Aste Santu eta inauterien egutegi mugikor aldakorraren azalpena

Data mugikorrak dituen ziklo honek ez bakarrik hartzen ditu inauteriak eta Aste Santua, baita gero ere egiten diren ospakizun batzuk, Euskal Herriko beste jai eta tradizio batzuekin lotuak.

Guztiaren gakoa Pazko igandea da. Igande horretatik, aurretiazko egunak kontatuz kalkulatzen dira beste datak. Noiz da Pazko-igandea? Ba, udaberriko lehenengo ilargi betearen ondoko lehen igandea izan ohi da Pazko-igandea.

Pazko igandetik atzerantz 40 egun kontatu (baina igandeak ez dira kontatzen!) atzera egin eta hor Garizumaren hasiera izaten dugu, Hausterre izeneko asteazkena (Hauts-eguastena ere bai bizkaieraz). Eta hausterre aurreko egunak (ostegunetik asteartera) dira inauteri kanonikoen egunak.

Aurten inauterien hasiera ofiziala, eta ondoren kateatzen den Aste Santua honela geratzen da, beraz: 

• Ostegun gizen, Eguen zuri edo Lardero eguna, inauteri gehienen hasiera, otsailak 24.
• Inauteriko asteartea, jaien azken eguba, martxoak 1.
• Garizumaren hasiera, Hausterre, martxoak 2.
• Erramu Igandea, apirilak 10.
• Ostegun Santua, apirilak 14
• Pazko Igandea (eta Aberri Eguna), apirilak 17.

Pazko Igandearen ondorengo egun batzuk ere kalkulu honen arabera egiten dira. Mendekozte Pazko igandetik 50 egunera da, eta hura bezalaxe beste egun parea ere dantzan izaten dira egutegian:

• Jaunaren Igokundearen eguna, maiatzak 26
• Mendekozte eguna, ekainak 5. (hau ere Mendekozte Pazkua deitu, eta Pazkuak ere ospatzen dira egun mugikor honen bueltan, herri batzuetako jaiak hala mola Muxikan edo Bergaran)
• Gorpuzti eguna, ekainak 16.

Ilustrazioa, Arantzazuko Egutegiaren orri zahar batzuk, blog honetatik atera dugu.