Ken Follettek ordainez Gasteizi: esaldi bat eta esteka bi
Gasteizko hiriak ohore handiak eta harrera ezin hobeak egin dizkio lehenago ere Ken Follett idazleari. Eta oraingoan, gainera, eskultura ere jarri diote, bere liburu berriaren gaztelaniazko edizioari sekulako promozioa eginez. Eta ordainetan? Esaldi bat eta esteka bi Ken Folletten webgune ofizialeko albiste batean!
Anjel Lertxundik hausnarketa egin du bere blogean Folletten izena gera daitekeela lotuta Gasteizekin, souvenir turistiko baten gisa, hala nola Kafkarena Pragarekin edo Pessoarena Lisboarekin.
Eta zer egin du, bada, Ken Follettek Gasteizen alde? Bi liburuetan, katedrale baten eraikuntzaz jardun. Ez da Gasteizkoa, eta Euskal Herririk ez da ageri nobelotan, ordea. Ingalaterrako katedrale bat da Folletten liburuetakoa, hiri fiktizio batean kokatua.
Horrez gain Ken-Follett.com webgunean Gasteizen ohoreak egin dizkiotela aipatzen du autoreak, baina bere liburuetako katedraleek Gasteizkoarekin zerikusirik dutenik ez da inon ageri. Albistegian, eskultura jarri diotela dioen ohar laburrean, esalditxo batekin kitatzen du Follettek dio Gasteizko hiriarekin duen zorra:
For more information, see www.catedralvitoria.com and Wikipedia on Vitoria-Gasteiz
Albistegira bazoazte, ikusiko duzue Oprah Winfreyk liburua aipatu izanak gehiago idazteko ematen diola autoreari.
Batek esango luke honezkero Renoko hiriak gehiago zor diola Bernardo Atxagari.
Erantzunak
Igandean katedralean egon nintzen eta ez nuen zita aurretik oso aspalditik (larunbat arratsaldean joan ginen eta hurrengo goizerako hartu genuen). Ez ginen joan Folleten modagatik, aurretik egonak ginen biak bertan baina aspaldi genuen berriro joateko gogoa bisita beti ezberdina delako. Egia esan oraingoan pixka bat dezepzionantea izan zen, portikoa ikusi ez genuelako.
Niri Follet bost! Hori bai bere estatuarekin argazkia atera genuen, baina adarrak jartzen :P
Asierrekin bat nator. Donostian horrelakorik ere ikusi ditugu, artixta-argazkilari(Spencer Tunnick), udako makrokontzertuekin.
Zaila da inbertsioaren ekoizpenak ikustea, eta politikarien hitzak ez dira guztiz argiak (ezta guztiz zintzoak).
Halere, ohitura da horrelako gauzak egitea. Batzuentzat horrelako ekitaldiak dirua komuneko zulotik botatzea bezala da. Besteentzat, "http://www.euskaraz.net/News/1197967875">hiria mapan jartzeko aukera".
hari jarraituz...
zenbat esteka jarri ditu Bruce Springsteen-ek bere webgunean Bilbo edo Donostostiako kontzeruei buruz?
Ordainketa gisa eskatzeko zerbait izango zen itzulerako promoa egitea?
Egileen eskubideak direla medio, SGAEren lanari esker eta Donostiak kriston inbertsioa egin ondoren, Springsteenen kontu korronteak izango al du tartetxorik gure hiriarentzat? Pentsa bere abestiank inoiz baino gehiago entzungo direla irratietan, telebistetan,...
Noiz arte egongo dira gure hiriko tabernariak edo hotelariak dirua irabazten horrelako egunetan, inolako inbertsiorik egin gabe?
Gogoan dut Dan Brown (Da Vinci Kodea) idazleak Digital Fortress (La Fortaleza Digital) kaleratu zuenean kritika asko jaso zituela Sevillaz oso gaizki idatzi zuelako (ikusi wikipedia gazteleraz: http://es.wikipedia.org/wiki/La_fortaleza_digital).
Sevillako turismo arduradunei ez zitzaien inporta izan. "Garrantzitsuena gutaz dabiltzala" moduko zerbait esan zutela uste dut.
Aaierrekin guztiz bat nator, Vitoria-Gasteizek bere burua marka turistiko erakargarri bihurtzeko jarraitu duen estrategia primerakoa izan da. Ez dakit zeinen okurrentzia izan zen lanak zirela eta Santa Maria zabaltzea, baina horri eskerrak batek baino gehiagok kokatu ahal izan du Gasteiz bere mapa partikularrean, Estatuan ez ezik, baita Euskal Herrian bertan ere (Bilbotar eta Donostiarrak zenbatetan jeitsi ote ziren Siberiara lehenago?).
Ken Folletek bezainbesteko esangura sortzen duten pertsonaiak gutxi dira munduan, eta are gutxiago idaztea bezalako jarduera goresgarriarengatik ezagunak direnak (ez da Julio Iglesias) Follet-ek liburuak saltzeko erabili duela Gasteiz? Ezin uka hori. Baina Gasteizko udala ez da idazleaz gutxiago profitatu hiriaren ospea handitzeko.
Ez zait arraroa egiten ostera arrotzaren aurkako jarrera hori... Beti gabiltza berdin. Zer egin du te euskal artistek gure herria saltzeko?
Pertsona bati hil baino lehenago estatua bat altxatzea... Ez dakit nik, ez dit inoiz aldarte onik eragin horrek. Kasu gehiago ezagutzen ditut, eta ia beti egoten da interesen bat, pertsonajeari maitasuna adieraztea baino harago doana (turismoa, politika, egindako mesedeak ordaintzea...)
Niri bost bakoitzak zer egiten duen berea promozionatzeko, denak ere antzeko parezido negargarri dabiltzala deritzot. Baina eskarmentua izanda (guggenheimetik hasita), espero dut Ken Follett-en inguruko zirkurako dirua ez zela Kultura sailetik irtengo, industriatik baizik. Azken finean, argi geratu da, ez direla kultur ekitaldiak prestatzen, turismora begira egindako promozioak baizik, eta hori industria da.
Eta batzuek geografiaz flojoxe ei dabiltzanez: Bilbotik edo Donostiatik "jaitsiz" gero, urpera joan behar dute. Gasteiza igo egin behar da. Ea mapak berritzen ditugun, Sesame Street-en legez atzera, aurrera eta gora-behera berriz ikasten hasi baino lehen.
Eskerrik asko, Ken Follet, zuri esker NEFF desagertu da Gasteiztik.
Gasteizko alkate berriari bost axola zaizkio gasteiztarren premiak. Beno, ez, gaizki diot: Gasteizko alkate berriaren ikuspuntu neoliberal komertzialetik, gasteiztarren premiak betetzeko Gasteiz munduan "kokatu" behar da. Bartzelonako Olinpiaden sindromeak jota, Bilbokoek bilbokeria bat egin zuten Guggenheim-ekin eta ondo atera zitzaien. Ordutik hona, Espainiako alkate denek bide beretik jo nahi izan dute. Bai, Gasteizen ere egin ziguten museotxo bat, munduan ezagutu gintzaten. Artium deitzen dela uste dut. Zuetako inor egon al da Artiumen?
Gu pozik bizi ginen hirien arteko gerra hauek hasi ziren arte. Gasteizen ikurra beste ba izan da beti: jendeari zerbitzua ematea.
Zertan hobetu da hiri "konpetitibo" horietan bizi diren herritarren bizimodua? Bilboko jendea hobeto bizi al da Guggenheim bat daukatelako?
Hirien egungo jokabidearen analisi sakonago bat irakurri nahi baduzue (gaztelaniaz):
http://www.uoc.edu/uocpapers/5/dt/esp/gonzalez_sara.html
"...en las últimas décadas las ciudades cada vez se gestionan más como si fuesen negocios y, más que responder a las necesidades de los ciudadanos, el objetivo ahora es ser competitivas en las redes de flujos internacionales..."
"...Si antes el gobierno de la ciudad se entendía como la gestión de los bienes y servicios públicos y la respuesta a las necesidades
de los ciudadanos, ahora, cada vez más, los gobiernos locales se comportan como promotores urbanos. El discurso que se ha vuelto hegemónico y que los políticos locales han socializado es el de la competitividad urbana."
"... el repertorio en realidad es limitado y repetitivo... ...utilizan arquitectos similares, invierten en infraestructuras culturales y quieren atraer a la misma clase creativa de profesionales. Más que crear diferencias acaban creado paisajes similares..."
Aber Asier. Xabik arrazoi dik. Adibidez, Tolosako San Frantzisko pasealekuan hagoela, kalean gora egiten duk hegoalderantz egin arren, Oria ibaiaren ibilguaren kontra hoa-eta. Baxe Nafarroa, konparazio batera, Nafarroa Garaia baino beherago zagok (horretan duk izenaren ezberdintasuna) nahiz eta Donibane Garazi Iruñea baino Iparralderago egon.
"Bajarse al Moro?" Tira, madrildarrak (hor sortu omen huen esamoldea)goi-lautada batean bizi dituk eta gainera euren kolonia ohiak oso-oso-oso hegoaldean zeudek beraien egozentrismorako (Oraindik eurena den eta urrunago dagoen Tenerifera, ordea, ez omen dituk jaisten).
Amaitzeko, Asier, ez diat oso ondo ulertu parrarena. Zer esan nahi huen irri gutxi egiten dugula, barregarri geratu dela Xabi, parra utzi eta hirekin broma gutxi ala, akaso,"A las ocho en el bule mola mazo colegui".
Esan nahi dut post honen gaiari eutsi behar zaiola besteon idazkeraren zaindari konpultsiboa izan beharrean. Ondo dago euskal adierei buruzko zenbait argibide ematea, baina mesedez, ez gaitzazue aspertu zuen zuzenketekin.
Ken Follett genuen hizpide eta geografiari buruzko eskola jaso nuen debalde. Ez daukat inoren laguntzaren beharrik kostaldea eta mendia non dauden jakin ahal izateko.
Eta beno, "Bulekoari" dagokionez hobe no comment, erdal esamoldeak erabiltzen ez dituen euskaldun jator horietakoa bazara, bejondeizula benetan!
Aupa Asier (heuk ikusi nora egin behar duan gora, kosta ala barnekalderantz).
Geografia mintegian (berez orientazioa duk baina tira) heuk eman duk izena, beraz, debaldeko eskola heuk irabazi duk.
Neu ez nauk sartu hire idazkerarekin, Xabiri emandako erantzunean adierazitako izakera/pentsakerarekin baizik.
Eta amaitzeko, "Buleren" aipamenean ez zagok garbizalekeriaren aldeko inongo aldarririk. Gainera "no comment" idatzi duk eta segidan "comment" bat egin duk.
Beraz, hire esamolde "guay" horietako batez behin betikoz amaitzeko: atzo argitaratutako ironiaren gaineko posta irakurri eta "ala, a jugar a pala".
P.D. Literatur munduan Gasteiz mapan jarri duena, portzierto, Xabier Montoia izan da ("Gasteizko hondartzak" antologikoa da). Tira, eskultura ez diote jarri baina Euskadi Sarietako xoxak bildu ditu behaintzat
Gara egunkariko Haritz Rodriguez kazetariak bere blogean dioenez, Katedraleko Fundazioak bideratu ditu Ken Folletten elkarrizketak Gasteizen egon den bitartean, eta egunkariei dagokienez, estatalak bakarrik onartzen zituzten. Bi euskal egunkari kanpoan geratu zirela azpimarratzen du, zein aipatu gabe.
Gora eta beherak alde batera utzita beste kontu bati jarriko nioke arreta. " Ez zait arraroa egiten ostera arrotzaren aurkako jarrera hori... Beti gabiltza berdin. Zer egin du te euskal artistek gure herria saltzeko?" Arrotzen aurkako jarrera? Nire ustez hori da komentariorik merezi ez duen puntu gutxietako bakarra. Bestalde, zer egin duten euskal artistek gure herria saltzeko? Herria saldu? (?) Ba gure kultura sailburuek egiten dutena baino dexente gehiago egin dute euskal artistek artearen alde. Eskulturaren inguruan gabiltzala
ezagutzen al duzu Paco Durrio (Artiumera inor joaten ez dela dioen horri ere galdetzen diot), Oteiza, Chillida, Cristina Iglesias, orain zendu berri den Jose Alberdi,
Eskultura egin dion Casto Solano bera,
Nik uste kasu honetan kritika merezi duen eta orain arte aipatu ez den puntuetako bat eskultura non kokatuta dagoen da. Hau da, turistentzat egindako eskultura dela kontuan hartuta, zergatik plazari bizkarra ematen?, Katedralaren bisita orduetan bakarrik ikusi daitekeen eskultura?
Bai eta ez. Ken Folletek gehiago egin zezakeen; konforme. Gasteizko udalak gehiago eska zezakeen, beharbada; konforme. Baina kontua ez da Folletek zer egin duen. Kontua da, Gasteizek Folletekin gastatu dituen xoxak errentagarri izango ote diren. Eta hor ez daukat zalantzarik: Bai. Zenbat diru behar da Espainiako komunikabide guzti-guztietan "Vitoria-Gasteiz" izena azaltzeko? "Vitoria-Gasteiz" turismogune bezala saltzeko? El Pais, El Mundo, ABC, Antena3, Tele5, TVE... Espainiako hedabide guztiek aipatu dute Vitoria-Gasteiz egunotan. Zenbat balio du publizitate horrek? Espainian ez ezik, beste herrialde batzuetan ere aipatu dute Gasteiz, adibidez:
Ez dakit zenbat gastatuko ote zuen Gasteizko udalak ekitaldi hauetan, baina zaila izango zaio publizitate kanpaina hoberik. Datozen asteotan, behintzat, nekez izango duzu aukerarik katedrala bisitatzeko; ordu guztiak hartuta daude.