Txortan 3: Return of the Jedi
Txortan hitzaren inguruan jardun dugu azken asteotan, ea etimologia interesgarri ala hoax ote zen... Mezu originala sarean zabaltzeari ekin zionak idatzi du Sustatura. Horra istorio honen hirugarren kapitulua. Honela hasten da gutuna: Aupa jaunak (emakumeik eztot ikusi tartin, snif...). hauxe ra sarin zabaldu neban korreu, gero ebaitxe hortik dabillena.
Nire lantokixan, euskaldun giru bultzatekotan, saretxu bat dakau, ekimen ezbardiñakin (urtero sagardoteixan afaitxu bat adibidez). Ondala gitxi, sare horren barrun, "berba bizien kofradia" sortu gendun, sareko partaide guztik inbitaten galtzen dan berba bat "adoptatatea", hau de, erabiltxea, zaintzea eta zabaltzea konprometiute. Horretako, aukeratutako berbi geure sarin zabaldu birde korreoelektronikoz, esplikaten zer nahi daben esan eta, ahal dan neurrixan, argazki ero dibujo bateaz esplikaziñoi aberasteko. Jakin nik hau zabaldu baño lehen beste lankide askok euran ekarpenak einbenela, danak galtzeko arriskun dazen berbakin.
Hauxe bixaldu neban nik:
Berba bizien kofradia
Jaun-andriok, nik aukeratutako berbi "Txortan" da. Erabiltxen dala? Bai, asko, bañe eñ gitxi! JAJAJA
Bueno, hori ezta egixe. Gure kuadrillan esaten douen morun, hamen asko joten da (txortan etxen da), bañe beti bardinak ga etxen douenak! JAJAJA! Bueno, hori be ezta egixe. Eta esplikakot. Gaztetaz sarritxan entzun gendun esaera bat zan "Itziarreko Txitxarro diskotekan joten eztabena tontu re". Edadi euki gendunin eta juten hasi giñanin hori esaerioi aldatu ein zan: "Itziarreko Txitxarro diskotekan joten eztabena tontu ero geure kuadrillaku re". JAJAJA
Ondala gitxi entera na nundik datorren "txortan" berbi. Euskal Herriko arrantzalik, aspaldi, ondala urte asko, aparteko uretan ibiltxen zinin, Terranova ingurun edo Gran Sol aldin, egun askoko marik etxen ben, denpora asko etxetik kanpo. Haurreatxik, han ingurun lurre joten benin (esate bateako Eskozi aldin) popi galdute putetxea bisitxa juti normala zan. Eta denpora gitxi eukelako alde batetik, eta diruaz be ezebizelako franko bestetik, hango emakimunin oferti hauxe zan: "Short Time". Hori gure gixonantzako "txortan" zan (ikustezue kostakuk hizkuntza kontun ilustrauk gazela).
Egixe ra? Beteasaber, ez segurua, bañe ez esan eztala politxe.
Bueno. Hurrengun formala ixango na, benetan baztertutako berban bat aukeratukot zaintzeko eta batun idatzikot. Bitxartin, hamen argazki bat gaurko temin konture... bañe ez esan Del Olmo jaunai! JAJAJA
Ondo bixi!
Post-data
Niri mariñelan abentura hau parranda girun kontastan lagun batek. Ez na gogoratzen ze lagun (pena handixe akat), señali parranda handixe ixan zana, bañe honetaz geixa hamen topa rot. Beraz, ezta gauza barrixe.
Post-data 2: Karkarkar
Da, yake hamen gazen, komentaixotxu bat. Kontu hau zabaltzeko momentun, gure enpresan dakauen euskera teknikaixak (Mendaroko fenomeno bat) inbita nitxun JAJAJA baik KARKARKAR ipintxea, euskeraz holaik dala eta. Burugogortxu nazenez euan moure laga neban. Baten batek esplika leike nire moukoxe analfabeto batei nundik datorren KARKARKAR? Xakilixutek asko erabiltxen dau, eta nitzako Xakilixutek esaten dabena jangoikun berbi re, bañe raru bentxantzen gasta. Eztot esaten iñok holaik barre etxen eztabenik, bañe nik eztor iñor ezautzen. Eztaipa, txakurran zaunkari UAU UAU edo GUAU GUAU edo OUAU OUAU idatziko neuke, bañe sekule bez SIF SIF SIF edo BER BER BER. Pasa ein na alakoxi...
1000 esker
Erantzunak
>Espero dot eskribiduko dodana gauza pertsona lez ez hartzea, ez zaitut ezagutzen eta munduko errespeto guztia deutsut, edozein lagun hurkori legetxe. Gertaten dana da ez nagoala konforme bizkaiera idazteko darabilzun moduaz. Zuk lez idatzita, bizkaitarrok inoiz ezin izango dogu euskara batua geureganatu; berbak janda eta morfologian hurreratze bat emon ezean:"kalin etxin baino hobeto"; ez, "kalean etxean baino hobeto",ezinezkoa izango da.
Dozun idazteko eraz aurreko bizkaitar idazleek egindako beharra ez dozu kontuan hartzen; eskribiduteko modua ez dot uste goizetik gauera arautzen danik, aurrekoen lana kontuan izan behar da; bizkaiera estandarra sortu aurretik zure irizpideekin eskribiduten eben: aurrera egiteko atzera behatu behar da. Morfologikoki berbak janda, hitzari osorik irauteko eta hizkuntza kohesionatzeko duen ahalmena kentzen deutsazu; zalantzarik barik erabilera okerrak bultzatuz. Gainera, berba egitean lez idatziz erregistroak ezeztatzen dozuz, ahozkerak hizkuntzan babesa aurkitu behar dau. Baliabiderik barik lagaten zabilz euskalkia: desberdin erabilten dogu hizkuntza etxean eta eskolan, kalean eta lantegian, hori zaindu egin behar da; zehaztu eta mimatu.
Kontradizino bat begitantzen jata norbere euskalkia pobretzea; ez balioztatzea, eta besteen euskalkia oinarri hartzea batuan idazteko.
Euskara batua indarberritu behar da, eta hortarako
euskalkien aportazinoa ezinbestekoa da. Hizkuntza
aseptiko, esterilizatu, errepikakor, eta erregistro bakoa sortzen gabilz; euskaraz bizi diren bizkaitar asko eta askori batua arrotza egiten jake, eta hori halan ez izatea geure beharra da.
Berba egiten dogun lez eskribidutea atzera egitea dala iruditzen jata; karramarroen pare goaz, atzeraka.
Bai, Izeta, ondo aurkitua Interneten: sarean zure mezuarekin baino lehenago, Eibartarrak zerrendan agertua zen terminoa, 2004ko abenduko eztabaida honetan atera zuen gaia Leire Narbaiza gure zerrendakideak. Baina han asmatua ere ez da noski, zuk diozun moduan, bolo-bolo aspalditik dabil kontua da hau.
Kuriositatez, Berba bizien kofradia hau posta-zerrenda bat da? Posta-zerrenda itxi bat?
Komunitateez, 2.0 kontzeptuaz eta sare sozialez hainbeste jarduten da gaur egunean, eta posta-zerrenda baino gauza sinple eta eraginkorragorik gutxi okurritzen zaizkit. Moskeatu egiten da bat pentsatzean ea zergatik ez dagoen euskaraz, Eibartarrak zerrenda eta ItzuL profesionalaz aparte, zerrenda baten bidez komunitate bat trinkotzera ausartzen den beste ekimenik.