Zer nahiago: mediku ona ala euskalduna?
Azken urteotan, izugarri zabaldu dira horrelako usteak herritar askoren artean: "Ez dago eskubiderik. Halako mediku lanposturik gabe utzi dute Osakidetzan, euskararik ez dakielako".
Eta, jakina, segidan etorri ohi da, alde batetik, dena delako profesional hori sendagile ezin hobea dela, eskarmentu handikoa eta, bestetik, EGA izatea dela lanpostu hori lortu duenaren meritu bakarra...
Nola liteke hain erraz sartzea halako ziri ustela?
Izan ere, esanguratsua da euskaldun askok ere barneratua izatea euskararen aurkakoen uste eta irizpide berberak. Eta, horrezaz gain, adierazgarria da gutxik dakitela zer erantzun horrelakoei, nahiz eta sentitu hori ez dela horrela, nahiz eta edozein euskaldunek garbi samar eduki oraindik ere arazo handia dela euskaraz jardutea anbulatorio zein ospitale gehienetan.
Nola liteke erdal prentsan etenik gabe zabaltzea Osakidetzan profesional onak behar direla eta ez ahalik eta euskaldunenak; edota oposizioetan goi-mailako tituludun batek 13 puntu jaso ditzakeela baina EGA duenak, aitzitik, 16 puntu lortuko dituela (aurreko horrek baino askoz ere gehiago)? A zer nolako bidegabekeria, a zer nolako diskriminazioa!
Eta, salbuespenak salbuespen, inork gutxik esaten du ezer. Zer nahi dugu: mediku ona ala EGA duena? Baina inork gutxik daki, esaterako, oposizioetan 2 puntu ere lor daitezkeela atzerriko hizkuntzen ezagutza egiaztatzeagatik (frantsesa, ingelesa edota alemana). Edo, era berean, inork gutxik aipatzen du edozein herrialdetako oposizioetan hartzen dela kontuan bertako hizkuntza (zer egiten dute Katalunian edota Frantzian?). Edo, bestalde, inork gutxik azaleratzen du diskriminatuak, aldiro, lan-eskaintza publikoan azterketa euskaraz egitea hautatzen dutenak izaten direla, hilabete beranduago jasotzen dituztelako liburuak (azken LEP edo OPEan) edota esaldi ilunak eta itzulpen-akatsak pairatu behar izaten dituztelako. Eta, bukatzeko, inork gutxik salatzen du herri euskaldunetan ere ez dela bermatzen osasun-zerbitzu euskalduna (Azpeitian, adibidez). Zer nahiago: mediku ona eta esperientziaduna, ala euskalduna?
Nire ustez, bada garaia gezur sozial horri aurre egiteko, modu eraginkor eta zabalago batean. Horretarako, ikusi besterik ez dago zer egiten duten beste batzuek: ongi planifikaturiko kanpaina mediatikoak erakundeetan eta komunikabideetan. Horrela, bada, jo dezagun kazetari batzuek erreportaje bat egiten dutela telebistarako, kamera ezkutua erabiliz, ikustarazteko zer gertatzen den euskaraz jardun nahi izanez gero Osakidetzan (anbulatorioan, espezialistaren kontsultan, etab.)... Demagun gu ere horretan ahalegintzen garela, serio.
Ideia bat besterik ez da, baina uste dut balekoa izan daitekeela adierazi nahi dudanaren argazkia egiteko. Zer nahiago: mediku ona ala euskalduna?
Nik, behinik behin, mediku ona eta euskalduna.
Erantzunak
Nik argi dut, mediku euskalduna eta ona nahi dut. Mediku onak, erdaldunak soilik al dira ba? Pentsatu al duzue nola sentitu izan diren eta sentitzen diren oraindik gure aiton-amonak medikuarengana joan eta erdaraz diagnostikoa egiten dietenean? Edota haurrari medikuak erdaraz egiten dionean?
Ez dago hori baino egoera mespretxugarririk!!!!!!!!!!
EL Correok eta hoien etengaberko kanpaina ezkutatzen ditu hainbat arazo Osakidetza euskara dela eta, baina etorkizuna erdaraz datorkigu, eta zelan da hau?
PPk distritu unico martxan jarri zuen eta EHUn interneteko matrikulazio bidez Medikuntzako fakultatean gero eta euskaldun gutxiago sartzen dira "espainolen" zorionerako (zergatik pribatura joan EHUn sartzeko aukera badago?).
Osakidetza ezagutzen duen iñor badaki euskara zein gutxi lagunduta egon den (Donostiko ospitaleak ezik) eta euskararen erabilpena hutsaren hurrengoa izen dela. Orain BENGOAren lehen adierazpenak ildo hori sakontzeko izateko izan da eta osasun langileen lan baldintzak hobetu beharrean (soldatak, kontratazioak, lan egiteko giroa) kanpotik medikuak ekarriko dituela, hemengokoak zaindu beharrean (haibat mediku dabiltz Inglaterran edo Portugalean eta ez ziren joan euskaragatik, lan duintasunagatik baino).
Eta SATSEkoek grebarako prest... udazken beroa datorkigu.
Nik, oraingoz, ona ez dakit baina mediku euskaldunik ez dut inoiz izan. Inoiz ez. Zorte txarra ote? Euskal Herriko hiruzpalau tokitan bizi izan naiz eta anbulatorio berri batean izena ematerakoan medikua eskatu behar eta, *baduzue mediku euskaldunik?* exotiko horri, ezezko erantzuna beti.
Ezagutu dut erizain euskaldunik, bat eta bakarra, aurreko galderaren ildotik bideratu nindutelako, ez kasualitatez.
Jendearekin harremanetan ibili behar diren langileak, telefonoz-eta, elebidunak egokitu zaizkit noiz edo noiz... Gutxitan.
...
Alabak oraindik ez ditu hiru urteak bete. Gaztelaniaz, bere bigarren hizkuntzan, askoz hobeto moldatzen da egokitu zaizkion mediku guztiak euskaraz baino. Elkarrizketak beti gaztelaniaz egin behar izan ditugu gurasoen itzulpen zerbitzu doanekoaren laguntzaz. (Doaneko zerbitzua medikuari, jakina). Eta mediku asko egokitu zaizkigu tamalez (horietako gehienak pediatria espezialitaterik gabekoak, dena esan behar). Pediatra nahikorik ez eta gainera elebidunak eskatzen hasiko gara?
Itxarotea dugu beste berrogei urte. *Normalkuntza* berez etorriko da. Ez gaitezen presaka ibili, hobe astiro baina ondo. Ez ditzagun hizkuntza arma legez erabili. Ez ditzagun hizkuntzak bazterkeria sustatzeko erabili. Hizkuntzak komunikatzeko tresna hutsa dira ez politikakeria...
Bata zuriz jazten den ezezagun bati zure osasun arazoa kontatu behar diozu, eta askotan bere aurrean biluztu eta inork gutxik ukitu dizun tokietan eskua sartzen utzi.
Medikua oso tipo bizkorra izan daiteke. Urte luzez ikasten buru-belarri ibilitakoa, gai izanen da medizina aldizkarietan artikuluak ingelesez irakurtzeko.
Baina mediku horrek, hain jainkotua egonagatik sentsibilitatea ipurdian badauka eta gainera ez bada gai eriaren hizkuntza ulertzeko, orduan mediku txarra da. Gainera, adineko jende euskaldunaz ari garenean deserosotasuna areagotu egiten da, gure zaharrek beren bizitzan zehar jasan duten gutxieste eta mespretxuagatik.
Eta ez dut esaten Gasteizen edo Santurtzin, baina Gipuzkoako edo Baztan-Bidasoako edozein osasun zentrutan lan egiteko euskara nahitaezkoa izan behar litzateke, eta ez meritu soila.
Nik garbi daukat: ona eta euskalduna nahi dut medikua.
Izan ere, egon badaude horrelakoak. ez dut ulertzen nola kontrajar dakiokeen termino bata besteari, nolabait bateraezinak bailiran bi ezaugarriok.
Aurretik baten batek aipatu bezala, ziri ustela da sartu nahi digutena, eta, zorigaitzez, askotan, irentsi egiten dugu amua.
Imajinatu galdera bera erdaldunei galdetuta: "Zer nahiago mediku ona ala espainol/fratsesa?" Zer erantzungo lukete? Bada, nik aproba eginda daukat, hain zuzen horrelako galdera maltzurra egin didatenean, eta, lehenago eurek erantzuteko eskatzean, denek esan izan didate beren gaixotasuna sendatuko dien medikua nahi dutela, baina, horretarako, behar-beharrezkoa dela elkar ulertzea eta, beraz, euren hizkuntza bera jakin behar duela medikuak.
Bada, horixe bera erantzuten diet nik orduan. Zer nahiago dudan: MEDIKU ONA ETA EUSKALDUNA (egon badaudelako, joño!)
mediku onen artean, euskara dotoreena duena, noski !
debate faltsu horiek zabaltzen dituztenek, berez, ez dute euskara meritu gisa ere baloratzen. hau da, frantsesa, serbo-kroaziera edo txinera ere gehiago baloratuko lukete, nahiz eta Osakidetzaz (edo Osasunbideaz) ari garen !
gaurko Berrian Josu Iraetak paratu du galdera sinple bezain argigarria: "Munduko zein gobernuk bermatzen die bere herritarrei bertako hizkuntza EZ jakiteko eskubidea?".
negargarria.
Lantoki dodan Arrasateko ospitalean Barne Medikuntza eta Pediatriaren sendagile guztiak kontuan hartuta, 12-15 bat guztira, soilik bat (eta erdi) euskalduna da. Portzentaia %1 baino txikiagoa da beraz, eta kontuan hartuta aitatutako ospitaleak Debagoieneko biztanleak atenditzen dituana, eta eskualdeko euskaldunen ehunekoa %50-80 dala, eta kontuan hartuta Barne Medikuntza eta Pediatriaren zerbitzuek gizarte debagoiendarraren muturrekin (adinari jagokonez) jarduten dabela, hau da adinekoak eta umeak, hau da euskaldun ia elebakarren kopuru handiena eta orokorrean euskaldunen portzentaiarik handiena, ... atara kontuak.
Bai, eta guztiz ados nago leku euskaldunetan meritu baino ezinbesteko betebeharra izango beharko zan hizkuntza. Medikuntzaren titulua legez.
Eta bai, badagoz sendagile onak eta euskaldunak diranak aldi berean, sailburu barriari sinesteko zaila egingo jakon arren.
PD Debagoieneko ospitalearen Larrialdietako zerbitzuan, zorionez, hizkuntza kontuetan gauza askoz hobeto dago, hala sendagile zelan erizainengan. Eta zerbitzuaren kalitatea, erdaldun militante asko harrituko diran arren, ez da leku erdaldunetako antzeko zerbitzuek deukiena baino txarragoa.
Zuek zer nahi duzue, sendagile ona ala euskalduna? Herri honen ukatzaileek galdera maltzur eta erasokor horrekin jarri nahi izaten gaituzte euskaldun jendeok diskriminatzaile eta baztertzaile garenaren atakaren aurrean. Galdera maltzurra diot, galdera berak ez duelako zentzuzko erantzunerako biderik ematen. Galdera neutroa hau litzateke: zuek zer sendagile motak artatzea nahi duzue? Erantzun logikoa, berriz, hau: guk sendagile euskalduna eta ona nahi dugu.
Eta erasokorra diot espainiarrek oso berea duten esamolde bati jarraikiz egiten dutelako galdera, Vale más un buen ataque que una defensa: hobe eraso ona defentsan aritzea baino, alegia. Eraso horrek benetako bi asmo, gutxienez, ezkutuan uzten ditu, bata, sendagile ona izateko ez dela euskara jakin beharrik denoi ustearaztea (jakina, sendagile ona izan daiteke euskaraz soilik dakiena, frantsesez dakiena, espainolez dakiena ala hirurak dakizkiena; halaber, ingelesez, suedieraz edota suhajiliz dakitenek ere oso sendagile onak izan daitezke) eta bigarrena, helburu politiko kolonialista lortzea, hau da: euskaraz jakin beharrik ez dago, gaztelania berriz bai. Eta horrela, gaztelaniazko elebakar hiztunei bereziki zabaltzen diete hemen lanean aritzeko bidea, bertako euskaldun elebidunen eta gainerako Europako hizkuntzetan aritzen direnen kaltetan.
Galdera erasokor horrek ezkutuko beste asmorik ere badu. Adibidez, ez da esaten Osakidetzako oposaketen galde-sortetan Espainiako Konstituzioari buruzko anitz galdera ere badaudela eta horiek denak ere puntuagarriak direla. Zer dela-eta ikasi eta jakin behar du mediku europar batek 78ko konstituzioak diona sendagile ona izateko? Zertan laguntzen dio? Ezertan ez. Mediku ona izateko gaixoak artatzen ona izan behar da, eta euskararen herrian ona izateko, euskaraz jakin behar da. Hemendik aurrera artatzen nauen medikuari gaztelaniaz entzuten diodanean nire buruari zera galdeko diot. Hau mediku konstituzionalista izango da, bai, baina ona ote?
Beñi Agirre
euskara irakaslea
(Hernani)
Hasieratik, hobe. Oraingo lehendakari horrek panparroi (harroa, hau da, barrualdea bete gabea daukana) hutsa dela erakusteko aukerarik ez du galdu oraino.
Euskaldunok erdaldun ere bagara baina ez alderantziz. Guk bi kulturak (fr/eus edo esp/eus) ezagun ditugu; erdaldunak berea soilik.
Dena den, eskerrik asko inbitazioagatik. Galdera batzuekin erantzungo diogu:
- Zer nahiago dugu, mediku ona edo irakurtzen dakiena?
- Zergatik ez dituzue ongi prestatu mediku euskaldunak herri dirutik?
- Orain 25 urte indarrean jarri zen lege-testu batek zioenez, EAEko ikasle guztiak 16 urte betetakoan gauza izango diren espainolez edo euskaraz egiteko. Ba al da (16 - 25 = 41) adin horretako EAEtarrik euskaraz ez dakienik? Noren ardura da hori? Ez ote da delitua herri-diruak horretan gastatu eta helburua ez betetzea behin eta berriro, eta hortik segitzea, eta...?
- Mediku onak ingelesez ikasiko al du?
- Euskaraz ikasteko gauza izan ez diren, euskaraz ikasteari muzin egin dioten medikuak onak direla nork bermatuko digu?
- Ohiko mediku kaskar erdaldun guztiak gaur bertan kenduko dizkiguzue zerbitzutik?
Lapurren, ustelduen, tranposoen herrialdean bizi gara, ez aurten, orain dela urte asko baizik.
Garcia Damborenea izeneko tipoak aspaldi esan zuen: "Nik ez dut euskaraz ikasi nahi izan ez dudalako. Eta, zer?" Herri diruetatik ongi baino hobeki bizi izan direnak hura bezain ziniko balira, sikiera... Baina oraingo erdaldun horiek koldarrak dira, ez dira ausartzen egia aitortzen.
Alegia, panparroia, berez, koldarra da. Horregatik, harroa delako, barrualdea betegabea, heldugabea duelako.