoan bai. Ni sistema horrek kaltetuetako bat izan nintzen. Ez nintzen inoiz dopatu. Inoiz. Zin dagit. Baina egiteko asmoa nuen eta nire burua ataka estuan ikusi nuenean neronek eskatu nituen debekatutako sustantziak. Eskuan izan nituen. Ez nituen hartu. Hartu izan banitu ez nituen izandako anemiak izango, lesioak ere ez seguru aski, eta beharbada karreraren bat irabaziko nuen. Noiz edo noiz ez nintzen aparte ibili. Hobeto ibiliko nintzen behintzat, hori seguru. Baina erruduna naiz, errudun morala. Nik ere egingo nuen, denbora falta izan zitzaidan. Sistemaren biktima nintzen. Armstrong bezala. Ez gutxiago eta ez gehiago.

Ados nator erabat Unai Aldasorok egindako lau puntuko aipamenarekin.

Lance Armstrong biktima? Capone beste

Izenburu moduan oso ondo geratzen da —“Lance Armstrong biktima da”— noiz eta Lance Armstrong txirrindulari ohiak onartzen duenean zazpi Tour irabazi zituela iruzur eginda, Armstrong bera biktimatzat aurkeztuta, “kirolean inoiz izan den biktimarik handiena, beharbada”. Mundua hankaz gora.

Bere taldekideak behartu zituena dopatzera (Tyler Hamiltonen liburua eta USADAren txostena irakurri dituenak horren adibide ugari ditu) Kristo gurutziltzatuaren parean jartzea, zergatik eta bere kideak salatuko ez dituelako, ironia lazgarria da.

Al Capone ere gizartearen biktima izan zen, koitadua, 14 urterekin eskolatik bota, eta gangsterren esku erori zen. Guk ere esan genezake garai hartan prostituzioak, xantajeak eta hilketek ez zutela gaur egungo konotaziorik. Moralki onartuta zeudela. Eta, are gehiago, beharrezkotzat jotzen zirela. Baina ez dugu horrelakorik esango, ez delako egia.

Batak zein besteak agintea erabili zuten beren mesederako, iruzur sistema bat antolatu zuten beren helburua lortzeko —agintea, ospea eta dirua—, behartu egin zituzten beren inguruko ahulenak beren nahiera lan egitera eta gizarte ustela baliatu zuten, ustelkeria gehiago zabalduz.

Baina ez kezkatu, Xabier, Lance Armstrongek oso ondo manejatzen ditu agintearen hariak, eta itzuliko da, amerikarrei hainbeste gustatzen zaien estiloan, bere bekatuak garbitu dituen Akiles baten eran, eta diru mordoa egingo du berriro, eta ospetsuen olinpoan segituko du, forever and ever.

Bitartean, guk galdetu beharko diogu geure buruari, zergatik ez dagoen euskaldunik dopatu direla aitortu duten txirrindularien tropelean, eta horrelako albisteak irteten direnean, zer dela-eta gure komunikatzaile askok esaten duten aurrera begiratu behar dela, gauza horiek antzinako kontuak direla. Eta abar, eta abar.

Izenburuarekin zirikatu bazaitu ez da gutxi Joxe, baina nahiago nuen edukiarekin gauzak ulertzen lagundu izan bazintut. Antza ez dut lortu. Nonbait ez dut egoera ondo azaldu, hartara parrafo oso bat idatzi arren. Biktimarena, bistan da, esateko modu bat da. Ezer bada erruduna da, hori argi eta garbi. Baina ziklismoak garai hartan bizi zuen egoera, kontextua, aintzat harturik errudun eta biktima ia ia sinonimoak ziren.

Gaur egungo pulpitutik begiratuta ez dago ulertzerik idatzi dudana. Ezta inondik inora ere. Eta kanpotik begiratuta ere ez da erraza. Horregatik saiatu naiz barruan nola bizi zen azaltzen. Lance Armstrongek atzo garbi esan zuen. Tranpa hitzaren esanahia begiratu eta besteekiko abantaila hartzea zela eta berak ez zuela horren usterik. Hori zen arazoa, inork ez zuen tranpa edo iruzurraren zentzurik. Hori zen arazoaren muina. Ez al duzue ulertzen? Ongiaren eta gaizkiaren muga oso oso oso lausoa zen. Eta ez zegoen dopinarekiko gaurko presiorik, ez zigorrik, ez jazarpenik, ez kulturarik.....ezaugarri guzti guztiek dopinera bultzatzen zintuzten. Ez al duzue ikusten?
Jaiotzatik lapurretak besterik ikusi ez dituen ume bat, bere gizartean besterik ezagutu ez duen bat, aita, osaba, anaiak, lehengusuak, lagunak horretan ikusi dituen ume bat, horrela hezi duten ume bat lapur bihurtzen bada, erruduna ala biktima da? Zentzu bateak biak ezta? Nik behintzat horrela ikusten dut. Ez nuke huts hutsean erruduntzat hartuko. Bere kontextua ulertzen ahaleginduko nintzateke.

Ez dakit zuk, Joxe, garai hartako gizartearen inguruan zer esango duzun, (Al Caponeren adibideagatik ari naiz), baina otoi esan dudana egia dela. Alegia, ia ehuneko ehunean hori zela egoera, beraz, errazena zepoan erortzea zela. Bestela, hain erraza bazen zuzen jokatzea, zergatik ez zuen inork jokatu. Edo inor ezagutzen baduzu bota izenak. Armstrongek bakarrik egin al zuen iruzur?

Zergatik diozu taldekideak dopatzera behartu zituela eta iruzur sistema antolatu zuela? Hamiltonek esan zuelako? Edo Landisek? ETa horiek biek Amrstrongek baino sinesgarritasun gehiago al dute? Hamiltonek positibo eman zuenean amaren sabelean hil zen anaia biki baten ipuin bat asmatu zuen bere burua zuritzeko. Landisek Positively False liburua idatzi zuen gerora aitortu zuena gezurtatuz, alegia, bere positiboa ezkutatu nahirik. Adibide onak biak ala biak, ezer sinisteko. Gerora ere euren buruak salbatzeko ez dute beste batzuk salatzeko erreparorik izan.

Nik ez dut taldekideak dopatzera behartu dituen txirrindularirik ezagutu. Zuk bai? Nik dopina bideratzen, errezten, aholkatzen zuen sistema ezagutu dut. Behartu inork ez, azken hitza norberarena da beti.
Eta Armstrong US Postalera heldu aurretik berak erabili zuen sistema zabaldua zegoen. Ez al duzu Festina gogoratzen? Manzanoren adierazpenak? Eta horien guztien aurretik ere baziren beste batzuk. Gainera, zergatik antolatu zuen Armstrongek eta ez zuzendariak edo mediku buruak? Afera honek guztiak hori lortu du, egin duenaren eta ez duenaren errudun bihurtu dute Armstrong.

Armstrongek agintearen hariak hain ondo manejatzen ote dituen ere zalantza egiten dut. Berak horixe uste zuen eta hara non eta nola dagoen. Ondo manejatuko balitu ez zen errudunen ahulkian eserita egongo, zutitu ezinik. Baina, hori, errudun den aldetik poztekoa da.

Euskaldunei dagokienez arrazoi ematen dizut, dopatu ez den batek bakarrik jo du bere burua erruduntzat, neronek. Eta neronek diot aurrera begiratu behar dela ere. Denbora gehiagoan atzera begira egoteak, begirada morbosoa dutenak baino ez ditu asetuko. Arazoa jakin da, kitto. Zer gehiago behar da? Odol gehiago? Nigatik ez. Irtenbideak behar dira eta hartu dira eta eraginkorrak dira. Iragan beltz hori ez errepikatzeko behar dugu gure energia guztia, hortara bideratu behar da. Inoiz baino ziklismo garbiagoa bizi dugu eta merezi duen irudia eraiki behar da, egia oinarri.

Armstrongen abokatu defendatzeilea ematen dut eta ezta urrik eman ere. Ziklista izugarria izan arren, harroputz jasangaitza iruditu izan zait beti eta afizionatu garaitik ezagutzen dut, orain ia 25 urtetik. Ezagutu nuen egunetik sufritu dut bere zapalkeria (kirol arloan) eta ez nuen bere eta beste gehienen "abantailarik" izan, baina hala ere gehiegizkoa da bere kontra jazarpena. Gehiegizkoa. Errudun edo biktima, nahi duzuena, baina garai hartako beste guztien neurrian. Ez gehiago eta ez gutxiago.

Eskerrik asko, Xabier, zure erantzun landuagatik eta, gurata edo gura barik, piztu duzun eztabaidagatik. Euskaldunok oso gutxitan hitz egin dugu agerian kontu hauen inguruan. Hala ere, oraindik hainbat desadostasun ditut zure argudioen gainean, eta erantzutera noa.

1. “Inork ez zuen tranpa edo iruzurraren zentzurik”. Gauzak horrela direnean, normal eta beldur barik hitz egiten da horretaz guztiaz, baina hori sekula ez da izan kasua dopinarekin. Eta baten bat ausartzen bazen horren inguruan hitz egitera, Manzano moduan, zerua eta lurra erortzen zitzaizkion gainera. Bide batez, ondo gogoan dut Manzano, bai horixe; goitik behera irakurri nituen haren adierazpen beldurgarriak, eta gogoan dut heriotz mehatxuak ere jaso zituela, eta zelako kanpaina egin zen bere ohore eta sinesgarritasunaren kontra. Sumatzen dut, Xabier, esan nahi duzula txirrindulari taldeetan ez zutela iruzurraren zentzurik, baina hori ezinezkoa iruditzen zait, Manzanoren eta beste batzuen kasuek erakutsi zuten moduan, omertá moduko bat zegoen zabalduta txirrindulari, mediku, zuzendari, antolatzaile eta kazetarien artean, eta hori oso txarto ezkontzen da zure baieztapen horrekin. Eta kazetariak aipatu ditudala, kontuan hartzekoa Imanol Muruak Twitter-en egindako kritikarekin: “gehien zenekiten kazetariok kontatu zeniguten gutxien”.

2. “Zergatik diozu taldekideak dopatzera behartu zituela eta iruzur sistema antolatu zuela? Jende askok aitortu du hori Armstrong-en kontra, tartean Hamilton eta Landis, eurak ere gezurtiak sasoi batean, baina harrigarria da denak zelan bat datozen horretan.

3. “Zergatik antolatu zuen Armstrongek eta ez zuzendariak edo mediku buruak?”. Lance Armstrong txirrindulari berezia da, Europan gutxitan aurkitzen diren horietakoa. Ez da txirrindulari hutsa: oso artikulatua da (atzo gauean bera eta Hamilton ikusi nituen berbetan CBS katean, bat Oprah Winfreyren aurrean eta bestea 60 minutes saioan, eta Armstrongek sendotasuna adierazten zuen bitartean, Hamilton sumatzen zen sufritzen ari zela), enpresarako gaitasun itzela du, lider peto-petoa, eta gupidagabea bere helburuetan. Indurainekin alderatuz gero, erabat beste profil bat. Eta US Postalek ez zuen inor fitxatzen bere oniritzia izan barik. Bruyneel Armstrongen ardurapeko zuzendaria zen.

4. “Armstrongek agintearen hariak hain ondo manejatzen ote dituen ere zalantza egiten dut”. Nik ez. Ikerketek erakutsi dutenez, poltsikoan zituen UCIko agintariak, AEBetako bi presidente ezagutu zituen (Clinton eta Bush semea), eta erabili egiten zuen itzal hori bere alde eta bere aurkarien kontra. Hainbat txirrindularik eta kazetarik adierazi dutenez, sumatu zituenean Hamilton eta Iban Mayo —gure Iban Mayo—, arrisku moduan, telefonoa astindu zuen dopinaren kontrako agentziak haien atzetik jartzeko. Nor eta Lance Armstrong. Eta orain ere, oso ondo aukeratu du non aitortu iruzur egin duela. Antza denez, baztertu egin zituen The New York Times eta The Washington Post egunkarien eskaintzak, han galdera larregi eta zorrotzegiak egiten dituztelako, eta Oprha Winfreyren telebista katea aukeratu, bertan dena paktatuago eta gozoago eramateko. Berriro diotsut, nire ustetan Armstrong da animalia politiko peto-petoa, eta magnetismo itzela dauka.

5. “Inoiz baino ziklismo garbiagoa bizi dugu eta merezi duen irudia eraiki behar da, egia oinarri”. Badirudi, bai, pistoia jaitsi egin dela Armstrong erretiratu zenetik, eta Tourrean bertan jaitsi egin dela batez besteko abiadura azken edizioetan. Europan badirudi hori dela legea, baina ez estatu espainiarrean. Espainian antolatu zen, itxura guztien arabera, lehen aldiz dopina modu industrialean, Once taldean, Espainian antzeman da doping sarerik handiena, Puerto kasuan, eta Espainian bakarrik irten ziren presidentea (Zapatero) eta oposizio burua (Rajoy) iritzi publikoa eta epailea presionatzera dopinaren akusaziopean zegoen txirrindulari baten alde, Alberto Contador. Gerora begira, gainera, Abraham Olanok eta Unipublic enpresak prestatu digute Espainiako Vuelta bat ezin gogorragoa, 11 etapa mendatetan amaituko baitira. Hori barbaridade itzela da, Xabier, gonbita ezin garbiagoa dopina erabiltzera.

6. “Dopatu ez den batek bakarrik jo du bere burua erruduntzat, neronek”. Hori horrela bada, atera kontuak, Xabier. Euskaldunok izugarri maitatu izan dugu txirrindularitza, nik barne. Denetik eman diogu kirol honi: txirrindulariak, zuzendariak, teknikariak, medikuak, goi funtzionarioak, antolatzaileak, kazetariak… Horietako batzuk harrapatu egin dituzte edo auzipean daude (Puerto auzian, Armstrong auzian…), baina hemen inork ez du ezer esaten.

Eta bukatzeko, Xabier, badakit ez zarela Armstrongen abokatu defendatzailea. Niretzat beti izan zara txirrindularitzak Euskal Herrian izan duen kazetaririk onena, baina kontu honetan ez nator bat zurekin. Hala ere, eskerrik asko, beste behin, ixiotu duzun eztabaidagatik.

Txantxan esanda, egoskorrak nonbait biok ere hona nire erantzunak, Joxe.

1.-Normal eta beldurrik gabe hitz egiten zen bai dopinaren inguruan, baina tropel barruan bakarrik jakina, ez jende aurrean. Baina, seguru aski ez iruzur sentimentua zegoelako, neurri batean bakoitzak bere sekretutxoak zituelako eta norberaren lorpenei meriturik ez kentzeko. Hain justu, normal eta beldurrik gabe hitz egiten zelako ikasi genituen dopinaren inguruan ikasi beharrekoak eta jakin dira Armstrongen eta beste askoren inguruko kontuak. Iruzurraren zentzua balego, inork ez zuen inoren aurrean ezer egingo.
Ezinezkoa irudituko zaizu, baina sinistu iezadazu ez zegoela iruzurraren gaur egungo sentipenaren arrastorik txikiena ere.

2.-Denak ez Joxe denak ez, aipatu dituzun biak eta Vandevelde. Baina Hincapiek ez zuen horrelakorik baieztatu. Armstrongek azken batean bekaturik handiena onartu badu zergatik gezurtatu behar zuen horrelakorik. Nik, barka, ez dut sinisten inor behartu zuenik. Hamilton ez zen beti Armstrongen agintuetara ibili eh, bere positibioa Phonak eman zuen eh. Han ere norbaitek derrigortu al zuen? Ez dakigu ba zer ginen ziklistak hobeto ibiltzeagatik!!

3.-Barkaidazu Joxe baina argumentu ahula iruditzen zait Armstrongen izaera aipatzea dopin sistema berak antolatu zuela ziurtatzeko. Talde gehienean ziklista izarra zuzednariaren gainetik egon ohi da, nirean ere hala zen. Gainera, sustantziak ematea oso gauza serioa da. Norbanako bakoitzak sustantzia eta batipat kopuru jakin batzuk behar ditu eta denboraren poderioz kopuru horiek gainera aldatu egiten dira, baina norberaren egokitzea delako eta kontrolen zorroztea delako. Ziklista batek ezin ditu inondik inora bereak ez diren kopuruak kontrolatu. Hori uste duzuna baino konplikatuagoa da eta jakituria eta profesionaltasun handiagoa eskatzen ditu.

4.-Lance Armstrongek inori jazarpena egiteko telefonorik astindu zuela sinestea, ipuietako kontua iruditzen zait. Nik ez dut inondik inora halakorik uste. Haien aldean mehatxu handiak ziren beste ziklista batzuk, mesedez. Armstrongi jazarpena egiteko eskatzen zutenak gehiago izango ziren ezta? L'Equipetik hasi eta hainbat eta hainbat zuzendaritara. Ta nola erabiltzen dira bi presidente aurkarien kontra? Ibilbideko aldapak gogorragoak jartzen al zituzten haientzat?

5.-Ibilbidearen gogortasunak ez da inoiz dopinerako gonbita, ez neurri hauetan. Ziklista profesional batek duen arazoa ez da ibilbidea egitea, hori hankapetik egingo lukete. Abiadura eta aurkariak menderatzeko griña dira dopinerako gonbite nagusiak. Garaipenak dakarren guztiarekin, jakina. Tour garaian bertan, Tourrean bezain besteko kilometro kopurua egiten nuen nik (eta beste guztiek, jakina) entrenatzen, baina beste abiadura batean, noski. Ibilbidea balitz dopinerako gonbita, pistako probetan edo atletismoko proba motzetan zergatik dopatu beharko lukete. Ibilbide gogorrak irtenbide erraza dauka, polikiago ibili. Baina aurkari hobeari aurre nola egiten zaio norberak bere mugak onartzen ez baditu. Hori da dopinerako arrazoi nagusietako bat, norberak duen berezko maila ez onartzea.

6.-Erruduna izan dena erruduntzat jo izan dut behintzat, nahiz eta batzuetan oso epel jokatu dudan. Hori aitortuko dut. Baina beste zenbait kasutan ez ziklista errudun bakarra izan, baina frogarik ezean ixildu beharra dago, bestela abokatua Armstrongek ez, nik beharko dut. Ezer zehatzik esateko badaukazu hasi....sare sozialek horretarako aukera ematen dute.

Iritzi desberdinak aberasgarri omen, batenbat gure kontura aberasten ez da ba ariko ehh!!!!

Umorerik ez dezagun galdu behintzat.
Plazer.

Eskertzen dizut erantzuna, Xabier, baina nire partetik, oraingoz bukatutzat emango dut eztabaida hau, denbora dezente eskaini baitiot gai honi asteburu honetan. Niretzat ere plazer handia izan da zurekin eztabaidatzea. Segi ondo.