Tangak eta gangak: lagun faltsuak
Izenburuko lehen hitz horiek irakurrita, zein hizkuntzatan ari garela esango zenukete? Ziur nago guztiok gaztelaniaren aldeko apustua egingo genukeela lehenik. Bigarren aukera emanda, euskaraz ere badirela pentsatuko al genuke? Bada...
- TANGA: iz. 1. Bereziki metalezkoa izan ohi den ontzi txikia, hainbat zereginetarako erabiltzen dena. 2. Tanta. Euri-tanga. 3. Unea, bereziki laburra. (4) iz. Slip txiki baten itxurako bainujantzia, ipur-masailak agerian uzten dituena. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
Eta beste hitza ere, ganga...
- GANGA: ARKIT. Bi horma edo zutabe batzuen arteko espazioa estaltzen duen egitura, hainbat forma izan ditzakeena, baina betiere ebakidura bertikalean lerro kurbatuak dituena. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
Txikitatik deigarriak gertatu zaizkit hizkuntza ezberdinetan formaz berdinak baina esanahi oso ezberdinekoak diren hitzak, hau da, ingeleseko eskola partikularretan gure irakasleak false friends deitzen zien horiek: red, embarrassed, carpet, library...
Euskara eta gaztelaniarekin, ordea, ez dut inoiz lagun faltsu horien kontzientzia izan. Gerta liteke bai ni eta baita nire ikasleak ere elebidunak garelako izatea hori, eta, beraz, ondo baino hobeto bereiztea euskarazko baso (euskaraz, zuhaitzez edota zuhaixkaz jantzitako lur-eremua, bereziki gizakiak landu ez duena) eta gaztelaniazko baso edo edalontziaren artean, esaterako.
Azkenaldian, baina, zoriak behin baino gehiagotan ekarri dizkit horrelako adibideak Gaurko hitzara: arestian aipatutako tanga eta ganga, malo, total...
Gauzak horrela, ikasleei ea bakarren bat bururatzen zitzaien galdetu nien aurrekoan, eta hainbat bildu genuen denon artean: galera, uso, alta, isla, lelo, beso, oro, arte Hitz kontuetan ere, antza, gauzak ez dira diruditena edo, hobeto esanda, zuri guztiak ez dira irinak. Zuei gertatu al zaizue inoiz horrelako nahasteren bat, edo ezagutzen al duzue adibide gehiago?
Irudien lizentziak:
Slip tanga ©cc-by-nd: Manel
Euri tanga © cc-by-nd: Kailash Naik
Sofak ganga edo thrift dendan © cc-by: Chris Dlugosz
Ganga arkitektonikoa, baimenarekin, © Pernan Goñi
Erantzunak
Ingelesezko false friend gaia bilatuz gero Wikipedian, horra adibide grafikoa: beheko iragarkian ama, horixe, horixe! irakur daiteke holandesez, baina ingelesez, ama hil! hil! hil! jartzen duela ematen du.
Aurreko iruzkina Facebook Connect-en bitartez egin dut, baina ez dakit horrekin ez ote den erantzunen haria eteten... Badaezpada ere, hementxe doa berriz.
Esaten nuen izugarrizko parrak egin nituela "tanga" hitza prestatzen ari nintzela, adibide hau ikusi nuenean:
"Zatoz hona tanga batean!"
Irudimenak asko laguntzen du kasu hauetan... ;-)
Lagun faltsuen asunto hau bereziki arriskutsua izaten da pertsona izenekin. Lagun italiar batzuk barre eta barre hasi ziren Euskal Herriko bertsolari txapeldunaren izena entzunda. Hemen arrazoia.
izan ere wikipedian sasilagunen zerrenda luzea duzu eus eta esp artean. baita esp eta beste hizkuntza askoren artean ere
http://es.wikipedia.org/wiki/Anexo:Falsos_amigos#Euskera_o_vasco
Inmigrazioaren garaian, gure aiton-amonak Euskal Herrira etorri zirenean, amonak kontatzen zidan bere herrikide batek honakoa esaten zuela (extremadurako azentuarekin irakur bedi):
"Estos vascos son la hostia; el hijo se mea, la hija lava..."
Ez dakit pare faltsuen sailean sartzen den, baina euskaltegiko ikasleei kontatzen diedanean halako enpatia sortzen laguntzen dit...
Txorien artean ere badira adibide parea: "potorro" (Alca torda) eta "txitxi" (Anthus sp.). Ez dut argazkirik erantsiko.