Koldo Izagirre beltz, egurra ematen, speaking black
Koldo Izagirrek Autopsiarako frogak bere liburuaren harira prestatutako Speak white hitzaldia eman zuen atzo Arrasaten, AED-k antolatua. Ez da hitzaldiaren estreinaldia izan, Martin Ugalde Foroan ere eman zuen duela aste batzuk (kronika Berrian). Euskararen zapalkuntza politiko eta ideologiko sistematikoaren salaketa gogorra dauka Izagirrek liburuan, hitzaldian eta bere pentsamenduan.
Egurra eman zuen Izagirrek hitzaldian. Patxi Lopezekin hasi zen, atzoko pertsonaiarekin. Nola esan zuen hura, indarkeriaren amaierarekin euskara askeago izango zela. Izagirrek esan zuen, ETAk euskara bahitua baldin bazuen, terrorismoaren hatzaparretatik hura ez erreskatatzen saiatzeagatik errudun zela Lopez, eta demokratek prozesatu egin beharko luketela premian zegoenari ez laguntzeagatik.
Eusko Jaurlaritzako beste sailburu batzuk ere aipatu zituen. Blanca Urgell Kultura sailburua, hau esan zuelako: 'El euskera también es de quien no tiene interes por él. Edo Idoia Mendia, beste adierazpen hauengatik: "Terrorismoak guztia baldintzatu du euskal gizartean urte luzetan, eta, jakina, baita hizkuntza ere." Hizkuntza baldintzatu... hizkuntza bat, nonbait, euskara, ze ez dirudi gaztelania, askatasunaren hizkuntza baldintzatu izan duenik. Baina, badaezpada, terrorismoak ukitutako gaztelaniazko hitz parrasta aipatu zigun Izagirrek: Bañera, normalización, incomunicación... (buruz ari naiz, ez dakit hitz hauek izan ziren ala beste batzuk, baina efektua ulertuko duzue).
Beste erakunde batzuk ere kritikatu zituen, ez bakarrik sozialistak. Etxepare Institutua, edo Gipuzkoako Foru Aldundia, edo abertzaleek EAEko hizkuntza politikaren ardura izan zutenean apailatutako Euskara XXI txostena. Haren hizkuntza eta esamoldeak errepasatuz, honela laburbildu zigun Koldo Izagirrek: ideiarik ez denean, ondo datoz hitzak (nik baino dotoreago esanda).
Baina era berean, zapalketaren zantzuekin batera, erresistentziarenak ere eman zizkigun. Bilbo hiriaren gorazarre egin zigun, Gabriel Aresti edo Oskorriren musikari esker, Bilboko kaleak euskararenak ere badirela, ausentzia behartuaren minez sortutako euskaltasunaren aldarria. Edo Javier Sadabaren hitz batzuk, abertzaletasun politikoak euskarari eman beharreko lekuaz.
Alde politiko honetatik, ez bakarrik aginteari, abertzaletasun politikoari ere begiratu zion Izagirrek. Aranak, Argalak, Lizarra-Garaziko prozesuak... beti gaztelaniaz hausnartu izan dutela. Gipuzkoan nazionalismo formulatzen lagundu zuen Engracio Aranzadi Kizkitza-ren anekdota bat kontatu zuen. Zientoka idatzi zituen abertzaletasunaren aldeko artikuluak Kizkitzak, bat salbu beste guztiak erdaraz, eta honela justifikatu omen zuen Kizkitzak hori: Goliat garaitzeko, haren ezpata erabili behar izan zuela. Barre egin zion aitzakia patetikoari Izagirrek: batetik, Davidek bere habailarekin garaitu zuen Goliat, eta bestetik, ez dirudi Kizkitzak urraturik ere egin zionik Goliati, erraldoiak lehen baino handiago eta biziago baitago gurean.
Puntu honetan, pentsatzeko modu berriak eskatu zituen Izagirrek. Ba omen zen 20. mendearen hasieran yiddisheraz bakarrik funtzionatu izan zuen alderdi judu europar elebakar bat... Halakorik euskaraz? Edo, lurraldetasuna. Abertzale historikoek (Krutwig, edo Irujo) Moncayo mendirainoko Euskal Herri hedatuak asmatu izan dituzten bitartean, inork Euskal Herri txikiagorik? Euskara nagusi izan daitekeen lurralde txiki edo mugatuago bat politikoki gauzatzeko proposatu ote zuen ez dakit, baina Euskal Herriaren lurraldetasunaren tabu abertzalearen gaindi dago Koldo Izagirre.
Komunikazioa, Twitter eta beste
Twitter bidez egon nintzen kontatzen nola zihoan hitzaldia, eta Ricardo Gomez euskalariak erantzun zidan, ea modu negatiboan bakarrik azaltzen ari zen Izagirre, Van Gaal futbol entrenatzailea agertzen zen bezala. Nik uste dut ezetz, erasoko jokoa erakutsi zuela Izagirrek, kreatiboa eta positiboa.
Bere liburua salgai dago sarean, eta irakurgai ere bai. Liburu eran apailatu aurretik ere, blog erako idazki multzo honetan, Zazpiak zazpi, joan zen agertzen. Internet eta teknologiarekin halako harreman berezi bat du Izagirrek. Ez okurritu haren hitzik grabatu eta Youtubera igotzerik, adibidez: haserretuko zaizu, nik ulertzen ez ditudan arrazoiengatik. Baina ere berean, Susa argitaldarirako idazten, testuen zabalpen digital irekian sinesten duen talde horretakoa da (Armiarma, Bazka.info...). Alegia, ez da batere teknofoboa, eta are gehiago, sinesten du Interneten.
Hala ere, nolabait esateko, Susakoek halako agerpen inpertsonal bat daukate sarean, kenduta haien inguruan sortutako e-mailuak edo Armiarma bezalako proiektuen promozioan jarduten duen Patxi Gaztelumendi aktibista ezaguna. Gainerakoak, ezkutuago bezala daude, gortinaren bestaldean, elkarren artean omen daukaten Askizuko posta-zerrenda agian mitiko horretan: Mikel Elortza batek, adibidez, bloga abandonatu eta paperean errefuxiatu zen, erretiradan, batek daki zergatik. Eta Izagirre ere... hor dago, baina, modu pertsonalago, zuzenago batean egon zitekeela uste dut, speaking black aurpegira, hitzaldietan bezala. Akaso Twitterrerako komentzituko dugu, ahots pertsonal bat eztabaida irekian sartzeko eta eragiteko dagoen modu zuzenean une honetan.
Herritarrak, Interneti esker, sortzaile bihurtzeko aukera egon den honetan, beharbada bada garaia sortzaileak herritar arrunt, internauta txepel, bilakatzeko. 21. mendean, kultura eta komunikaziorako hizkuntza dela euskara aldarrikatu zuen Izagirrek. Jende askok egunero demostratzen du hori. Intelektualek ere bai, mesedez, #AkanpadaSarean, asanblada jarraitua. #Koldo, zeu ere bai.
Erantzunak
"zaizue"? hau pertsona batek sinatu du: mesedez, euskal aditza ondo jokatu, ez erantzukizunik zabaldu singularretik pluralera. Eta ez, ez zait ezer ahaztu, ez bainekien beste testu horren berri. Zer egingo diogu ba, ez ditut Zuzeuko artikuluak normalean irakurtzen. Derrigorra da Euskal Herrian ezer idatzi aurretik Zuzeun argitaratu den guztia gogoan gordetzea? eta aurrekari ñimiñoren bat badago hura aipatzea? Horiek ere ez nekizkien.
Dena den, lotura begiratuta, ez, ez zuen testu hori irakurri. FAIL.
Speak white hitzaldia entzundakoa nauzue. Liburuaren aurkezpenean egon nintzen Donostian, eta berriki herriko gaztetxean ere izan zen Koldo Izagirre.
Eta Luistxoren kronikan, biltzen da bai liburuak eta bai Koldoren entzundako hitzaldiek adierazi dutena. Hitzaldiaren kontaketa polita egiten du hor Sustatuko editoreak. Subjetibitatetik beste du objetibitatetik. Egungo kontaketa, beraz egungo informazio edo kazetaritza.
Susa, literatura eta sarea
Post honen bigarren zatia baina, ez dakit zertara datorren. Youtuben ez agertu nahi izatea, idazle baten eskubidea da. Bere hitzen grabaketa difusio eta txarto ulertzeen egoera bizi duen edonork, tentuz hartzen ahal du informazioaren demokratizazioa, noski.
Gero eta idazle mediatikoagoak ditugun honetan, informazioaren aroan kondoia jartzea ere interesgarria izan daiteke. Eztabaidari uko egin barik, pentsamendua antzutu gabe, bisible eginez, publiko aurrean jardunez... eta ahoan mihia gorde barik, gainera.
Besterik da, nik ere parte hartzen dudan Susa eta Armiarma proiektuei buruz dioena. Ez dut ulertu, piperrik bez!
Bai edo ez?
Ez da deus aipatzen sarean osorik online dauden ehundaka liburuei buruz, literatur aldizkarietan dauden miloika karakter euskaldun eta eskuragarriei buruz...
twitter bai, twitter ez... facebook da kontua? Posta zerrenda gortina atzean denentz?
Azken 15 urteak Susa literatura argitaldariaren inguruan eman ditut. Eta euskarazko Internet, teknologia berriak, kulturgintza, literatura, jarrera kritikoa, irizpideak sortzen, hedatzen, kezkatzen eta hausnartzen... ez dut talde heterogeneo, anitz, ausart eta jakintsuagorik ikusi.
Susak euskaraz sortu, euskarari ekarri, hedatu, promozionatu du euskarazko literatura, zentsurik zabalenean, inork ez bezala gainera. Sarean eta paperean.
Kulturaren demokratizazio bat ekarri du, ezkerreko argitaletxetzat dut nik, ez proklama ustez ideologikoengatik, baizik eta jarrerarengatik. Zenbat egin eta egiten duen idazleen eskubideen alde, sorkuntzaren difusioaren alde, euskarazko letra inprimatu, ahoskatu eta abarren alde...
Susa ez da soilik argitaletxe bat. Elkarte bat da. Idazleak, musikariak, sortzaileak, editoreak, itzultzaileak, lagunak, euskaltzaleak, herritarrak bere baitan hartzen dituen sozietate mugatu muga ezin bat. Mugak oro gainditzea xede duen ekimena, enpresariala eta soziala. Euskalduna eta euskaltzalea.
Eta Susan, susakook pentsatu eta erabakitzen dugu gure iparra, gure egunerokoa, gure sareko jarduna, gure agerpen publiko edo instituzionala, gure markaren geroa, gure produktuen sozialiazioa, gure eskubideen kudeaketa.. sarean, Euskal Herrian eta munduan.
Susa literatura argitaletxean eta bere ekimenetan, blogak egitea, newsletterak egitea, tweetak botatzea, aurkezpenak zelan egin, liburuen portadak edo diskurtsoa modaz gaindi dago, modatik at... ke jarioen gainetik... helburuak ez direlako hoiek, beste handiago batzuk tartean.
Eta gainera, komertzialki ondo saltzen dira argitaletxeko liburuak, gero eta idazle berri gehiago hurbiltzen da ekimenera, sortzaile eta kultur munduko lagun askoren erreferentzia da, Administrazio ezberdinek gonbidatu eta iritzia eskatzen digute, sariak jasan behar ditugu eta ekimen berriak bultzatu.
Hori eta askoz gehiago da Susa, eta ez du izkutatzen.
Aukera bat da Susa, eta uste dut luzaroan oparo jarraituko duela. Biba zuek! Askizu eta ostegunetako lagunok.
Barkamen eskea hemendik Sustaturi eta Luistxori, singularra eta plurala nahasteagatik. Alabaina, ez dugu uste "aurrekari nimiñoa" denik Izagirrek estrainako hitzaldian erabilitako testura bertara joateko aukera ematea. Bere baimenarekin argitaratu genuen joan zen abenduan, esan bezala, hitzaldia estrainekoz eman zuen egunean bertan, Zuzeuko batzuk hantxe izan baikinen, gaia eta hizlaria intereseko zitzaizkigula eta. (Eztabaidan dabilen Patxi Gaztelumendi bera izan zen lekuko ordukoan ere hemengo hitzak gurera eramanda, gaurko sarrera batean aitortzen duenez: http://zuzeu.com/2011/05/26/susa-literatura-eta-sareaz-zenbait-hitz/ ).
Egia esan, Izagirreren hitzaldiari buruzko sarrerak 2.500 irekieratik gora izan dituela dio ZuZeuko gure markagailuak, eta hitzaldiaren kontu hori aski ezaguna izango zela iruditzen zitzaigun. Horretan ere erratu ginen, antza, Fernandezek ez baitzeukan haren berririk. Ez da horregatik deus gertatzen, jakina, ez genioke inori markatu nahi irakurri behar duenaren eta ez duenaren dietarik.
Guk testuaren aukera eman nahi genuen ia egunero eta atsegin handiz erabiltzen eta irakurtzen dugun Sustatu honetan. Hori bai, Fernandez jauna, ez dugu uste helbidea txarto jarri genuenik. Badaezpada, hemen doa berriz, laburtzaile bat erabiliz oraikoan: http://ttiki.com/28457
Susarekiko eztabaidaren inguruan, ostera, ez genuke sartu nahi ez bada Zarautzko argitaletxekoei eskerrak emateko ARMIARMA lan eskerga eta ikaragarria egiteagatik. Ez gaitu harritzen sare sozialetan presentzia handiagorik ez edukitzeak, bai baitakigu zenbateraino dauzkan lotuta "web 1.0 espirituak" eta letra izkiriatua interneten jarri beharrak. Armiarmakoak eta ZuZeukook sarri mintzatu gara gai hauetaz, eta bada bidean datorren asmorik ere...
Hala ere, Mikel Elortza aipatzen denez, ez da guztizko egia paperean bakarrik babesten denik. Zuzeularia da eta geuk nahi baino gutxiagotan idatzi izan duen arren, idatzi izan du geurean, behintzat. Bestalde Susakoak aitzindari ari dira izaten liburuen deskargak bideratze kontutan, eta dakigunez, ez soilik liburu "zaharrak", aurki jarriko dituzte euren katalogoko nobedadeak ere eskuragarri... Ibili badabiltza, beraz, beste kontu bat da Fernandezen gustukoa ote den horien ibilera ere.
Luistxo Fernandezek telefono bidez argitu digun ñabardura bat doa hemen, esanda gera dadin: guk Abenduaren lehenean zintzilikatu genuen testua eta berak atzo kontatutako hitzaldia ez ei dira kontu bera, nahiz eta biak AUTOPSIAREN FROGAK, Izagirreren liburua duten abiapuntu http://www.susa-literatura.com/cgi-bin/liburuok.pl?lib=best20
Kasualitatea izango da, baina hemen aipatu izan den Mikel Elorza berpiztu egin da hildakoen mundutik: http://zuzeu.com/2011/05/26/kudeaketa/
Ahaztu egin zaizue aipatzea, bai hitzaldia, nola haren testua, iazko Abenduan jarri zuela Zuzeu.comk airean. Hementxe: http://zuzeu.com/2010/12/01/koldo-izagirre-euskara-subordinazio-guztietatik-libre-behar-dugu/ On egin.