Euskaraz baino ortografia oker gehiago pairatzen omen dira gaztelaniaz, elebitasunaren erruz
Diario Vascok gaur dakarren artikulu batean, gaztelaniazko ortografia okerraren gaitza tratatu dute. Bi kontu omen dira kulpanteak, batetik Internet eta mugikorrak, eta bestetik, elebitasuna. Euskara, alegia.
«Estamos en una enseñanza bilingüe, lo que se nota en la ortografía porque se producen interferencias entre el euskera y el castellano, sobre todo en las bes, las ges y la ka», señala Jesús Grisaleña. Estas interferencias afectan sobre todo al castellano, que es donde se detectan más errores.
Euskaraz gertatzen diren erroreen berri ere ematen saiatzen da egunkariak kontaktatu duen hezitzaile euskaldun bat, Ainhoa Ezeiza: "Errazagoa da ortografia elebidunei irakastea elebakarrei baino."
Baina Ezeizaren esaldi apala zanpatuta geratzen da besteen iradokizunen azpian. Grisaleña delakoaz gain, politikoki zuzena ez delakoan izenik eman nahi ez duen unibertsitateko irakasle bat agertzen da bereak botatzen:
«Todo muy bonito y pedagógico, pero mis alumnos llegan sin saber escribir, tienen unas faltas de ortografía terribles» (...). «Lo que pasa es que, como estudian en euskera, si se matriculan en una carrera en castellano vienen con escasas nociones ortográficas»
Euskarazko ortografia eta agerpen publikoa gaztelaniaren aldean ederto dagoela demostratzeko, itsatsiko ditugu Masai Ikastoroko irudi batzuk, etsenplu gisa:
Argazkiak.org | Boceramaileen batzordea © cc-by-sa: sustatu
Argazkiak.org | Bergarakoak, la letxe. © cc-by-sa: elena laka
Erantzunak
Esperanza Aguirre Madrilgo Autonomia Erkidegoko presidenteak ikastola batean ikasiko zuen, nonbait, ortografia-akatsak egin baitzituen irakasleei bidali zien gutun batean. Era berean, Espainia aldean usatzen duten ortografia negargarria ikusita, ondorioztatu beharko genuke hezkuntza elebiduna estatu osora zabaldua dagoela.
Artikuluan aipatua agertzen den Ainhoa Ezeizak aipua eskertu digu Facebook-en:
Eskerrik asko aipamenagatik. Zaila da prentsari laguntzea, ahozko bat-bateko elkarrizketa egin eta gero, idatzira nahi bezala pasatzen dute. Ez zaie burutik pasatzen argitaratu aurretik zuzenketa edo ñabarduretarako aukera eskaintzea.
Hamaika bider esanda ere, hainbatek ez du ulertzen bi hizkuntza jakitea bakarra jakitea baino GEHIAGO dela kuantitatiboki. Hizkuntza bakarra duenak EZIN du interferentziarik izan. Gaztelaniaz soilik dakiten ikasleak ere baditut, eta horien artean ortografia txarrekoen portzentajea antzeratsua da, baina ASKOZ negargarriagoa da hizkuntza bakarra jakin eta hori ere eskas, eta ez bi hizkuntza maila beretsuan, interferentziak interferentzia. Interferentzien inguruko ikerketa dezente egin da munduan eta askotan ez du zerikusirik hizkuntz gaitasunarekin.
Hala ere, berdin dio, desberdintasun hauek ulertu nahi ez dituenak ez ditu inoiz ulertuko eta. Horretan ere, elebakar asko dago, antza.
Sinetsita nago gaztelaniaz akats ortografiko asko egiten dituen euskaldunak euskaraz ere egiten dituela akatsok, eta euskaraz txukun idazten duenak gaztelaniaz ere hala egiten duela. Egin gaztelaniazko diktaketa bat hogei ikasle euskaldun elebidunekin eta hogei erdaldun elebakarrekin, eta emaitzak antzeko-parecido izango dira. Ortografia-arauak jarrera kontua dira.
Kuriosoa da, zeren Jesús Grisaleña honek beste hezkuntza eleanitzari buruz egindako ikerketa baten ondorioetan hauxe baieztatzen du eredu hirueledunari buruz:
La opinión del profesorado indica que no existen efectos imprevistos en la implementación de la experiencia, por lo que su implantación no supone ningún tipo de inconveniente para el desarrollo de la competencia del alumnado en otras lenguas.
Ingelesak ez bide die kalterik egiten beste hizkuntzei, baina, euskarak bai??? Harrigarria da halakoak baieztatzen ausartzea aspaldi dakigunean eleaniztasunak -normala denez, eragiten dituela nolabaiteko interferentziak, tarteko etapatan gehienbat. Alde horretatik ez dago sekreturik. Baina, hain larriak al dira horren ondorioak?
Bada, PISA txostenaren arabera, adibidez, gure ikasleak Espainako batez bestekotik gora agertzen dira sistematikoki, urtez urte hizkuntzaren alorrean:
Euskadiko ikasleek lortutako batez besteko errendimendua (494) ELGAko batez bestekoaren araberakoa da (493); izan ere, puntu bateko aldeak ez du aipagarritasun estatistikorik eta Espainiak lortutako batez bestekoa (481) baino nabarmen hobeak dira.
Bestalde, ISEI-IVEIk EAEn egindako diagnosi-proben arabera, Gaztelaniazko hizkuntza-komunikazio konpetentzien emaitzarik onenak (2. DBHn) D ereduan lortzen dira eskola publikoan (26 puntuko aldea A eredukoekin). Eta itunpeko ikastetxeen kasuan B eredukoak gailentzen dira, baina eta D eredukoekin alde txikia hartuta (3-6 puntuko aldea). Edonola ere, EAEn korrelazio sendoa omen dago gaztelania mailaren eta ikasleen estatus soziokulturalaren artean:
Indize sozioekonomiko eta kulturalaren (ISEK) efektua baliogabetuko balitz, itunpeko D ereduak itunpeko A eta B-rekin berdinduko luke puntuazioa". Izan ere, "ISEK maila altuenean, ikasleen % 94 konpetentzia honetako erdiko mailan eta maila aurreratuan biltzen da; bien bitartean, ISEK maila baxuenekoen artean dago ikasleen % 74
Ortografiari bagagozkio, bestalde, uste dut serio hitz egin beharko litzatekeela horren didaktikaz. Izan ere, gaztelaniako testu-liburuak ireki besterik ez dago ohartzeko zer ahalegin gutxi egiten den horren inguruan. Gaitasun ortografikoa oso gaitasun konplexua da, beste gaitasun linguistiko eta kognitibo batzuekin lotura estua duena. Ez da gogo edota memoria edota interes kontua. Bestalde, oso aintzat hartu behar da gaztelaniaren ortografia ez dela erraza eta sistematikoa, eta ez duela hiztun-komunitate osoaren aintzatespena ere. Asteburu honetan argitaratutako elkarrizketa batean Perez-Reverték aitortzen du (akademikoa bera) ez dituela zenbait arau ortografiko betetzen, "ez dagoelako ados".
Hortik hasita, bada, atera kontuak! Honetan luzatu gabe, beste kontu garrantzitsu bat: zeinek esan du ortografiaren ikaskuntza-prozesua bigarren hezkuntzan amaitzen dela? Izan ere, ortografiaren garrantziaren kontzientzia eta ortografia-sistemaren funtzionamenduaren ezagutza ez dira bete-betean eskuratzen, nolabaiteko heldutasuna lortu arte.
Izan ere, unibertsitateko lehen mailan akats gehiago egiten dituzte ikasleek bosgarrenean baino. Zergatik? Ortografia-eskolak izan dituzte bost urte horietan? Ez, noski! Baina denborarekin ardura handiagoz zaintzen dute ortografia, ohartzen direlako horren garrantziaz. Gainera, autonomia handiagoa dute alor guztietan, eta ortografia-liburu bat kontsultatzeak ere ez die halako nekerik eragiten 22 urterekin, bai baitakite sozialki zigortu egiten dela dokumentu profesional edota akademiko bat "behar bezala" idatzita ez aurkeztea.
Jakin nahi duenarentzat (kazetari zein "aditu") xehetasun gehiago ISEI-IVEIren web-orrialdean.
Joño! Betiko erdaldun ELEBAKARRAK euskaldun ELEBIDUNOI lezioak ematen :)
Eta pentsatu al dute agian euskaraz ikasi duten askok erdarazko unibertsitateko ikasketak BESTE ERREMEDIORIK EZ DUTELAKO aukeratzen dituela? Zergatik ez dira euskaraz eskaintzen? Ez al da euskara ofiziala, baskongadetan behintzat?
Hemen beti berdin gabiltza. Eguraldi txarraren errua ere euskaldunena edo euskararena da, eta kitto.
Bakea datorrela?
PD: Eta barkatu, baina ez dut sekula ulertuko Gipuzkoako prentsaren egoera: PSOEren El Diario Vasco barra-barra saltzen da, herri guztietan, beti. Bitartean, Berria beti saldu ezinik.