Si non e vero, hoax bat da orduan
Joan den asteko albiste hori, txortan berbaren etimologia ingelesarena... Zantzuen arabera, Azkoitiko abarketa langintzan jatorri seguruagoa du terminoak, kontatzen diguten marinelen istorioan baino. Eta, hortaz, kontu hau hoax bat da bete-betean, Interneteko gezur biral bat. Interneteko euskarazko lehen hoax historikoa?
Joxe Aranzabalek atera zuen kontua blogosferara, ohar txiki batekin: Si non e vero, e ben trovato, egia ez bada, ondo asmatua da. Txortan terminoaren etimologia hau proposatzen zaigu han:
- Ingelesez prostitutek short time (denbora laburreko lana) eskaintzen zietela marinel euskaldunei.
Azkoitiko teoriak dio, ordea:
- Txortan egitea, abarketa jostea dela, mugimendu frenetiko bat.
Dena den, Anjel Lertxundik ere badu zerbait esateko (gainera, Faroan esan du):
- "Xorta, edo ur-tanta, hazi-tanta. Ez dakit ba ez ote doan hortik"
Egiazki, Joxeren mezuan ez zen agertzen, baina hortik zehar ibili dabilen mezu elektronikoan beste bi paragrafo ditu testuak (ikusi ditugun hiru adibidetan, hiru mezuak berdinak dira). "Jaun-andriok, nik aukeratutako berbi "Txortan" da. Erabiltxen dala? Bai, asko, bañe eñ gitxi! JAJAJA" dio mezuak hasieran, eta amaieran, berriz: "Egixe ra? Beteasaber, ez segurua, bañe ez esan eztala politxe?". Mezuan bertan ere, beraz, badago zalantza puntua.
Baina marinelen istorioa ez bada egia... Interneteko hoax bat dugu hau, orduan. Hoax bat da gezur bat Interneten modu biralean, mezu elektronikoetan zabaltzen dena. Mikel Iturriak kontatzen zuen duela gutxi bere blogean. Wikipedian gaztelaniaz aurkitu dugu definizioa halaber (oraingoz ez euskaraz).
Eta bizkaieraz osatutako hoax hau... Euskaraz Interneten zabaldutako lehena ote? Une historiko (ñimiño) bat ote Txortan berbarena? Agian bai...
Erantzunak
Anderrek aipatzen duen modu dibertigarrian edo hoax maltzur engainagarrien estilora, ez ziren antzerakoak duela hilebete batzuk UbuntuTriberen gaiarekin bidali ziren mezuak?
"euskara eta software librearen aldeko kanpaina batek txapelketa garrantzitsu bat irabazten lagundu dezakezu. Pasazazu, ba!
Ubuntu Basque Tribe"
Ez zen euskara eta software librearen aldeko kanpaina, txapelketa bat baino ez zen.
Euskal lehen hoaxa?
Hoaxak dira Interneteko gezur masiboak, ez besterik. Hauxe dio, adibidez, ingelesezko wikipediak:
"A hoax is an attempt to trick an audience into believing that something false is real."
Hoaxak izan daitezke: iraingarriak, negargarriak, mingarriak... eta baita barregarriak ere. Ez dut uste, hortaz, hoaxek, berez, kutsu negatiboa dutenik.
Definizioak garbi dio, jendea engaiatzeko helburuz egindako mezua izan behar du, hoax deitu ahal izateko.
Mezu horren helburua bestelakoa da, dibertigarria. Eta bere helburura bete betean lortu du.
Ez diezaiogun eman ez duen izaera negatiborik. Dibertigarria da, jatorra da eta gizarte honetan hain beharrezkoa dugun umore ona zabaldu du. Hoax batek engainatzeko helburu negatiboarekin ez nuke inoiz lotuko.