Agur, Salem
Bart, urte berriak apenas 25 ordu beteak zituenean, hil da Ormaiztegin Mohamed Salem Hach-Embarek, sahararra. Bihar arratsaldez emango zaio azken agurra, Donostiako Udalak antolatutako ekitaldian. Fronte Polisarioko ordezkaria zen Salem, euskal politikari askoren laguna. Baita nire koinatua ere.
Minbiziak hil du beduinoa. Aspaldiko bidelagun zuen gaitza, minbizia borrokatzen ari baitzen duela hogeita hamar eta piku urte Tenerifen, arreba Gurutzek ezagutu zuenean. Salemen eskutik murgildu zen Gurutze Polisarioaren borrokan, eta Tindoufeko kanpamenduetan eman zituen lanean bere urte onenak, Fatimetu bihurtuta. Salem, berriz, Europan eta Asian ibili zen luzaro, kausarako dirua eta babesa bilatzen. Indian zegoen bihotzak plot egin zionean, eta harrezkero Ormaiztegin izan dugu, makalago, hurbilago, maitagarriago.
Hil zaigu beduinoa. Ez naiz hasiko panegirikoetan, higuingarri zaizkit. Bakarrik nahi nuke atera gaurko saminetik zerbait baliagarria, aurrera begira. Sentimendu indartsuago bat saharar herriarekiko, hil-nahi-ez eta bizi-ezin dagoena han, basamortuan, nazioarteak noiz ahaztuko. Eta, nola ez, bihotz berotasuna Salemen hutsunea gehien igarriko dutenentzat. Besarkada handi bana zuei, Gurutze-Fatimetu, Garazi-Gdeisha eta Beñat-Buela.
Erantzunak
Gurutzeren bidez, hari esker ezagutu nuen Mohamed Salem "Pakito", langilea, bere planteamenduetan sendoa.
Herri txiki batek ordezkari handia galdu du. Gaur munduko albistegietan ez da haren izena aipatuko. Normala, saharauiak eurak ere aspaldi ez dira albistegai, eskaintzeko gutxi duen herri txikiegia direlako. Adibide baten bidez uler dezazuen, euskaldunak baino are ezezagunagoak dira hodeiaren seme-alabak munduan, baina bart zeruan piztutako izarra ikusi ahal izango dute berdin Ormaiztegitik eta La Gueratik.
Justiziaren eta nazioarteko zuzenbidearen gainetik Mahgreb-en "egonkortasuna" hobesten duen "nazioarteko komunitateari" bost axola saharaui herriaren eskubideak eta errefuxiatuen egoerak, elikadurarako laguntzak jaitsi dituen NBEk are gehiago jaitsiko ditu tsunamien hondamendiaz gero eta are ezinbestekoagoa izango dute aurten elkartasun karabanen laguntza gehigarria.
Duela zenbait hilabete EAEtik elkartasun karabana bakarra osatzea adostu genuen, estrainekoz, horretan gabiltzan elkarteon artean. Gipuzkoan aurreko urteotan eginiko lan bikainaren ostean, ilusio handia zuen Mohamed Salemek karabana honetako antolaketan eta, gaixotasunak galerazten ez zion neurrian, hor aritu zen buru-belarri ahal izan zuen artean.
Hari egin dakiokeen omenaldirik onena karabana itzela biltzea izango da orain, baita saharauiekin elkartasun loturak ugaritzea eta sendotzea ere. Besarkada handia Gurutze, Beñat eta Garaziri. Sahara horra!
Hatxenbarek zenaren heriotzak ezinbestean bere herrira darama gure pentsamendua. Askatasun egarria. Burujabetza.
70.hamarkadan, "deskolonizazio" lotsagarriaren une berean ere, euskaldunak soldaduskara "Sahara Español"era nola eramaten zituzten gogoan dugu. Osabak esate baterako gamelu-llaberoak ekarri zizkigun opari mutikozkorroi, etxeratu zenean. El-Aaiungo subenirrak akaso.
Gerora Saharak izandako sufrikarioa jakin genuen.
Sekula joan ez bagara ere, Gurutzeren eta beste hainbaten enpeinuari esker dago bizirik gure bihotzetan, buruan istorioa.
Marokoren gehiegikerien berri izan dugu...: Sahara zapalduko edo Erreinuko mazmorratan. Ziegak zomorroz ereiten dituzten kartzeleroen sadismoa, tortura eta ankerkeriak... "istripuz" kamioiak jo ta bidebazterrean txikituta gelditu direnen istorioak... Hoiek present ditugu.
Seme-alabei erakusten dizkiegun bideo, argazki-liburuetan eta ondoren sortzen diren galde erantzunetan... present dago Sahara:
Salaketa.
Sahararren istorio latza. Ez dira ordea masokistak, biktimistak, Tindufen geratu zale... noizbait bueltatu beharko dira sorterrira. Eta gure laguntza beharko dute. Presioa.
Erein diguten hazia izan bedi lagungarri itsasertzera, etxe zurietara, batel koloretsuetara bueltan eraman behar dituen gurutzbide latz horretan.
Ez gaitezen izan "bai latza... ta? niri bost..." esanda zapping egiten duen mundu horren engranaje.
Ez bait gara halakoak.
Halakotzen hasiak gara ala?
Saminean lagun. Animo Mikel. Besarkada bat etxekoei.
Gogoan dot orain dala urte mordoa C16 aldizkariak Frente Polisarioren alde lanean joan zan EuskaL Herriko neska gazte bati
egindako alkarrizketa eta argazkiak.
Haren irudia barruan sartu zitzaidan.
Orain dala urte batzuk Sabino Arana Elkargoak Frente Polisario saritu zuen.
MUNDUAN ISPILU: Frente Polisario
Bilboko Filarmonican egin zan, urtea 1997a.
Ekitaldi amaieran, M.K. Garmendia Sailburua bere herriko lagun bategaz batu zan. Entzun nion Garmendiari esaten bere lagunmina zala bat, Gurutze izenekoa.
Niri bapatean etorri jatan burura C16 aldizkariko argazkia. Haxe bera.
Bere borondatez behartsuenen alde, Saharatarren alde joandako erizaina?.
Askatasunaren bidea luzea da, eta ez gabilz okereko bidetik, nahiz eta handiak gure kontra egin.
Gaur horren barri izanik, Saminean lagun. Animo Mikel. Besarkada bat etxekoei.
Salem ezagutzeko zori ona izan nuen.Besteontzat bizi izan da; eta orain, besteoi dagokigu, bere bizitzako helburu nagusienetako bat, saharar herria aske eta batuta bizitzea, egia bihur dadin ahaleginean jarraitzea.
Dolumin eta adiskidetasun sentimendurik adierazkorrena, bere hurbileko sendiari eta aldi berean, Tindufen ezagutzeko parada izan nuen, bere saharar herriari.
Elkartasunik sendoena, Euskal Herri hontatik.
Xabier Zubizarreta Lasagabaster