Ekitaldien ordutegian, segregazio linguistikoa mesedez
Ekitaldi batera joan, eta jakin ez ea euskaraz artatuko zaituzten. Euskaraz bizi nahi izanez gero ordaindu behar izaten duzun deserosotasun horietako bat. Umeekin joanda, deserosoa baino gehiago, mingarria izan daiteke. Iristen zara, eta... edo gaztelaniaz da, edo "bilingüe" txafardero batean. Gerta liteke, gainera, galdera iristea: euskaraz ala gaztelaniaz egingo dugu? Ez dakit horrekin ze espero den sustatzea, herri-demokrazia edo zer, baina oso deserosoa da talibantzat agertu behar izatea eta euskaraz, mesedez aldarrikatzea, ze, beti dago, nola ez, erdaldunik zu talibantzat hartu eta, kexaren aurrean, gaztelaniara eroango duena jarduna. Hablemos en castellano, no me impongas tu lengua.
Halako azkena, Donostian antolatutako Scratch Egunean izan zen. Gurasoentzako azalpen hitzalditxoa egon zen, eta nolabait, tira, en bilingüe joan zen, hizlariarentzako une tentsoak barne.
Baina kontua ez da hori. Kontua da antolakuntza. Donostiako San Telmo museoan, bisita gidatuak antolatzen dira, eta hizkuntza zehazten da baterako edo besterako. Eta Tabakaleran berdin egiten zuten, oso txukun. Beste toki batzuetan halako politikarik aplikatu ezean, sentsazio itsusiekin joan daiteke bisitaria etxera (Pagoetako naturguneko adibide penagarri bat hemen, duela urte gutxikoa). Uste dut horixe dela bidea, hizkuntzaren araberako segregazioa egin ordutegietan, 10.15etan euskaraz, eta 10.30etan gaztelaniaz, adibidez.
Lehen halakorik egiten ez zuen erakunde bat Kutxaespazioa zen, Donostiako Miramong gaineko zientzia museoa. Orain bai, Eureka Museoa izena dutelarik, hizkuntza zehazten dute jardueretan, eta zuzentzeagatik zoriontzea merezi dute.
Zuzendu behar luketen hurrengoak Donostia Kultura patronatuaren Urgull mendiko jarduerenak izan beharko ziren: oporretan, liburutegi bat eta jarduera txokoak irekitzen dira Urgull mendian, eta liburutegiko ipuin kontaketaren hizkuntza bakarrik markatzen dute hizkuntzarekin. Beste jarduerak desberdinak dira, "mendira igo eta umeak gaztelania entzutera derrigortzera arriskatu" kategoriakoak. Mesedez, Donostiako Udala, aurtengo udarako, programatu jarduerak hizkuntzaren arabera, eta halaxe jakinarazi programetan, eskerrik asko.
Amaitzeko gehituko dut: umeen kasuan bada, eta aurrekontu edo denboraz estu bagabiltza, uste dut ezer moztu behar bada erdarazkoa dela, euskarazko heziketa ezarrita dagoen euskal lurraldeetan bederen.
Erantzunak
Ados nago segregazioarena aplikatzearekin.
Hala ere, galdera hori egiten dutenean (eta egiten ez dutenean ere bai), lotsarik gabe esan behar dugu euskaraz nahi dugula. Erdaldunek horrela egiten dute, inolako lotsarik gabe eskatzen dute espainieraz egitea. Eta baten batek esaten badigu ez duela ulertzen, bada, urduri jarri gabe eta errespeturik galdu gabe, diskriminatzailea bera dela adierazi, bera ari baita hizkuntza inposatu nahian: guk erdaraz ulertzen dugu, baina euskaraz nahi dugu. Eta erdaldunak beti izango du aukera ondokoari itzulpen laburtu bat egitea eskatzeko.
Tematu beharra daukagu; eutsi, eta ez etsi.
Enekorekin ados. Eutsi beharra dago, lasaitasunez baina eutsi, makurtzera ohituarazi gaituzte eta.
Euskara bigarren mailako duten instituzio eta enpresen zerrenda ikaragarri luzea da oraindik ere.
Horietako askok gainera, euskarazko zelofanaz apaintzen dute erdarazko mamia duen eskaintza.
Izenik ez dut emango, bakar baten gainean ez jartzearren zama, baina duela gutxi egitasmo basko-basko, jator eta oso ezagun batetik bisita egiteko gonbidapena jaso genuen. Gonbidapena bera espainiera hutsez, eta euskarazko arretar eskaintzen ote zuten galdetu nuenean, espero bezala, printzipioz ezetz, baina bisitarien artean erdaldunik izan ezean, orduan aukera bazela, eurak elebidunak baitziren!!!
Ez gara joan. Eta ez gara joango egoera penagarri hori zuzentzen ez duten artean.
Bada, esandakoa, aurrekookin ados.
Bai, ezinbestekoa da hizkuntza segregazioa euskaldunok duintasunez eta deserosotasunik gabe goza ditzagun kultur ekimenok, inorekiko ika-mikarik gabe. Balenciaga Museoa oso ona da, eta oso gustura bisitatu nuen udazkenean hizkuntzaren kontuagatik izan ezik. Egia da guztia lau hizkuntzetan dagoela paperetan eta karteletan, baina ikus-entzunezkoei dagokienez, uste dut ez dutela asmatu. Museoan sartu eta berehala dokumental bat ikusteko aukera dago, areto itxi batean. Uste dut 50 bat lagun sartuko direla bertan. Ate ondoan hizkuntza bakoitzerako botoi bat dago, eta zein sakatu hizkuntza horrexetan egiten da proiekzioa. Horrek oso egoera deserosoak sortzen ditu ezinbestean atzamarra luzatu eta botoia sakatzeko une fatidikoan, euskaldunok gehienetan gutxiengoa garelako. Ez da arraroa entzutea, beraz, bueno, en castellano, ¿no? Así lo entendemos todos.
Bestalde, erakusketan zehar ikusten diren bitrinetako batzuetan ere bideoak daude, eta hor ere botoiaren sistema berbera daukate. Hizkuntza eskubideen errespetuari dagokienez, hortaz, arazo bera sortzen da, baina gainera beste bat gehitzen zaio: korridore berean gerta liteke bi edo hiru bideo egotea, eta guztiak batera martxan egotea, bitrina bakoitzaren aurrean bisitari talde bat dagoelako. Hortaz sekulako ahots iskanbila sortzen da, museoetan ohikoa den oihartzunak areagotzen duena. Gainera, pertsona bat korridore atean apur bat luzatuz gero zeozer astiroago aztertzeko, gerta dakioke bideo bera bi edo hiru bider entzutea, pasatzen den bisitari bakoitzak sakatuta.
Beraz, Balenciaga museoari oso nota ona jarriko nioke erakusketaren antolaketa eta zainketari dagokionez, baina hizkuntzen kudeaketan zer hobeturik badaukala iruditzen zait (beste post bat mereziko luke azalpen testuen konplexutasunak, edo zehazki, terminologia teknikoaren erabilerak).
Uste dut erabakitzen baldin bada terminologia teknikoaren bidetik jotzea, ezinbestekoa dela panel handi batean glosario argi bat jartzea eta, kasu honetan, baita jantzien mapa batzuk ere: hau da, prenda mota desberdinen parteak, adibidez, harategietan behien mapa egoten den bezala).