Elkano Fundizioa
Egunkarian irakurri nuen albistea, eta frankismo garaira garraiatua sentitu nintzen supituan. Adinagatik azken urteak bizi izan nituen ozta-ozta, baina subkontzientean dauzkat orduan entzundako hainbat esaldi, eta gaur egun horietako bat errepikatuta ikusteak alarma guztiak piztu zizkidan. Elkano Fundazioak espedizio ospetsuaren bosgarren mendeurrena ospatzeko bultzatu duen ekimenen artean kantu baten aurkezpena dago, Etxepare Institutuarekin elkarlanean.
Guztia irakurri (berria.eus) »»
Txioak (80)
-
JJ Agirre @Ortubekoa | 2022-08-07 09:13
@etxepareEU institutua, Ameriketako kolonizazioa eta sarraskia zuritzen: "mundu osoa lehen aldiz bateratu zen, eta errazago zirkulatu zuten pertsonek (esklabuek?), ideiek (?) eta (lapurtutako) ondasunek" Espainiaren aldeko hizkuntz POLITIKAgintza. berria.eus/paperekoa/1961…
JJ Agirre @Ortubekoa | 2022-08-07 09:18
"Lehen mundubiratik aurrera aro berri bat hasi zen, gizateriarentzat eta mundu mailako harremanentzat erabakigarria: lehen mundializazioa..." artsandculture.google.com/story/elkano-y…
JJ Agirre @Ortubekoa | 2022-08-07 09:21
"Egitandi handi hura aro modernoaren hasieran kokatzen da, munduaren eta unibertsoaren ikuskera berri batekin batera"... Okagarria, @etxepareEU: biba kolonizazioa, herrien zapalkuntza, hustea eta genozidioa eta españolaren inposaketa! To "ikuskera berria"
JJ Agirre @Ortubekoa | 2022-08-07 09:24
"Lehen mundubiratik aurrera aro berri bat hasi zen, gizateriarentzat, mundu mailako harremanentzat erabakigarria: lehen mundializazioa." Bai, munduan zeharreko herri asko eta askoren genozidio sistematikoa, besteak beste artsandculture.google.com/story/elkano-y…
-
JJ Agirre @Ortubekoa | 2022-08-07 09:26
@etxepareEU Ameriketako herrien genozidioa zuritzen. berria.eus/paperekoa/1961…
-
Jon Agramont @AgramontJon | 2022-08-07 09:49
Pako Aristi: EHk arazo sakona dauka bere historia kontatzeko orduan, ez duelako kontakizunari zilegitasuna ematen dion botere politiko propio bat eduki azken 500 urteotan, gutxienez. Historia egitea pedagogia da... askatasunaren pedagogia da. berria.eus/paperekoa/1961…
-
Elkanori Bira herri ekimena @ElkanoriBira | 2022-08-07 09:54
Ezin da argiago hitz egin. Pako Aristi, gaurko @berria egunkarian, Elkanoz eta Elkano Fundazioaz berria.eus/paperekoa/1961…
Xabier Kerexeta Erro @KalegoiXabier | 2022-08-07 12:35
@ElkanoriBira @berria Argiago ez dakit posible den; baina zuzenago, bai: hanka-sartze historiko larriak ditu, pertzepzio okerrak eramanda. Euskal biktimismoa historian proiektatuta. Besteak beste, Elkano Fundazioak azterketa historikoak sustatu ditu, hain
-
semenogorria @Semenogorria | 2022-08-07 10:04
"Hiru mende lehenago Gaztelak konkistatuak zituen Gipuzkoa, Bizkaia eta Araba, eta, esaterako, inposatua zuen Gipuzkoako Batzar Nagusietan gaztelera soilik erabiliko zela; gaztelera jakin gabe ezin zen batzarkide izan %95a euskaraz mintzo zen lurraldean."berria.eus/paperekoa/1961…
-
karmelo landa @karmelolanda | 2022-08-07 10:05
Elkano Fundizioa | Iritzia | Berria berria.eus/paperekoa/1961…
-
semenogorria @Semenogorria | 2022-08-07 10:06
Historia egitea pedagogia egitea baita, eta, herri konkistatuen kasuan, pedagogia dei dakiokeen bakarra askatasunaren pedagogia da. Hori ezean, egiten den beste guztia asimilazioaren pedagogia izango baita.berria.eus/paperekoa/1961…
Ioritz Gonzalez Lert @Ioritzrote | 2022-08-08 00:14
@Semenogorria Beti moduan, Aristi jauna bikain!
-
semenogorria @Semenogorria | 2022-08-07 10:26
Mundu biraren urte berean Amaiurko gaztelua suntsituko dute,nafarren independentziaren aldeko 3.altxamenduari amaiera odoltsua emanez.Euskarazko lehen liburua Euskal Herritik kanpo argitaratuko da, erbestean,bere lurrean existitzeko ere baimenik ez duelakberria.eus/paperekoa/1961…
-
semenogorria @Semenogorria | 2022-08-07 10:32
Kasu honetan, eta beste askotan, Euskal Herriak arazo sakona dauka bere historia kontatzeko orduan, ez duelako kontakizunari zilegitasuna ematen dion botere politiko propio bat eduki azken 500 urteotan, ...berria.eus/paperekoa/1961…
-
Galder Gonzalez???? @theklaneh | 2022-08-07 11:26
Ez naiz historialaria, baina historia nahiko dakit Darwin zeraman HMS Beagle itsasontziaren helburua Elkanoren bidaiarena bezain komertziala zein militarra zela jakiteko. Sentitzen dut, Pako Aristi. berria.eus/paperekoa/1961… via @berria
Galder Gonzalez???? @theklaneh | 2022-08-07 11:33
Magallaes itsasartearen ondoan (literalki) dago Beagle itsasartea. Hara iristean Jimmy Button umea zeramaten, ingelesen kultura hobea zela demostratzeko urte batzuk lehenago botoi baten truke erositako fueguinoa. Darwinen harridurarako, "Santi Botoi" umea
-
Hasier Arraiz @hasier_arraiz | 2022-08-07 11:44
Badago zenbait gertakari, batez ere beren ondorioen garrantziarengatik, gogora ekartzea eta egitea komeni da, ikuspegi kritikoz egiten baldin bada. Gezurrak gozoak izan arren, beti gezur. Pako Aristik idatzia @berria-ren bidez ???berria.eus/paperekoa/1961…H@berria
Galder Gonzalez???? @theklaneh | 2022-08-07 11:49
@hasier_arraiz @berria Espainiak irakatsitako gertakariak egitzat jotzea, eta hortik eraikitzea kritika bat ez da kritikoa izatea: Espainiaren errelatoa erostea eta anplifikatzea da. Bestetik, hainbat akats nabarmen ditu testuak. Ez soilik Darwinen esped
-
PORTUGOIETA Kaierak @portugoieta | 2022-08-07 11:45
#EuskarariJazarpena «Ez zegoen kolonizaziorik, ez genozidiorik, ebanjelizazioa baizik, espainol hizkuntza ederraren eskaintza indio ziztrinei; kulturen arteko topaketa bat izan omen zen.» #PakoAristik, @berrian: ??berria.eus/paperekoa/1961…BUn
-
Pruden Gartzia @Errekaldeberri | 2022-08-07 13:26
Funtsean arrazoi Pakok, xehetasunetan zer esanik balegoke ere. Baina hala da funtsean. Elkano Fundizioa berria.eus/paperekoa/1961… Honen bidez: @berria
ekai txapartegi @ekainet | 2022-08-07 13:53
@Errekaldeberri @berria Funtsean, ez nuke esango. Arazo gehiegi ditu testuak. Batetik, berdinketak (Amerika eta Asia parekatzea, edo Portugal eta Gaztela). Bestetik, pertsonaien karakterizazio eskizofrenikoa: baldarrak (berdin zitzaien topatzen zutena -fa
ekai txapartegi @ekainet | 2022-08-07 13:59
@Errekaldeberri @berria Berak salatzen duen horretan erortzen dela esango nuke: "historia beltz bat zuritzen" aritzea leporatzen du. Baina historia beti da zuri-beltza, eta bereiztu behar dira zuriak eta beltzak, batzuk horretan ari gara, bestela denak be
Pruden Gartzia @Errekaldeberri | 2022-08-07 15:27
@ekainet @berria "Bidaia haien funtsezko helburua esplotazio ekonomikoa gauzatzeko ibilbideak aurkitzea zen"(P. Aristi). Eta ona da hori gogoratzea, h.d., Elkanoren mentura Europako kolonialismoaren barruan aztertu behar dela. Egia da, baita ere, sala
ekai txapartegi @ekainet | 2022-08-07 15:46
@Errekaldeberri @berria "esplotazio", gehiegi iruditzen zait. Elkanok etekinak bilatzen zituen, baina inor esplotatu gabe. Kontuz salaketa horiekin. Asiara joateko asmoa trukea zen, ez esplotazioa (Amerikan ez bezala). 'Espezieak' (zuhaixka baliogabeak)
Pruden Gartzia @Errekaldeberri | 2022-08-07 15:48
@ekainet @berria Beraz, Filipinietako kolonizazioaren kontra egongo zela pentsatzen duzu?
ekai txapartegi @ekainet | 2022-08-07 16:12
@Errekaldeberri @berria Filipinen konkista 50 urte geroago eman zen, Felipe IIarekin. 2065a guretzako, pentsa. Ez dakit Elkanok zer pentsatuko lukeen, baina bera hil eta 50 urtera izango diren gertaeren erantzule dela iradokitzea... ez diot zentzurik aurk
Pruden Gartzia @Errekaldeberri | 2022-08-07 17:30
@ekainet @berria Filipinetako bi "konkistatzaile" nagusiak Urdaneta eta Legazpi, gipuzkoarrak ere. Batek Elkano ezagutu zuen, hura hil zen bidaian. Kolonialismoa da gaia, ez Elkanoren erantzukizun pertsonala.
ekai txapartegi @ekainet | 2022-08-07 20:23
@Errekaldeberri @berria Bai, garaia da ikaragarria, kolonialismo hedatzaileen garaia Europan. Baina garai hartako pertsona guztiek ez zituzten iritzi berak, ez jarrera berberak, horrekiko ere. Urdaneta eta Legazpi aipatu dituzunez, begira Martin Arrada Kreu.wikipedia.org/wiki/Martin_Ar…
Galder Gonzalez???? @theklaneh | 2022-08-07 20:43
@Errekaldeberri @ekainet @berria Txirrista horretatik behera egiten dezakegu. Adibidez, Albaola ixteko eskatu, "gure" itsas kultura kolonizazio ekonomikoan oinarritzen delako. Edo Martin Zabaletari galdetu ea zenbat ordaindu zien ordua garraioa egin zutepic.twitter.com/Lpic.twitter.com/Lmz8klCIMemz8klCIMe">pic.twitter.com/Lmz8klCIMe
Pruden Gartzia @Errekaldeberri | 2022-08-07 20:59
@ekainet @berria Garai guztiak dira ikaragarriak, ez da hori kontua, baizik eta kolonialismoa aztertzea eta euskaldunok horretan izan genuen parte hartzea.Baina epai etikoa izango da? Bai eta ez, konplikatua da bi hitzetan laburtzea.Baina kolonialismoa g
ekai txapartegi @ekainet | 2022-08-07 21:14
@Errekaldeberri @berria Hain zuzen Pruden. "Euskaldunok kolonialismoan izan dugun partea aztertzeko", bereizketak behar ditugu, banan bana aztertu kasu bakoitza. Ez denak parekatu, denetik dagoelako. Eta, justu, Elkano, aztertzen bada, ez zen kolonialista
Pruden Gartzia @Errekaldeberri | 2022-08-07 21:18
@ekainet @berria Ez dakit gauza handirik Elkanori buruz, litekeena da zuk arrazoi izatea. Baina Aristiren asmoa, nire ustez, ez zen bereziki Elkano gaitzestea, kolonialismoa baizik. Eta horretan zuzen dabil, nahiz eta xehetasunetan kritikagarria izan esat
ekai txapartegi @ekainet | 2022-08-07 21:31
@Errekaldeberri @berria Ez dakit. Pako maitea dut, baina kolonialismoa astintzeko kolonialisten Elkano baliatzea ere... paradoxikoa egiten zait. Ez dira xehetasunak. Ikuspegi anti-kolonialista aktiboki bultzatzen duen Fundazioa seinalatu du kolonialismo
Pruden Gartzia @Errekaldeberri | 2022-08-07 21:35
@ekainet @berria Ba beharbada oraintxe bertan artikulu bat idazten egon beharko zinateke horri buruz: 4-6 k, ez gutxiago, datuak eta arrazoiak emanez, honetaz: zertan zen desberdin Elkano garaiko beste milaka "konkistatzaile"-ren eretzean. Pozik aterako d
ekai txapartegi @ekainet | 2022-08-07 21:57
@Errekaldeberri @berria Hau ez da nahikoa? elkanofundazioa.eus/eu/blog/elkano…
Pruden Gartzia @Errekaldeberri | 2022-08-07 22:05
@ekainet @berria Pentsatzen baduzu "behin idatzi nuen eta kitto, irakur dezala jakin nahi duenak", ez duzu ezagutzen gizartearen funtzionamendua. Kontu hau benetan axola bazaizu, datorren astean BERRIAn argitaratu artikulu bat. Edo ez, baina gero ez kexat
ekai txapartegi @ekainet | 2022-08-07 22:54
@Errekaldeberri @berria Arrazoi duzu baina erantzuteak ere baditu arazoak. Erantzutean bi interpretazioak parekatu egiten dira eta hasieratik bi desabantaila dituzu: errazagoa da sinplifikatzea, bereiztea baino. Urrunago iristen da iraina, egia baino. Ga
-
Joxemari Galarraga @joxemarigalarra | 2022-08-07 19:00
Elkano Fundizioa berria.eus/paperekoa/1961… vía @berria Pako Aristik idatzitako iritzia. Irakurtzeko módulos.
-
singularisporcus @singularisporc3 | 2022-08-07 20:12
Eztabaida sakona egin daiteke eta ez da hori orain nire asmoa, baina harrigarria egiten zait zenbatetan Pako Aristik zuzentasun historikoa eskatzen du bere idazkietan gero sekulako astakeriak esateko, gaur "Elkano Fundizioa" artikuluan bezala (1/6) ??berria.eus/paperekoa/1961…
singularisporcus @singularisporc3 | 2022-08-07 20:12
Ziur eta erdeinuz mintzo da:"Mezu honek planteatzen duena historiari buruzko Walt Disneyren ikuspegi bat da, baina iruzur itzela egiten zaio sinesgarritasun historikoari” Eta zilegi dituen bere ideiak botatzen ditu ustez datuetan oinarrituta,baina hauek o
singularisporcus @singularisporc3 | 2022-08-07 20:14
"Mundu bira[tik] (...) Ehun urtera 300.000 morisko igorriko ditu Espainiatik kanpo. Gero juduak" Ez, 1492an, Errege Katolikoek juduen kanporaketa agintzen dute Granadako ediktuan eta XVII. mendearen lehen hamarkadan, moriskoena... esate baterako (3/6)
singularisporcus @singularisporc3 | 2022-08-07 20:15
Oroitzapenak eta usteak nahasten ditu, adibidez, esaten duenean eskola frankistan “kulturen arteko topaketa bat izan omen zen[la]” bezala. Hori 1992ko V. mendeurreneko -eta geroko- diskurtsoa da. Eskola frankistan argi eta harro hitz egiten zen inperioaz
singularisporcus @singularisporc3 | 2022-08-07 20:16
Dioenez,"Badira gure artean historialari eta pentsalari bikainak, errealitate historikoa zein izan den sakonki ezagutzen dutenak. Ez da ezer kostatzen haiei aholkua eskatzea". Baina,adibidez, @ekainet|ek egin dituen azken ikerketen kontrakoak botatzen dit
singularisporcus @singularisporc3 | 2022-08-07 20:18
Eta jarrai nezake. Halako oinarriekin, ezin dugu gutxieneko fundamentua duen elkarrizketa bat eduki. Eztabaida serio bat egiteko oinarri hobeak behar dira eta, horrez gain, gogoa, izpiritu eraikitzaile eta kritikoa, apaltasuna eta irekitasuna… gutxienez.
Galder Gonzalez???? @theklaneh | 2022-08-07 20:20
@singularisporc3 Jarrai daiteke, ze esaten du euskara ez zela inon porturatu. Eta hori espainiar falazia bat da. Portugesek deskribatzen dute Indonesiako uharte batean printzeak "bizkaiera" zekiela. Adibidez. Eta Ternua edo Islandiak besterik esaten dute
Galder Gonzalez???? @theklaneh | 2022-08-07 20:21
@singularisporc3 Esaten du Magallaesen espedizioaren helburua portu komertzialak eraikitze zela. Pentsatuz, akaso, Espezieen Uharteetakoak tontoak zirela. Mendeak zeramatzaten merkataritzan hangoak, iritsi brriak ziren espediziokoak.
Galder Gonzalez???? @theklaneh | 2022-08-07 20:22
@singularisporc3 Esaten du espedizioan ez zegoela "Darwin" haiekin eta ez zitzaile inporta bertako kultura. Elkanok "paradisuko txoriak" ekarri zituen. Eta Borneoko herritarren ohitura humanisten inguruko errelatoa.
Galder Gonzalez???? @theklaneh | 2022-08-07 20:23
@singularisporc3 Eta ahazten du Darwinen espedizioa, ingelesek kontrakoa salduko badute ere, ez zela Darwinena. Bera barkuan zihoan, baina espedizio militar-komertzial bat zen. Noski. Nola bestela. Eta bai, hemen utziko dugu, aspertu ez gaitezen.
-
Galder Gonzalez???? @theklaneh | 2022-08-07 21:05
@Errekaldeberri @ekainet @berria Nola ezetz? Elkanok gidatu zuen ituzlera helburu komertziala zuen. Eta hori sakon kritikatu du Aristik, nola eta Espainiaren errelato canovista osoa erosiz: helburu komertziala Espainiaren loria inperialerako zela. Helbur
-
Galder Gonzalez???? @theklaneh | 2022-08-07 21:15
@Errekaldeberri @ekainet @berria Tranpa galanta. Aristik alderatzen du Europako kolonialismoa XVI. mendean (guztiz deitoragarria) zerekin eta XIX. mendeko britainiar kolonialismoarekin (Darwin bat bazuten, bederen, beraz ona). Helburu komertziala deitor
-
Galder Gonzalez???? @theklaneh | 2022-08-07 21:25
@Errekaldeberri @ekainet @berria Albaolan berregiten ari diren barkua garai horretakoa da. Kondenatuko al dugu Albaola?
-
Galder Gonzalez???? @theklaneh | 2022-08-07 21:39
@Errekaldeberri @ekainet @berria Nola reductio ad absurdum? Albaolan barku bat eraikitzen ari dira. Garaiko potentzia nabala zen euskal kostaldea. Kasu batzuetan BALEAK hiltzeko eta Amerikako ondasunak ebasteko. Besteetan, Inperioa barkuz hornitzeko.
Galder Gonzalez???? @theklaneh | 2022-08-07 21:41
@Errekaldeberri @ekainet @berria Euskaldunak Ternuara joan ziren, eta mikmaqekin nahastu (porturatu). Algonkinarekin pidgin moduko bat osatu, "apaizac obeto" (Aristik hori ez zela gertatu dio artikuluan, bide batez.). Algonkinekin zer harreman komertzial
-
Eneko Aizpurua @enekoaizpurua | 2022-08-07 21:57
Pako Aristik @berria-n nabarmendu duenez, a ze traka dakarten Elkano Fundazioak eta enparauek Elkanoren mundubiraren kontuarekin. berria.eus/paperekoa/1961…
Pernan @Fernand23950885 | 2022-08-08 19:51
@enekoaizpurua @berria Esna!! Herria berriz altxa!! Independentzia berriz ere!! Nabar Estatua berreskuratzen!! pic.twitter.com/juzuKg97Af
-
Maritxirdil @maritxirdil | 2022-08-08 08:43
"Historia egitea pedagogia egitea baita, eta, herri konkistatuen kasuan, pedagogia dei dakiokeen bakarra askatasunaren pedagogia da. Hori ezean, egiten den beste guztia asimilazioaren pedagogia izango baita". Ze ona Pako Aristiren @berria.ko zutabea!!! berria.eus/paperekoa/1961…
-
Maritxirdil @maritxirdil | 2022-09-06 16:26
Pako Aristiren hau ere bikaina: "Historia egitea pedagogia egitea baita, eta, herri konkistatuen kasuan, pedagogia dei dakiokeen bakarra askatasunaren pedagogia da. Hori ezean, egiten den beste guztia asimilazioaren pedagogia izango baita". @berria berria.eus/paperekoa/1961…
Maritxirdil @maritxirdil | 2022-09-06 16:31
Getariak egindako @axierL kazetariaren "Gure heroiak" liburuaren aurkezpen bideoa ere hagitz argigarria: argia.eus/multimedia/eki…
-
Iñaki Olano @Iogoti | 2022-09-06 21:24
Irailaren 7ko pantomima hau ulertzeko, oso lagungarri. "Euskal Herriak arazo sakona dauka bere historia kontatzeko orduan, ez duelako kontakizunari zilegitasuna ematen dion botere politiko propio bat eduki azken 500 urteotan, gutxienez." berria.eus/paperekoa/1961…
-
Pernan @Fernand23950885 | 2022-09-25 17:54
Estatu bat gera!! Nabarra!! Gezurren eta manipulatzaileen kontra gure Herriaren oroimen istorikoa berreskuratuko degu!! Nabarra bat eta bakarra!! Askatasuna ez da bozkatzen!! Nabar Estatua berreskuratzen!! Elkano Fundizioa berria.eus/paperekoa/1961… via @berria
Erantzun
Sartu