Lehendakari izaten hasteko eta amaitzeko moduak
Bihar egingo du Patxi Lopezek Lehendakari karguaren zina. Gernikako juntetxean izango da, baina ez ei du erabiliko formula tradizionala (Jainkoaren aurrean apalik / Eusko lur gainean zutunik...) Bitartean, Sustatun iragarritakoa betez, Juan Jose Ibarretxek politika utziko duela iragarri zuen atzo. Baina ez horregatik utziko dio Lehendakari izateari, ohorezko titulu gisa onartzen baitio tratera hori EAEko lege batek (Ibarretxeri bezala, baita Karlos Garaikoetxea eta Jose Antonio Ardanzari). Eguneraketa: erantzunengatik, datu berri parea jakin ditugu; Leizaolaren zina desberdina izan zela, Garaikoetxearen gehikuntza...
Juan Jose Ibarretxek zina egin zuen azken aldian, testu hau erabili zuen, 2005eko ekainean.
Jainkoaren aurrean apalik, Eusko lurraren gainean zutunik, asaben gomutaz, Gernikako Arbolaren azpian, herri ordezkarion aitzinean, nire kargua ondo betetzea zin dagit.
Zalantza daukagu ea formula berbera izan zen Jose Antonio Agirrek 1936an erabilitakoa. Herri ordezkarion aitzinean hitzak ez dira agertzen Wikipediak gordetzen duen erreferentzia honetan.
Aldagai batekin edo bestearekin, formula horixe erabili zuten Karlos Garaikoetxea eta Jose Antonio Ardanza lehendakariek ere. Erbestean, Jose Antonio Agirre hil zenean, Jesus Maria Leizaolak erbesteko Jaurlaritzaren lehendakari karguaren zina egin zuen 1960ko martxoan,; baina ez Gernikako Juntetxean, baizik eta Donibane Lohizunen. Gernikako Arbolaren kimuren bat izango zen han, uste dugu.
Ez dirudi orain Patxi Lopezek formula hori erabiliko duenik. Zerbait laikoagoa aukeratuko omen du. Berriari iragarri zion Patxi Lopezek berak: "Badakit tradizio bat dela, baina alda badaiteke beste motatako apaltasuna bilatuko dut, herriaren aurrean edo, eta ez inongo jainkoaren aurrean".
Lehendakari, hemendik aurrera ere bai
Juan Jose Ibarretxek lehendakaritza utzi ondoren (eta baita Legebiltzarra eta politika, nonbait, atzo iragarri zuenez), Lehendakari izaten jarraituko du, ohorezko trataera hori izateko eskubidea du. 1998an, Jaurlaritzak Dekretua atera zuen Euskadiko Lehendakaria bereizgarria sortuz. Hau da domina bat Lehendakari izandakoei ematen zaiena, eta ondorioz, Lehendakari tratamendu hori jasotzen dute.
Lehendakari trataera hori egokitu zaie, beraz, Garaikoetxea eta Ardanzari, eta hemendik aurrera, baita Ibarretxeri ere. Jesus Maria Leizaolak ez zuen trataera hori izan, Lehendakari Ohia baizik. Horrela esaten zaio 1989an bere heriotza dela eta dolu egunak aldarrikatzeko dekretuan.
Amerikako Estatu Batuetan da ohikoa, bereziki, ohitura hori. Bush aita-semeei eta Clinton jaunari, President Bush eta President Clinton esaten zaie, ez bakarrik protokoloan, hedabideetan ere hala izendatzen ohi dituzte.
Erantzunak
Fuera Biblia, fuera Gurutzea, ta Jainkoaren aurreko zina? Ez dut oso ondo ulertzen hortaz "Gernikako Arbola" kantuari sozialistek dioten maitasuna... orain rango ofiziala eman nahi omen diote eta kantu horri:
"Adoratzen zaitugu,
arbola santua".. ez dirudi oso moderno ta laikoa. Edo arras paganoa da Iparragirreren letra?
Beno, orduan Patxi Lopezek hauxe erabili dezake:
"Konstituzioaren aurrean apalik, Eusko ongarriaren gainean zutunik, meatzari eta Navaleko langileen gomutaz, Gernikako Arbola areitz txit santuaren azpian, hiritar ordezkarion aitzinean, nire kanbiyua ondo betetzea zin dagit".
"Herri ordezkarion aitzinean" Carlos Garaikoetxeak sartu zuen, bigarren aldiz egin zuenean juramentua. Hasierako testua Juan de Ajuriagerrarena zen, Agirrek erabilia. Anasagastik 1977ko mitin batean erreferentziatu zuen, eta Ajuriagerrak emozionatuta esan zion hori berak idatzia zela. Bera hil eta hurrengo urtera erabili zuten berriro. Anasagastik kontatu du Deian (gazteleraz).
Eskerrik asko, Josu. Anasagastiren artikulu horretan, beraz, gure hasierako kontakizuneko bi datu zuzenduta edo hobeto azalduta:
- Leizaolak ez zuen formula hau erabili, beste bat baizik. Zein ote? Anasagastik ez dio artikuluan.
- Herri ordezkarion aitzinean formula Garaikoetxeak tartekatu zuen, ez bere lehen kargu-hartzean, bigarrenean baizik. Eta gehikuntza ontzat eman zuten Ardanzak eta Ibarretxek.
Bestetik, Juan Jose Ibarretxe Lehendakari izango da aurrerantzena, maila honorifiko horretan, baina ez da jada legebiltzarkide. Gaur egin dio uko jada parlamentari eserlekuari, kamerarik gabe aurrean.
EAJk PSE kritikatzen du, kanpainan frentismorik ez zuela egingo esan eta, hurrengo egunean, frontea osatzeagatik.
Baina EAJk ere, "Ibarretxe" goiburu, lemazain eta lider hartuta egin zituen hauteskunde guztiak. eta hurrengo egunean zer eta, ibarretxek alde egin ?
ez al da, nolabait, kanpainan saldu zutenaren kontrakoa ez bada, guztiz ezberdina ?
formulak formula, patxirenak badu besteenak baino ahuldade nabarmenago bat. zilegitasun eta babesaren zenbatekoarena... botu kopuru eta herritar kopuruari dagokionez, bederen.
"ilegalizatuak izan ez diren herri ordezkarion aurrean" esan behar luke, alderdi legearen gomutaz..., ala ?
Formula tradizional horren lehen esaldia, "Jainkoaren aurrean apalik", "ante Dios humillado" moduan itzultzen da gaztelerara.
Ostera esango nuke euskaldunak "apalik" agertzen garenean, ez garela "humillados" agertzen, "humildes" baizik, oso gauza desberdina.
Horregaitik begitantzen zait gaztelerazko formak euskaraz ez daukan kutsu zatarra hartzen duela, eta hortaz ez da harritzekoa López-ek aldatu nahi izatea (Jainkoaren aipamenarekin batera)