Euskaltzaindiaren zirilikoaren araua: ez Pushkin eta Jivago, baizik eta Puxkin eta Zhivago
Duela egun batzuk alfabeto zirilikoaren zenbait bertsio transkribatzeko araua ofizialdu zuen Euskaltzaindiak. Ohikoak bihurtutako zenbait formulatan, atzera egin beharko da ondorioz. Adibidez, Pushkin idatzi behar zen idazlearen izena zenbait araubideren arabera (Berriaren estilo liburua, Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza sailaren jarraibideak edo Elhuyarren Munduko pertsona-izenak liburua). Ba araua ofiziala denez orain, ez da Pushkin, baizik eta Puxkin.
Maiatzaren 5ean jakinarazi zuen Euskaltzaindiak bere 156. araua, Alfabeto zirilikoaren transkripzio-sistemari dagokiona. Errusiera, ukrainera, bielorrusiera eta bulgarierari dagokio araua, nahiz eta alfabetoak beste hizkuntza batzuetan ere erabiltzen den. Plazaberri albistegian argitaratu zen berria, eta PDF erako txosten osoa ere kaleratu du akademiak.
Arauetan badago aldaketarik azken urteotan ohikoak bihurtu diren transkripzio batzuekin.
Bereziki zirilikoan ageri diren Ж eta Ш letren kasuan
Ж J bezala transkribatu izan da euskaraz azken urteotan, eta Ш SH gisa. Honela ageri dira bi letra horiek behintzat hiru iturritako transkripzio proposamenetan:
- Berriaren Estilo Liburua
- Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza sailaren onamastikarako jarraibideak (2005. urteko dokumentu bat, PDF eran hemen
duzue).
- Elhuyarren Munduko pertsona-izenak eta Munduko toki-izenak liburuak.
- Euskaldunon Egunkariaren Estilo Liburuaren lehen bertsioetan, X proposatzen zen Ш letrarentzako, ez oraingo Berriakoan bezala, baina Ж letrarentzako, J ordea, orain Euskaltzaindiak okertzat eman duena.
Beraz, orain Euskaltzaindiaren arau ofizialean esaten da Ж transkribatzeko ZH erabili behar dela eta ez J, eta Ш transkribatzeko X, eta ez SH.
Hona izen batzuetan nola aplikatzen diren arau horiek, eta beste batzuk, Euskaltzaindiaren dokumentutik ateratako taulan:
Argazkiak.org | Zirilikoa euskaraz: adibidea © cc-by-sa: sustatu
Aldiz, orain arte ikusi izan diren arauen berri ematen du beste taula honek, Hezkuntza sailaren 2005.eko dokumentu horretakoa:
Argazkiak.org | Zirilikoa, ohiko transkripzioa euskaraz 2009 arte © cc-by-sa: sustatu
Adibide parearekin jartzeagatik, bi izen ezagun samar: musikari bat eta literaturako doktore ezagun hori...
Shostakovitx (lehen) / Xostakovitx (orain) / Шостако́вич
Jivago (lehen), Zhivago (orain) / Живаго
Erantzunak
Iturrizar: KH hori aspalditik erabiltzen da apur bat idazkera zaintzen dutenen artean. Eta izatez, gorago aipaturiko erreferentzia zahar horietan ere KH proposatzen da soinu horretarako.
Euskaltzaindiaren araua iritsi denean, hor ez dago aldaketarik: Eusakaldunon Egunkaria, Berria, Elhuyar edo Hezkuntza sailaren irizpidea berdin gorde da honetan.
Ba hor agertzen diren bi dokumentu, 2005eko Hezkuntza sailaren irizpideak eta Euskaltzaindiaren arau berriarena pertsona berak sinatzen ditu, Euskaltzaindiako exonomastika batzordeko idazkariak. Iritziz aldatuko zuen lau urte hauetan.