Txillardegik uko egin dio ohorezko euskaltzain izateari

Ba diosku Txillardegik bere gutunean: "Areago Euskaltzaindiak alor desberdin batzutan hartua duen bidea gaitzesten dudalarik."



Ondo eta interesantea ere litzateke gogoratzea zeintzu diren arlo desberdin horiek ze gaitzesten ditu Txillardegik. Zeren askotan izaten da ideia bat euskal sozietatean ezen Akademiak ongi egiten duela guzia eta ez dago ezelango problemarik in euskara. Problema guziak direla soziologiko eta politikoak, attakeak euskarari datozkio kanpotik, orain eta baita historikoki. Dirudi euskarak berak -bere baitan- ez duela koxkarik; daukagula hizkuntza bat primerakoa, ezein problema strukturalik gabea eta Akademiak jokatzen duela beti zuzen eta ederto, atzitik daukaguzen problemak direla soilik datozenak ganik gure etsaiak.



Nork gogoratuko dizkigu Txillardegiren gaitzespen horiek, zeren nago seguru direla interesanteak eta gutienik ere gogoeta egitekoak.

Reaktionatzen dugu nekez; nekezago ezi elbarri geldoak.



Txillardegi -J. L. Alvarez Enparantza- euskararen munduan dela jaun relevantea da ezin ukatuzkoa, bere apportatione positivo eta negativoak gain euskara aktuala. Berriki nahi izan dute nombratu Ohorezko Akademiko baina nombramentua du refusatu argudiatuz problema personal relationalak kin akademikoak eta hango enparauak eta baita (orain guri gehiago interesatzen zaizkigunak ezi personal relationalak) differentziak dituenak Akademiarekin respektuz zenbait arau, norma, lege edo delako gain hartu duen bidea Akademiak alor desberdin batzutan. Berak Txillardegik diosku bere gutun publiko personalean: “…Areago Euskaltzaindiak alor desberdin batzutan hartua duen bidea gaitzesten dudalarik…”.



Ondoren guzi hori erran Txillardegik’ ez du nehork (dirudienez ez zaio nehori funtsean interesatzen differentzia horiek zein dira), ez du nehork agertu prensan ez bertze nehon -nik dakidala- zein diren puntuok. Delako puntuok konkretatzea eta gogoratzea eta gogora araztea ere ¿ez al da komeni? Bakarrik geratu behar al dugu kabreoagaz hon Txillardegi eta bertze batzuk. ¿Non dugu zentzu rationala edo exigentzia minimum logikoa? ¿Zertarako daukaguz kasetariak hemen?



¿Ez ote da lotsagarria eta alkegarria indiferentzia quasiletal hau? Bertze nonnahi' bertzerik reaktionatuko luke populuak edo behintzat Herriak. Bai, da lotsagarria eta da alkez isiltzekoa.



Erramun Gerrikagoitia,

Lekeitio, 2004 abendua 06, astelehena.

(Ikusirik ez dutela publikatzen artikulu hau euskal prensan, zeren ez dateke interesantea erraiten dena, hona dakart ustez bai ba da interesantea eta diskutiblea.)



Corpusean ere problema larriak eta graveak ditu euskarak.



Bai, euskarak ba ditu bere statusean -erran nahi bait da dimensione sozialean eta praktika politikoan- bere arazo, frontera edo impedimentu insalvableak’ batzuk aprapos politikoki jarriak (nik hori ez dut ukatuko), baina baita euskarak ba ditu - aparte impedimentu aipatuok- bere muga eta koxka ez nolanahikoak bere corpusean -erran nahi bait da bere gorputz edo strukturean, bere baitan, dituenak euskarak bereak (ez direnak kanpoko imperialistek jarriak eta erazarriak)-, zeintzuk impedimentuok guk euskaldunok eta batez ere responsableki akademikoak eta philologoak behar ditugu askatu edo ahalegindu askatzen, tzat euskarak har dezan arnas trankil eta aise.



Koxkak, impedimentu edo mugak, euskarak ba ditu bi alderditik, bai status eta bai corpus aldetik. Zein biotatik dira graveago edo relevanteago eta premitsuago, ez da orain autu darabildana, baina da itsu izatea edo alkegabe gezur erraitea ezen dituela euskarak bakarrik arazoak statusean eta aitzitik direla corpusekoak txikitxuak edo gehienez irrelevante edo intranszendentalak.



Txillardegik, Jose Luis Alvarez Enparantza, erran du oraintsu Durangon hartzen zuelarik Argizaiola saria ezen “euskararen arazo nagusia ez dago corpusean, statusean baizik; hots, arazo politikoa da” edo “corpuseko arazoak, gaizki edo ondo, bideratutzat eman daitezke”.



Baina nik ikusia dut Txillardegi behin Bermeon 2000. urteko urriaren 29an eguerdi aurretxoan ospatzen zela Bermeon ENA eguna hon euskal karneta eta ez zait ahaztuko han ikusia.



Ari zen explikatzen entzuleoi buruz hizkuntzaren legea Letoniako republika baltikoan. Ba zeukan, Txillardegik, eskuan legea izkiriatua inglesez eta seinalatu zigularik hain artikulu hasi zen -hasi zitzaigun- zuzenki direktuan inglesez ikusten zuena traduzitzen ahoz euskaraz, baina momentu batean topo eginik ezintasunaz dio -diosku- ze du traduzituko gaztelerara, h. d., espainolera. Eta hola gabe impedimentu larregirik erran zigun espainolez zer zioen textu inglesak.



Hau ez baldin bada ze euskarak ditu ezintasun zenbait struktural bere corpusean (gorputzean) nik ez dakit zeren gainean dihardugun. Txarrena ez da hori gertatu izana Txillardegiri, baizik ze gertatzen ohi zaigu euskaldun askori, gehienoi edo guzioi, kausaz darabilgun hizkuntza (euskara)' limitatzen gaitu handiski -sobera transzendentalki- euskararen struktureak, zeren ez bait zaigu gertatzen berdin kin bertze hizkuntzak, behintzat horren bertze nolaere saltatu behar hizkuntza batetik bertzera. Eta hau ez da arazo eta problema personal bat -gertatua Txillardegiri edo bertze gutariko edozein bati- , ez da personala gorabeherea, baizik da strukturala statistikek konfirmatzen dutena -erran nahi bait da, da dadukana euskarak corpusean (gorputzean)- eta korregitu beharrekoa.



Egia evidenteak ukatzeak ez omen du ekarten mesederik, ez ezeri’ ez euskarari. Egiaz, klarki eta zintzo mintza gaitezen Herriari eta populuari eta lanean jarri solutione bila kin bortz ahaleginak eta enteleguz.



Erramun Gerrikagoitia,

Lekeitio, 2004 abendua 08, eguaztena.