ETB2ko albistegien betiko ohitura nazkagarria

Hemendik eskatu geniezaieke azalpena oraingo Jaurlaritzako arduradunei, Lurdes Auzmendi edo Blanka Urgelli, esaterako (aurreko arduradunen kontua ere bazela jakinda noski).



Gustura entzungo nituzke



Ondo izan



Bittor

Ez dakit erabat ados nagoen, baina esanduzun ia guztiarekin bat egiten dut. Haatik, konponbide, ene ustetan erraza, proposatu nahi nizuke eta bide batez euskal hiztun guztiei; hain zuzen ere, ETB2n jasotzen dugun informazioa ETB1eko saioetan bilatzea. Editatu gabe jasotzen diren bideo eta berri piezak guztientzat berak dira EITB (irratietan eta telebistan), aldea horiek lantzeko eran dagoenez, hauta dezagun euskaraz eta euskaldunek proposatuta argitaratzen dena. Tira, inoren ohiturei jite itsusirik egotzi gabe diot hau, baina elkarrekintza gazteleraz ezarrita euskal hiztunokiko begirunea eskatzea txalotzen badut ere, zergatik ez dugu bada hartu-eman hori euskaraz egiten eta komunikazio kanal hori sendotzen?

Nik bideoan biak euskaraz entzun ditut ba. Eman beste linka.

Horrezaz gain, teleberri berean Baionako ospitaleko arduradunaren prentsaurrekoa eman dute. Jakina, arduradun horrek frantsesez egin ditu adierazpenak, eta azpititulatu dituzte, irakurri eta entzuteko aukera emanda.

Argi dago teleberri bakar batean ze jarrera duten euskararekiko. Bigarren mailakoa ez, bosgarrenekoa-edo da etb-ko arduradunendako! Lotsagarria!

Mikel, nik bi hizkuntzak dakizkidanez gero, nahi dudan edizioa ikus dezaket, hainbat irizpide eta aldagairen arabera: egun jakin batean zenbateraino sentitzen naizen euskaltzale, zein berri emaile dudan gogokoen, lan-ordutegia, egun eta ordu jakin batean sudurpuntan zer jartzen zaidan, Afrika Baetak ematen didan morboa... Euskara kontsumitzen saiatzen naiz, beti ere, produktua oso kutrea ez bada.



Normala -hein batean- politikariek, enpresarioek (alegia, kamera aurrean zer edo zer saldu nahi dutenek) beren adierazpenak bi hizkuntzetan egitea: haiei komeni zaie inori baino gehiago.



Baina ez da gauza bera, tomate uzta galdu duen baserritarrari, San Ferminetan egunpasa dabilen bermeotarrari, dagoeneko euskaraz esana duena erdaraz errepikaraztea. Jakin nahi nuke hori nola eskatzen den, zein den protokoloa. Begirune falta ikaragarria da, amnesia historiko baten froga garbia, eta ez du justifikaziorik.

Ni aspaldi hontan nabil Euskal Telebistaren hizkuntza politika zein den jakin nahian. Edo hizkuntza politika jakinik ba ote duten ezin antzemanda. Euskarazko albistegian ere ohikoa da gaztelaniaz hitz egiten denean azpi-idatziak erabili ordez bikoiztea.

Nire irudiko, egokiena, jatorrizko hizkuntza edozein izanik ere eta albisteagia euskarazkoa edo gaztelaniazkoa izan, azpi-idatziak erabiltzea litzateke. Dena dela, irizpide jakin bat erabiltzea eskertuko genuke.

Albiste bat irakurtzen hasi eta "ez zuen gaztelaniaz egin nahiko" bezalako suposizioak ikusteak albistearen rigore eza erakusten dit. Eska diezaiegun beste batzuei lan periodistiko bikainak... etb-ko albistegia baxu egongo da, baina sustatuko maila periodistikoa ez dago oso urrun.

Enekori erantzunez, argibide:

Lehena. Ez da Sustatu-k landutako albiste bat, nik idatzitakoa baizik. Eta nik, berez, Facebook-en bota nuen, momentuko burutazio moduan, ez periodistikoki landutako berri gisa. Hortik igo dute Sustatu-ra.

Bigarrena: urte askoan izan dudan esperientziaren arabera (eta beste askori entzuna ere holakoxea izan da), ETBko albistegietan, adierazpenak euskaraz egiten dituzunean, beti-beti-beti eskatzen dizute erdaraz ere egiteko, etb-2rako; horregatik esan nuen "ez zuen gaztelaniaz egin nahiko"; suposizioa (ez baitut ez kazetariarekin ez Astigarragarekin kontrastatu), baina ez aliritzira botatakoa.

Ene ustez, ETB1 bertoko telebista-antolatzaileen despiste bat baizik ez da izan. Euskarazkoa eskapatu zaie, erabateko telebista erdaldun horretan.

Polita litzateke erdarazkoa eta euskarazkoa produzitzean zenbat gastatzen duten jakitea, konparazioak egiteko.

Orain boterean daudenek (lehenagokoek bezalatsu) euskaldunoi mesede modukotzat hartu dute euskaraz zerbait egitea (Kilometroak, iragarki ofizial batzuk, IVAP, ETB), luxuzko gastu alferrikakoa, alegia.

Aitzakia ezaguna dugu: jende horrek ez daki euskaraz eta ez du ikasi nahi (bertokoak izan, paratxutistak izan), Euskal Herria zer den ez dakielako, besteak beste.

Arazoa ez da pertsonal huts gisa jo behar (Africa horren morboa, hizkuntzak ezagutzea eta gainerako gurariazkoak); atzen-atzenera iritsita eta ideologia denen gainetik, nahi baduzue, euskaldunok entregatu ditugun zergen ordainetan zerbitzuak eman behar zaizkigu: hezkuntza, osasuna, garraioa, etab. Gustatu edo ez gustatu, gurea baita erositako hori.

...eta ohartu al zarete, sarri ETB 2-ko albistegietan sartzen dituzten euskarazko hitz bakarrak (bakanak) gaurko gobernuaren inguruko pertsonenak direla? Zergatik ote?

Albistegia euskaraz edo erdaraz ikusteko aukera daukagula diozue batzuk, eta zer gertatzen da Champions-eko partida dagoen egunetan? 10 minutuko Gaur Egun-a botatzen dutela eta lixto. Bestalde, aurretik norbaitek esan bezala, nik ere gustura ikusiko nituzke Gaur Egun eta Teleberriren aurrekontuak... eta uste dut datu argigarriak izango liratekeela.

Azkenik, nik uste dut euskarazko adierazpenak doblatzen dituzten bezala ingelesezkoak ere doblatuko balituzte, ez legoke arazorik. Arazoa euskarazkoa doblatzea eta ingelesezkoa azpidatziekin jartzea da, horrela badirudi Euskal Herritar gehiagok dakitela ingelesez euskaraz baino (eta espero dut oraindik behintzat ez dela hala izango).

Bukatzeko, ETB2 alde batera utzi eta ETB1en inguruko aipamentxo bat: iada behin baino gehiagotan tokatu zait doblatu gabeko eta azpidatzirik gabeko erdarazko adierazpenak entzutea Gaur Egun-en.



Ea laster iristen diren hauteskundeak eta aldatzen den ETBko egoera, nahiz eta publikoa izanik horrek ez liokeen eragin behar. ETB1eko ikusleoi gustokoa genuen katea kendu diguzue, ia ikuslerik gabeko kate bilakatzeko

Ez, ez da despistea, eta are gutxiago kontu berria. Beraz, joera salagarri hau ezin zaio egungo zuzendaritzari egotzi. Hori zuzentzeko ardura eskatu bai, jakina.



Urte asko daramatzagu ETBn euskal hiztunei gaztelaniazko adierazpenak eskatzen, baita frantziar estatukoei ere. Nik neuk, pilota partidetan, hainbat aldiz jaso izan dut albistegietako editoreen mandatua, produkzio laguntzaileen bitartez: "zuzeneko konexioa itzuli ondoren Aimarri -edo Xalari- gaztelaniaz pare bat galdera egin behar zaizkio." Behin baino gehiagotan kexatu izan naiz, baina beti men egin diot aginduari.



Berriki, talde batek jokaera horri buruzko argibideak eskatu ditu EITBren administrazio kontseiluaren bilera batean. Nik dakidala, ez da ezer aldatu. Talde horrek erabaki bat zabaldu eta sustatu nahi du: euskal hiztunek uko egin diezaiotela ETBn erdaraz adierazpenak egiteari. Nik neuk berebiziko poza hartuko nuke pilotariren batek purrustadaren bat egingo balit, neure kontraesanak bistaratuz: "hi, Euzkitze, ez niri ETBn erdarazko adierazpenik eskatu! Izan hadi kontsekuente behingoz!".



Ez da hori bakarrik, EITBn hizkuntza politikari buruzko hainbat kontu hausnartu beharra dago. Esate baterako, ez dut ulertzen umore saioetako joera motz eta moztailea. Ez dakit zergatik egiten duten gipuzkera itxian, edo nolatan heldu diren euskara batuak umorerako balio ez duela uste izatera. Norbaitek pentsatu zuen, halako batean, Ondarroar aktore bat fitxatuta arazoa konpondua zatekeela. Norako egindako umorea da? Nola pentsa dezakete Urdulizen barrez lehertuko direnik, Amikuzen irriz uzkalka hasiko?



Ez, ez naiz hiper-kritikoa. ETBk urrats handiak eman ditu azken urteotan. ETBk diot, ez EITBk, telebista eta irratiaren arteko komunikazioa hutsaren hurrengoa baita kontu hauetan, irratietara iritsi ere ez baitira egiten gure hizkuntz arduradunen erabakiak. Pauso zuzen asko eman dira, baina emateko dauden beste hainbatek gogoeta sakona eskatzen dute. Xabier Mendigurenek atera duen hau hari-muturtxo bat besterik ez da.

Uste dudanez, Olaizolatarrek ezetz esaten ditek, haiek aspalditik ez baititek erdaraz adierazpenik egiten. Bejondeiela haiei.

Ez dira askotan ikusten Xabier Euskitzerena bezalako aitorpenak. Baina asko laguntzen dute egoerak ulertzeko.

Orain dela denbora dexente NABARRA aldizkarian gai honi buruz idatzi nuen. Artikulua berrirakurri dut (ez da agian munduko euskararik jatorrena) baina salaketa hortxe dago:





ETB, iruzkinak eta ikusezinak.



ETB

Orain dela urte batzuk hauxe gertatu zitzaidan. Telefono deia jaso nuen eta ETBrako lanean ari zen produktora bateko kazetariak saio batean ea nire iritzia ematen agertzeko prest ote nengoen galdetu zidan. Saioa Iruñeko bizikleta-politikaren inguruan izan behar zen eta nire iritzia bizikleta erabiltzaile bezala eman behar nuen. Baietz esan nion eta ETBrako zenez ea euskaraz egin ahal nuen esan nion, gazteleraz zela saioa berak, ETB 2rako. Ongi da esan nion, bada nik euskaraz egingo dut eta azpititulatu dezatela gazteleraz. Ez zutela halakorik egiten esan zidan, bada egin dezatela behingoz esan nion nik. Momentu batean, zakarki, saioa ez zela euskararen inguruan baizik eta bizikletei buruz esan zidan. Hortxe amorratu nintzen ni bete-betean, eta eztabaida txiki baten ondotik nirekin jada ez zutela kontatzen ondorioztatu nuen.

Egia esan tontoak gara, uste dugu ETB zer edo zer gurea dela, edo horrela sentitzen dugu, iruditzen zaigu gure iritzia eta gu garena azaltzeko tresna bat izan behar dela eta kazetarien lana hori modu egokian jasotzea dela eta abar eta abar. Baina tamalez hori ez da egia.

Kasu honetan, esate baterako, kazetari horri nire iritzia bost axola zitzaion. Benetan interesa izango bazuen nire iritzia jasotzeko benetako lana egingo zuen, itzultzaile bat aurkitu, azpitituluak jarri. Baina berak behar zuena minutu batzuk beteko zituzten eduki batzuk ziren, txorizoa betetzeko, lotu eta saltzeko.

Jendearen iritzia, jendea euskalduna den edo ez, horrek zer axola du!!, gauza horiek bere lanean ez dira helburuak: arazoak dira.





Azpitituluak

Amaren etxean askotan ETB 1eko berriak ikusi eta gero ETB 2koak jarri ditugu (ama ez da euskalduna). Aurreko informatiboan iritzia edo testigantza euskaraz eman duten euskaldunek orain gazteleraz eman behar dute. Politika antieuskalduna erabatekoa. Zer lortzen da horrela? Hasteko, euskaldunak ez diren kazetarien harrokeria sustatzea, gero euskararik gabeko errealitatea eraikitzea. Zergatik behartu behar zaio euskaldunari gazteleraz edo frantsesez egiten? Zergatik ez dituzte azpititulatzen eta kitto? Nork egin behar du lan eta norentzat? Kazetari prestatu gabearentzat arazoa izan ez gaitezen eman dezagun gure testigantza euskaraz eta gero erderaz, egin dezagun guk lan bikoitza zertarako eta ongi irudikatzeko euskaldunik gabeko errealitate bat. Bapo.

Aurkariek euskaldunak ikustezinak nahi gaituzte eta gehienetan guk lagundu egiten ditugu geure burua ikustezin bilakatzen.

Albistegi horietan kataluniako abertzaleen testigantzak jasotzen dituztenean gehienetan katalanez entzuten dira eta behean azpitituluak. Madrileko albistegietan mila bider entzun dut nik katalana azpititulatua. Euskara azpititulatua sekulan ez. Euskal Herriko abertzaleek, zintzo demonio, gazteleraz edo frantsesez egiten dituzte adierazpen garrantzitsu guztiak.





Interneteko iruzkinak

Batzuetan Herrialde Katalanetako interneteko prentsa irakurtzen dut eta konturatu naiz iruzkinetan irakurleek katalanera erabiltzeko joera handia dutela nahiz eta berria gazteleraz idatzia izan. Susmoa dut batzuetan aurreko iruzkinen hizkuntzaren arabera gertatzen dela hau. Hau da: aurrekoak gazteleraz badira, gazteleraz erantzuten dute besteek, eta alderantziz. Gure artean euskarazko iruzkinak gutxi idazten dira, webgune euskaldunetan salbu, noski. Baina, esate baterako, Patxi Lopezen blogan jendeak ia ia %100ean gazteleraz egiten du. Nik "Diario de Navarra"ko webgunean iruzkin bat idatzi nuen euskaraz eta ez zuten argitaratu.

Nahiago dugu gure iritzi abertzalea eta euskaltzalea eman, euskaldun bezala agertu baino. Eta horrek ondorio argia du, horrekin batera idei sakonak barreiatzen ari gara: 1.ez gara esistitzen 2.Komunikazioa da garrantzitsuena eta hortarako espainola/frantsesa dugu 3.Euskara gutxi batzuen arazo ulergaitz bat da.

Joxemiel Bidadorrek urteak eman zituen garai bateko euskaldun "desagertu"en bila. Euskaldun haiek ukatuak eta desagertaraziak izan ziren, gaur egun gure borondatez egiten dugu lan ziztrin hori. Bada garaia hortaz jabetu eta ildoa aldatzeko.

Zaldiero;



Bat natorrek hire ondorioekin. Esaldi batek eman zidak atentzioa: "Kazetari prestatu gabearentzat arazoa izan ez gaitezen eman dezagun gure testigantza euskaraz eta gero erderaz..." Arazoa izan ez gaitezen, diok, eta zer pentsatu eman didak. Nik ez diat harreman esturik pilotariekin, ez baitut uste izan behar nukeenik. Alta, elkarrekiko begirunezko tratua dikeagu. Beraz, litekeena duk horregatik ez ukatu izana niri gaztelaniazko adierazpenik, gaizki hartuko nuen beldurrez-edo. Izan ere, pilotariek ez ditek izan ni haien purrustadaren irrikaz nengoela jakiteko motiborik.



Amonamantangorri;



Oraintsu arte neuk egiten nitian elkarrizketak, eta sekula inork ez zidak erdarazko elkarrizketarik ukatu izan. Azken hilabeteotan beste lankide bat arduratzen duk zeregin horiez. Afera honen harira Koldo Aldalurri deitu zioat, eta hark ere gauza bera egiaztatu zidak, inongo pilotarik ez diola sekula erdarazko adierazpenik ukatu. Itzal handiko kirolari ohi bat izan omen duk hori egin duen bakarra: Joxe Anjel Iribar. Dena den, ez zaizkidak banan-bana hartzeko erabakiak iruditzen. Taldean hartuko balituzte, indar gehiago izango liketek, eta guri ezezko biribila emateko erreparo gutxiago.

Beste askok bezala, banuen gogoa hain bistakoa den horretaz gehixeago jakiteko: zer gertatzen den ETB barrenean euskararen kontuarekin.



Ea eztabaidak eta kontu hauek hedatuta eta salatuta eta gu geune orain arte bezala edo gehiago mugituta politika aldarazten diegun erantzukizuna duten lotsamangarri horiei eta ea geun telebista geuna egiten dugun.



Zer egin behar da horretarako? Norberak zer egin dezake?