Sakoneta (13): "Ba ni hemengoa naiz"
uzt. 2 14:15
Ba ni hemengoa naiz.
Herri honetakoa?
Ez, ez. Ingurukoa. Goierri eskualdekoa.
Hau da Euskadi sakona, hortaz?
Irribarre egin edo ez zalantzan geratu da Antton, baina azkenean serio bota du:
Hala esaten diote, bai.
Ez dago ondo esanda ala?
Zuri ez zaizu izena asko gustatzen.
Ez da gustatzea edo ez gustatzea. Nola esango nuke... pentsaera kolonizatzaile bat adierazten du kontzeptuak. Hegoamerikarra izanda, zuk ondo jakin behar zenuke zer den kolonizazioa.
Andrék isilik jarraitu du, adi dagoela erakutsiz.
Hiriburuko burgesak, metropoliko ohiturak eta bizimoduak bereganatu dituenez, goitik behera begiratzen dio indigenari, baserritarrari, indioari. Gutxiago iruditzen zaio, gizajo bat, koitadu bat. Lan egiteko besterik balio ez duena. Klase agintariaren ikuspegia da hasieran, erdi arrazista erdi klasista, baina gero gizarteko beste maila guztiek ere bereganatzen dutena, baita jatorriz indioak direnek ere.
Eta zu jatorrizko indio horietako bat zara.
Nolabait ere, bai. Indio desklasatua.
Anttonek, oraingoan, ezin izan dio irriari eutsi, irri mingotsa atera zaio baina, hotsik gabea. Gero, serio jarraitu du:
Gero, berriz, abertzaletasunarekin, bertakoak nolabaiteko balioa bereganatu zuen. Prestigio antzeko bat. Baina faltsua. Hemengo abertzaletasuna, Ameriketan bezala, kriolloen kontua izan baitzen, eta mestizo batzuena ere bai. Benetako indigena kezka horretatik kanpo bizi izan da, nahiko lan zuen bizimodua aurrera ateratzea. Eta indigena horri iritzirik eskatu gabe, haren jatortasuna goratzen da atzerritarraren aurrean, baina gero, benetan, barre egiten zaio. Hori da Euskadi sakona.
Ulertu dut. Baina nik uste nuen inguruotan inon baino abertzaleagoak zirela, ezta?
Orain edozer gauza. Astakilo hutsak direnez, beste inor baino jatorrago eta erradikalago izan nahi dute. Eta garaitik kanpoko kirten batzuk izatea besterik ez dute lortzen.
Orain zu ari zara metropoliko pentsaerarekin hitz egiten.
Esan dizut, deskastatu hutsa naiz.
Horregatik joan zinen hemendik?
Horregatik edo. Nork ez du alde egin nahi herri kaka hauetatik? Jakin-min pixka bat baldin baduzu, ikasteko, mundua ikusteko, jendea ezagutzeko, halako zulo batean ito egiten zara. Zuri ez zaizu berdin gertatzen?
Edozein lekutan berdin-berdin itotzen naiz ni.
Erantzunak
Kaixo, amonamantangorri.
Eskerrik asko zure oharragatik.
Beti esan nezake Antton Lasaren hitzak direla horiek, harena dela akatsa izatekotan (kazetari fribolo samarra da gainera), baina zintzoagoa izango da aitortzea nirea dela hanka sartzea.
Ea paperean ateratzen denean konpontzen dugun.
Elkarrizketaren interesaz, nik uste baduela, baina meritua banatu beharrekoa da: ideia horiek edo antzekoak, Jon Sarasuari irakurri nizkion lehenengoz, eta beharbada berak beste norbaiti.
Niretzat elkarrizketa topikoz beteta dagoela iruditzen zait, beraz, eztabaida faltsua da.Zerbait aldatu bada gure gizartean azken urteetan pertsonen mobilitatea da. Adibidez, Ondarroan bizi den pertsona bat, Bilboko injenieritza eskolan ikasketak egin dituena, Durangon lan egiten duena, bere denbora librean Zarautzera joaten dena surf egitera edo Bilbora edo Donostiara kontzertu batera edo zinera edo ez dakit zer erostera, non bizi da?, Euskadi sakonean ala azalekoan?. Orain dela 50 urte edo gaur egun Ondarroan "bizitzea" ez da gauza bera.
Patxi Lopezek Ondarroa "Euskadi profunda" zela esan zuelarik, nabarmendu nahi zuen harrigarria irudituta ere, Euskadi horretan jaioa eta hazia dela Kirmen Uriebe euskal idazle xinpatikoa. Euskadi Sakonean Lopezi ulertezina zaion eta ikasi nahi ez duen hizkuntza batean egiten dute, ideologia intolerante eta txokozalea nagusitu da, tabernak eta kaleak ETAko presoen argazkiz beteta daude,... Euskadi Sakona.
Josebak diona egia da. Oñatiarra Gasteiza egunero doa, kafea hartu eta tita batean herrira itzultzeko. Hala ere, kontuan hartu behar da gure herriko indar politikoek, ezker nahiz eskuinekoek, abertzale nahiz frantses eta espainol nazionalistek historia modernoan zehar nola begiratu dioten Euskal Herri tradizionalari: goretsi, gaitzetsi, idealizatu, modu barregarrian agertu, bizitza-eredutzat aurkeztu,...
Interesgarria elkarrizketa.
Gauza ttiki bat: André ez da hegoamerikarra, mexikarra denez gero. Latinoamerikarra, hori bai.