Teknologia albisteak
77

Ibon Sarasolari elkarrizketa: "Filologoak buelta daitezela beren lanera"

Erabiltzailearen aurpegia
berria.eus
2016-12-06 : 11:14

Hiztegigintzan egin du bide oparoena, baina saiakera lanak ere kaleratu ditu tartean-tartean. Argitaratu berria du Bitakora kaiera liburua (Erein). Ahoan bilorik gabe hitz egin du Ibon Sarasolak (Donostia, 1946). Euskara batuaz mintzatu da, "mirariaz", eta geroztik egindako bideaz ere jardun da liburuan. Aurrera begirako aldaketa batzuk ere proposatu ditu.

Guztia irakurri (berria.eus) »»

Txioak (76) | Erantzun 1

Erantzunak

#1
2016-12-07 : 12:11

Mundu honetan badira, nortasunagaitik-edo, beti lezinoak erakusten ibilten diranak, nahiz eta lezino kontraesankorrak izan. Orain hamarkada batzuk El dardo de la palabra liburuaren antzeko garbizale bat argitarau eban Sarasolak, eta orduan batzuk kontra egin geuntsan, nire kasuan, Sanitateko erabilpenaren ikuspegitik (artikulu pare bat Senez aldizkarian). Orduan batzuk ez geuntsan lezino garbizalea onartu, eta orain lezino barriagaz jatorku, neuk-eta orduan esan geuntsana irakasgai. Orduan baeukazan adibide argiak zientziaren munduan, guztiz kontra eukazanak, esate batera, Kepa Altonaga eta Unibertsitateko beste batzuk, baina berari, jaungoiko txiki horri, bost. Hori bai, berak eboluzinoa euki ahal dau, eta danoi lezinoak erakusten jarraitu.

Lezinoak bai, hainbat tontakeria artean. Halanda ze, Sarasolak, X.Quintanak bezala, hondino ez daki literatura zer dan. Elkarrizketa batean Oskorriren disko baten titulua (Despedidia) kritikatzen dau batuan ez dagoalako. Aspaldian Quintanak rock talde batzuk kritikatu ebazan euskalkietan kantatzen ebelako (Gatibu izan leiteke bat), jakin barik hori mundu zalean arrunta dala, izan be, informalitatea dalako rockaren muineko ezaugarri bat, edo ez daki hainbat taldek ingeles slanga (kalekoa, informala, ez estandarra) darabilela? Leidu dozue inoz Dire Straits-en letrak? Ba, lantzean behin slangagaz egingo dozue topo. Andolin Eguzkitzak be B.Atxaga kritikatu eban bere nobela bati Bi anai titulua ipini eutsalako; Atxagak erantzun eutsan berak literatura idazten ebala, ez gramatika-liburuak nobelaren formatuan (Andolinek bezala): Andolin lotu zakioz zeure beharrari (linguistika?), literatura literatura-egileai.

Sarasolatxuk, jakina, euskalkiei heriotzea opaturik, nazioaren aldarrikapena egiten dau, Euskadi izan dadin inguruko estau jakobino-uniformizatzaileak bezalakoa. Nazionalismo hori, euzkotarrena da, XIX.mendekoa, gure inguruko estatuena (ez EEBBetakoa, ez Suitzakoa, ez Norvegiakoa...). Ostera, inoz euskaldunen nazionalismoa sortuko balitz -hala biz-, ez dot uste orain artekoaren modukoa izango litzatekenik, barria baino, batetik, datozen denporen neurrikoa, etorkizunekoa litzatekelako, estatu-nazioez bestekoa (seguruenik aniztasun foralaren ekarpenaz), eta bestetik, euskaldunen interes urrekoetan ez dagoalako jakobinismo hori, hots, euskalkiak desagertzea,euskaldunon egoera soziologikoa ezin leitekelako parekatu inguruko nazio-estatuetako hizkuntza-komunitateen situaziono soziologikoagaz, uniformitateaz, aurreko komunitateen suntsipenean oinarrituta. Gurean, euskaldiek bizirik diraue, eta zenbat eta biziago dirauen, orduan eta biziago dirau euskaldun komunitateak berak. Urten kalera eta ikusiko dozu.

Jakina, estatistika gubernamentalari men egiten badeutsazu, Euskararen Egunari eta antzeko festejoei, eta labur esanda, euskaldunen fikzinoetan bizi bazara -euskara delako horretan-, zeinetan euskerak gorputzik ez dauen (abstrakzio hutsa, bizantinismo metafisikoa), eta euskeraz berba egiten ez daben erdaldun sasi euskaldunak diran euskara (euskaldunak? nazioa?), orduan, holan bizi bazara, Sarasola eta Quintanaren antzera Unibertsitateko bere giroan, ametsezko mundu batean biziko zara, estatistiketan, ideia zahartuen artean, estatu-nazionalismoan, besteak beste, baina euskaldunen mundu errealetik aldenduta, eta ez dozu ikusiko mundu hori, oinarrian, gero eta andeatuagoa dagoala.

Sarolaren eldarnioen ondorio deritxat euskalkien kontra jotzeari, ze, azken finean, zer arrisku dakartsie? Sarasolak mamu bat dau buruan. Zer argiratzen da gaur egun bizkaieran? Ia ezer ez. Bizkaierak batuari daruntsa? Ez horixe, eta Bizkaiko euskaldunen mundua maldan behera doa, agudo, bere gorputz biluziagaz, euskara batuaren erkidegoak ordezkatu barik. Iparraldeko euskarak badaragoio? Bai, pixka bat bai, eta eskerrak, ze Iparraldeko euskaldunak are arinago doaz maldan behera Hades-en erresumarantz.

Eta amaitzeko, Sarasolaren eldarnio ezin barregarriago bat: lehengo egunean leidu neban lez, hara non bururatu jakon bere azken liburuan klasikoen testuak gaurko morfosintaxi batuan emotea. Non ikusi da literaturaren historiako liburu serio batean, grafia ez eze, idazle klasikoen testuak gaurkotzea? Espainiako literaturan? Ez horixe (irakurtzen ditut). Frantsesean , alemanerazkoan edo ingelesan? Lepoan egingo neuke ezetz. Inork pentsatzen dau Axularrek "Eztarautazu iguruki" dinoen tokian "Ez didazu iguruki" edo "itxaron" jarrita Axular izaten jarraitzen duela? Haren testuaren erritmoa, doinua, estetika aldatzen ez dala? Non datza literaturtasuna, non da garaia, non idazlea? Etcheparek hau dio: "Andre eder gentil batek bihotza deraut ebatsi / Hartzaz orhit nadinian deusere ezin iretsi / Nik hura nola nahi nuke hark banentza onhetsi /Ezin benturatuz nago beldur dakion gaitzi"; gauza bera ete da hau: "Andre eder adeitsu (edo "galant") batek bihotza lapurtu (edo "ebatsi")dit, hartaz oroitzen naizenean deus ere ezin irentsi, nik hura nola nahi nuke hark banintza onetsi, ezin ausartuta nago txarto irudituko ote zaion"? Ez horixe! Azkena ez da Etchepare, ezta Etxepare ere. Eta Lauaxeta batuan emon leiteke? "Dana emon biar jako maite dan askatasunari" = “Dena eman behar zaio maite den askatasunari? Eta ganera, literaturaren historian batean testuak holan aldatzea? Eta Juan Bautista Agirre Asteasukoaren Eracusaldiak batura aldatu? Zertarako? Gazteek dotrina kristaua XIX.mendeko erara ikasi daien? Arren, mesedez, faborez, othoi!

Euskadiko endemismo hori ez, arren. Jon Mirandek esango leuke: Izaitetik hek bezala Ortzi Jaunak zain nazala. Ai ene! zenbat kirtenkeria (Quintana, Sarasola...) euskalgintzaren behi sakratuen artean, berba ta berba, bitsa daiela. Badakizue nork ez dauen Sarasolaren azken harrikadea erosiko. Erosten baduzue, konta konta, irrikan nozue.

Erantzun

Sartu

Publizitatea

Azken artikuluak

zer non iku max
Max streaming plataforman ere euskarazko edukiak agertzen hasi dira
1734601929368 komunitateak gehitua
Tenperatura-igoeraren muga gainditu dela nabarmendu du Elhuyarrek 2024ko zientzia-albiste esanguratsuenen artean
urkizu patri
Patri Urkizu hil da, euskal antzerkigintzaren ikerlaria
egube 16d 60k
60.000 lagunekin osatu da Egunean Behinen 16. denboraldia
google eus aktibatua
Google.eus aktibatu da gaur, PuntuEus domeinuen hamargarren urteurrenean

»» Jardun osoa

Sustaturen inguruan

Jarraitu sustatu.eus

E-postaz, mezuz mezu: