Bernardo Atxaga: garai baten bukaera
Artikulu asko idatzi dira Egunkariaz. Baina hau berezia da. Atzoko Egunero-n zetorren Atxagaren hau. Herenegun (otsailak 24) idatzia, beraz, Pello Zubiriaren egoeraren berri ez genuenean, Torrealdai egurtu dutela ez geniekenean. Garai baten bukaeran gaude, beharbada.
Interneten Egunero-k jarri zuen, hemen. Baita Sustatu-k erreferentzia azkar bat eman bilduma kilometriko honetan.
Baina uste dut, beste kopia bat merezi duela artikulu honek. Merezi duela fotokopiatzea, itzultzea, antologietarako gordetzea. Eta, bego, beraz, kopia hau Sustatu-n ere.
Bazterrean goxo?
Bernardo Atxaga (idazlea)
Arratibelek kontatu zigun ipuinean bezala, euskararen belar goxoenak behin ere ez daude gauden lekuan, baizik eta aurrerago. "Aurrerago eta goxoago", entzuten dugu behin eta berriro, eta ez dira falta gure artean erregela eta kartaboia hartu eta mapak marrazten dizkigutenak. "Alfa!" hots egiten dute gure denbora hau puntu ttiki batez seinalatuz. "Omega!", diote jarraian, eta bi arraia luze eramaten dituzte maparen angelu baterantz. Batuko dira? Ez dira batuko? Ez dakigu, auskalo. Orain artean ez da etorkizunetik inor etorri.
Baina zain egote hau, barkatu espresioaren jatortasuna, ez da hutsaren hurrengo kontua. Etorkizunak nekatu egiten du. Ezin gara beti leihoan egon hanka punttetan jarrita, egunsentia noiz erneko. Berriro esanda, nekatu egiten du jarrera horrek. Eta gainera ómagia beltza dirudió zorioneko etorkizun hori ez da egundo iristen. Edo, bestela adierazita, oraina bihurtzen da iritsi orduko. "Aurrerago eta goxoago", entzuten dugu orduan ere, hamaikagarren aldiz, eta agian gu geu gara oraingoan hitz horien ebakitzaileak. Zeren, hainbeste urte geroago, Axularren garaietatik gutxienez, ohitu egin baikara pentsatzeko eta sentitzeko modu horretara, eta, bentrilokuoengan bezala, bi ahots baitabiltza gugan: batak esperantzaz hitz eginarazten digu, mapagileen arrastoan; besteak, berriz, esperantza horrek ematen digun amorrua mamitzen du. Eta amorrua gero eta handiagoa da. Etorkizuneko belar goxoak aurkitzen ez ditugulako. Bai, ordea, aldiz, orainaren mikatzak. Inoiz baino mikatzagoak, agian. Joan den 2003garrengo otsailaren 20an Joan Mari Torrealdai pantailan ikusi nuenean, makurtuta beso baldarraren zamapean eta buru tapatuta, errezatzeko gogoa egin zitzaidan, nahiz errezatzen ez jakin; pentsatu nuen, sentitu nuen, irudi hura ohizko esparrutik at gelditzen zela, eta ezin zitzaiola berari haserre oihua edo komentario politikoa bakarrik jarraitu. Ecce homo: bizitza osoan euskal kulturaren alde jardundako gizona, eta gehienetan alai, irribarrez ("Nola izan liteke fraide hire moduko gizon egoki bat?", egin zion behin oihu Oteizak, Oteiza bera ere, Arantzazu hartan, poz-pozik zebilenean) gizon hori gaizkile bat bezala zeramaten. Malcom Lowryk esaldi bat sartzen du, ez non eta ez han, harira ere ez datorrela, bere liburu ospetsuenean: "Eta orain gauza triste bat etortzen zait gogora: Oscar Wilde Victoria geltokian eskuak esposatuta zituela, Reading-eko presondegira eraman behar zuen trenaren zain, eta jendea berari begira eta esanez, hara, hor dagoen hori Oscar Wilde da". Heldu da garaia: guk ere badugu antzeko gauza triste bat oroimenean.
Baina ez nintzen Joan Mari Torrealdaigatik bakarrik penatu. Ezta egun horretan bertan egoera berdintsuan egokitu ziren bere kideengatik bakarrik ere. Hizkuntza eta lur bati atxikita bizi garen guztiongatik penatu nintzen, oraina beti mikatza zaigulako. Gero eta nekatuago gaudelako. Gainera, zenbat gara? Bost, sei, zazpi? Eta gure belaze ttiki honetaz kanpo ia inork ez gaitu maite.
Beste irudi batzuk ere ikusi nituen, ikusi ditut, pantailan. Egunkari gehienetan azaldu dena, polizia ateak prezintatzen; protesta eta txistu egiten zuen jendearena; lehen uneko adierazpenak egin zituzten pertsonena. Eta politikoak: Don Quijote, Don Volpone, Pepito Grillo. Mapagileak ere, nola ez, azaldu ziren. Traketsenak sagarrak eta legarrak nahastu zituen zuhurtzia eta zentzurik gabe, eta Egunkariarena Euskal Herrian gertatu berri diren atxiloketen lapiko berean sartu zuen. Sentitzen dut esatea: ezer berririk ez. Ez zen inor azaldu, esanez: "Espainiako erresuman sentsibilitate demokratikoa dugunoi zer pentsa eman digu gertatuak. Zalantzak sortu zaizkigu, ez ote garen gutxiengo euskaldunari era totalitarioan erasotzen ari". Ibaiaren ertz honetan ere ez da aldaketarik izan, ez du inork esan: "Bat batean, Tiresiasek Edipori óPasoliniren bertsioanó arrapostu ziona gogoratu zaigu: ëAurkitu nahi duan amildegia hire baitan zagokí. Pentsatu egin beharko dugu, euskal kulturan gabiltzan guztiok, zer erru daukagun gertatzen ari den triskantzan. Eta gogoeta sakonena Egunkarian bertan egin beharko dugu, eta aztertu gure jokaera politikoa zuzena izan den ala ez, eta zer ondorio ohi dituen. Orainean, ez etorkizunean".
Pantailan eta pantailaz kanpora, gertaerari buruzko adierazpenak bata bestearen atzetik datoz. Batzuek diote, erreflexu heroikoz: "Ez dira pasatuko". Eta beste batzuek: "Hamaika bataila galdu ditugu, baina oraindik hemen gaude". Miren Azkaratek, tinko, euskal hizkuntza eta extremismo politikoa ez nahasteko eskatu zuen, eta, zoriondu beharreko ahaleginez, Pello Zubiriaren egoera atera zuen argitara. Mariano Ferreren hitzak ere entzun nituen: egia da, berak esan zuen bezala, Txema Auzmendi pertsona eredugarria dela, eta bere atxiloketa oso mingarria zaigula bera ezagutzen dugun guztioi. Baina, nahas-mahas horretan, Joan Mari Torrealdairen irudiak hartzen du gaina. Bai behintzat nire memorian. Gizon hori buru tapatuta, makurtuta, polizien artean. Uste dut esanahi berezi bat duela. Beharbada denbora, aldi, garai baten bukaera adierazten du.
Erantzunak
Benetan ederra Atxagaren artikulua eta, betiko legez, zer pentsatua ematen duten horietakoa. Guztiz bat nator berarekin, baina aukera aprobetxatu nahiko nuke haritik tiraka egiteko.
Jende asko mobilizatu da Egunkariaren alde egunotan. Baina nabarmena izan da, oso, nola askok beste alde batera begiratu duten, ezikusiarena eginez, Egunkariaren inguruan bidegabekeriarik egin izan ez balitz bezala.
Eta neure buruari galdetu diot behin eta berriro zergatik egiten duten beste aldera, zeren horietako guztiak ez baitira fanatikoak. Eta erantzun bat aurkitu uste dut, erantzun bat, izugarri kezkatzen nauena.
Uste dut orain ezikusiarena egiten duten horietako asko zapuztuta daudela euskalgintzan gabiltzan askorekin, gure babesa behar izan dutenean, gu beste inora begira jarri garelako, ez dugulako argi eta ozen aldarrikatu hemen eta bakean bizi izateko duten eskubidea eta ez ditugulako gaitzetsi jasan dituzten erasoak eta hilketak. Hitz batean esateko, ez ditugulako behar beste babestu.
Zurtz utzi genituen eta, ordainetan, bakarrik utzi gaituzte. Konturatu garenerako, amildegi bat egin da gure artean, zulo ikaragarri bat. Eta horrela nekez aterako dugu euskal kultura aurrera, zer esanik ez herri hau.
Bai, beharbada 2003ko otsailaren 20an aldi, denbora eta garai baten bukaera izan da gure artean. Gerora begira hausnarketa egin beharko dugu eta egiteko modu berriak landu, non ikusmolde desberdinetako jendeak elkarren errespetuan eta elkar hartuta egiten duen aitzina.
Itzultzaile profesionalak ez diren internauta euskaldunek egindako bi itzulpen.
Gaztelaniaz, hemen.
Eta ingelesez, jarraian:
Bazterrean goxoago? (Bernardo Atxaga)
As in that tale related by Arratibel, the
best herbs of the Basque
Language are never placed in the position we
are, they are otherwise
later on. Later on and better ones, we
listen once again and again,
and yet there are some of us who take a rule
and a triangle for drawing
maps. Alfa! they shout while they mark our
time with a litte spot.
Omega!, they answer on , and they draw two
long lines towards an angle
in the map. Will they join together? Won´t
they? We don´t know it.
Nobody has reached the future yet.
But this wait, let me say it in that way, is
not trifle. The future
makes us get tired. We cannot always stand
on tiptoe in front of the
window pane, waiting for the dawn to come. That is to say, this attitude
is making us get tired. And though it seems it is black magic, that
happy future never comes. Or telling it in other way, it becomes present
as soon as it comes. Later on and better ones, these are the words we
hear then as well, for the umpteenth time, and it may be us the ones who
pronounce them. Because, a long time after, yet from Axular´s time, we
have got accustomed to thinking and feeling in this way; and we have two
voices, as ventriloquists do: the first one makes us speak with a sense
of hope, following the track left by map-makers; nonetheless, the other
one places the fury this hope carries to us. And this fury is getting
bigger and bigger. Because we dont find those sweet herbs of the
future. But, we meet the bitterness of the present time. Surely, far
bitter than ever.
The last February 20th, 2003, after watching Joan Mari Torrealdai on TV,
inclined, bowed forward and obliged by a dim arm, with his head being
covered, I felt like praying, though I do not know how. I thought and
felt that image was out everyday´s scope, and that I could not anwer
back with just an only shout of annoyance or a public comment. Ecce
homo: a man who has given a whole life working in favour of the Basque
Culture, most of the times joyful, smiley (How can a man like you
become a friar? is what once in Arantzazu, Oteiza shouted at him, when
Oteiza himself, as well, was madly happy), this man was being driven as
if he were a criminal. Malcom Lowry, conscientiously, writes this next
sentence in his most famous book: And now a sad thing comes to my mind:
Oscar Wilded handcuffed in Victoria Station, waiting for the train to
take him to Reading prison, whilst people around walk and say: Look!
That one there is Oscar Wilde. The moment has come: We already have
something alike in our memories.
But, didn´t I only get sad because of Joan Mari Torrealdai. And either
didn´t I because of the mates that were suffering the same situation. I
got sad because of all of us who are living tied to a language and a
land, because this present time we are living is always bitter. Because
we are getting more and more tired. And, in addition, how many are we?
Five, six, seven? And out of this prairie, already almost nobody wants
us. I watched as well some other images on TV. Those pieces of news
published on newspapers: the Police sealing doors; people protesting and
booing; people declaring for the first time. And politicians: Don
Quixote, Don Volpone and Pepito Grillo. The map-makers did appear as
well, of course. And the clumsiest of all shamelesnessly mixed the
detained persons from Egunkaria with the last detentions carried out in
Euskal Herria. I´m sorry to say there is nothing new. There was noboby
saying: For those of us in Spain, with a democratic sensitiveness, all
that has happened so far is making us think. We are doubting if we, in a
totalitary way, are attacking against a Basque-speaking minority. At
this riverside, there haven´t been any changes either, because nobody
has stated: All of a sudden, we have recalled what Tiresias answered to
Edipo (in Pasolini`s version): The abyss you are looking for is inside
of you. We will have to think, all of us who are part of the Basque
culture, will have to think what our fault is in this disaster. And the
main thinking will have to be carried out in the same Egunkaria, and
analyze whether our political behaviour has been correct or not and the
consequences it has brought. In the present, not in the future.
On TV and out of it, different declarations about everything that has
happened follow each other. Some of them say: They won´t pass. And
others say: We have lost many battles, but we are still here. Miren
Azkarate (Counselor of Culture in the Basque Government), asked firmly
not to mix political extremism and the Basque language, and we should
thank her for denouncing the situation Pello Zubiria -because of his
degenerative illness- is currently suffering. I also heard Mariano
Ferrer: it is true, as he stated, Txema Auzmendi is somebody with an
exemplary behaviour, and his being arrested is very painful for all of
us who know him. But, in this confusion, Joan Mari Torrealdai´s image
outshines all the rest. At least, in my memory. That man, with his head
being covered, inclined, bowed forward and surrounded by policemen. I
think is has a speacial meaning. It may mean the end of a time, of an
age, of a era.
> Atxagarena, ona. Baina gaurko Eguneron datorren Pako Aristiren artikulua ere ez da makala.
Ausartu egingo naiz esaten dituen batzuk laburtzera. Hala ere, osorik irakurri gura duenak Eguneron du aukera. Hauxe dio:
----------------------
Egunkari berri eta probisionalak 50.000 ale saldu zituen. Lur eta zur, galdetu nion neure buruari: non egon dira irakurle hauek guztiak hamabi urteotan?... ... ez zekiten existitzen zenik?
Ba ez, ez zekiten. Eta esango dizuet zergatik: jende horrek, orain agertu den irakurle-plusbalia horrek Marca irakurtzen zuelako, El Diario Vasco irakurtzen zuelako, El Correo, Interviu, Lecturas, Integral eta nahi duzuena, baina euskaraz ez zuen ezertxo ere irakurtzen. Zaila omen da, ohiturarik ez omen daukate, ez omen dute ulertzen lexikoa, irakurritakoa ez omen dute disfrutatzen. Horrela, nahiago dute Galdu arte bezalako nobela polit bat irakurri baino El clan del oso cavernario totxotzarra irakurtzea. Eta nahiago dute El Diario Vasco-ko fatxakeriekin gosaldu Kirmen Uribek idatzitako artikulu samur batekin baino.
Egunkariak estilo liburu bikain bat argitaratu zuen, baina ez dute ezagutzen. Egunkariako kazetariek oso soldata kaskarrak zeuzkaten, oso gutxi ordaintzen zitzaion kolaboratzaileei, baina hori ez zekiten. Gure umoristarik onenek Egunkarian argitaratzen zuten egunero, baina hori ez zekiten. Elkarrizketa luze eta pluralistak egiten zitzaizkion jendeari Egunkarian, baina hori ez zekiten, nahiago zuten beste egunkari eta aldizkari gehientsuenetako elkarrizketa txoro, partidista eta errepikakorrak irakurtzea.
Ostegunean, San Eleuteriok, miraria egin digu: mundua enteratu da euskarazko egunkari bat zegoela, eta euskaldunok enteratu gara gure iraupenarentzat oso garrantzitsua zela. Horregatik hasi da jendea protestaka, kalera ateraz eta Egunkaria erosiz. Euskaldunok oso onak gara protesta egiten, baina oso txarrak gure hitzak betetzen. Euskararen beharra, euskararekiko maitasuna ez ditugu gure eguneroko bizitzan agertzen. Maitale faltsuak gara.
Beldur naiz euskaldunok protesta egiteko baizik ez ote dugun balio, beldur naiz ez ote garen gauza gure asmo beroei, gure sentimentalkeria sutsuei egunero-egunero jarraipena emateko. Hor dago Egunkariaren arazoa, ez Madrileko epaitegi batean. Ez gaitezen okertu.
> Uste dut orain ezikusiarena egiten duten
> horietako asko zapuztuta daudela euskalgintzan
> gabiltzan askorekin, gure babesa behar izan
> dutenean, gu beste inora begira jarri garelako,
> ez dugulako argi eta ozen aldarrikatu hemen eta
> bakean bizi izateko duten eskubidea eta ez
> ditugulako gaitzetsi jasan dituzten erasoak eta
> hilketak. Hitz batean esateko, ez ditugulako
> behar beste babestu.
Zurekin ados nago. Euskararen munduak, orokorrean ez du jakin Egunkariari gertatu zaion bezalako bidegabekeriak egoki salatzen, askotan beste aldera begiratu izan du. Maiz, euskaltzaleen batasuna ez apurtzeak pisu gehiago izan du, eta asko eta asko babesik gabe sentitu dira.
> Zurtz utzi genituen eta, ordainetan, bakarrik utzi
> gaituzte. Konturatu garenerako, amildegi bat
> egin da gure artean, zulo ikaragarri bat. Eta
> horrela nekez aterako dugu euskal kultura
> aurrera, zer esanik ez herri hau.
Amildegi hori gaur egun existitzen da, hori ezin uka daiteke. Ziur nago bazegoela jende asko atxilotuen lanari buruz ezertxo ere ez zekiena, eta normala da hau horrela izanik edozein gezur sinistea atxilotuei buruz, batez ere zenbaitzuk ETArekin lotzen badituzte.
Agian, momentu ona da guzti hau bukatzen denean gogoeta egiteko, euskara gure gizarteko beste eremu batzuetara zabaltzeko zer egin dezakegun aztertzeko. Egunkariari egindako bezalako erasoak gizartearen gehiengoak propio bezala sentitzeko, alegia. Baina horretarako, besteak ulertzen saiatu behar dugu. Baita beraiek ere gurera hurbiltzeko lana egin behar. Noski, politiko "farisaikoek" ez dute lagunduko, baina ordua ere iritsia izango da borroka armatuak zertan lagundu dion euskarari galdetzeko.
Aurreko mezuan españolen eta euskaldunen amildegiaz idatzi da. Baina momentu honetan euskaldunen artean lortu beharko zen akordio minimo bat, euskeraren kultura bizi garenon artean, euskaldunok eduki behar dugu gure plan estrategikoa, gero indarrakin españolei proposatzeko. Gutxi gara baina herri honetakoa gara eta horrek indar morala badauka. Guk adostu behar dugu zer nahi dugun, zein norabidean jo. Españolek aldamenean ezer ganorazkorik ez badute ikusten ez dute begiratu ere egingo. Biolentzia betirako arbuiatu baina Lizarrakoa berriro abiatu, indar guztiarekin, epelkerietan ibili gabe, saloiko politika elitista alde batera utzita, nazio bat garan edo ez behingoz erabakiz. Mesedez politikariak, lagundu.
Erabat ados Pako Aristik artikuluan dioenarekin, nire ustez, egia handiak.
Hala ere, ez dezagun pentsa euskaraz datorrena bakarrik denik ona. Hau da, Diario Vascon ere elkarrizketa interesgarriak irakur daitezkeela, eta ez dezagun ahaztu, euskal idazle batzuk ere bertan idazten dituztela artikuluak.
Niri, bestalde, kioskoak aldizkariz josita gustatzen zaizkit. Diruagatik ez balitz, egunero zazpi besapean ditudala aterako nintzateke; berdin zait Interviu, Muy Interesante edo Hola. Hori bai, gustatuko litzaidake, noizean behin, euskal irakurleek Euskaldunon Egunkaria edo etorriko den delakoa erostea. Zeren orain arte zein bakarti ikusi dudan Egunkaria nire etxe ondoko kioskoan! Goizean-goiz joan zara kioskora Egunkaria erostera eta ikusten duzu mendi benetan txikia egiten dutela bata bestearen gainena pilatutako Egunkariek.
Ondoan Diario Vasco dago, eta pentsatzen duzu: jolin, honek Everest ematen du, Egunkariaren kasuan hala salduko balitz... Inbidia apur bat ematen dit, baina berdin zait, aspaldi Egunkariarekin ohitu nintzela!
Egunotan berriz, Himalayako mendi bat dirudite Egunero guztiek, bata bestearen gainean. Eta aizue, oraindik ere makina bat saltzen ei dira! Baina begira, Arrasate Irratiko lankide batek gaur arratsaldean herriko kiosko batean galdera egin du, eta bereziki joan den ostiralean eta gaur saldu ei dira Egunero gehien. Hau da, itxi eta hurrengo egunean, eta tortura kasuen berri jakin denean. Beraz, egurra eman behar ote diote Egunkariari, Egunero gehiago saltzeko?
Euskaldun batzuek zuk nahi dituzun bezelako salaketak egiten ez dituenez, ulertu egin behar ditugu haien NAZIkeriak.
Zihur naiz euskalgintzari eskatzen diozun kokatze hori, zuk hartua duzula, eta ez atzodanik, seguraski.
Orain denok hartu beharko dugu, euskaraz egunkari bat aukeratu nahi izatekotan.
Jende batzuek, urte asko daramazue españiar estatuaren kultur anitzeko izaera azpimarratzen.
Zuen FASCIO-arekiko elkartasunak halako fruituak ekartzen ditu. Haiek babaitakite zuek "konprenituko" dituzuela.
Kezka handiz irakurri ditut hemen bota diren iritzi batzuk. Batzuek Egunkariaren itxieraren aurrean behar beste (edo inolako) elkartasunik erakutsi ez eta nolabait horren “errua” euskalgintzarena dela iradokitzen du, nonbait ez baititugu jasan dituzten erasoak “argi eta ozen” gaitzetsi. Elkartasuna salerosketa kontua ez dela uste dut nik; baldintza menpeko eta trukearen elkartasuna ez da elkartasuna, interesa baizik.
Argi hitz egitearren, jar diezaiegun subjektu eta objektuei izen eta abizen. PSOEk bere burua demokrata eta ezkertiar baderitzo etekinik gabeko elkartasuna adierazi beharko luke.
Herri akonplejatua gara. Euskaldun eta abertzale izateagatik barkamena eskatu behar dugu, ala? “Ni bai abertzale eta euskalduna naiz, baina bada ere euskalduna eta anarkista denik, euskalduna eta espainola sentitzen denik... ez dugu zertan hizkuntza eta politika arteko loturarik egin behar”, horrelakorik ohartaraztera behartuta gaude, ala? Horrela “hurbilduko” ditugu?
PSOEk -salbuespenak salbuespen- soberan du euskara, bata eta bestearen arteko lotura egiten duelako eta euskalgintza arloa bere interes politikoen mesedetan kontrolatzen ez duelako. Alegia, euskararen aldeko apostua egiten ez badu, etekin politikorik ematen ez diolako da nire ustetan.
Era berean harrigarria suertatzen zait herri honetan jasaten dugun zorigaiztoko gertaera oro batzuek borroka armatuari leporatzeko duten gaitasuna. Beraz, Egunkariaren itxieraren eta euskararen aurkako erasoen azken erruduna ere ETA izanen da, ez da ala? Faborez! ETA existitu ala ez, berdin-berdin ekingo zion Estatuak euskararen aurka. Dagoeneko ez al da argi geratu jomuga ez dela borroka armatua? Bestenaz, zergatik ekingo zioten bada Egunkariaren, ikastolen etabar luze baten aurka?
Amaitzeko, “Egunkariari egindako bezalako erasoak gizartearen gehiengoak propio bezala” sentitzen dituela esan nahiko nuke. Hori sinetsi beharra dago baina!. Orduan soilik bulkatzen ahal ditugu benetan gure indarrak soluziobidean, nire ustez herri honi jada geratzen zaion konponbide bakarrean: euskal herritarren hitza eta erabakia errespetatu behar dela uste duten eragile guztien arteko elkarlanak abian jarriko duen prozesu batean.
Kezka handiz irakurri ditut hemen bota diren iritzi batzuk. Batzuek Egunkariaren itxieraren aurrean behar beste (edo inolako) elkartasunik erakutsi ez eta nolabait horren “errua” euskalgintzarena dela iradokitzen du, nonbait ez baititugu jasan dituzten erasoak “argi eta ozen” gaitzetsi. Elkartasuna salerosketa kontua ez dela uste dut nik; baldintza menpeko eta trukearen elkartasuna ez da elkartasuna, interesa baizik.
Argi hitz egitearren, jar diezaiegun subjektu eta objektuei izen eta abizen. PSOEk bere burua demokrata eta ezkertiar baderitzo etekinik gabeko elkartasuna adierazi beharko luke.
Herri akonplejatua gara. Euskaldun eta abertzale izateagatik barkamena eskatu behar dugu, ala? “Ni bai abertzale eta euskalduna naiz, baina bada ere euskalduna eta anarkista denik, euskalduna eta espainola sentitzen denik... ez dugu zertan hizkuntza eta politika arteko loturarik egin behar”, horrelakorik ohartaraztera behartuta gaude, ala? Horrela “hurbilduko” ditugu?
PSOEk -salbuespenak salbuespen- soberan du euskara, bata eta bestearen arteko lotura egiten duelako eta euskalgintza arloa bere interes politikoen mesedetan kontrolatzen ez duelako. Alegia, euskararen aldeko apostua egiten ez badu, etekin politikorik ematen ez diolako da nire ustetan.
Era berean harrigarria suertatzen zait herri honetan jasaten dugun zorigaiztoko gertaera oro batzuek borroka armatuari leporatzeko duten gaitasuna. Beraz, Egunkariaren itxieraren eta euskararen aurkako erasoen azken erruduna ere ETA izanen da, ez da ala? Faborez! ETA existitu ala ez, berdin-berdin ekingo zion Estatuak euskararen aurka. Dagoeneko ez al da argi geratu jomuga ez dela borroka armatua? Bestenaz, zergatik ekingo zioten bada Egunkariaren, ikastolen etabar luze baten aurka?
Amaitzeko, “Egunkariari egindako bezalako erasoak gizartearen gehiengoak propio bezala” sentitzen dituela esan nahiko nuke. Hori sinetsi beharra dago baina!. Orduan soilik bulkatzen ahal ditugu benetan gure indarrak soluziobidean, nire ustez herri honi jada geratzen zaion konponbide bakarrean: euskal herritarren hitza eta erabakia errespetatu behar dela uste duten eragile guztien arteko elkarlanak abian jarriko duen prozesu batean.
Egia da DVn ere agertzen direla elkarrizketa interesgarriak eta hor ere idazten dutela euskal idazle zenbaitek. Hori da gauza bat. Eta bestea da nola DV bera ari den informazioa ezkutatzen Egunkariaren arazoan. Ikusi duzu gaur azalean aipamenik tortura salaketaren gainean? Ezta letra bat ere.
Euskaldun asko sutan daude politika horrekin. Baina iruditzen zait DV hasi dela horren ondorioak igartzen. Gaur hain zuzen, bi lagunek -azken hogei urteotan DV baino irakurri ez duten bi lagunek- esan didate nola erabaki duten aurrerantzean ez erostea DV. Batek Deia erosiko du, eta besteak Egunero.
> ETA existitu ala ez, berdin-berdin ekingo zion Estatuak euskararen aurka.
Gauzak ez dira berdinak ETA existitu ala ez, ETAk bazterrak nahastu baino ez ditu egiten eta: hil egiten du (inor juzgatu gabe), torturatu egiten du (hori egiten du bahituekin), mina eta sufrimendua zabaltzen ditu nonahi eta paregabeko aitzakia ematen die neofrankistei euskal abertzale (edo euskaltzale) oro erasotzeko.
Gaur egun PPri baino ez dio mesederik egiten ETAk. Horregatik, lehenbailehen jubilatu dadila eta utzi gaitzala bakean. ETAk ez dauka zerikusirik Egunkariarekin. Aurrera Egunkaria!
Arrazoi duzu. PPkoek ETAren ekintza armatuei sekulako atarramendu elektorala ateratzen diete. Bai, jubila daitezela ETAkoak eta Egunkaria itxi diguten terrorista zikin hoiek!! Beno, azken hauek ez dira jubilatuko eta aurrekoak oraindik gutxiago...
ETA ORDUAN ZERTAN ARI GARA HOIEK JUBILATU ZAIN????
Insumisioa! eta EGUNKARIA ASKATU!
Zaharrak berri. Atxaga aspaldi dabil osaba Tomarena egiten. Ez dago bakarrik. Lekuko dugu El Pais egunkarian espainar "progre"-en bihotz onak leundu nahian aritzen den idazle taldea. Azpimarragarria iruditzen zait aurreko astean atxilotuen artean Atxagak ezarri nahi dituen aldeak. Baita "bere" gobernuak (EJ-k) tortura posible egiten duten baldintzen defentsa sutsua egin izana. Eta gure Atxaga mutu.
Joxe, ados nago zurekin. Baina min handia egiten dit sozialisten jarrerak, hain da ozena haien isiltasuna izugarrikeria honen aurrean! Non daude Patxi López, Egiguren, Rojo, Pagaza, Jauregi, etab.?
Dena dela, bakoitzari berea, txalotu egin nahi dut talde txiki baten jarrera. Lau katu izango dira sozialisten artean, baina ausartak izan dira eta garbi altxarazi dute beraien ahotsa, lehen eta orain: Ramon Etxezarreta, Gema Zabaleta, Odon Elorza eta Denis Itxaso. Chapeau!
Besarkada handi bat atxilotuei eta Egunkariari, aurrera!
Guztiz ados Atxagarekin eta Aristirekin. Historia ez dute politikariek edo historiadoreek idazten, idazleek baizik. Behin ondo erakutsita manifak egiten onenak garela, autokritika egiteko unea heldu da.
Hainbeste ikurriña, hainbeste ea zein den abertzaleena, hainbeste sentimentalkeria, hainbeste mitologia..., zertarako?
Gure mamuak ez daude Madrilen bakarrik, gure baitan ere bai.
Eta ETArekin bukatzen ez dugun bitartean, jai daukagu.
"ETA ORDUAN ZERTAN ARI GARA HOIEK JUBILATU ZAIN???? "
Hori da hain zuzen ere azaldu nahi nuen ikuspuntua. Batzuek eta besteek bereari eusten dioten bitartean, euskal gizarteak ez duela zain egon behar, aitzina egiten baizik. Hori da. Eta alferrikako denbora galtzea ere deritzot nik PSOEkoak gerturatu nahiez zain egoteari. Batzuen zein besteen estrategiak aldatu bitartean, Euskal Herriak aurrera egin behar du, prozesu burujabe batean benetan inplikatu nahi diren indar guztiak metatuz. Horretarako borondatea besterik ez da behar; eta, ene irudiko, bide horri heltzeko aurrebaldintzak eta exigentziak soberan dira, aitzakiak dira.
Penagarria benetan zure ondorioa. Euskaldunon Egunkaria itxi eta gure lehentasuna ETArekin amaitzea da, eta ez Euskal Herriko gizartearen borondatearen aurka Egunkaria itxi dutenen eguneroko injerentziaz behin betikoz libratzea. Hara!
P.D: Mesedez, ez ETAren aurkako diskurtso sutsurik egin honen erantzunean, ez bainago ETAren komenientziaz edo zilegitasun etiko edo moralaz ari. Egunkaria itxi dutenen ardura argi seinalatzen baizik.
Bernardoren ezkortasun erabat ulergarriari idei xume bat gehitu gura nioke, akaso inozoegia, akaso okerra, baina aurrera egiteko adorean oinarriturik beti ere: estatu jazarle honen azken atzaparkada anker hau... bultzada ere ez ote da izango, bere itzal atsitu eta itogarriaren magaletik alderatzeko? "Gizarte amorratu bezain adimentsu baten arnas-grina boltsa batez itotzen saiatzea akats larria da, Miguel Angel "Aldrebes" ministro jauna."
Nahiz eta milaka kilometrotara egon, beste behin Euskal Herriko berriek gure "lasaitasun" tropikala, eta bide batez bihotzak, hizoztu dizkigute. Eta garbi geratu dadila BESTE BEHIN, izan ere badiduri horrenbeste admiratzen dudan Atxaga jaunari eta beste hainbesteri oraintxe begiak zabaldu zaizkiela!
Pentsatu nahi nuke garai baten bukaera, eta batez ere, garai berri baten hasiera izango dela, baina horelako egoerak majina bat aldiz ikusi dittugu (Egin itsi zutenean, torturak salatu izan direnean, Nafarroa oinezen egurtuak izan ginenean, heriotzak e.a. luze bat, gure herriaren azkeneko urteetako historia benetan goibela da) baina batzuen hipokrisia eta beste batzuen itsutasunak eta gure etsaien ... nola definitu? Ea oker nagoen, ea behingoz garbi geratzen den euskaldunok elkarturik gure kultura, hizkuntza eta bizitzaren oinarriak sortu behar ditugula, eta hori, guk bakarrik egin dezakegu, ez itxoin ez Espainol edo Frantsesek guregatik egingo dutenik, horietatik zer espero dezakegun garbi ez bazegoen batzuentzat, espero dut orain argituko zela.
Izan dadila bai garai berri baten hasiera, horrenbeste sufrimentuek zerbaitetarako balio izan dezatela... gaitz erdi, eta oraingoan Atxaga aurrean ikusi nahi nuke, ohore handiz.
Um abraço,
Denok gara Egunkaria, denok gara Euskalerria
Bernardoren ezkortasun erabat ulergarriari idei xume bat gehitu gura nioke, akaso inozoegia, akaso okerra, baina aurrera egiteko adorean oinarriturik beti ere: estatu jazarle honen azken atzaparkada anker hau... bultzada ere ez ote da izango, bere itzal atsitu eta itogarriaren magaletik alderatzeko? "Gizarte amorratu bezain adimentsu baten arnas-grina boltsa batez itotzen saiatzea akats larria da, Miguel Angel "Aldrebes" ministro jauna."
Karrax
Eske ni ez nago bakarrik Egunkariako auziaz bakarrik berbar egiten. Auzi honetan argi dago zein den errudun bakarra, Espainiako Gobernua.
Ni gure egoeraz ari naiz, Euskal Herriko egoeraz, alegia. Gaur egun Herrialde honek bi etsai ditu: bat kanpoan eta bestea barruan. Eta oraindik euskaldunok ez gara ados jarri diagnosia egiterakoan. Hau da gure etsaiei indarra ematen diena.
Penagarria diozu? gaur eta hemen dena da penagarria.
Penagarria bai batzen gaituenean baino, bereizten gaituenean azpimarra egitea.
"ETArekin bukatzen ez dugun bitartean, jai daukagu", diozu zuk... eta horrekin bat ez natorrela nik.
ETArekin aldez aurretik amaitzea baldintza 'sine qua nun' dela uste duzuenoi "esker" halaxe jarraituko dugu betikoz, goiko lagun batek esaten duen legez egoera honetan ez batzuek ez besteek dutelako amore emanen. Aurrera egiterik bada, ordea. Duela 5 ia bost urte halaxe frogatu zen: goazen indar ezkertzale eta abertzale guztion arteko apostu batera eta ikusiko dugu nola alde bateko bortizkeria desagertzen den.
Horretarako, ordea, "ETArekin bukatzen ez dugun bitartean jai daikagu" moduko jarrerak alde batera utzi beharko genituzke (eta adi ez baitut esaten "ETA gabe edo ETAren su-eten batekin dena errezagoa litzateke" modukoak alde batera utzi behar direnik esaten, eh?).
> Egin itsi zutenean, torturak salatu izan direnean, Nafarroa oinezen egurtuak izan ginenean, heriotzak e.a.
Zergatik nahastu Egunkariaren ixtea HBren inguruko gorabehera eta erreibindikazioekin? Beste horietan diskutitzeko asko egon daiteke, baina beste une batean.
Ala Del Olmo horrek arrazoia du eta Egunkaria ETAren apendize bat besterik ez ote?
Nik erantzuna oso garbi daukat eta horregatik Egunkaria berriz ere kalean ikusi nahi dut, eta atxilotuak gure artean.
> ETArekin aldez aurretik amaitzea baldintza 'sine qua nun' dela uste duzuenoi "esker" halaxe jarraituko dugu betikoz,
Zertarako behar dugu ETA, baina? Hogeita hamar bat urte darama lanean eta begira emaitza: 800 bat hildako, 600etik gora preso eta independentziaren arrastorik, bat ere ez.
ETAk usteldu egiten du ikutzen duen guztia. Adibidez, zer arraio egiten zuen Txelis hark Egunkarian eskua sartu behar zela esaten? Mesede ederra, ezta?
Ez dugu jagole armaturik behar. Denok bat eginda (denok, ez gutarrak bakarrik) atera behar dugu Egunkaria ataka gaizto honetatik.
Kartzelan geratu direnak kalera eta Egunkaria berriz ere gure eskuetara!
> Ez dugu jagole armaturik behar. Denok bat eginda (denok, ez gutarrak bakarrik) atera behar dugu Egunkaria ataka gaizto honetatik.
Zeinek esan du ETA behar dugunik? Nik akaso?Behar edota nahien gainetik bada errealitate bat, eta errealitate hori, besteen artean, borroka armatuarena da. Horrek ekarri dituen ondorioen inguruan asko eztabaidatu daiteke, baina horien guztien artetik agian gehien harritzen nauena da ETA gaitzesten duen hainbat jendek Euskal Herriaren etorkizuna nola ETAren esku uzten duen ikustea. Eta horixe egiten du amaiezinezko eztabaidan: kondenatu beharra dago, ETA desagertzen ez den arte hau eta beste ... geratzen dena.Hori bai tunel iluna!.
Zurekin bat nator "denok bat eginda (denok, ez gutarrak bakarrik) atera behar dugu Egunkaria ataka gaizto honetatik" diozunean. Are esango nuke nik: denok bat eginda atera behar dugu Euskal Herria ataka gaizto honetatik, elkartzen gaituenean bat eginda.
Noiztik Nafarroa oinezek HBren estrategiarekin zerikusirik du?
Nik ere Egunkaria kalean irakurri nahi dut lehen bait lehen, atxilotuak kalean ... eta horretarako garia eta garizuma nahastu beharko dira, eta elkarrekin ogia egin. Horixe da ikusi nahi nukeen garai berrien itsura.
Um abraço
"Berrogeita sei eguneko aldia, inauterien eta bazko denboraren artean, Jesukristok basamortuan egin zuen baraualdiaren oroitzapenetan Elizak eratua". Horixe da garizuma, hiztegiak dio.
Ogia egiteko hobe ura eta altxagarria erabiltzen badituzu, bestela jai.
Bide batez, ondo pasatu inauteriak, hemen behintzat gaur eguen zuri da eta!
Duela 5 ia bost urte halaxe frogatu zen: goazen indar ezkertzale eta abertzale guztion arteko apostu batera eta ikusiko dugu nola alde bateko bortizkeria desagertzen den.
>Zuk uste duzu datozen urteetan EH-ra etorriko diren milaka etorkin ezker-abertzalekoak izango direla?
Orain dela 5 urtekoa frakaso hutsa izan zen; baina, a ze polita! abertzale guztiok eskutik ebatuta!
Oso artikulu ona iruditu zait Pako Aristirena, eta euskaldunon barruan dagoen arra ikutzen duena gainera; halere egi osoa dioena. Egi osoa azken esaldi hori bota aurretik. Ze pena.
Baina hau, gure etxeko arazoa da. Eta batzutan ahaztu egiten ba zaigu ere, honelako artikulu bat irakurri ondoren, gu geu ere konturatzen gara egia dela. Arazo haundi bat dugula. Baina lehen nioen bezala, hau gure etxeko arazoa da. Nor da nere bizilaguna nere etxera etorri eta nik zer egin behar dudan esateko? eta gainera nere bizilaguna nere gustokoa ez denen....
Ahaztu egin zaio gure Pakori, gure bizilagunak gure etxera sartu, gure anaiak baitu, jipoitu.. gogo eman dien guztia egin (eta oraingo kasuan indar gehiagokin salatu bada ere, jende askok eta askok jasan behar izan du holakorik) digutela, berak aipatzen dituen Madrilgo epaitegiek hau dena onartuz. Eta gure arazoa ez omen dago epaitegi hauetan........
Ba bai, guk arazo asko ditugu, baino utz gaitzatela pakean gure arazoekin, arazo gehiagorik sortu gabe.
Elizatik denbora gehitxo urrundurik, hanka sartzea barkatuko diek, nik bai garia, garitxikia eta garizuma nahastu ditudala eta azkenean ogiaren ordez berriz pastela! Brasildarrek dioten bezala: acabou em pizza!
Egin dezagun ogia bai, bakea lortzeko eta bakea ogia egiteko.
Inauteriak joan dittuk eta urtea orain hasiko dek Brasilen ... eguneroko inauteri handia.
Um abraço
Ondo ulertu badot, nahiko derrotista azaltzen zaigu gure Bernardok; gogora ekarri gura nuke hainbestetan bere laguntza eskaini dion EB/IU ez duela gauza handiegirik egin euskal kulturaren alde, euskarak eta Euskal Herriak jasaten ari diren erasoen kontra, torturaren aurrean,... garaia da bai, hainbeste politikari "fariseo" ez dira beharrezkoak.
Gontzal