"hiru eleberri" jardunaldiaz
Sustatuk babestutako Kalderapekoko jardunaldiak, ikergai izan ditugun eleberriak sakonkiago irakurtzeko bidea erakutsi digu; ezezagunak zitzaizkigun hainbat konturen berri izan dugu eleberrion sortze prozesuaz eta zentzuaz, eta, batez ere, autoreen asmo eta bizimodu sekretuez
Rock'n'roll-eko Edu Saragueta toki orotatik egozten dute, edo sentiarazten diote bake ederra emanen lukeela lehenbailehen alde egingo balu: Lisboa taberna afrusetik, jatetxe exotikotik, ezkon etxetik, anaiarenetik, erredakziotik, lagun talde goxotik...
"Lagun izoztua"-ren gai nagusietako bat Armandok "Ulisesen patua" deritzona da: ezin etxera itzuli, erbeste erraria, eta beldurra, etxera itzultzekotan zer aurkituko. Herritik egotzia, bai, baina halaber sortetxetik: amak, maitalea datorkionean, Goio kalera bidaltzen du. Eskolatik ere botatzen dute. Urte askoren buruan, Ushuaian, tabernari eder batek aditzera ematen dio taberna garbitzen lagunduz gero saritu egingo duela, eta Goiok lagundu. Espaloitik ere pasa erratza. Eta, behin ondo pasatua duenean, tabernari ederrak atea barrutik zarratu eta Goio kale gorrian uzten du ostera ere.
Metxak ere gorabehera bereziak ditu tokiekin eta kolektiboekin: Auswitch, El Dueso, urpekariak, hegazkinak, bou-ak, luzaro izan ditu bizileku, eta bere patua erortzea da, ahal bada zuloan; halaber, Metxa berehala bilakatzen zaio jasangaitz espazio abegikor baten isla ei den edozein kolektibori, eta alderantziz.
Bestalde, mintzatu garen guztiok arras gara desberdinak: bat Barakaldon sortua, beste bat Goizuetan, badira amak, orobat aitak, beste batek bere burua suhitzat du oroz lehen, batzuk eroso gaude kokatuta stablishmentean, matxino gogorrak ere badira, pattarrarekin dute arazoa batzuek, besteok pilulekin...
Edonola ere, bilgune batek, etxe batek, elkartu gaitu guztiok: Euskaldunon Egunkariak.
Orain itxi egin digute eta karrika gorrian gaude.
Literatura denbora-pasa atsegin bat izan daiteke hein batean, baina bada halaber bizitzak ematen dizkigun zartakoei nola ihes egin, nola iharduki erakusten digun antzerki bat.
Metxak geure gizartean, ohiko giza taldeetan, faltan du askatasuna. Halako batean, giro itogarri horri ihes egitea erabakitzen du: giderrik gabeko koilaraz lurra zulatu eta bere kabuz da espetxeratzen, askatasunaren bila.
Goio, berriz, esan bezala, erbestean da, eta iraganaren, orainaren eta geroaren hariak korapilatu zaizkio, izoztu egin da. Sarrionandiaren Lagun izoztuaren baitan Lagun izoztua idazten duen Josu-Armando halaber erbesteratuari, denborak zirriborro txepelak pilatuz ihes egiten dio. Halako batean, baina, ganorazko sormen lan bati ekingo dio, Lagun izoztua idazteari hain zuzen. Berari dagokion denborarekin bat egingo du horrela, bere tokia aurkituko du munduan, eta Goio bere protagonistari geldika-geldika irakatsiko dio, maitasunaren bidez, denboraren hariak askatu eta berriz ere egokiro iruten, mundu osoko edozein bazter bere Itaka sentitzen.
Azkenik, Edu Saraguetak, etengabe kanporatua izateari, garbi sentiarazten diotelarik hobe duela behingoz eta lehenbailehen alde egitea, hasiera batean ADNE lemaz ihardesten dio, hots, ATERTUKO DIK NOIZBAIT ERE, emazte Kristinak, zoliago beti ere, PF gisa ikusten baitu, POTRO FALTA.
Eleberri osoa zeharkatzen duten itsas munduko metaforen arabera, Edu estoiko mozkorrak bere burua olatuek, enbatek eta zirimolek batera eta bestera eraman dezaten uzten du.
Hala ere, ezustean, Anarekin txortaldi eder batez gozatzeko aukerari uko erdi etiko bat egingo dio Eduk, berehala damutzen bada ere, aski konplexua baita pertsonaia, eta ondoan LU dator, Lema Ukaldia, autokritika eta mudantza, Anarekin eta Klararekin erreka jo eta gero.
Metxak, Goiok eta Eduk, bakoitzak bere moduan, karrika gorrira egotziak garelarik egin dezakegunaz zenbait bide erakusten digute.
Kalderapekokoen abegikortasuna: Juankarrena, Lutxo Egiarena, horrexen beharrean dira hiru protagonistok zein Euskaldunon Egunkaria.
Bide batez: bihar, asteazkena, Kalderapekon bertan, zortzietatik goiti, Four Friends Jazz taldea eta Joan Mari Irigoienen poesia irakurraldia.
Erantzunak
hitzaldi guztiak ditut mp3-z grabatuta, baina ez dut ez hizlarien baimena hitzaldiak zabaltzeko, ezta trebetasunik ere sarean jartzeko
hitzaldien testuak, bestalde, non argitaratuko lituzkete?
ez dut uste ohiko iruzkin legez onartuko dituztenik egunkarietan, galdua baitute gaurkotasuna
interneten bertan eskegi litezke agian, edo liburuxka batean atera, ondo orraztu ondoren
edozelan ere, eskerrik asko, Mendiguren, loreengatik, baina uste dut Kalderapekokoak, Juankarrek, Lutxo Egiak, horiek dutela benetan meritu itzela
izan ere, pentsa: morroi bati otu zaio jardunaldi bat egitea: hiru egun, ordu asko... argindarra, mikroak, aulkiak...
hori guztia egin dute haiek, dotore bezain apal, literaturaren, euskararen edo saltsaren amoreagatik
Metxak esango luke: "biba zuek eta beste asko!"
Garai batean euskal enpresarioaren indarra eta ekimena goraipatzen ziren; gero, euskal militantearen potroak; gaur, historiaren gorabeherengatik, arriskutsua da Euskal Herrian enpresario edo militante izatea.
Markos Zapiainek harrikada zoragarri bat dauka buruan. Nori bururatuko zaio, bestela, hiru nobelari buruzko jardunaldi bat antolatzea, bere kabuz, inoren diru-laguntzarik gabe, dozena bat hizlari eta gonbidatu mobilizatuz hiru egunetan zehar, horrek eskatzen duen lan eskerga, ilun, eskertxarreko guztiarekin?
Literatura-zale guztion izenean, beraz, eskerrik asko, Markos.
Maitasunari maitasunez erantzun ohi dio pertsona prestuak, eta ez da harritzekoa, horrenbestez, hizlari ia guztiak muxutruk jarduteko prest agertu izana, eta hitzaldi ofizial askotan baino gusturago hala ere. Zer esanik ez idazle protagonistak. Publikoa ere oso pozik geratu zela esango nuke. Ni egun bakarrean izan nintzen entzule, baina beste bietan izandako jendearekin mintzatu naiz, eta jaso dudan erantzuna ezin hobea izan da denetan ere.
Igual Kalderapekora agertu ezinik geratutako jendeak jakin-mina izan dezake han esandakoen berri jakiteko. Badakit hitzaldi guztiak grabatu zirela, eta batzuk idatzita daudela ere bai. Zabalkunderako ideiarik eman al dezake inork?
Hiru nobelak zoragarriak dira, nire ustez, eta haiei buruzko komentarioak ez batere kamutsak.
Bueno, besterik ez gaurkoz.
X.