Irakurketa freskagarriak: Putz, The Balde, Pornolore
Uda datorrenean, badirudi gehienoi gauza arinagoak irakurtzea gustatzen zaigula, burua gehiegi neka araziko diguten irakurketetatik ihes eginaz. Akaso gure beharrekin pentsatuaz, hiru taldek beste hainbeste aldizkariren zenbaki berriak kaleratu dituzte: Putz, The Balde eta Pornolore.
Putz
Uda partean, euren zaletuak umezurtz uzterik ez zuten gura, eta ohi bezala, Putz-en zenbaki berri bat kaleratzeaz gain, ahalegin berezia egin eta ehun orriko aldizkaria plazaratu dute oraingoan Apokalifin Kultura Elkarteko arduradunek, irailera bitartean euren jarraitzaileak ondo aseta edukitzeko. Ohi bezalako adierazgarria da oraingo azala ere, modan dagoen super-heroi baten, Spiderman-en, beste aurpegia agerraraziz. Barrualdeari dagokionez, nabarmentzekoak dira, adibidez, Leopoldo Maria Panero poetari, Paddy Rekalde idazleari edo Belén Mijangos El Tubo aldizkariko arduradunari egindako elkarrizketak. Ohiko atalak gastronomia, poesia ere badaude.
Ezen polit horrek dioen bezala, debalde eskura dezakegu The Balde aldizkariaren zenbaki atera berria. Laugarrena da. Diseinu aldetik, beti bezain zaindu eta ikusgarria dator laugarren zenbaki hau: nabarmentzekoak dira paperaren, inpresioaren eta irudiaren kalitatea. Edukiari dagokionez, egileek eurek dioten bezala, komunikabide berria eta desberdina da The Balde: euskaraz eta ingelesez idazten dute, eta literatura, moda, arte eszenikoak, Internet, komikia, bideojokoak, artea, action sport delakoak eta musikaren inguruko berriak, erreportajeak eta elkarrizketak biltzen dituzte. Arropa, disko eta liburu dendetan, ile apaindegietan, aretoetan aurki dezakezue.
Arduradunek, Ostielakoek, harro-harro aldarrikatzen dute lehen euskal aldizkari erotikoa dela Pornolore hori. Ez dakigu lehenengoa izango ote den, beste aldizkari batzuek ere eduki pornografikoak eskaintzen dituztelako, eta euskaraz; tira, egia dena da aldizkari honek ez diola sail bakarra gai horri eskaintzen, baizik eta barruko 26 orriak eta azala eta kontrazala ere bai. Aldizkari pornografiko peto-peto bati dagokion bezala, argazkiz josita datoz orri horiek guztiak, baina ez hori bakarrik; testu aldetik ere ondo hornituta dator: ipuinak, kontakizun pikanteak, eta tonu oso berezian idatzitako olerkiak ere aurkituko ditugu.
Erantzunak
Goienkariako Leire Kortabarriak dioen bezala ere ez da... Ez gaude "harro harro" ez eta oso eroso ere "Lehen euskal aldizkari erotikoa" kaleratzeagatik. Ez dugu ezer aldarrikatzen eta jakitun gara eta esan izan dugu garai batean Vincent Gil de Paulesek "Zuku Festa" fanzinea edo aldizkarittoa kaleratzen zuela Gasteizen (baina fotokopiatua zen), jakitun bai Putz, Ostiela!-k eta beste euskal aldizkari batzuk euren edukietan pornoa sartu ohi dutena, baina hau da inprimategitik, harpidedun eta erosleengana, liburudenda eta kioskoetara, zirkuitu horretan sartzen den lehen euskal aldizkari erotikoa, osotasun batean egina, eta ez ditu 26 orri, 44 baizik, publizitaterik gabe-ia; kontua da 26. Ostiela! dela honakoa, eta zenbait gaizki ulertu saihesteko ona izango da gure prentsa ohar osoa irakurleen esku jartzea:
"Ostiela!"-k 1. Euskal Aldizkari Erotikoa egin du "Pornolore" sortuz,
eta "Larrugintzako Eskuliburua" eskaintzen du udarako
Oraingoan argitalpen berezitu bat burutu du Ostiela! aldizkariak, Pornolore saileko 1. zenbakia, 1. euskal aldizkari erotikoa (eta historikoa) dena, uda berorako ["Aldizkari pornoa, baina ez gogortxua"] eta kalean da dagoeneko.
Kultur hiruhilabetekariaren 27. zenbakia laister izango da, baina bitartean, 26. zenbakiarena egiten duen honetan, liburu gisa ere argitara zitekeen "Larrugintzako Eskuliburua" dator: Jon ARANO koordinatzaileak sinatutako "Jopu zoriontsuak" sarrera, ezizenpeko 20 ipuin erotiko, zenbait artikulu (ezizenpean hauetako bi ere: "Aldizkari pornoetako parodia", "Pretty baby", eta Jexuxmari MENDIZABALen "Ondo lo egin!"), bi poema --"Nire liliari", "Taboo"-- eta Juan Martin ELEXPURUk "Pornolore" honi eginiko apologia:
"Inoiz bururatu al zaizu garbigailua tresna erotiko bihurtzea, edo zure fantasia ezkutu eta esanezinak asetzeko elkarte anonimo batera bazkidetzea, edo plazako arrain saltzailearekin mariskada on bat egitea? Ba Ostiela!-ko lumaberoei bai, eta gainera globalizazioaz edo poluzioaz dihardutenean bezain natural eragin diote lumaburuari, irakurleon aztoramenerako. Politikoki zuzenak izateko batere asmorik gabe jaiotako narrazioak dira, zenbait sentiberatasun sentiberaegi ukitzeko modukoak. Eta ilustrazioak zer esanik ez. Garbi dago hazkura sortuko digutela, baina ez sabelpekoa bakarrik. Izan ere, aipuak, hitz-jokoak eta mota askotako gogoeta eta bihurrikeriak janzten dute aldizkaria, gauza jakina baita burua dela sexu-organo nagusia. Eta adi irakurle: harribitxia bezala gorde esku arteko ale hau, inprentatik kioskorako bidea egin duen lehen euskal aldizkari erotikoa baita. Ez al da azkena izango!".
Ipuinen izenburuak: "GARBIGAILU BASATIA", "FREGAKETA ITZELA", "PENIKULAKO ZUPAKETA", "ARRISKUA MAITE ZUEN ALUA", "BORTXAKETA, ELKARTE ANONIMOA", "EMAZTEARI GEZURRAK ETA ZAKURRARI HEZURRAK", "GEHIEGI ZEKIEN MIHIA", "MADDALEN", "AHIZPA TXIKIA", "IDAZLEA AGORTU ZUTEN LIZUNAK", "ZIGOR ETXEA", "AZERIKERIA", "HAR NAZAN KATTALIN", "TAXISTAK UTZITAKO SEXUMETROA", "BERA DA NIRE ALTXORRA", "AGUR JUERGASMOA, AGUR", "ETSAIA ETXEAN, DEMONIOA BARRUAN" ETA "PRIMERAKO BIDAIA"."Putz" aldizkariko Diego MARTIARTUren "MARISKADA" ere tartean da.
Bilatu gabe aurkitu genituen Pornolore honetan datozen ipuin errotiko-etako asko. 80./90. hamarkadetan hain ohiko ziren aldizkari erdi-porno matxista samar batzuekin etorri zitzaigun Pitilinario doktorea (lagun lizundua, urdindua-ren esanguran. Lizunak urdindua, galdua, zaharkitua, zihatuaren zentzua zuen orain dela oso gutxi arte gurean; eskerrak lizunkeriarena irauli denik ia). Eta Ostiela!-n argitaratzeko gorde genituen.
Mundu guztiak daki-edo aldizkari porno-erotikoetako sexu testigantzak ez dituztela idazten irakurleek, aldizkarietakoek sinestarazi nahi diguten bezala. Erredaktoreek eurek idazten dituzte, eta segun eta zer nolako esperientziak izan dituzten, halakoak izaten dira emaitzak. Kaskarrak gehienetan, errepikakorrak, irudimen handirik gabekoak, lauak..., "eskuak berotze aldera" soilik balekoak. Baina guk genituen hastapenetako ipuin biluzi eta testigantza faltsu haiek nahiko onak ziren, euren eskasean. Eta ipurpaperzaleok pentsatu genuen horietatik abiatuta ipuin hobeago batzuk egitea gauza ona izango zela euskal kulturarako, "Euskal literatura ez da arriskatu haragiarekin", esana baitzuen Joxe AZURMENDIk.
Konturaturik geunden atzerriko pornoetako nexka pneumatikak eta felaktoresa pornoak lotsagabe, eta “gaixtotasunean hoberenak” izanik ere, oso "txintxo", alai eta natural agertzen zirela. Gure asmoa hori hona ekartzea eta euskaldun peto-peto den hamaika gosetiri kontsolagarria ematea zen, beren aho-hizkuntzan. Idiarena eta barre-algarak eragitea, eta euskaldun motzena ere larrujole ona izan zitekeela frogatzea.
Ipuinotatik batzuk Ostiela!-n agertuak ziren azken 6 urte t´erdiotan, baina orain aldizkari guztiz lizun honetan berragertzen dira, argitaragabeak ziren gehiagorekin, zuzendurik, emendaturik eta hobeturik. Hainbat gauzen jatorria aitortzen ere ez gara hasiko: plagio eta "fusilaketa" garbiak egin dira. Geuk bakarrik dakigu zer den gure uztakoa eta zer ez. Helburua: aldizkari pornoen parodia egitea, eta istorio erotiko merkeen lepotik barre eragitea. Konturaturik geunden zein literatura txarra eta faltsua ibili den hortik zehar eta, halakoak erabiliz, hori salatu, parodiatu eta satirizatu nahi izan dugu. Gizonezkoei (eta zenbait emakumezkoei ere) barre eragiteko eta barruak berotzeko-edo pentsatu eta eginiko ipuinak dira hemen agertzen direnak. Beraz, ipuinok ez dira oso-oso sinesgarriak ere izango, baina gizonezko (eta emakumezko) batzuk sinistu egiten dituzte/ ditugu, eta zer egingo diogu ba?!
La petite mort, "heriotza txikia" deitzen diote orgasmoari frantsesek. Ihesa, zilegi balitz, bilatzen du jendeak sexuan. Eta, beno, oraindik euskaldungoa ergeldu nahi digutela uste dugun honetan ere, beharrezkoak ikusten ditugu aurkezten dugunaren antzekoak. Gustu diskutigarrikoa bada ere. Edozein bortxakeria mota baino aterabide hobea ez al da, gainera?
Erotismoa heriotzarekin erlazionatu ohi da. Eros eta Thanatos. Gauza serioa da sexua, nonbait, euskal literatura bezala. Eta horren kontra ere egin nahi genuen. Serioski ez baino ironikoki aritu nahi genuen, umoretsu eta berde. Bai, badakigu maita-bideetan edo ari garelarik, beroaldi guztia moztu diezagukeela denboraz kanpo botatako puzker batek, baina umore beltzez aritu nahi genuen halere. Erotiko eta ziniko, bigarren intentzioarekin idatzitako ipuinak dira hauek. Bigarren intentzioko ipuin erotikoetatik pornografiara tarte txikia dagoenaren jakitun gara, baina ez dugu diferentzia horietan sinisten; eta beste alde bat ere badago: gehiegi ere ez gara luzatzen zatietan eta berotikotik baino gehiago dute "barrabaskeria"txotik ipuinok.
Ezagutu ere ezagutu nahi ez ditugun giroetako jopu, esklabo, morroi, mirabe, zerbitzari, taxista, bizkarzain-matoi, atezain, kamioizale, kamarero, emagaldu, neskame eta gisako "jende zoriontsua" agertzen da bertan. Jopu, joputa, eta gizagaixo batzuk dira, argudio eskas eta "diskurtso" labur bezain zinikoa darabiltenak. Hori bai: esaldi mundialak jaurtitzen dituzte batzutan!, oso matxistak,
homofoboak, xenofoboak, arrazistak edo misoginoak askotan, baina azkenerako barkatu egiten zaie, edo ez zaie barkatzen batere, oso malparaturik ateratzen baitira. Azkenerako “erridimitu" edo egiten dira, artxoei popatik ematen diete ustezko emakume trabestituek, adarrak jartzen dizkiete euren emazteek, inpotente edo jipoia hartuta geratzen dira, emakumeek beti aurkitzen dute mendekua hartzeko aukera. Gizonezko matxista atzerakoi horien eta jopu zoriontsu horien lepotik barre egitea eskertuko duzuelakoan gaude.
Bukatzeko, "Pittilingorri" sex-shopeko Iñaki OLAIZOLAri ELKARRIZKETA interesgarria egin zaio. Titularrean dio, "ORAINDIK EZ DUGU IKASI PORNOA IKUSTEN". Eta beste hainbat gauzen artean, "Zine konbentzionala bezala, montaje bat da, baina Superman ikusi, atera zinematik eta ez dugu pentsatuko egan egin dezakegula. Ezin da sinetsi. Pornoan, bilatzen duzun probokazioa aurkitzen baduzu, ona izango da, bestela txarra. Eta hor bukatzen da dena. Agian, gauzatu nahi duzu fantasiaren bat; batzuk gauzatu ditzakezu, baina hobe beste batzuk ez egitea. Pornoa, azken finean, sexu-munduaren grafismoa da, irudia. (...) Pornoa hastapenetako zine-mutuaren gisakoa da, gidoia irudia bera da, irudiak ikusteko daude eginak. Argumentuek eta elkarrizketek ez dute zure fantasiak duen adinako garrantziarik".
Ea normalizatzen garen behingoz. Ea betiko jendeak ez baino euskal “gehiengo zabaleko” gizakume euskaldun arruntek ere zerbait leitzen duten euskaraz honela. Guk garbi daukagu: sekula ez genituzke 3 euro alferrik gastatuko honelako (polisemia erabiliz, larrugintzako) eskuliburu lizun batek literatura "zerria" eta argazki erotikoak (88 irudi) ez balitu; eta zuk, irakurle horrek ere ez, onartu ezazu!
> > Gasteiztik lagun batek ihardetsi dit ea hango zein dendatan eros dezakeen "Putz".
> >
> > Atera berritan alegia, ez Mega-hiper denda famatu batean bezala, armiarma-sareak omen dituenean...
>
> Begiratu dezala Correria kaleko Zuloa komiki-dendan.
Bai, hain zuzen hantxe topatu du. Eskerrikasko.
> Mega-denda ezagunaz gain, non aurkitu dezakegu Putz aldizkaria Donostian?
Ttantta taberna (Berio), Ikatz-kaleko Herria, Urka-mendi eta Ilargi tabernetan, Abuztuak 31 kaleko Buga tabernan, Narrika kaleko Zuhaitza tabernan, Ziripot taberna eta La bodeguillan (Amara Zaharra)...
Lau dira aurtengo PUTZ aldizkari bikoitzak dakartzan elkarrizketak: Paddy Rekalde, Patxi Irurzun, Leopoldo Maria Panero eta Belen Mijangosi egindakoak, hain zuzen. 8-10 orrialde inguru hartzen du elkarrizketagilearekin buruz buru egindako elkarrizketa bakoitzak; nahikoa leku, gure ustez, 4 pertsonaiok irakurlearen aurrean guztiz biluzteko ez, baina bai sabel aldeko mitxelin batzuk behintzat agerian jartzeko.
Modu askotara lotu litezke 4 elkarrizketatuak, izango dituzte amaren komunean hainbat gauza, batez ere gizonezkoek, hirurak literaturgileak baitira, Belen Mijangos musikaren munduan ibiltzeagatik ezaguna bada ere. Hala ere, agian ez da oso dekorosoa izango, aldizkarigintzan ibilita, aldizkarien apologia egiteari ekitea orain, baina, kanpotik lore gutxi eta kasurik onenean arantzaz jositako kardo xortaren bat etorri etortzen denez noizbehinka, eta prentsan egin ohi zaigun tokia normalean konplimenduzko erreseina labur batera mugatzen denez, ba geure buruari propaganda apur bat egiteko-edo aprobetxatuko dugu. Horretarako, ikus dezagun 4 pertsonaiok aldizkarien munduarekin zer-nolako harremana duten edo izan duten, hola, boteprontoan, azterketa sakonik egin barik.
Bestalde, oraindik gogoan daukagu Leopoldo Maria Panerok Mondragoeko Santa Ageda hospitalean argitaratzen zen Globo Rojo fantzinean poemak idazten zitueneko sasoia. Gainera, aldizkariez propio elkarrizketan ezer esaten ez badu ere, esan beharra daukagu, edo aitortu, bere elkarrizketa Camisa de Fuerza fantzine madrildarrean agertu zela estrainekoz, 2001eko maiatzean, nahiz eta guk Mondo Brutto aldizkaritik afusilatu.
Ez dago, eta ez da izango, gurea bezalako aldizkariak, ikuspegi komertziala eta errentagarritasun ekonomikoa lotuko dituen uztarririk, are gutxiago euskaraz jardunda. Berez euskal kultura erdal kulturen barruan dagoen ghettoa bada, ba gure putzak ghetto horren barruko ghettoan gelditzen dira. Matriuska panpinak bezala, oso literarioa. Hala ere, gure putzen kiratsa zenbat eta gehiago zabaldu, hobeto, jakina. Polito-polito, baina gero eta gehiago dira euren lanak bidaltzen dizkiguten idazleak, ezezagunak nahiz sonatuak nahiz zoratuak. Horra hor Pablo Sastrek igorri digun poema sorta ederra; Marko Antonio Sanz de Acedo Gavilan -en ipuina; Patxi Irurzunen Poeta hilak narrazio bikaina; Enrike Letona euskal presoak Murtziatik helarazi dizkigun poemak eta ipuina; ezizenez gero eta maizago jasotzen ditugun ipuin erotiko-pornoak; Joseba Zabalzak Ertamerikako zenbait zabortegitan ateratako argazki itzelak... Barne-produkzioan aipatuko genituzke: Kanpaia jotzeko tekniken bilduma, gizonezko hasiberriei zuzenduaî; Gastronomia atalean Meloia, udan, narratzaile voyeur baten kontakizun beroa; Manex Agirre, J. A. Roca eta Harroputzen ipuinak, Adur Larrearen komiki berria; test eta inkesta umoretsuak; bitxikeria eta aparatu inutilen atalak... Hori guztia beti bezain eklektiko, disziplina bakarrari lotu barik, baina nagusiki literario datorren PUTZ honetan.
Beti lez, ederto pasatu dugu aldizkari honen 100 orrialdeak betetzen, kristolako lana izan bada ere. Harrokeriarik gabe esan gura dugu liburu askotan baino mami gehiago eta hobeagoa topatuko duela irakurle argiak aldizkari potolo honetan, irudi ikusgarriz josita, eta salneurria, irrigarria: 4 euro bakarrik.
Egunero komunikabide eta komunekobide ofizial eta konbentzionaletatik igortzen diguten zaborrari komuneko-bonba jaurtitzeko kaleratu dugu PUTZ bikoitz hau. Artearen lubakietan sortu dugu, asperduraren kontrako antidoto gisan, inguratzen gaituen panorama kulturalean betetzen dugun lekutxoa handitu guran.