Aldaketa16 aldizkaria jaio da, euskaraz
Cambio16 enpresak Aldaketa16 aldizkariaren zero zenbakia plazaratu berri du, erabat euskaraz. Gorka Landaburu du zuzendari eta urriaren 7tik aurrera kalean izango da, astero.
Euskarazko aldizkarigintzak kimu bat gehiago izango du hemendik aurrera: Aldaketa16, Politika, Ekonomia, Kultura eta Gizarteari Buruzko Aldizkaria. 84 orrialde ditu, koloretan eta denak euskara hutsean. Zenbaki honen azala ikusi nahi baduzue, klik egin argazkian, artikulu honen bukaeran.
Cambio 16 aldizkariaren taldeak atera du astekari hau eta Gorka Landaburu kazetari zarauztarra izango du zuzendari.
Asmoak
Enpresa argitaratzaileak gutun bat zabaldu du, eta honako asmo hauek jakinarazi ditu:
Aldaketa16 aldizkariaren zero zenbakia duzu esku artean daukazun hau, Cambio-EIG talde editorialaren eskutik Aldaketa Euskadi SLk euskaraz argitaratzen duen informazio orokorreko astekari berria. Aldizkaria Euskal Herriko kiosko guztietan egongo da salgai, eta 67 herrialdetan banatuko da datorren urriaren 7tik aurrera, egun horretan argitaratuko baita aldizkariaren lehen zenbakia. Politika, ekonomia, kultura eta gizarte gaiak landuko dira, eta helburu bikoitzarekin jaio da: euskal informazioaren merkatuan era honetako argitalpenen alorrean dagoen hutsunea betetzea batetik, eta bestetik, nazioartean euskara hedatu eta euskal nortasunaren zantzuak, sinboloak, erakundeak, kultura eta tradizioa defendatzeko bailiabiderik eragingarriena bilakatzea.
Gure asmoa Aldketa16 euskaldun guztion arteko lotura izatea da, hala Euskal Herrian bizi direnena nola munduan sakabanatuta dauden euskaldunen komunitateena. Euskararen normalizazioarekin eta hedapenarekin batera, Aldaketa16 agertoki libre eta independente izan dadin nahi dugu, askotarikoa eta egiatia, iritzi eta planteamendu guztiak plazaratzeko gunea, betiere errespetuz eta askatasunez adierazita.
Aldaketa16 aldizkarian gauzei beren izenez deituko diegu, baina horretarako irakurle eta berriemaile izango zareten guztien laguntza behar dugu. Zeuen irizpideekin bat datorren komunikabidea eskaini nahi dizuegu, norberak bere iritziari eutsita, elkarrekin garapenean eta elkarbizitzan, bakean eta askatasunean aurrera egiteko.
Aldaketa16 aldizkariaren zero zenbakiarekin batera, urriaren 5ean Lazkaon ospatuko den Kilometroak jaiari eskainiko zaion zenbaki berezi bat ere argitaratuko dugu. Ale berezi horrekin, euskararen alde lanean euskal gazte gehien biltzen duen topagune handienari babesa ematea da gure asmoa.
Erantzunak
Ez dakit ba albiste ona den aldizkariaren jaiotza. Ez dut horren garbi ikusten.
Euskaldunok konplexuz beteta omen gaude, eta horietako bat da euskara politikoa dela. Abertzale usaina duela. Horregatik, usain hori ez duen norbait etortzen edo gerturatzen denean, berdio dio zergatik etortzen den, ongi hartzen saiatzen gara. Ongi etorri ematen diogu. Ez dezala jendeak pentsatu integrista batzuk garenik!
Baina zergatik etortzen den da gakoa. Zergatik hurbiltzen den euskarara Cambio 16 bezalako enpresa bat (besteren bat ere okurritzen zait). Benetan nahi ote du euskara indartu? "Normal" tratatu nahi al dute euskara,
espainola edo ingelesa tratatuko lituzketen moduan? Zer egiten du kanpoko enpresa batek (ze, Madrilen ez da euskaraz egiten) euskaraz idazten? Imaginatzen al duzue ortografia akatsez betetako aldizkari espainiar bat?
Hori da garbi ez dudana: ze intentziorekin hurbildu diren euskarara. Euskaradunon mundua ezagutu eta bera indartzeko (aniztasuna indartzea da!) bada, ongi etorria izan bedi; mundu hortako diru laguntzak jaso eta bestelako intentzio hutsez badator, ez nintzateke poztuko.
Intentzio hori jakingo nuke gustora. Klaro, ezin jakin. Baina susmoa ez dit inork kenduko.
> Ez dakit ba albiste ona den aldizkariaren jaiotza. Ez dut horren garbi ikusten.
Bada niretzat albiste ona da, hemendik aurrera aukera bat gehiago izango baitugu, euskarazko aldizkari bat irakurtzeko orduan.
Egia da aspaldi honetan euskara abertzaletasunarekin identifikatu dela, batik bat Hego Euskal Herrian. Oso euskaltzale gutxi daukagu gaur egun Julio Urkijo, Tomas Meabe edo Gabriel Aresti bezalakoak, abertzale ez izanda ere, bakoitza bere ikuspegitik euskara maitatuko duena.
Iruditzen zait aldizkari honek horrelako jendea irabazi nahi duela, Espainia zale eta aldi berean euskaltzaleak direnak, batez ere ezker kutsukoak. Eta, nik behintzat, zorte ona opa diot.
> Zer egiten du kanpoko enpresa batek (ze, Madrilen ez da euskaraz egiten) euskaraz idazten?
Eta zer egiten du Le Monde Diplomatiquek gaztelaniaz edo ingelesez argitaratzen? Eta zer National Geographicek gaztelaniaz kaleratzen? Eta zer GEOk alemanez, frantsesez, gaztelaniaz eta ingelesez argitaratzen? Eta zer El Periódico de Catalunyak gaztelaniaz eta katalanez lan egiten? Horri zenbaitek deitzen dio globalizazioa.
> Hori da garbi ez dudana: ze intentziorekin hurbildu diren euskarara.
Niri berdin zait intentzioa: euskara bultzatu nahi badu, oso ondo; dirua egin nahi badu, seinale euskarak saltzen duela; euskaldunongan eragin nahi badu, zergatik ez? Edozein modutan, eskertzen diot euskara hautatu izana.
Beste kontu bat da asmatuko ote duen. Hor zalantzak ditut. Gaur hartu dut aldizkaria esku artean eta iruditu zait Cambio16en oso antzekoa dela, antzekoegia aukeran. Niri, behintzat, ez zait erakargarri egin. Baina, jakina eta hori ere onartu beharra daukat, beharbada ni ez naiz aldizkari honek bilatzen duen irakurlearen prototipoa.
Ezer baino lehen, barkatu nire atrebentzia: produktua ez dut ikusi, eta hemen irakurritakoa bakarrik dakit aldizkari berriari buruz. Eta hor ari naiz juizioak egiten! Glub.
Baina badira detaile batzuk, amorrarazten nautenak.
Zuk imaginatzen National Geographic gaztelaniaz "ortografia akats asko" dituela kaleratzen lehen alea? Edo bestelako tipografia-maketa akatsak dituela? Edo katalanak bi hizkuntzen kalitatea desberdina delarik publikatzen, nahiz eta produktu bera izan? Nik oso nekez. Eta asko esan nahi du, niretzat: produktua egiten duten detaileak dira.
Zenbait periodikuk Nafarroan edo Gipuzkoan ateratzen dituzten euskarazko orriak ateratzen dituztelako, poztu egin behar al dugu euskaldunok? Euskaraz daude, baina ze kalitaterekin? 80 orriko periodikuan, akats ortografikorik ez; 80 hitzeko testuan, dozena erdi bat gutxienez. Mesede egiten al dio euskarari horrek?
Eta dirulaguntzena... Aldaketa16-ri ere badagokio, noski. Ea gainerako produktuen proportzio berean jasoten duen.
Aniztasuna bilatzera badator, ongi etorri, bai. Zuk diozun publiko hori bilatu nahi duela, besterik gabe? Bale, bale, izan liteke... Denborak esango digu.
> Zuk imaginatzen National Geographic gaztelaniaz "ortografia akats asko" dituela kaleratzen lehen alea?
Ez, ez dut imajinatzen. Eta horretan badu zer hobeturik aldizkari berriak. Gorago Danik aipatu dituen arazoak (ortografia akatsak eta errekak) hor daude denon begi bistan, eta hor hobetu beharra dauka, inongo zalantzarik gabe. Horretan zuzen zabiltza.
Nik uste, albiste ona da, La Razon-ek euskarazko edizioa egitea erabakiko balu, beste horrenbeste. Ez naiz inozoa horratik, ez dut uste oraindik ere euskarak "arrazoi komertzialak" dituenik atzetik, ez berehalakoak behinik behin, kontuak politikoagoak direla uste dut, baina euskal merkatuan produktu bat gehiago, bejondeigula.
Horraino lehen kontua. Bigarrena: sei hile barru, euskal irakurleak harrera onik egin ez, gastuak moztu behar eta Aldaketa 16 desagertzen bada, ez diezagutela euskaldunoi errua bota. Inoiz ez da hausnarketa hori egiten, Euskal Herriko errealitate politikoa gutxi gora behera badakigu zertan den, baina euskaldunona, hau da euskaraz dakigunona? EHn 70-30, 60-40 edo 55-45 bada abertzale/ez-abertzale portzentaia, euskaldunon artean 90-10 izango dela uste dut, euskaldun alfabetuetara mugatzen bagara, ezker abertzaleko jendea are gehiago dela uste dut (inpresio hutsa da, baina alfabetatu gabeko euskaldunen artean, adinekoen artean, kontserbadore gehiago dagoela sumatzen dut, berriz diot, inpresio hutsa).
Beraz, ez dut uste euskaldun askok erosiko duenik, baina ez bota horren errurik euskaldunoi. Zabalik-ek ere ez dut uste salmenta handirik daukanik.
Oso albiste ona euskaradun komunitaterako, izan be aukera ona baita espainiar nazionalista batzuk geure "komunitate"ra erakarten saiatzeko. Neuk be 90-95/10-5 euskal nazionalistak/ ez-euskal nazionalistak proportzino hori euskaradunen artean egongo dala uste dot. Orduan irakurle euskaradun gehiago, euskararen erabiltzaile gehiago ekarri behar dau honek, teoriaz.
Meritua be aitortu behar deutsat Landabururi. ETAK egin eutsoena jasan eta urte batzuk beranduago gai izan dalako "euskara=biolentzia" binomio zital hura apurtzen saiatzen dabilelako. Neuk behintzat hori ikusten dot proiektu honen azpian batez be (ez dot uste irizpide ekonomikoak soilik dituztenik, ez dira hain inozoak izango). Eta eskertzekoa da.
Sorte ona!
> Egia da aspaldi honetan euskara abertzaletasunarekin identifikatu dela, batik bat Hego Euskal Herrian. Oso euskaltzale gutxi daukagu gaur egun Julio Urkijo, Tomas Meabe edo Gabriel Aresti bezalakoak, abertzale ez izanda ere, bakoitza bere ikuspegitik euskara maitatuko duena.
Tira, Julio Urkixo ez zen abertzalea, ezta abertzaleen etsaia ere. Ados, horrelakoak beharko genituzke
Tomas Meabe abertzale izan ondoren abertzaleen etsai amorratua bihurtu zen. Ez dakit horrelakoak behar ditugun ala ez, baina izan, badira, eta ez gutxi. Euskara maitatzen dutela diote; batzuei sinesten diet, beste batzuei ez. Bego horrela, dena den.
Baina nondik atera duzu Gabriel Aresti ez zela abertzalea? Ez da oso dotorea aipuak izenik eman gabe ateratzea, baina hala entzun izan diot nik berarekin sarritan ibiltzen zen bati: muga pasatzean (badakigu zein muga) egiten zuen lehendabiziko gauza, kotxe barruan, GORA EUSKADI ASKATUTA oihukatzea izaten zela, goraki oihukatu ere. Tira, hori ere esan beharko da.
Nire uste apalean zuzenago litzateke esatea Gabriel Aresti ez zela abertzale ortodoxoa, alegia, ez zela inondik inora abertzaletasun klasikoarekin identifikatzen, ezta ere bere bizitzaren azken urtetan sortzen ari zen ezkerreko abertzaletasun berriarekin, nahiz eta, ziur aski, alor honetan harreman korapilatsuagoak izan, bera ezkertiarra baitzen. Baina ez dut uste Tomas Meaberen kasua denik, ezta Julio Urkixorena ere.
Ez jauna, Aresti ez da baskismo ez-abertzalearen paradigma, abertzaletasun ireki eta konformagaitz batena baizik. Hala ikusten dut nik.
Dena dela, poetatzat jo dezagun, ororen buru. Eta poetak, maila horretako poetak, ez dira trumilka sortzen, tamalez.
> Oso euskaltzale gutxi daukagu gaur egun Tomas Meabe bezala, abertzale ez izanda ere, bere ikuspegitik euskara maitatuko duena.
>
Halakoa naiz ni eta gehiago bagina, askozaz hobeto Euskal Herrirako! Nazionalismoa, erlijio bezala, oso harma kaltekorra da. Munduari begirada azkar bat bota, eta berehala konturako zara zein zoritxarrekoa den, etxeko ezbeharra ezin baduzu ikusi.
Aizu: Basta ya abertzalekeriaz!
Ron
> Aizu: Basta ya abertzalekeriaz!
Kuriosoa da Tomas Meaberekin gertatu dena. Gaur egun inork ez du erreibindikatzen, ezta PSOEkoek ere. Ez da harritzekoa; aski da berari buruzko erreseinarik xumeena irakurtzea oso pertsona problematikoa zela konturatzeko, eta, gainera, bere sasoiari estu-estu lotua. Bere antiklerikalismo amorratua, adibidez, molestoa da gaur egungo edozeinentzat. Bere antiabertzaletasun gorria (antiklerikalismoaren ondorioa, bide batez esanda) aprobetxagarriagoa izan daiteke, baina ez nago ziur bere testuen azterketa azalenekoenak ere onura handirik ekarriko ote liokeen psoetarren kausari, errespeto guztiz esanda. Izan ere, hala dio, adibidez, Ricardo Mirallesek: "Sus ideas sobre el socialismo o temas afines tienen escasa originalidad". Nazionalismoari buruz: "El intenso antinacionalismo, desarrollado desde el primer socialismo bilbaíno, culmina, en la época de la que hablamos, con Tomás Meabe, que arremete contra el nacionalismo vasco -- y contra los principios en que éste se sustentaba, la religión y la idea de la patria -- con la furia del converso." (R.M.).
Hori da euskaltzale ez-abertzale paradigmatikotzat aurkezten zaigun eredua. Tira, "konbertso" gehiegi dago Euskal Herrian, nire gusturako, eta oso zalantzagarria iruditzen zait bakearen eta elkarbizitzaren kausari egiten dioten ekarpena. Zalantzagarriago beraien euskaltzaletasuna. Denetarik egongo dela uste dut, hala ere.
Dena dela, libre gara nork bere heroiak hautatzeko. Harrigarria, hori bai, Tomas goraipatzea eta Santiago, bere anaia, ixiltzea. Biak izan ziren lehen-lehen orduko abertzaleak, Sabinoren lagunak eta ikasleak; biak bihurtu ziren sozialista; biak izan ziren kazetari (Santiagok PNVren "La Patria" zuzentzen zuen, Tomasek PSOEren "La Lucha de Clases"); biek ezagutu zuten jazarpena eta exilioa. Batak arazoak arazo abertzale segitu zuela (ANV inguruan) eta bestea antiabertzale bilakatu zela? Tira: biak izan dira berdin ahaztuak.
Zergatik gogoratzen duzu bat eta ez bestea?
> Harrigarria, hori bai, Tomas goraipatzea eta Santiago, bere anaia, ixiltzea. Biak izan ziren lehen-lehen orduko abertzaleak, [...]biak izan dira berdin ahaztuak.
>
> Zergatik gogoratzen duzu bat eta ez bestea?
>
Ez jakiteagatik. Barkatu, oso zuhur iruditzen zait esaten duzuna.
Egia esan, nik ez nuke eredurik hartu nahi. Eredu perfekturik ez baitago, perfekzioa konzeptu mailan existitzen dela bakarrik uste baitut.
Aditzera eman nahi dudana da Euskal Herria leku atseginagoa irudituko zitzaidala euskaltzale ez-abertzale gehiago egongo balitz, Mario Onaindia bezalako pertsona gehiago, alegia. Eta ez dut bera ere eredutzat jarri nahi, nahiz eta laudagarri konsideratu.
> Oso albiste ona euskaradun komunitaterako, izan be aukera ona baita espainiar nazionalista batzuk geure "komunitate"ra erakarten saiatzeko. Neuk be 90-95/10-5 euskal nazionalistak/ ez-euskal nazionalistak proportzino hori euskaradunen artean egongo dala uste dot. Orduan irakurle euskaradun gehiago, euskararen erabiltzaile gehiago ekarri behar dau honek, teoriaz.
>
> Meritua be aitortu behar deutsat Landabururi. ETAK egin eutsoena jasan eta urte batzuk beranduago gai izan dalako "euskara=biolentzia" binomio zital hura apurtzen saiatzen dabilelako. Neuk behintzat hori ikusten dot proiektu honen azpian batez be (ez dot uste irizpide ekonomikoak soilik dituztenik, ez dira hain inozoak izango). Eta eskertzekoa da.
>
> Sorte ona!
Zurekin bat nago. Albiste ona da euskaltzale guztiontzat. Ez dut uste abertzale direla esaten duten guztiak euskaltzaletzat jo ditzazkegunik. Ikusi besterik ez dago, beren esanetan abertzale sutsuak diren zenbatek ez duen euskara ezertarako erabiltzen. Euskara zuzen erabiltzea ere ez dut uste abertzale-nazionalisten ezaugarri garbia denik, izenik ez dut esango baina badago nazionalista ugari euskara ondo narratxa erabiltzen duenik eta obetzen batere saiatzen ez denik ere.
Zein hizkuntzatan egiten dira EBB ren batzar orokorrak ?
Euskara ez da "nazionalistena". Euskarak batere ajola ez dion "nazionalista basko" asko dago.
Espero dezagun, aldizkari berri honek, euskararen aldeko apustua benetakoa egin dezan.
> Landaburuk euskaraz daki? Uste dut erdalduna dela...
>
> Albiste ona da aldizkari berria euskaraz, baina iruditzen zait artikuluak itzulpenak izango direla.
Landaburuk euskaraz egiten du. Ez da idaztera ausartzen eta publikoan ere ez du gehiegirik erabiltzen. Halere, jakin badaki...
Dentistarenean ikusi dut gaur bertan Aldaketa16 eta zur eta lur geratu naiz, ezin sinesturik: nork eta Cambio16ek aldizkari bat guztiz euskaraz argitaratu!
Ez dut asti handiegirik izan ondorio seriorik ateratzeko, baina pare bat gauza geratu zait gogoan:
Akatsak akats (horiek badute erremedioa), ongi etorri euskal plazara!