Kaiku (esne berbak)
Gaurko Berriarako behar zuen zutabea (Kaiku) idatzi eta gero, eta ikusita kontuak zer nolako airea hartu zuen sarelarien artean, zalantza izan nuen artikulutxoa argitaratu ala ez. Egia esan, halako kontu batekin sartzen naizen aldiro kezka bera izaten dut: egokia da euskaraz aritzeko borondatea dutenak gisa honetan zirikatzea? Akuilatu ordez ez ditugu etsiko?
Pruden Gartziak auziaren koska batzuk agertzen zituen Sustatun:
Kontua da batzuetan (...) purrustadaka tratatzen ditugula ondo edo gaizki euskaraz zerbait egiten saiatzen direnak, eta isil-isil onartzen ditugula ezer ere ez egiten ez dutenak. Horrela, euskararen aldeko giroa sortu beharrean, kontrakoa sortzen dugula iruditzen zait. Ni ere bekatari naiz horretan, nahi nukeena baino sarriago.
Jakina, garbi dago ere edozer gauza ezin dela onartu eta euskaldunok errespetua merezi dugula.(...)
Zelan asmatu, hortaz? Ez dakit. Ez da erraza euskalduna izatea.
Horraino Pruden Gartziarena.
Zer egin, non daude oreka eta neurria, nola saihestu hainbat jenderen burutik pasatuko dena: Te esfuerzas en hacerlo en euskara, y mira ¡Que les den!?
Baina, bestalde, sentiberatasun pixka bat exijitzen ez badugu Gaztelaniarekin egingo ez luketena euskararekin ez dezatela egin eskatzeko eskubiderik ez badugu
Zeren, borondate kontua izateaz gainera, sentiberatasun kontua da nagusiki. Eta arazoa ez dago, sarritan behintzat, enpresaburuetan borondatea erakusten dute kanpaina bat euskaraz egiteko agintzen dutenean sentiberatasuna erakutsi beharko lukeen gunean baizik: publizitate etxeetan. Harrotzen dira gaztelaniaz bururatu zaien jenialtasunen batekin, eta iruditzen zaie horrek berdin funtziona lezakeela beste hizkuntzetan ere. Eta euskaraz funtzionatzen ez badu, harritu egiten dira, eta beren baitan pentsatzen dute euskarak ez duela balio, ez dagoela gaztelaniaren pare, bigarren mailako hizkuntza dela
Hizkuntzak elkarren ondoan bizi diren tokietan, ez da erraza leial izatea hizkuntzekiko. Pruden Garziak dioen moduan, ez, ez da erraza euskalduna izatea. Baina ez da erraza erdalduna izatea ere (erdaldun justua, erdaldun zuzena, esan nahi dut). Kontua da, bigarren kasuan ez direla konturatzen, ez dutela arazorik ikusten, ez behintzat lehen mailako hizkuntzen ligan daudela eta ontasun linguistiko guztien paradisuan bizi direla uste dutenek. Eta gehienak dira.
Sarelarien artean jende dezente mintzatu da esanez Ni Kaiku naiz ez dagoela hain gaizki ere. Hori uste dutenentzat: arazoa espresio hori baino lehenagotik dator, enpresari Kaiku izena jarri zitzaionetik. Eta momentu hartan izenak erreparorik eragin ez bazigun, arazoa bada euskaldunon sentiberatasun linguistikoarena ere. Majaderoak ere saltzen dituen sukalde-tresnen denda bati Majadero deitzeak harritu egingo gintuzke erdaldunak eta baita euskaldunak ere. Ala ez? Baina enpresa bati Kaiku deitzeak ez gaitu, kanpaina hau sortu den arte, harritu?
Horrek harritzen nau ni...
Esne berbak
Aurreko guztia sarean pausatu eta gero, Amatiñoren azkeneko artikulu interesgarria irakurtzen ari nintzela, esne-berbak espresioa irakurri diot. Ez nuen ezagutzen. Ez da Orotarikoan ageri (nik ez dut, behintzat, topatu). Jo dut Eibarko lexikora, eta han bai, hain aurkitu dut:
Dicho sin sentido, necedad, tontería, parida.
Adibideak · Esne-berbia ugari ezebez esateko.
Hori ikusirik, izenburua aldatu diot neureari, eta lehen Kaiku zena (Berrian halaxe gelditu da), Kaiku (Esne berbak) bihurtu dut hemen eta neure blogean.
Batzuetan, txiripak halako pitxi bitxien pagotxa ematen du.
Erantzunak
Ba ni neu, Pruden Gartzia ez bezala dirudienez, mindu egin ninduen kanpainak, eta asko. Autobus geltoki baten ondotik pasatzen naiz egunero eta "Zu Kaiku zara?" handi-handi ikusten nuen bakoitzean gero eta garbiago neukan supermerkatuko hurrengo txangoan esne hori behintzat ez nuela erosiko.
Anjel Lertxundik marka izen hori hasiera-hasieratik aukera txarra izan dela dioenean ez nator bat berarekin. Niretzat oso desberdina da "kaiku" hitza esnearen kontzeptuarekin erlazionatuta (berehala ikusten dut egurrezko ontzia) eta berba bera neure buruarekin erlazionatuta. Esnearekin erlazionatzen dudan kaiku bakarra egurrezko ontzi hori delako, baina pertsonekin erlazionatzen dudan kaiku bakarra kokoloa delako.
Batzuek esan dute "zu kaikuA zara" esango genukeela, ez "kaiku zara". Ba ez beti. Eta gainera, marketin arduradunen aldetik baldarkeria iruditzen zait (edo zuhur ez jokatzea, euskaldunei zerbait saldu nahi badiete) xehetasuntxo morfologiko horren pean uztea euskaldunen belarrira barregarri eta iraingarri jo dezakeen esaldi baten interpretazioa.
Bestalde, protesta bidali zien pertsonari eman dioten erantzuna ikusita, nahiz eta batzuek, protestagilea barne, oso pozik hartu duten erantzuna, ba nik esan behar dut are iraingarriagoa iruditu zaidala marketin arduradun horrek honako hau adieraztea:
<
Ba, kontuan hartu bazuten balizko adiera negatiboa eta berdin-berdin izan bazitzaien, horrek gauza bi adierazten ditu: bost axola zaiela jendea iraintzea (batzuk iraindu ez badira ere, beste batzuk bai) eta oso marketin sail txarra dutela, ze bere burua estimatzen duen edozein publizitate etxek suari bezala egiten dio ihes halako arriskuak hartzeari.
Nik ere oso pozik hartzen ditut publizitate kanpainak euskaraz egiteko iniziatibak, baina ez dut uste horregatik kaxkarkeriarekin konformatu behar garenik, "halan delakoan". Eta, azken batez, ez dezagun ahaztu: saltzea da enpresen helburua. Ba niri saldu nahi badidate, frogatzea dute badagoela arrazoi bat gehiago eurei erosteko eta ez albokoei.
Zenbat euskaldunek kontsumitzen dute Pascual edo Clesa? Kaiku baino gutxiagok. Zergatik? Kalitate eskasoagoa dutelako?Badakigu hori ez dela egia. Kaikuk gertutasuna saltzen du balio erantsi gisa. Beren mezuak euskaraz aurkeztea ez da guri egiten diguten mesedea, bere estrategia komertzialaren parte bat da (baserrien irudiak, zelai berde berdeak erakusten dituzten iragarkien neurri berean) eta horri esker oso merkatu lehiakor batean mantendu ahal izan dira . Ematen du euskaldun kaikuok esker onez erantzun behar diegula. Azken finean, besteek hartzen ez duten "molestia" hartu baitute eta beraz ezin gara zorrotzegiak izan. Hain barneratua dugu bigarren mailakoak garela ezen kontsumitzaile erdaldun batek sekulan onartuko ez lukeena guretzat eskergarri bihurtzen da.
Euskaldunok erabili egiten gaituzte hemengo marka horiek: gure diziplina ideologikoaz baliatzen dira beren klientela zabaltzeko. Euskara darabilte (hori eskertzekoa da, Rumasak espainiera erabiltzea espainoldunek txalogarria duten hein berean, hankak lurrean), baina era maltzurrean, beren fakturazioa handitzeko ezinbestekoa dutena baizik ez. Hortxe muga. Eta hori oso-oso gutxi izaten da: dozena bat hitz, gehienez.
Euskaldunok, berriz, horien fede onean sinetsi behar dugu, bestela uxatu egiten ditugulako, etab.: ez. Ez ditugu uxatu behar, horiek sekula ez direlako gureganatu(ko). Gugandik aparte ederki bizi dira. Guk geure militantziaz bultzatzen duguna deuseztatuz hobeto bizi dira, ekonomikoki.
Hemerotekak (Egunkariak) lekuko batzuk utzi dizkigu: "Kaiku arrozesnea (...); testu osoa espainolez" (1985). "Kaiku esnegain likidoa (...); testu osoa, espainolez" (1986)... Orain hamabost urte, euskaraz hitzik ez, egun sei hitz. Progresio (?) hori iraingarritzat hartzen dut, euskaldun naizen aldetik.
Euskal Herriko marka gehienek foiletoak planetako hizkuntza guztietan egiten dituztela, euskaraz izan ezik? Egia borobila. Baina (gure ustez) gaizki jokatze horrek ez du hobetzen Kaikurena eta antzekoena.
Beste kontu baten harira pentsatu nuen: itsuen erresuman, begibakarra errege; baina hemen, elebakarren erresuman, elebidunak tontotzat gauzkate.
Eta protesta baten aurrean minduta sentitzen badira, bati jakinarazi dioten bezala, irents dezatela isilik, mesedez.
Aste honetan beste episodio polit bat ikusi dugu: Gasteizko tuiterlari batek kargu hartu zion herri horretako EAJren Twitter kontukoari, beti erdaraz jarduten dutelako. Erantzun zioten errespetuagatik zela, eta iritzi pribatu bat ere eskapatu zitzaien, *¿quien es este hijoputa?* Hemen dago kontatua.
Ikurrinak eta zelai berdeak erakutsita espedientea bete dutela sinesten duten horiek dira batzuetan okerrenak, intoleranteenak. Horien eta besteen elebakartasun funtzionalaren aurrean, intrantsigentzia erradikala beste biderik ez dut ikusten.
Uste dut euskaldunok badugula gure burua zigortzen ibiltzeko joera. Kaiku hitzak dituen bi adieretatik, iraina ulertu beharra ere!!! Denok baldin badakigu marka komertzialaren izena zergatik jarri zuten, orduan zergatik pentsatu behar dugu iragarkiak iraindu egiten gaituela? Beste adibide batera salto eginez, haurrari Adur izena jartzen diotenek, Lerde deitzen al diote beren umeari? Eta Zigor izena jartzen diotenek? Kaikuren adibidera itzulita, hitzaren beste adierarena (kokoloa) anekdota barregarria iruditzen zait. A! eta norbait iraintzekotan, zu kaikuA zara? galdetu behar da.
"Kaiku" berbak izan ditzakeen adierez harago, argi dagoena da marketing estrategia bezala ez dela zuzena izan eta marketing arduradunak hori baloratu behar du eta ez esne-zopak eskatu euskaraz egiten ahalegindu direlako. Ondorioa: kanpaina txarra (euskaraz). Zergatik? Euskal hiztun askok ez dutelako kanpaina ondo hartu.
Edozelan ere, zein publizitate agentziak egin duen jakin nahiko nuke nik eta ez du zertan hala izan baina ea Baqué kafeena egiten duen bera den. Zergatik? Ni neu euskarazkoak baino gehiago gaztelerazkoak mindu nauelako. Badago esaldi bat bereziki negargarria iruditzen zaidana, "vascoen" esaldi tipiko bat daroana (nik ikusi dudan iragarkian agertzen direnak mallabiarrak dira eta lepoa egingo nuke gazteleraz er ez dutela horrela esaten). Gutxi gora-behera dio baserriko lanari jarraitzen diotela, "como lo hacian nuestros AITAS".
Ba, horixe, "vascoak" izan direla bikote homosexualen lehenengo seme-alabak. Badakizue, "AQUÍ a la lluvia se le dice sirimiri". ¡Y una mierda!
Euskaraz txarto eta gazteleraz negargarri.
/cache/Udako-Ola-2024_1_small_content.jpeg)
Leche Pascual edo CLESAren euskarazko kanpaina okerrik inork ba al du gogoan? Kaikukoek akatsak egin ditzakete euskaraz, ikasten ari den euskaldunberriak euskarari ostikoak eman diezazkioken bergisan. baina saiatzen ez denak nekez egingo du akatsik ! hala ere, akatsen berri ematea ontzat jo behar dugu. ikasteko prozesuan, ezinbesteko dira, gainera. bestela, nolanahi hitzegiten hasiko ginateke eta hori ere kaikukeria litzateke...