Mendiko prakak
Euskaldunak, gauza jakina da, mendizaleak gara, salbuespenak salbuespen. Mendizaletasunak nortasuna eta ohorea ematen dio euskal jendeari. Eta baita ere, estiloa. Arropak aukeratzerakoan behintzat, ze azkenenengo urteetan euskaldun asko mendiruntz irtetear egongo balitz bezala jantzita joan ohi da kalean zehar. Alegia, mendiko jantziek, batez ere mendiko prakek, kaleko giza-paisaia aldatu dutela. Halako eragina izan dute, ezen Euskal Herritik kanpotik datozenak harritzera ere iritxi baitira kaleetan ikusi duten mendiko praken ugaritasunaz.
Praka bakeroen kaltetan, tergalezko prakei muzin eginez, gero eta gehiago dira kalean mendiko prakak erabiltzen dituzten pertsonak. Batez ere mutilak, neskak gutxixeago. Nonahi mendira joateko propio saltzen dituzten praka horiek, gerrian goma, belaun inguruan oihal bikoitzezko adabakia, eta poltsiko mordoska dutenak. Trango, Astore, Ternua edo Quichua markakoak.
Garestiagoak edo merkeagoak, mendiko prakak ikusten dira igande goizean egunkaria erostera joaterakoan, lantokietan, lantegian zein bulego publikoetan, ikasgeletan, umeekin kalean paseatzen, tragoak hartzen goiz, ilunabar zein gauean, herrietako eguneroko paisaia estilistikoan txertatu dira mendira joateko pentsatuta zeuden prakak.
Eroso direlako? Beti mendirako gertu jartzen zaituztelako? Ezin jakin. Ez behintzat polito edo ondo geratzen direlako. Handiak handiegi, txikiak txikiegi egiten dituzte. Ez ipurtaldean ez beste inon ez dira bereziki ondo geratzeko.
Kalerako eta mendirako praka bakarrak erabiltzea, hori baino beste abantailarik ez. Ala bai? Zein da arrazoia bere buruaren jabe diren mutilak eta gizonak noranahi horrelako prakekin joateko? Zergaitik joan zen euskal idazle bat Euskadi Sarietara mendiko prakak jantzita? Zergaitik Oñati moduko herri tradizionaleko elizkizun tradizional batean mezalaguntzaileak, 50 urtetik gorako gizonak, horrelako prakak jantzita pasa zuen diru-poltsa? Zein da zuk mendiko prakak ikusi dituzun toki edo egoerarik harrigarriena?
Promozioko argazkia: Varese prakak, © Ternua
Erantzunak
Erosoak dira. Eta batzuk toki guztietara eta egoera guztietara (ia mendira ere...) trajea eta korbatarekin, edo bakeroekin, edo pintzazko prakekin joaten diren bezala, beste batzuk ez dute ikusten zergatik ibili behar diren itxurakerietan, eta zergatik ezin duten armairuan dituzten praka erosonekin joan gogoa ematen dien tokira. Zergatik epaile bat jantzi ridikuluak jantzita importantetzat hartu behar dugu eta egun osoa eserita egoteko askoz erosoago izango lituzkeen mendiko prakak jartzea lekuz-kanpokoa iruditzen zaigu?
Erosoak direnik ezin uka. Libreak gara edozein modutara janzteko, ezta? Hala ere, ni harritu baino, kezkatu egiten nau gazteak hain berdintsu jantzita ikusteak. (Autokarabanan narrazioan ederto asko azaldu du kezka bera Fermin Etxegoienek).Kolore eta nortasun gutxi dabil kalean jantzita. Garai batean, janzkerak izaeraren islada zekarren berarekin. Gaur egun, berriz, taldetasuna adierazten du, ezer baino gehiago, nire ustez. Zorionez, nesketan ez du hainbesteko eraginik izan mendi-janzkera honek, estilo gehiago eta ausartagoak diren seinale?
Mendira joateko omen dira, baina hirurogei edo laurogei euro ordaindu eta gero ezin da Gorbeiara joan horrela jantzita. Sasi batekin engantxatuz gero, zer?
Horregatik, eta arrisku oro ekiditeko, onena da soilik hirian janztea, adibidez ardoak hartzera joaterakoan. Urban Style, sasiingelesez esatearren.
Garai batean izaeraren islada eta gaur egun taldetasuna? NIk esango nuke gaur egun janzkeraren bidez taldetasuna adierazteko beharra garai batean baino dezente gutxiago erabiltzen dela. 80ko hamarkadan adibidez, taberna batean sartu eta berehala bereizten ziren punkak, skin-ak, rokabiliak, pijoak, mood-ak,... Kolore horiek (ia) desagertu dira gaur egun, bai, baina horiek ez ziren nortasun pertsonalen islada, taldetasun adierazpenak baizik. Mendiko prakek taldetasuna adierazten ote duten? Ez dakit, akaso bai, nik ez dut horren garbi, baina izan liteke. Nire kasuan erosokeria adierazten duela esango nuke, baina akaso horretarako txandal prakak ere balio zezaketen, eta horiek ere erabiltzen baditut ere, gustorago egoten naiz mendikoekin, eta horretarako ere izango da arrazoiren bat. Dena den, neskena mutilena bezain zaila iruditzen zait. Hau da, neskek ez dituzte erabiltzen libreago direlako, edo hain justu, beren janzkera gehiago zaintzera bohearuta sentitzen direlako? Zein neska da ausartagoa, gona jartzen duena lla mendiko prakak jartzen dituena?
Fermin Etxegoienek Autokarabana eleberrian dion moduan: "Piriniotako bi aldetan narru polarra janzten duen Herria" gara.
Mendiko praken proliferazioa hizpide izan zuten atzo Euskadi Irratian Blogariak Amaraunean tartean. Entzun dezakezue Teknopatarenean.
Sustatuko lagunok:
Ikusita gaiak izan dezakeen interesa, hauxe nire proposamena. Gaitik tiraka, euskal mendiko arroparen inguruko erreportaia sortzea. esaterako:
- hastapenak eta eboluzioa mendigoizaletik polarrera, argazkiak barne
- materialak, formak eta koloreak kapak, menbranak... gogoan duzue 80-90. hamarkadetako fuksia eta fosforitoak?
- erabiltzaileen iritziak
- ekoizleen kezkak eta berrikuntzak bideoa ondo legoke, eztakitpa en plan enpresa Vasca, ternuako tailerra ager daiteke, konpetentzia desleala; merQuechua...
- eragina kanpoko kulturetan: Gironako gazte koadrila, Asturiaseko sagardotegi bat, oso exotikoa den Zelanda Berria..beno zeuek ikusi.
ondo bizi
Lagun batek esan zidan Zeelanda Berrian Euskal Herrian bezala, mendiko jantziz dabilela jendea. Ez dut hori konprobatzeko aukerarik izan.