Kirmen Uribe, Espainiako Narratiba Saria
Espainiar Estatuan ofiziala den hizkuntza batean idatzitako lanik onena iritzita eman dio saria Kultura Ministerioak, "Bilbao-New York-Bilbao" eleberriagatik. Gazteleratzen ari badira ere, oraindik euskaraz baino ez dute argitaratu lan hau. Bere lehen eleberria da, eta lehenago Espainiako literatur kritikarien saria ere jaso du.
Liburu berezia da, duen arkitekturagatik eta duen alde intelektual horregatik eta ez dut uste berez oso liburu erraza denik, baina irakurle arruntak oso harrera ona ari dira egiten. Irakurle bakoitzak bere aldetik ikusten du liburua, hain denez aberatsa.
Saria jaso baino lehenagoko Kirmen Uriberen hitzak dira Berrian, pasa den urtarrilean. Artikulua desagertu dela dirudi, baina badago Googleren katxean.
Kritika pare bat daude armiarman:
Erantzunak
Zein altueratan dago Ondarru itsasoaren mailarekiko?
Patxi Lopezentzat behintzat, oso sakon egon behar du, idatzi baitu Kirmen Uribez: "Nacido en la Euskadi profunda..."
Batzuetan, aborigen sentiarazten naute pepelerdo hauek, ugh!, ugh! Hemen idatzi du Patxik,
beste perla batzuen artean, hain pentsamendu "sakona".
#4 Jozulinek esaten duen bezala Patxi Lopezek esaten dituen perlen artean... badago beste esaldi bat azpimarratu daitekeena: "Se fue a Nueva York, pero no a modo de indiano a hacerse rico." Gustatuko litzaidake jakitea bera bezalako askok zertarako dauden Euskal Herrian, edo 1492an zertara joan ziren ameriketara...
Beno, nonbait ni oso pertsona arraroa naiz. Izan ere, gauza harrigarria gertatu zait: Kirmen Uriberen Bilbo, New York, Bilbo irakurri dut eta asko gustatu zait. Literatura kontuetan oso modernoa ez naiz, oso tradizionalista ere ez, dexente irakurtzen dut (lagun batek etengabe hornitzen nau liburuz) eta kazetaria naiz lanbidez. Alegia, euskal irakurle normal normala, ez kritiko literarioa eta ez ezjakin konpletoa. Dagoeneko urte batzuk baditudanez eta pixka bat espabilatzen hasita nagoenez, gazte garaiko akats batzuk gainditzen ari naiz: hemeretzi urterekin, hasitako liburua ez bukatzea pekatua iruditzen zitzaidan, baina aspaldi honetan lasai asko uzten ditut eta liburutegira itzuli, aspertzen banaute. Jakina, ez dut izenik esango, baina aurten bertan lau euskal nobela hasi ditut eta bakarra bukatu; Uriberena. Utzitako horiek hain pisuak gertatu zaizkit, hain fikzio-fikzio-fikzioak, hain urrutikoak nire eguneroko bizitzatik
Uriberena ez da nobela bat izango, beharbada, baina nire iritzi apalean gaur egun egin behar den literatura mota da, besteak gutxietsi gabe, jakina. Erreferentziak gertukoak, gozo idatzia, irakurterreza
ia periodistikoa, eta niri testu mota hori gustatzen zait. Autofikzioa edo autobiografia den ez dakit, inporta ere gutxi. Nire kasuan, kotoiaren froga gainditu du: liburua hasi eta bukatu. Beste kontu bat da Uriberen inguruan montatzen ari den kristoa, marketing-a dela, sariak direla, Patxi Lopezen gutun aluzinante hori dela, kritikoek ematen dioten egurra dela; hor bakoitzak izango du bere iritzia (neuk ere badaukat), baina kontu extraliterarioak dira horiek denak. Erlea erosi dut (ederra aldizkaria, bilduma egiteko modukoa) eta egurra Uriberi, atzoko Berrian egur gehiago
neu ote nago zeharo tontotuta? Leitu egin behar dira, gero, Iratxe Retolaza literatur kritikoak botatakoak; familiaren instituzio tradizionalari oso lotua, onbera, euskal kulturaren eta jendartearen irudi heldugabea eta txikia
Baina zer kristo egin behar zuen Uribek, familia tradizionala txikitu Iratxe gustura geratzeko eta bere bedeinkapena emateko? Iratxek esango ote du bakoitzak zer familia motari iritzi behar dioen egokien? Gurea jesukristoren kultura dela aldarrikatu behar al zuen Uribek, izugarria, AEBen parekoa gutxienez? Ba al daki Iratxek Erleak 1.700 ale bota dituela eta oraindik salgai daudela liburudendetan? Hori da gure kulturaren benetako indarra, ez gaitezen behin eta berriro engainatu.
Bada hori, irakurri dudala Bilbo, New York, Bilbo eta hemendik zoriontzen dudala Uribe.
Kirmen Uribe: Jon Kortazarren Atxagari erreleboa emateko produktua. Poeta bikaina.