Linux euskaraz erabiltzaile arruntontzat?
Lehen Mac OS bakarrik erabiltzen nuen baina Microsoft XP ere erabiltzen hasi nintzenetik harrituta nago, ia astero segurtasun zuloak eta eguneraketak iragartzen dituen abisu horiekin, gogaituta ere bai eta beldurtuta, inoiz ez baitut hain hurbil sentitu birusen eta funtzionamendu akatsen mehatxua Bill Gatesen produktuak erabiltzen ditudanetik.
Horregatik erabaki dut Linux instalatzea, librepentsalarion esperantza hor dagoela jakitun. Orain arte bi faktorek atzeratu dute erabakia: Linux oso zaila eta ulergaitza izatea batetik eta instalatzeko prozedurak zailak izatea (partizioak egin, softwarea aurkitu...). Esaten dutenez, orain oso erabilterraza da eta, noski, sistema bera eta softwarea euskaraz lortzea daukagu. Ea bada, instalatuko dugu!
Badakit Mandrake 8.2 banaketaren euskarazko bertsioa zuen CDa kaleratu zela, bertoko Linuxzaleen ekimenez eta Jaurlaritzaren laguntzaz, baina jakin dut Mandrake jada 9.2an dagoela eta nik gaurkotua nahi dut. Joan naiz Eusko Jaurlaritzaren euskarari buruzko webgunera (bitxia da, gutxienez, hasierako orrialdea erdarazkoa izatea) eta han bakarrik 8.2a jaitsi daiteke (gaitzerdi).
Nire galdera: euskarazkoa integratuta dator 9.2 horretan? Ikusi dut badagoela ftp helbide bat non hiru CD iruditan Mandrake 9.2 datorrela. Jaitsiko ditut horiek?
Bestalde, OpenOffice.org programari dagokionez, Urte hasieran UEUko informatikarien bilkuran hartu nituen baina Miramarren bertan ohostu zidaten, Mandrake 8.2rekin batera. Jaurlaritzari OpenOffice.org eskatzeko inprimakia bete nuen nire helbidearekin baina ez zidaten bidali. Gainera, Sustatun irakurri dut Xuxen zuzentzailea ez zeukala eta geroago atera zutela. Nola lor daiteke (berriena), Xuxen eta guzti?
Hara zer somatzen dudan faltan:
Linux munduaz ezer gutxi dakigunok azalpenak euskaraz eta softwarea eskura izango genukeen webgune bat aurkitu nahi nuke, ahal dela CD batean eskuratzeko edo saretik jaisteko eta instalatzeko argibideak eta deskargak egiteko loturekin (eguneratuak). Badakit azaltzeko ahaleginak izan direla baina oso nahasgarria ematen du hainbeste gune eta talde aurkitzeak: Librezale webgunea, Euskal Linux taldea, EuskalGNU taldea (zein azkar kargatzen den), Bizkaiko elkartea... Uste dut euskaldunontzako Linux webgune osatua egonez gero askoz jende gehiagok instalatuko lukeela. Extremadurako Rodriguez Ibarra hori ez dut biziki maite baina Linex hori oso ideia ona da.
Erantzunak
Txori batek esan dit OpenOffice 1.1-en euskararako itzulpena ia prest dagoela jada, beraz laster eskuragarri izango dugula espero dut :)
Hala ere, Xuxen ez dabil OpenOffice 1.1 bertsioan. Noiz ohartuko dira Eusko Jaurlaritzako agintariak diru publikoarekin egindako softwareak librea izan behar duela gizartearen onurarako?
Hau tristea errealitatea!
> Hala ere, Xuxen ez dabil OpenOffice 1.1 bertsioan. Noiz ohartuko dira Eusko Jaurlaritzako agintariak diru publikoarekin egindako softwareak librea izan behar duela gizartearen onurarako?
Xuxen ez dabil OpenOffice 1.1 bertsioan, OOokoek hizkuntzak kendu dituztelako zerrendatik. Euskara ez da agertzen hizkuntzen zerrendan, eta beraz, ezin zaio adierazi idazten ari zaren testua euskaraz dagoela, eta beraz, Xuxenek ezin du lan egin.
> Mandrake 9.2. orain ari dira euskaratzen Elhuyar Fundazioa eta Uzeiren artean (Eusko Jaurlaritzaren ekimenez) eta datorren urtearen hasieran kaleratuko da. Banaketa Jaurlaritzak egingo du lehen 8.2.arekin egin zuen bezala.
Zelako aurpegia! Suposatzen da behin Linux-en zehozer euskaratuta izandakoan, beste bertsiotarako balio duela, agian moldaketa txiki batzuk egin behar direlarik. Ziur Uzei-ko hauek proiektu berri bat bezala aurkeztu dutela Eusko Jaurlaritzara, eta dirutza galanta ordainduko diete berriro jadanik eginda dagoen lan bategatik.
Aurreko astean aurkitu nuen eta jada instalatu dut.
www.openoffice.org/
http://eu.openoffice.org/
http://www.euskalgnu.org/azpihtmleu/proiektuak/OOo/
Horrelako akusazioak zerbaitetan oinarritu behar dira, ez usteetan, eta gutxiago anonimoki bidalita.
Nik ez dut UZEI-rekin zer ikusirik eta oraintxe enteratu naiz 9.2-a itzultzen ari direla, baina aste honetan instalatu dut Mandrake 9.2 eta nahiz eta gauza asko euskaraz dauden, badago oraindik zer itzuli.
Linux ikasteko orain dela 2 urte Leioako Gaztetxera hurbildu nintzen, han zegoelako aukera bakarra Linux ikastaro bat egiteko. Dena den ordutegia arazoagatik eta ezin izan nuen ikastaro hori egin. Honekin zer esan nahi dut, Josuk eskatzen duen formakuntzarik arauturik ez dagoala.
UPVn ere ZOPEtaz ikastaro bat antolatu zen, baina oso gutxi izan ginen bertan bildutakoak, eta nahiz eta irakasle gutxik software librezaleak izan, unibertsitateko agintariak ez dute ezer laguntzen, gerentearen erabakia ikustea besterik ez dago.
Dakidanez, UEUn linux ikastaroak antolatzeko ideia eta proposamenekin dabiltzate, eta gainera Durangoko azokarako Linux buruzko liburu bat argitaratu dute. Horrekin hasi beharko gara...
>> Hala ere, Xuxen ez dabil OpenOffice 1.1 bertsioan. Noiz ohartuko dira Eusko Jaurlaritzako agintariak diru publikoarekin egindako softwareak librea izan behar duela gizartearen onurarako?
> Xuxen ez dabil OpenOffice 1.1 bertsioan, OOokoek hizkuntzak kendu dituztelako zerrendatik. Euskara ez da agertzen hizkuntzen zerrendan, eta beraz, ezin zaio adierazi idazten ari zaren testua euskaraz dagoela, eta beraz, Xuxenek ezin du lan egin.
Ummmm... hori ez da erabat egia. Euskara hizkuntza OpenOffice.org-eko kode barruan jarraitzen du. Beste gauza bat da barneko antolaketa aldatua egotea. Nahiz eta Euskarazko OOo ez eskuratu, beste hizkuntzetakoak ere badaukate euskara hizkuntza. Zuek kokatu behar duzuten moduluaren izena lingucomponent omen da. Berez, munduko zuzentzaile ortografiko guztiak horra moldatu dira, Xuxenen kasuan ez dakit, zeren eta jabedun motako softwarea baita, eta hori Eleka enpresaren ardurapean dago.
Dena den, OpenOffice.org-i ezin zaio errua bota, OOo-k jartzen ditu bide eta arauak eta besteok berorrengain gehigarriak (edo plugginak) txertatzeko eta erabiltzeko berorren arauetara modlatzea bese biderik ez daukagu. Erraza da beti besteei errua botatzea, baina zaila izan ohi da norberaren errua onartzea. OOo-ren kodea guztientzako eskuragarri dago, nahi duen guztiak aztertu eta nola dabilen ikas dezan. Xuxen ez bezala, OpenOffice.org software askea baita.
OpenOffice.org 1.1.0 euskarazko bertsioak (windows eta gnu/linux sistemetarako) prestatzerakoan ere niretzako zenbait buruhauste izan dira, barneko kodeen aldaketak direla eta, baina hor jarri ditut guztiontzako eskuragarri. 1.0.x bertsiotik zenbait aldaketa izan dira. Egun EuskalGNU zerbitzarian dagoen OpenOffice.org 1.1.0 bertsioa GNU/Linux sistemarentzako prestatutakoak glibc 2.3.1 bertsioa edo garatuagoa duten Linux-etan bakarrik dabil. Windows-ekoa edozein Windowsetan dabilelakoan nago.
Datorren asterako Linux 'zaharragoentzako' beste OOo prestatzera noa, horrek esanahi du, Debian Woody, Mandrake 8.2, edo RedHat 6.2 bezalako sistema 'zaharkituetan' erabilgarri izango dela.
Ah! Eta aldaketa askoz ere bortitzagoak datozte 2.0 bertsiorako, ari al zarete prestatzen?
Besterik gabe, ongi izan,
Dooteo
p.d: Gogoratzen dizuet Windows edo Linux 'modelno' bat baduzue, adibidez Debian Sid edo Mandrake 9.1/9.2 hemendik eskuratu ahal izango duzutela OOo politt hori ; )
http://www.euskalgnu.org/azpihtmleu/proiektuak/OOo/
Yepa,
GNU/Linux sistema euskaraz erabiltzeko, eta ez bazara aditua, orduan Mandrake bezalako banaketa batean oinarritzea aholkatuko nizuke. Sareko konexio azkar bat edukiz gero, ADSL edo azkarragoa, hemendik eskura ditzakezu eta gogoratu 3 CD-ak eskuratzeaz:
http://www.mandrakelinux.com/en/ftp.php3
Hor agertzen diren esteketariko batetik eskura ditzakezu.
Linex-eko kasu albo batera utzi aurretik, gauza bat zehaztu behar da, Linex kaleratzerakoan ez dute ia ezer gaztelerara itzuli, aurretik itzulitza baitzeuden. Beraien lana batizpat, programak pillatu eta CD-ROM batean instalatzeko prestatzea izan da. Lan oso politta egin dute, eta oraindik ere gauza berriak garatzen ari dira (Francisco, un saludo! te debo varias zervesas!).
Gure gai honekin jarraituz, normalean linux CD bat eskuratzen denean (edo gehiago) berton hizkuntza asko instalagarri egon ohi dira. Nahi izanez gero CD batean (edo batzutan) dagoen hizkuntza bakarra euskarazkoa izatea erantzun da: ezinezkoa! Gauza da GNOME edo KDE mahaigainetaz gain beste milaka software dakartzala, eta hori guztia euskaratzeko euskal herriko itzultzaile guztiak bateratu eta agian 10 urte pasatu beharko luketela hori dena euskaratzen. Pasientzia pixkat batekin joango gara gauzak euskaratzen, gogoratu programa asko daudela eta itzultzen jende oso gutxi.
Une honetan Linux arloan dauden itzulpen proiektuak hauek dira:
- Mozilla. Librezale taldea burutzen ari den proiektua.
- Mailman. Librezale eta Code+Syntax-ek garatutakoa.
- OpenOffice.org
- KDE mahaigaina
- LyX testu prozesatzailea. Gipuzkoako Foru Aldundiak bultzatutako proiektua eta EuskalGNU elkartea ari dena bideratzen.
- GNOME mahaigaina
- eta beste batzuk...
GNOME mahaigaineko euskaratze lanak bi adar ditu:
- E.J.-ko Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzak bultzatutako bidea.
- EuskalGNU elkartean antolatu den talde paralelo bat, eta E.J.-ren proiektuan euskaratuko ez diren programa itzultzen ari gara.
Paralelizazio honen bitartez ahalik eta GNOMEko programa gehien euskaratua edukitzen saiatuko gara.
Hauetaz gain, beste hainbat proiektu ere badaude, eta beti ere eskertzekoa izaten da laguntzeko prest agertzen direnak.
Ummmmmm.... burua galdu aurretik, probatu ezazu Linux bat, eta ikus ahal izango duzu erabiltzeko zein erraza den.
Linux instalatzen ez badakizu, galdetu hemen, sustatun, edo EuskalGNU-ko softlibrea@euskalgnu.org posta zerrendan (harpidetzeko joan opndorengo estekara:)
http://www.euskalgnu.org/mailman/listinfo/softlibrea,
edo Librezaleen foroan ere
http://librezale.org/foroa/
Besterik gabe, ongi izan
Dooteo
GNOME Euskara proiektuko arduraduna
Aupa Jabi,
zuk egindako hainbat galderei erantzunak:
> Badakit Mandrake 8.2 banaketaren euskarazko bertsioa zuen CDa kaleratu zela, bertoko Linuxzaleen ekimenez eta Jaurlaritzaren laguntzaz, baina jakin dut Mandrake jada 9.2an dagoela eta nik gaurkotua nahi dut.
Mandrake 9.2. orain ari dira euskaratzen Elhuyar Fundazioa eta Uzeiren artean (Eusko Jaurlaritzaren ekimenez) eta datorren urtearen hasieran kaleratuko da. Banaketa Jaurlaritzak egingo du lehen 8.2.arekin egin zuen bezala.
> Bestalde, OpenOffice.org programari dagokionez, Nola lor daiteke (berriena), Xuxen eta guzti?
Berriena hemen lor dezakezu (Xuxen eta OOo biak):
http://www.euskadi.net/euskara_soft/indice_e.htm