Populismoa Laffageren hilketaren epaiketaren harira
Nagore Laffageren hilketaren epaiketan, Nafarroan bildutako epaimahaiaren erabakia ez da askoren gustokoa izan. Familiaren samina eta protesta ulertzekoa da, baina nire iritziz, politikarien kritikak lekuz kanpo egon dira: eta kritika horien artean, denetarikoak izan dira, hasi oposizioko alderdietako ordezkarien komentario pertsonal soiletatik, eta Eusko Jaurlaritzarten adierazpenetara beste erkidego bateko hiritar soilak lasai asko kritikatzen. Populismoa eta zigorrik ahalik eta altuena lortzeko grina. Hori da giroak eskatzen duena, nonbait. Ni ez nago ados.
Nik bota ditut iritzi batzuk posta-zerrenda batean (Laffage mendekua haria), eta tira, neure ikuspuntuarekin guztiz ados egon gabe, ez nago bakarrik bederen: politikarien populismo hori beste batzuei ere lartxo iruditu zaie, eta baita Nafarroako herritar batzuek epaimahaian bildutako hartu duten erantzukizunarekiko somatzen den zentsura itsusi hori.
Jakingo duzuen bezala, Diego Yllanes psikiatrak Nagore Laffage erizaina hil zuen 2008ko Sanferminetan. Epaiketa oraintsu izan da, eta fiskalak eta akusazioek hilketa (eta 20 urteko zigorra dagokio normalean delitu horri), Iru�ean bildutako epaimahaiak homizidioa dela ebatsi du, eta horri dagokion zigorra 7 eta 15 urte artekoa izan daiteke. Epaiketan eta haren aurretik zaparrada mediatikoa egon da, epaimahaiaren erabakiaren berri izandakoan, are handiagoa: goian ere estekatu dudan EITBko albiste horretan dago, niri iritziz, harrigarriena, Eusko Jaurlaritzaren kritika epaimahaiari (EITBren albistean epaileen erabaki aipatzen dute, baina errata da). Oraindik zain nago ea Miguel Sanzen gobernuak protesta egiten duen
Hor gorago aipatutako mezu-trukean, hiltzaileak jasoko duen zigorraren inguruan, neuk esana:
15 urteko mendekua ez da nahiko mendeku. 20 urte bai? zergatik ez 30 edo 40 edo hil arteko Parot dotrina?
Are gehiago ere esango nuke: Texasen bageunde, iritzi publiko populista ez litzateke heriotza zigorra baino gutxiagoko ezerekin konformatuko. Eta Euskal Herritik akaso sufizientziaz begiratuko diogu Amerikako Estatu Batuetako moral publikoari, guztiak santujale ultraeskuindar armazaleak balira bezala, baina Texasen lesbiana bat hautatu dute Houstongo alkate (AEBetako 4. hiririk handiena).
Politikariek izandako jarreraz ere komentatu du lagun batek:
Hara: politikariek erabakitzen dute epaimahai bidezko epaiketak ospatzen hastea. Gauzak antolatu eta epaimahaikideak aukeratzen ditugu, gauzak ahalik eta ongien azaldu eta frogak erakutsi, eta azkenean galdera egiten zaie: homizidio ala hilketa?
Erantzuna ez denez populista (ziurrenez askok bizi guztirako kartzela edo heriotza onartuko lukete), eskandalua omen da, ez omen da espero genuena, oker handia egin omen da.
Hausnarketarako.
Erantzunak
Lotsagarria, benetan lotsagarria iruditzen zaidana zure iritzia da, iritzi partziala eta inolaz ere kontrastatua.
Diego Yllanesek Nagore Laffage asasinatu egin zuen. Ez zen homizidioa izan.
Eta horretaz kexu ari gara eta herritar soilak eta politikariak, eta bazen garaia eurak ere biolentzia matxistaren aurka ahotsak altxatzeko.
Eta hortaz gain, atenuante guztiak aplikatu dizkiote, mozkor zegoela, kasu, "arrebatoa" izan zela, kasu. Bi ordutako torturen osteko asasinatzea "arrebatoa" izan daiteke?
Areago oraindik, epaiketan bertan planteatu zen ea Nagore Laffage zergatik igo zen pisura, ea asko ligatzen zuen...
Badirudi arazoa sortzen dela emakumeok desio-objektu izatetik desio-subjektu izatera pasatzen garenean. Orduan emagaldu, puta bihurtzen gara.
Hilketa matxista bat izan da, eta epaimahaiak eredu matxistetan oinarrituta epaitu du. Horretan datza arazoa. Eta haserre gauden guztion kexua. Bazen garaia.
Ez nago bat zurekin, Josune. Politikarien esku dago lege horiek aldatzea. Euren esku dago legean argiago zehaztea zer den homizidioa eta zer heriotza. Eurek egiten dituzte gero aplikatu egiten diren legeak, eta eurek uzten dituzte zalantzarako zirrikituak.
Laffageren kasu honetan ni ez naiz eztabaida sakonagoan inorekin hasiko, printzipio bat argi izan arte nire eztabaidalagunek, hain zuzen ere Anderrek bota duena iruzkin batean:
Kasu honetan legeak ezartzen duen bezala egin dira gauzak. Zigorra txikia dela uste badute, politikariek epaimahaia kritikatu beharrean legea aldatu beharko lukete, beraiek baitira horretarako ahalmena dutenak.
Erabat ados egoteaz gain, iritziak iritzi, hori da daukagun sistema. Hortaz, epaia gustatu dakiguke edo ez, baina epaimahaiari ezer leporatzeko eskubiderik ez dugu.
Ez zaitez itsutu Josune. Nik (nirea delako kakotx arteko komentario horietako bat) ez dut esaten epaiketaren emaitza justua denik ala ez. Nik ez dakit kasuaz askorik, prentsaz bakarrik jarraitu dut, eta ez gehiegi.
Nik esaten dudana da, hemen norbait kualifikatua baldin badago hilketa den ala ez erabakitzeko, epaimahaia dela. Ez zu, ez ni, ez Nagoreren ama eta ez Bilboko politikari bat, ez gara gai pertsona hori egoki epaitzeko. Hain justu, horretarako jarri da epaimahai bat, horretarako jarri dizkiete froga guztiak aurrean eta horregatik entzun dituzte abokatu guztien hitzak.
Orduan, zertara gatoz gu haien erabakia kritikatzera? Gure erabakiz (politikariek ordezkatzen gaituztela onartzen badugu behintzat) egin da epaiketa modu horretan.
Emaitza justua den ala ez? EZ DAKIT. Ni ez naiz epaimahaikoa eta ez ditut parte eta froga guztiak entzun. Zuk bai?
Erabat ados Gariren iruzkinarekin. Gogoratu gaur egun dugun sistemaren botere banaketan:
POTERE LEGEGILEA parlamentuetan adierazita dago eta beraiek dute lege berriak plazaratu edo zaharrak aldatzeko eskumena. POTERE JUDIZIALAK izen hori eduki arren ez du erabaki "justuak" hartzeko askatasun osorik, bere prozedurak legedian oinarritu behar baitira.
Ondorioz mozkor egotea atenuatetzat hartzea ez da epaimahaiari egin beharreko kritika bat baizik eta legediari.
Arazoa, zigorraren urte kantitatean baino gehiago, epaiaren konklusioetan dagoela iruditzen zait niri.
Ni ez nintzateke sartuko, 15 urte gutxi den, 20 urte nahikoa den edo 7 urte bete behar dituen esaten, zigorrak, delituaren arabera legez ezarriak daudelako eta espetxearen erabileraren (mendeku/bergizarteratze tresna) eta zigorren aplikazioaren diskusioa beste bat delako.
Kasu honetan, salagarria iruditzen zaidana (bai hiritar soilengandik eta baita, noski, politikariengandik), epaiaren konklusioetan sumatzen den kutsu matxista eta elitista iruditzen zait. Epaiak, Nagorek salaketa bat jartzeagatik epaituaren bizitza profesional eta soziala suntsitu nahi zuela ondorioztatzea, salagarria iruditzen zait. Nagorek, epaituaren intentzioak ondo ulertu ez zituela esatea bezainbeste, edo epaituak Nagore nahi gabe hil zuela esatea bezainbeste. Pertsona bat itota erailtzen denean (eta ez paliza baten ondorioz, zutabe baten aurka istripuz hartutako golpeagatik) agerian geratzen da bestearen bizitzarekin amaitzeko intentzioa, eta epaia, hildakoak epaituaren etxean egotearen arrazoiak baloratzen hasten den momentutik, hilketa hori zuritzeko elementuak bilatzen hasten da. Defentsak eta kaleko jendeak, agian arrazoi horietan sartzeko aukera edukiko luke, baina inolaz ere ezin daiteke onartu epai batek horrelako ondorioztapenak jasotzea.
Kasu honetan, beste zenbait zalantza sortzen zaizkit, epaituaren estatus sozialak epaian izan dezakeen eraginean. Eta dudarik ez daukat, "justizia" profesionalengandik soilik aplikatua izateak, "injustizia" hauek gertatzeko aukera gutxituko lukeela.
Ondoren, argi dago, beste eztabaida luze bat legokeela, komunikabideek gai hauen inguruan egiten dituzten irakurketa morboso, populista eta merkantilisten inguruan.
Erabat harrituta nago ikusita nola defendatzen den gaur egun ere erromatarren lelo zapaltzailea: "dura lex, sed lex". Hots, gogorra da bainan hori da dagoena.
Asma dezagun ipuin txiki bat, non otso batek Zargón izenekoak Sustatune neska eder eta xarmangarria harrapatu eta bere lezera, Ziegainera eramaten duen eta bertan bi aste igaro ostean jan egiten du. Hau da, Auzitegi Nazionaleko epaile bati bururatzen bazaio foro honetan ETAren aldeko adierazpenak edo gorazarrea egiten dugula, indarrean dagoen legeaz baliatuta ataria itxi eta zenbait laguni 20 urteko kartzela zigorra ezarri dio. Egunkaria, Joxemi Zumalabe eta 18/98 sumarioen kasuan ere denok eta etxe honetan ere bai, denok plazaratu dugu gure haserrea, iritzia, amorrua, ezinegona. Manifak, adierazpenak, eta mota guztietako ekimenak burutu dira auzipetuen alde, izandako epailak zilegiak (legearen araberakoak) izanda ere, erabat injustoak direlakoz.
Nor gara gu esateko Otamendi, Torrealdai eta besteei egindako "ustezko" torturak eta tratu txarrak gaizki dagoela, prestatuta ez bagaude. Zergatik sinistu behar dut Martxelok edo beste batek esaten duena eta ez epaile batek dioena.
Nagoreren erahilketaren kasua oso ezohikoa izan da hasiera hasieratik, akusatua OPUSekoa delakoz eta Clínica Universitarian lan egiten zuelakoz. Nagore hil eta oso denbora gutxian atxilotu zuten, bainan epaiketa hasi baino egun batzuk lehenago soilik Yllanesen aurpegia ikusteko aukera izan dugu, zergatik ote?.
Gehiegizkoa iruditzen zait afera honekin tentu handiz ibiltzeko eskatzen duzuenen jarrera. Berdin jokatuko zenukete Nagore zuen senidea izango balitz, ez dut uste.
Iaz Nagore izan zen, gaur agian zeuek!!!! Espero dut ezetz.
Nire izena eta twitter-en egindako aipamena hemen aipatu direnez, ezinbertzean parte hartu behar dut. Iritzi hori nirea da, ez alderdiaren iritzi ofiziala. Hori argitze aldera.
Hitz bakan horietan epaiketaren sententziarekin erabateko dezepzioa izan nuela aipatzen nuen, eta zeinen merkea den emakume bat hiltzea. Bortizkeria matxistak zigor eredugarriagoak behar dituela uste dut. Badakit kartzela ez dela gaitzen soluzio. Baina ezarri zaion zigorrarekin, bost urte baino lehen kalean egon daiteke pertsona hau. Eta hori ere ez zait justua iruditzen.
Herritar zein politikari moduan, badut eskubidea epai baten inguruan balorazio bat egiteko. Herri honetako bertzelako sententzia anitzekin egin ohi dugun moduan. Nik ez dut konpartitzen Entzutegi Nazionalak emandako hainbat sententzia sentsibilitate politiko bati, edota euskarazko kazeta bat argitaratzeagatik irekitako auzibideak... Eta horietan ere isilik gelditu behar al dugu? Eta horietan ahoa irekitzea populismoa al da?
Guztiz ados Luistxorekin. Nire ustez ere populismoa dago gai honen atzean, hedabideak eta politikoak, biktimen papera gizateratzen ari dira ardurarik gabe eta hori, denok ordainduko dugu. Ez da erreflexioa sustatzen, ez dago modan.
Biktimak dira protagonistak telebista kate guztietan eta hedabidetako portadatan (Nieves Herrero ekartzen dit gogora!).
"Bortizkeria matxistak zigor eredugarriagoak behar dituela...." politiko baten hitzak dira. Has gaitezen, modu xumean bada ere, demagun, pilota partidutako coca-cola nesketatik, ala?
Presoak (guztiak) kalera ateratzea eskatzeko mobilizatzen zen lehen jendea, gaur egun presoak denbora gehiagoz eta egoera txarragoan egotea besterik ez dute eskatzen bazter guztietatik.
http://zakarrikez.nireblog.com/post/2009/11/23/kartzelaren-etorkizun-oparoa
Guztiz bat nator post honetan plazaratutakoarekin. Neu epaimahaikide izandakoa naiz beste hilketa kasu baten. Ez zitzaidan gustatu Laffageren amak esatea indignatuta zegoela epaiaren erabakiarekin, baina uler nezake, benetan gogorra izan behar baita berarendako. Baina are gutxiago gustatu zaizkit politikarien adierazpenak.
Epaimahai batek ez du gelan sartu eta "errudun" edo "ez errudun" esaten, amerikar pelikuletan ikusi ohi dugun bezala. Epaileak hainbat gertakari buruz galdetzen dio epaimahaiari(nire kasuan 30gertakaritik gorako zerrenda izan zen), zeinek epaiketan ikusitakoaren arabera gertakari bakoitza frogatuta geratzen den edo ez erabaki behar duen. Eta zihur nago epaimahaiak bere lana ahalik eta ondoen egin zuela, epaiketan zehar ikusitakoan oinarrituz eta ez jendearen iritzian.
Kasu honetan legeak ezartzen duen bezala egin dira gauzak. Zigorra txikia dela uste badute, politikariek epaimahaia kritikatu beharrean legea aldatu beharko lukete, beraiek baitira horretarako ahalmena dutenak.
Niri ere etzait zigor handia iruditzen epaituak egin duenerako, eta aldatuko nukeen gauza bat indemnizazioa ordaintzea aringarri izatea da, diruaren arabera justiziaren aurrean denok berdinak ez izatea eragiten baitu, baina ez dut epaimahai kritikatuko horretaik, gure politikariak baitira hori horrela izan dadin egin dutenak.
Bukatzeko, aipatu neu enagoela herritarrez osatutako epaimahaiak erabiltzearen alde. Herritar batengan emozioek epaiketan ikusitako frogek baino indar gehiago har baitezakete, eta uste baitut hobe dela horrelako kasuak profesionalen esku uztea. Laffageren kasuan erraza litzateke kaleko giroa ikusita epaimahaikideek beren emozoiek bultzatuta zigorra ahalik eta handiena izateko moduko epaia ematea, baina hori al litzateke epai justua? Gure agintarientzako bai agian.