Utikan Euskadi Sariak

Manifestuaren aurkezpenaren bideoa jarri dugu Sareko Argian:

http://www.argia.com/albistea.php?id=27189

Manifestuaren hainbat sinadura ikusi ondoren xiste zahar bat etorri zait gogora.

Laburbilduz:

- Hemen da itzultzaile eskatzen duten tokia?

- Bai. Zuri interesatzen zaizu lana? Badakizkizu eskatzen ditugun bost hikuntz horiek?

- Ez!

- Orduan?

- Ba, nirekin ez kotatzeko esatera nentorren. Besterik ez.



Beti bezala motz gure idazleak.

Eta Nobel Saria, zer?

Ez diote uko egin behar ere?



Bainujantzian ikusi nahi nituzke. Zer nolako zilbor puska izan behar duten!

Irain mingarriagorik ez dizute erakutsi??

Ez Gotzon, errua gurea da.Izan ere, sinatu dugun manifestuak txisteek izan ohi duten egitura narratibo xinplea eduki izan balu, agian, Pedro Marik aukera izanen zukeen bertan idatzitakoa ulertzeko/gogoan kontzeko.

Nik, bederen ez dut ene burua saridunen zerrendatik kendu, saridungai zerrendatik baizik. Juan Luis Zabalak bere blogean adierazi duen bezala 20 liburu kendu ditugu zerrendatik. Besterik ez.

Bestalde, sariak bai, maite ditugu eta zorion emateak eta "adizak bejondeiala" entzutea. Kontua da karta-sorta aldatu bitartean paso egiten dugula Saritze Handiaz. Paso handira. Bitartean enbidoka segituko dugu ttikira. Ttikira baina karta markatu gaberekin.

Eta amaitzeko, lasai Pedro Mari, zilborra erakutsiko diat baina ez gero kargurik hartu ene gerri bueltarengatik, hori bai fortuna dakiake-eta handios eta neurrigabeko.

Ba aurrera..

Zuen manifestuak dakarrenarekin bat nator, denok baitugu aldez aurretiaz markatutako bidexkatik atera eta beste berri eta zuzenagoa sortzeko eskubidea...

Ba bai... egia esan ez da oso ondo ulertzen Euskadi Sarien gaineko afera hori...



nik uste, horrelako desadostasun kasuetan beste era batera egiten direla gauzak. Hau da, behin saria egokitu ezkero sariari uko egitea.



Idazle hauek libre dira nahi dutena adierazi eta sinatzeko, baina egia esan zerrenda horretan ageri den batek baino gehaigok sinatzea auzo - lotsa ematen du, hain juxtu Pedro Marik paralelismo horren biatrtez azaldu duenagatik...



Zergatik izango ote, Euskal Herri osoko idazle "guay"enetako asko - Garro, Barandiaran, Serrano...- zerrenda horretan egotea?



Idaztea estetika baten barruan kokatzen duten sasiliterato asko dago gurean... Kartoizkoa bihurtu den kultura subbentzionatu baten adierazle patetikoenetakoa.



Eta gainera, hein handi baten jaten ematen dien eskuari hozka eginez azaltzeko aurpegi gogorra dute... enfin!! Gure zaharrak esango lukeen moduan, itsasoan gura nituzke ikusi mokofin hauek lanean...

Bi urtez izan naiz Euskadi Literatura Sariko epai-mahaiko kidea. Utikan manifestua leitzean bi ondorio atera ditut:

1- tontoa naiz

2- ustela naiz

Tontoa, apika, banaiz, epai-mahaiko kide izateari baietz esateagatik, ikusita nola baloratzen den gure lana.

Ustela ez behintzat eta horixe ari zarete iradokitzen epai-mahaiko kide izan garen guztioi buruz.

Errespetu gutxi ikusten dut zuen idatzian, errespetu osoz esanda eta Euskadi Sarietan parte ez hartzea erabakitzeko duzuen eskubidea errespetatuz.

Bere azken eleberriaz elkarrizketa egin zioten larunbatean Berria-n Hasier Etxeberriari. Bide batez, ika-mika honetaz galdetu zioten eta hauxe haren erantzuna:

Oso arraroa da ni iskanbila batean ez sartzea, baina honetan erabaki dut ez sartzea. Arrazoi batengatik: ez baitut istorio honen bukaera argi ikusten. Horrek kezkatzen nau. Ez dut ikusten nondik irten litekeen hobekuntza bat. Ulertzen dut sari horiei uko egin dietenen salaketa, ulertzen dut Jaurlaritzak egiten duen defentsa.

PUZIKA HAU GEHIEGI PUZTU DA



Niri Euskadi Sariarekin sortu den eztabaida hau erabat faltsua iruditzen zait, eta itsusia benetan. Uste dut giro oso txarra zabaltzen ari dela eta nik ere ez dakit horrekin zer irabaziko dugun.



Konturatzen naiz inplikatu asko isiltzen ari direla elegantziaren izenean eta agian giroa gehiago ez gaiztotzeko. Eta inplikatu -iraindutako- asko daude, urteetan zehar borondate onenarekin epai-mahaietan parte hartu dutenak eta saria jaso dutenak, alegia. Aitortu behar dut ni neu nahiko haserre nagoela eztabaida zantzu honekin eta harrituta Berriak eta Argiak eman dioten arreta izugarriarekin (zergatik ote?).



Izan ere, hainbat galdera etortzen zaizkit burura, galdera mingotsak:



-Zer gertatzen da “Sua nahi, Mr. Churchill?” liburuarekin? Manifestua sinatu dutenei ez zaie bururatu agian Euskadi Sariaren epai-mahai horrek benetan pentsatu duela “Etorkizuna” liburu oso ona dela eta saria merezi duela? (Hainbati oso ona iruditu zaigu “Etorkizuna”, oso; eta iruditu zaigu saria ondo emanda zegoela).



-Manifestua sinatu dutenek argudiatu ahal dute –bi liburuak irakurrita eta soilik argudio literarioen bidez, noski- ez dela horrela? Sinatzaileen zenbatek argudiatu ahal dute modu horretara?



-Eta bide batez, “Sua nahi, Mr. Churchill?” al zen 2006ko saria irabazi zezakeen liburu bakarra? Ez al zuten merezimendu nahikorik gainontzeko finalistek? Eta finaletik at geratu ziren hainbat liburu bikainek?



-Manifestua sinatu duten idazleek pentsatu dute sari batek –literarioak edo dena delakoak- ezin duela inoiz “zein den hobea” designatu, baizik eta saria eman duen epai-mahai horri “zein iruditu zaion hobea”?



-Eta, bestalde, zergatik ez zuen irabazi “Sua nahi, Mr. Churchill?”-ek Kritika Saria? Edo Beterriko Liburuarena? Zergatik ez zuen Euskaltzaindiak hautatu Sari Nazionaletan parte hartzeko? Sari horiek ere ustelak dira?



-Zergatik ez diote uko egin horietan parte hartzeari sinatzaileek? Uko egingo diote?



-Jon Alonsok epai-mahai batean izandako esperientzia kaxkar horrek sari osoa susmagarri bihurtzea zilegi da? Zeren arabera egin daiteke horrelako inferentzia bat? Zeintzuk daturekin? Zenbat daturekin? Nahikoa da “dena ustela dela” esatea benetan ustela izateko?



-Bestalde, Jon Alonsok epai-mahai batean izandako esperientzia horri buruz, zein da beste epai-mahaikideek daukaten iritzia? Berdina da edo desberdina? Zergatik?



-Jon Alonso egon zen epai-mahaiari buruzko kritika horren berandu etortzeak -hainbat urte pasatu dira gertatu zenetik- zilegitasuna ematen dio bere kritikari? Eta bere buruari?



-Berak literatura edo itzulpen saririk inoiz irabazi ez izanak zerikusirik du bere haserrearekin? Horretaz zerbait esan du berak?



-Zer daukate komunean manifestua sinatu duten idazleek? Zergatik sinatu dute horren gutxik? Zergatik ez dute beste hainbatek sinatu?



-Izagirrek eztabaida honetan egin behar zuen ekarpena hori izan behar zen, alegia, Eusko Jaurlaritzako arduradun horren esaldi tristeari buruzko kritika errez hori? Hori da kontuari buruz esan behar zuena?



-Euskadi Sarietan idazleen lanak kontuan hartzeko ez da behar idazleek baimen espresoa ematea. Duela urte gutxi arte, idazleek baimena eman behar zuten espreski haien lanak Euskadi Sariaren epai-mahaietan epaitzeko, baina Koldo Izagirreri -eta beste hainbati- ez zitzaion prozedura egokia iruditu. Izan ere, Izagirrek urte batean ez zuen baimena eman (eta bere lana, beraz, ez zen epaitu). Eusko Jaurlaritzak aipatutako kritika jaso zuen eta hurrengo urtean ezarri zen baimen hori ez zela behar finalista izateko. Bale. Baina orduan zer? Koldo Izagirrek sari hori jaso nahi du, edo ez du sari hori jaso nahi, edo jaso nahi du baina jaso nahi ez duenaren aurpegia jarrita…?



-Orain arte Euskadi Saria irabazi dutenak, berriz, horren “otzanak” izan dira boterearentzat? Eta epai-mahaikideak? Zergatik pentsatzen dute hori manifestua sinatu dutenek? Zer egin dute, bada, irabazle eta epai-mahaikide horiek horrelako juizio bat merezitzeko?



-Boterearekin otzanak direla sujeritzean, manifestua sinatu dutenak ez dira nahiko merke iraintzen ari saria jaso dutenak eta sariak erabaki dituztenak?



-Bestalde, arriskutsua -ez dakit zein hitz erabili- da Koldo Izagirre boterearentzat? Zergatik?



-…





Barkatuko didazue.

Gero arte,



Ane Irigoien

Ane maitea:



Eztabaidari argudio, esames eta kritika gehiago bota dizkiozu.

Ez dut uste, banan banan erantzungo dizutenik, baina berez eztabaida bere puntuan jartzeko errima onak jarri dituzu.



Interesgarriagoa egin duzula, apropos ala nahi gabe.



Badirudi ordea, eztabaida guztia Jon Alonso eta Koldo Izagirrerengan kokatu gura duzula. Eta horretan, barkatu esatea, oker zabiltza. Etzazula kritika horretan kokatu.



Zergatik ez duzu Txillardegi egiten zure jopuntu?



Edo idazle gazteago bat? Xabi Borda edo Julen Gabiria adibidez? Uko egin diote inoiz Euskadi saria jasotzeari... berez hori oso grabe izan daiteke. Arrisku bat hartu dute, ez dizu zer pentsatua ematen, niri bai.



Literatura maite dugu, eta sariak ez dira maitasun horretan gauzarik interesgarriena. Baina sarien bitartez, prestigioa, edo saria bera, edo diru apur bat jokatzen dutenek, ausardia horrekin hori egin badute, ematen dit zer pentsatua.



Ezizenarekin ari zara Ane, eta ezizenarekin erantzun dizut nik ere. Ondo ezagutzen duzu literatur mundua, eta minduta zaudela ematen du. Minak ez du ezertan laguntzen baina, minak lehertu egingo zaitu.



Hartu eztabaida onerako balitz bezala... eta on egingo dizu. Gero hartu lotarako liburu bat, edozein... eta gozatu. Literatura, batez ere gozatzeko delako.

Ai aita…, eskerrik asko zure aholkuengatik. Zure hitz jakintsuak kontsolamendua dira nire bihotz gaixoarentzako…



Zure Ane

Kaixo, Ane:



Honako hau idatzi zenuen otsailaren 26an: "Aitortu behar dut ni neu nahiko haserre nagoela eztabaida zantzu [antzu?] honekin eta harrituta Berriak eta Argiak eman dioten arreta izugarriarekin (zergatik ote?)."



Zuk hori idatzi zenuen egun berean, orrialde osoa eman zion gaiari "El País"-ek, "El País Vasco" gehigarrian. Proportzioan, beraz, kontuan hartuta euskal literaturari eskaintzen dion arreta, "Berria"-k baino gehiago eman dio "El País"-ek.



Nik ez nuen entzun, baina Felix Linares ere mintzatu omen zen gaiaz Radio Euskadin.



Ez da ahaztu behar, batetik, Euskadi Literatura Sariak euskal literaturako saririk garrantzitsuenak direla, Jaurlaritzak emanak, erakunde publiko batek, sari nazional izateko bokazioz edo. Bestetik, "Utikan" manifestua sinatu duten idazleen artean egungo euskal idazlerik garrantzitsuenetako batzuk daude.

Manifestua aurkeztu zen egun berean Euskadi Irratiko Mezularia saioa albiste horrekin hasi zuten. Zerbaitengatik izango da, nik uste. Zergatik ez zuen halako arreta merezi?

Hogeita hamabosgarren sinatzailea ageri da utikan.com-eko azkeneko eguneratzean. Eta sinatzaile berria Zabalak dionaren haritik ez da ez, nire ustez, euli kaka euskal literaturan: Joxe Austin Arrieta. Ba bai, arreta merezi du 35 hauen kontu honek.

“Utikan komunikabideetan” gaiari buruz, hau erantzun zidan Juan Luis Zabalak:



“orrialde osoa eman zion gaiari "El País"-ek, "El País Vasco" gehigarrian. Proportzioan, beraz, kontuan hartuta euskal literaturari eskaintzen dion arreta, "Berria"-k baino gehiago eman dio "El País"-ek”.



Erreza da konparatzea, bai. “Lotura sorta” (utikan.com) begiratzea besterik ez dago Berrian eta Argian kontuari emandako arreta zein izan den ikusteko. Eta batez ere, zein den ekarpen gehienen jitea eta egileak nortzuk diren.



Gainera gauza esanguratsuak gertatu dira. “Berrian” manifestua agertu baino hiru egun lehenago albistea eman zen, adibidez; eta manifestua kaleratu zenean, portada osoa lortu zuen. Berriaren urtekariaren sarreran, aldiz, Jon Alonsoren artikulu osoa dago gaiari dedikatua; sei orrialdekoa! (horko argazkien aukeraketa ere, batez ere azken argazkia, “editorial” potentea da).



Bestalde, esaten duzunean “sinatu duten idazleen artean egungo euskal idazlerik garrantzitsuenetako batzuk daudela”, badirudi horrek ere zerbait esan nahi duela besteei buruz. Egia esan, nahiko txantxa egon da ja kontuari buruz goiko ekarpen batzuetan, eta ez naiz ni izango sinatzaileen kalitateaz hitz egingo duena. Bakoitzak zerrenda irakur dezala eta pentsa dezala zer iruditzen zaion.



“Utikan” manifestua dela eta, galdera nagusiak hor daude, oraindik erantzun gabe...



“Ustelak”:

Egun hauetan epai-mahaietan parte hartutako zenbait idazle komunikabideetan agertu dira haiek emandako sarien garbitasuna defendatzeko. Mundua hankaz gora: ez litzateke alderantziz izan beharko? Nork frogatu behar du zer? Seinalatuek (akusatuek) frogatu behar dute inozenteak direla edo sinatzaileek (akusatzaileek) frogatu behar dute ustelkeria egon dela?

Gure artean, noiztik da zilegi eta ondo onartua gure erakunde kulturalen kontra beste batzuek erabili duten sistema? Alegia, frogarik gabeko akusazioak edo susmoetan eraikitako akusazioak botatzea?

Nola da posible “manifestua” deitzen den akusazio horren oinarria honako hau izatea: “hasiak gara susmatzen”?





“Otzanak”:

Zein da dikotomia? Otzanak VS ez-otzanak?/basatiak?/arriskutsuak?/…

Labelak non eta nork banatzen ditu? Ze ziurtagiri mota eraman behar dira? Ereduak nortzuk dira? Nork dauka bere burua proposatzeko beste “autoestima”?



Gero arte,

Ane