Prentsaurreko elebakarrak legearen kontrako inposizio bihurtu dira nonbait
Joan den ostiralean, Andoaingo Udalean (Bildu agintean ekainetik), prentsaurreko elebakarra eman zuten alkateak eta zinegotzi batek; eta hori "euskararen inposizioa" zelakoan, El Pais-en salaketa eginez artikulua argitaratu zuen bertaratutako kazetariak. Isabel Landa kazetariaren iritziz, prentsaurrekoaren gaia (eskoltak dituzten zinegotziekin izandako elkarrizketak), bigarren mailako kontua bilakatu zen prentsaurrekorako aukeratutako hizkuntza politikaren ondorioz:
Las declaraciones (...) quedaron relegadas a un segundo plano ante la imposición de una única lengua durante su intervención.
Egun berean, Martin Garitanok bere agintaldea aurkeztu zuen Diputazioaren Jauregian, Donostian, eta han ere aurkezpeneko hitzalditxo hori euskaraz bakarrik egin zuen. Amaitu zuenean, agentzien informazioaren arabera, laburpena eskatu zioten kazetariek eta ez zuen eskatutakoa egin, ez zuen kazetarien lan hori berak hartu nahi izan. RTVEk jasotako agentzien oharrak dio:
(Garitano) ha pronunciado su discurso íntegramente en euskera y ha rechazado resumirlo en castellano para la prensa.
Andoaingo alkateak edo Ahaldun nagusiak izandako jarrera honek, nonbait haserrea eragin zuen kazetarien artean. Isabel Landaren arabera,
(...) ante el malestar de la mayoría de los medios de comunicación convocados que no pudieron recoger la información correctamente.
Itxura batean, euskararik ez dakiten profesionalak daude lanean Donostia inguruan. Hala ere, ez da lehen aldia agerpen politikoetan euskaratik gaztelaniara gauzak itzultzen ez direna. Markel Olano aurreko Ahaldun nagusiaren ohitura zen, jendaurreko agerpen publikoetan, euskara eta gaztelania tartekatzea, baina itzulpenik egin gabe, gauza batzuk euskaraz, jarraitu gaztelaniaz, kontu gehiago euskaraz... Adierazpen horietan gaztelania besterik ez zekiten kazetariek ez zuten pentsatuko, beharbada, euskaraz gauza gehiago esaten zituela Olanok.
Euskararik gabeko prentsaurrekoak ugariak izaten dira, jakina; agerpen publikoetan (prentsatik haratago, hartzaileak herritarrak direnean), berriz, euskararen lekua normalean testimoniala izatea ere normala izaten da. Agerpen horien hizkuntza politika beharbada ez zitzaion sekula deigarria egingo El Pais-eko kazetariari, baina ostiralekoa, berriz, legearen kontrakoa ere iruditu zitzaion, zehazki EAEko autonomia estatutuaren aurkakoa:
No se tuvo en cuenta que, según el Estatuto de Gernika, el euskera y el castellano son las dos lenguas oficiales en el País Vasco y que todos sus habitantes tienen derecho a conocer y usar ambas lenguas.
Legearen kontrakoa iruditu zaio halaber Casimiro Garcia-Abadillo kazetariari ere. Kasu honetan, Espainiako konstituzioaren kontrakoa. Beste erreakzio batzuetan, Periodista Digital konfidentzialak dio euskara jada errotik ezabatu (erradicar) dutela Andoainen. Elebakarren indignazio horren aurrean euskaldunek erakutsitako iritzien artean, adibidez, Xabier Euzkitzeren artikulua, edo Gari Araolazaren aholkua: Berria edo ETBk bezala, kontrata ditzatela kazetari elebidunak.
http://www.periodistadigital.com/periodismo/prensa/2011/07/02/bildu-erradica-castellano-andoain-euskera.shtml
Guztiarekin, Bilduk argitu du (gaztelaniaz ere bai) prentsaurrekoko adierazpenak euskaraz bakarrik egin arren, gaztelerazko galderak erantzuteko prest egongo zirela amaieran. Eta ez zela galderarik izan. Isabel Landak inplizituki onartzen du hori artikuluan, zera idatzi baitzuen:
Carrere abrió la ronda de preguntas tras su intervención pero no quedó finalmente claro si las respuestas iban a ser en castellano o euskera.
Nola ez zuen galderarik egin, nola erantzungo zioten jakin gabe geratu zen.
Erantzunak
Herri-agintari edo kargudun bazara, ezin duzu agertu elebakartasunaren apologeta bezala. Latza izan daiteke, baina hala da.
Arrazoia elementala da: jarrea horrek arazo gehiago sortzen dizkio euskarari konpontzen dizkionak baino. Ondorioak berehala ikusten dira.
Beraz, "gerria" behar da beste ezer baino gehiago. "Ezkerreko eskua", halaber. Irudimena, ororen buru.
Animo. PPk praktikatzen duen elebitasuna eredu bat izan daiteke, imitatzeko agian (hizkuntzak elkarren artean trukatuta, jakina). Elebakartasuna berriz ez.
Baina eredu eta bide posible gehiago ere izango dira. Ahaleginak egin beharko dira eredu egoki bat aurkitu arte (Olanorenak ez du balio, hori argi dago). Esango nuke Bilduk huts eta akts batzuk egingo dituela oraingoz bere estilo propioa aurkitu arte. Animo.
Jakina, herri agintariei buruz ari naiz, ez beste ezertaz.
Isabel Landaren gisakoekin, hau da, elebitasuna ukatzen dutenekin, zaila izango da gerria agertu eta Bilduk bere eredu propioa agertzea.
alegia, zorioank garitano, carrere baina baita luistxori ere, bete betean asmatu duelako bere laburpentxoarekin.
iradokizun gisa: bizpahiru lerrotako gaztelerazko laburpen bat eskaini dakioke prentsari akaso? oinarri oinarrizko informazioa eskaintzen duena?
Janeren jarrerak zer pentsatua ematen du. Kargudunak ezin jardun dezake apologeta, PPren ereduari jarraiki behar, ezker eskua erakutsi...
Hirurogeita bi urte Euskal Herrian bizi izanik, hizkuntza kontuetan sekula ez diet ikusi nik ez gerri, ez ezker esku, ez... alderdi horiei. Gauzak espainolez edo frantsesez bakar-bakarrik egin dira eta kito.
Konforme ez bazaude, ez etorri hitzaldira, prentsaurrera edo dena delakora.
Intoleranteok jarrera horren aurrean bizi izan gara, elebakartasunean, kontuak merezi zuen garrantzia eman gabe. Mintzaldia ona edo erdipurdikoa iruditu zaizu, prentsaurreko edukia interesgarri edo alferrikakoa, etab. Hau da, naturaltasunez ikusi dugu kanpoko hizkuntzetan mintzatu zaigunean, etxekoak gu izanik, etxeko hizkuntza euskara izanik, elebakarrak haiek eta elebidunak gu izanik.
Zergatik aldatu ote dira orain "baldintza objektiboak"?
Hasi gabeko gerra hau guk ere galduko dugulako?
Argi dago, ene ustez: idazten edo laburpenak egiten es dakien kazetaria motz dabil, euskaraz ez dakiena bezala.
Bertsolari saioak ere erdaratu beharko genizkieke profesional horiei, ezta?
Eta euskaldun berriei barkamenak eskatu, egin duten ahalegina alferrikakoa delako, noski.
Bilduren facebookean igandean agertua (ele bietan!!):
"Andoaingo prentsaurrekoaren harira: kazetariei esan zitzaien, gazteleraz, gazteleraz galdetu ahal zutela. Ez zuten galderarik egin.
Al hilo de la comparecencia de Andoain: Se les explicó en castellano a los periodistas que podían preguntar en castellano. No hubo preguntas"
https://www.facebook.com/pages/Bildu/202023673153090
Bejondeiela "bilinguismoaren legearen keinu zentzugabe" izatetik euskara hizkuntza bizi eta erabilgarri izatera eraman nahi duten guztiei!
Euskal Herrian hedabideetan lan egin nahi duen orok argi izan behar luke honezkero g-u-t-x-i-e-n-e-z elebiduna behar duela izan. Eta euskara ikasteko gai ez denak edo nahi ez duenak... ez du lanik merezi.
Halako euskara hutsezko mintzaldiek gure hizkuntzari ematen dioten funtzionaltasuna hil edo bizikoa zaigu hiztunoi, erdal itsasoan euskaraz zergatik bizi garen etengabe azaldu behar dugun hauei.Beraz, segi horrela eta ugaritu ekinaldiok, hainbat jende daukazue eta zuek babesten, ea nor nekatzen den lehenago.
Markel Olanoren ekarpena irakurrita konturatu naiz badela nire goiko mezuan (3.a) argitu nahi nukeen kontu bat.
Alegia, inoiz ez naiz Olano jaunaren prentsaurreko batean izan, beraz, ez dakit (onerako zein txarrerako) nola jokatu izan duen hizkuntzari dagokionez.
Hala ere idatzi dut bere ereduak ez duela balio. Eta orain zuzentzen dut: esan nahi nuena da EAJk azken 30 bat urteetan erabili duen eredu elebidunak, oro har, honez gero ez duela balio. Eredu hori Ramon Labaienek eta Pedro Migel Etxenikek sortua da funtsean, eta bere garaian izugarrizko aurrerapausoa izan zen. Gure errespetua eta eskerrona merezi dute horregatik. Ordutik eredu hori imitatu izan dute EAJko kargudunek (ez guztiek, bai onenek) bariazio txikiekin. Suposatzen dut Olanorena, funtsean, eredu hori (agian "handitua eta hobetua") izan dela.
Bada, nire ustez ordua da aldaketa kualitatibo bat egiteko, eta Bildu izan daiteke horren sortzailea. Ea asmatzen duten. Ziur nago Olano bera ere poztuko dela asmatzen badute.
Elebitasuna exijitzen duen kazetari horrek, berriak bi hizkuntzatan argitaratzen al ditu? Ze uste dute hauek? lerdoak garela? Hemen elebidun bakarrak euskaldunak gara. Erdaldun elebakar hauek adarra jotzen digute bere jarrera harroputz kolonial horrekin. Elebitasunaren kontua iruzur hutsa da. Ez dute haiei dagokien partea betetzen. Ez dira elebidunak. Hemen ez dago elebitasun errealik, erdaldunek nahi ez dutelako.
Gari Araolazaren iruzkinaren harira: tamalez, ez da egia EITBk kazetari elebidunak kontratatzen dituela. Euskaraz jardun behar badute, euskaldunak hartzen dituzte, bistan da. Eta ETBko albistegiak pertsona berberek egiten dituztenez, bada bai, elebidunak izaten dira. Baina erdara hutsez diharduten medioetan, ez da horrela gertatzen: kazetariren bat ausartu zen iruzkina egitera Radio Euskadiko oposaketak irten zirenean, ez ote zitzaion kazetariari euskararen ezagutza eskatu behar, nahiz eta gaztelaniaz lan egin. Ikustekoa postu hori jomugan zeukaten hainbat kazetari ezagunen haserrea! Argudio nabarmena erabili zuen: berriemale bazina New Yorken edo Parisen, nahiz eta zure hedabideak gaztelaniaz, euskaraz edo alemanez egin, ez ote zenuke ingelesa edo frantsesa ikasi beharko bertan lan egiteko? Bitxia da, berriemaleek ia beti askoz jarrera zabalagoa izaten dute: Beijingen daudenek ere ikasteko ahalegina egiten dute, ondotxo dakite zaila zaiela baina lan egiteko oso tresna garrantzitsua dute. Baina EHn urtetan dabilen kazetariak ahalegin txikienik ez.
Oso egokia Luistxoren tweeta:
"La periodista monolingüe @isabel_landa descubre indignada que vive en un país bilingüe y ella no sirve para su trabajo"