Lolita: literatura, zinema eta feminismoa uztartzen

Informazio gehiago eta izena emateko epea, maiatzean zehar www.hikhasi.com edo 943371408

Izenburua: Literaturatik zinemara: Lolita mitoaren bilakaera patriarkala

Irakasleak, bi blogari: Katixa Agirre eta Xabier Mendiguren Elizegi

Nor da Lolita? Ume mukizu, neskato erakargarri, neurri txikiko femme fatale bat? Hori guztia eta gehiago. Lolita mito moderno bat da. Bere jaiotze data: 1955. Bere aita: Vladimir Nabokov idazle errusiar-amerikarra.

Orain dela mende erdi jaio bada, zahartzen hasia zaigu Lolita? Inolaz ere ez. Lolita beti da gazte eta erakargarri (gizarte-mitoen abantaila). Beraz, ez da aldatu berrogeita hamar urte hauetan? Aldatu da, bai. Asko gainera. Masa-kulturak bere egin duenetik, izugarrizko transformazioak jasan ditu neskatxak (gizarte-mitoen desabantaila).

Lolita ez da gaur adin ertaineko gizon batek bahitu eta bortxatutako neska. Lolita gaur egun neska erakargarri bezain perbertsoa dugu, gizonaren patua betiko okertzeko boterearen jabe dena, gainera.

Birritan egokitu da Lolita zinemara. Honek, noski, areagotu egin du bere eraldaketa. Adaptazioak beti moldaketa dakarrela onartuz ere, zergatik ageri zaigu bi bertsio hauetan Lolita maltzur bat eta ez eleberriko neskato babesgabea? Lolitak zineman jasan duen transformazioa naturala ote? Ala ideologia zehatz baten emaitza?

Lolita mitoaz mintzatuko gara, beraz, liburuaren bi zine-adaptazioak ikusiz (Lolita, Stanley Kubrick, 1962 eta Lolita, Adrian Lyne, 1997) eta Nabokoven maisulanaren hainbat pasarte irakurriz. Nola aldatu da Lolitaren ideia eta zergatik? izango da galdera nagusia.

Era berean, ez dugu ahaztu Nabokov-en garai berean eta antzeko gaiarekin euskaraz idatzi zen eleberria: Haur besoetakoa, Jon Mirandek 1959an sortua eta hamaika urte pasa arte argitaratu ezin izan zena, zentsura eta aurreiritziak zirela-eta.

Honen harira, gai orokorragoen hausnarketa bultzatuko da. Zer gertatzen da pertsonaia literarioekin zinemara pasatzen direnean? Nolako tratamendua jasaten dute gaur egun pertsonaia femeninoek herri-kulturan? Zergatik dago hain zabalduta emakume-errudun eta gizon-biktimaren ideia? Hedabideak, eta bereziki zinema, mito sortzaile dira ala gizarte fantasien isla hutsa?

Hona egitarau xeheagoa, egunez egun

Uztailak 4: Sarrera orokorra egingo zaio gaiari, eta bereziki aipatuko dira lolitismoaren aurrekariak eta faktoreak, hala nola gizarte victorianoa, Lewis Carroll idazlea… Nabokoven eleberriaren lehen azterketa bat, eta haren eragina: gizarte amerikarrean sorturiko eskandalua, nazioarteko oihartzuna… Stanley Kubrick-ek 1962an egindako Lolita filma ikusiko dugu, eta ondotik filma komentatu, nobelatik filmerako aldaketa esanguratsuenetan zentratuz.

Uztailak 5: 1970 eta 80ko hamarkadetan zehar, gizartean, artean eta oro har publikoaren sentsibilitatean gertaturiko aldaketak hartuko ditugu mintzagai. Gero, Adrian Lynek 1997an filmatutako Lolita-ren bertsioa ikusiko dugu, eta honen ondotik filma iruzkindu, bai nobelarekin eta bai aurreko filmarekin alderatuz.

Uztailak 6: Jon Mirande hobeki ulertzeko, haren bizitzaz, lanaz eta testuinguruaz ariko gara, gaingiroki bada ere, baita euskal kulturarekin izan zituen konpondu ezinei buruz ere. Haur besoetakoa eleberria jorratuko dugu gero, mitoaren bilakaeran bere tokia ere izan dezakeelakoan. Azkenik, zalantza, ondorio edo beste edozein partehartzetarako tartea ere utzi nahi genuke.