Anton Abbadia saria, Tinko Euskara Elkarteari

Anton Abbadia, bi b-ez. Berriz ere.



Badakit hainbatentzat kontu hau betiko euskaromano hiperzuzenen fanatismoaren agerkari berri bat izango dela, eta besterik ez, baina nik, poetak zioen bezala, nire protesta aurkeztu nahi dut.



Aizu, oker ez banago azken urtetan Anton Abadia saria izan dena (b bakarraz), zergatik bihurtu duzue orain Anton Abbadia? "Jatorragoa" delako?



Bai, egia da, oso nekagarria da euskalduna izatea. Beti aldaketak nonnahi... Tira, jendea dexente kabreatzen da aldaketa-eragilea Euskaltzaindia denean, agian arrazoiz, baina, horretara jarrita, nola ez gara bada, batzuk behintzat, kabreatuko, aldaketa-eragilea ezezaguna denean?



Zeren, barkaidazue, gure gaitza ez da aldaketak izatea, hori arrunta eta saihetsezina da gurea bezalako normalizazio-prozesu batean. Gaitza, sakoneko gaitza, da uste izatea edonork duela aldaketak egiteko eskubidea, eta bost axola Euskaltzaindia eta enparauak.



Martxa honetan datorren urtean Antton Abbadia saria izango dugu. Zergatik ez, bada?



Baina nik jakin nahi nuke nor den erabaki horren erantzulea.

Eztabaidan sartzeko asmorik gabe, idazten ditut adibide batzuk. Sustatuk atzo eman zuen berria, jaso zuen moduan, beraz, Abbadia idatzita. Gaurko papereko edizioetan ere horrelaxe agertzen da: (titularrak jartzen ditut)

• Berria: Tinko elkartearentzat Anton Abbadia saria


• Deia: El Premio Anton Abbadia recae en Tinko Euskara Elkartea por su exhibición de cine doblado al euskera


• Dirario Vasco: Abbadia Saria Tinko Elkarteari eman zaio, zinemaren munduan euskara bultzatzeagatik

> Aizu, oker ez banago azken urtetan Anton Abadia saria izan dena (b bakarraz),
> zergatik bihurtu duzue orain Anton Abbadia? "Jatorragoa" delako?

Oker zaude. Anton Abbadia saria 1996an sortu zuen Gipuzkoako Foru Aldundiak, eta sortze erabakian bertan «Abbadia» ageri da.

Ordutik hona, urtez urte eman izan da Abbadia saria, betiere izen berberaz, amiñi bat aldatu ere gabe. Aurtengo edizioan ere «Abbadia» da noski. Beraz, inork ez du deus aldatu.

> Martxa honetan datorren urtean Antton Abbadia saria izango dugu. Zergatik ez, bada?

Ez dut uste halakorik gertatuko denik. Izan ere, «Anton Abbadia» (sic) idazteko arrazoi sendoak daudela uste dut:

• Berak ez zuen «Antton» izena inoiz erabili bere izkribuetan; «Anton», berriz, bai, nahiz gehienetan frantsesez ari izaten zenez «Antoine» idatzi, edo «Anthony» ingelesez ari zenean, edo «Antonio» gazteleraz.


• Abizenaz, berriz, gogoan izan behar da Hendaiako bere gaztelua eginarazi zuenean, «Abbadia» (sic) izena jarri ziola, euskaraz.


• Antoine d'Abbadieri buruz euskaraz idatzi diren artikulu eta liburu gehienetan «Anton Abbadia» deitzen zaio. Ikus, besteak beste, Eusko Ikaskuntzak 1997an egin zuen nazioarteko biltzarraren argitalpena eta Patri Urkizuren Anton Abbadia 1810-1897 Biografia saioa (Bilbo 2002).

Gotzonek dio:
Ordutik hona, urtez urte eman izan da Abbadia saria, betiere izen berberaz, amiñi bat aldatu ere gabe. Aurtengo edizioan ere «Abbadia» da noski. Beraz, inork ez du deus aldatu.

Prudenen erantzuna:

Hori hola bada, alegia, Gipuzkoako Diputazioak inoiz ez badu beste formarik erabili ziurtatzen badidazu, prest nago barkazioa eskatzeko.

Dena den, ondo gogoan daukat azken urteotan euskal prentsan erruz ikusi izan dudala "Abadia" (b bakarraz), eta horrek pentsarazi zidan, agian oker, Diputazioak azken urteotan "Abadia" erabili ondoren berriz ere hasi dela "Abbadia" erabiltzen. Ez dut astirik izan azken urteotako prentsa kontsultatzeko, baina uste dut sarritan ikusi dela "Abadia" sari honi buruz berri ematean. Eta aurten ematen dutenean zer egingo ote dute? Nork erabakiko du nola idatzi behar den? Hori ere hausnartu beharko da, ezta?

Gotzonek dio:

Izan ere, «Anton Abbadia» (sic) idazteko arrazoi sendoak daudela uste dut:
>
> - Berak ez zuen «Antton» izena inoiz erabili bere izkribuetan; «Anton», berriz, bai, nahiz gehienetan frantsesez ari izaten zenez «Antoine» idatzi, edo «Anthony» ingelesez ari zenean, edo «Antonio» gazteleraz.
>
> - Abizenaz, berriz, gogoan izan behar da Hendaiako bere gaztelua eginarazi zuenean, «Abbadia» (sic) izena jarri ziola, euskaraz.
>
> - Antoine d'Abbadieri buruz euskaraz idatzi diren artikulu eta liburu gehienetan «Anton Abbadia» deitzen zaio. Ikus, besteak beste, Eusko Ikaskuntzak 1997an egin zuen nazioarteko biltzarraren argitalpena eta Patri Urkizuren Anton Abbadia 1810-1897 Biografia saioa (Bilbo 2002).

Prudenen erantzuna:

Kontu hau jende askok uste duena baino dexente konplikatuagoa da. Adibidez:

a) Ezaguna da Miguel Cervantesek edo Antonio Nebrijak, bizi zirelarik, inoiz ez zutela beren deiturak gaur egun darabilgun grafiaz idatzi. Eta zer? Inori bururatzen ote zaio beren jatorrizko grafia autentikoa berreskuratzea?

b) Esaten da "Abbadia" dela Antonen gazteluaren izena, beronek guztiz apropos bi b-z idatzia, eta euskaraz. Euskarazkoa den ala ez alde batera utziko dugu, horretan ere guztiak ez datozelako bat, Gotzonek aipatzen duen liburuan bertan irakur daitekeen bezala, baina hau ere kontuan hartu behar da: zergatik aipatzen da Hendaiako "Abbadia" eta ez familiaren jatorrizko oinetxea, Ürrüstoiko "Abadia"? Hori ere bi b-z idatzi behar ote da? Zergatik?

c) Badirudi garbi dagoela Antoni "Abbadia" dagokiola, berak egindako gaztelu bati izen eta grafia hori jarri ziolako. Baina, galde daiteke, nola deituko ditugu bere aita, emaztea (gogora Frantzian senarraren deitura hartzen duela sarri), anaiak, koinata, ilobak eta gainetiko ondorengoak? "Abbadia" baita ere? Zergatik? Ez baitzuten "Abbadia" gazteluarekin inolako zerikusirik... Alegia, Anton kasu berezia da? Salbuespena? Edo euskal grafia Antoni bakarrik aplikatuko diogu, eta ez bere aitari edo anaiei?

d) Esaten da euskarazko liburuetan gehienetan "Abbadia" deitzen zaiola. Bai eta ez. Egia esanda, frantsesezko testueta IA beti "d´Abbadie" deitzen zaio, eta euskarazkoetan askotan ere frantsesezko izena erabiltzen da. Gainera, "Abbadia"-z gain, beste forma batzuk ere erabiltzen dira euskaraz ("d´Abadi", "Abadi" edo "Abadia"). Esan dezagun garbi: "Abbadia" Eusenor entziklopediak bultzatutako forma da. Ez da gutxi hori, oso kontuan hartzeko datua baizik. Baina hori da iturria, Gotzon, eta komeniko litzateke argi eta garbi aitortzea.

e) Irizpide kuantitatibo aldetik ez dago pisuzko arrazoirik "Abbadia" ezartzeko. Nire uste apalean forma hori ez da guztiz zabaldu, nahiz eta Diputazioak, dirudienez, erabili azken urteotan, eta hori ere kontuan hartzeko datua da. Beraz, irizpide kualitatiboak ere erabili beharko ote dira? Esan beharko da, adibidez, "Abadia" dela Jean Louis Davant-ek gehienetan erabiltzen duen grafia? Eta bai, badakigu Davantek Gipuzkoako Diputazioak baino presentzia mediatiko txikiagoa duela, baina niri hori datu esanguratsua iruditzen zait.

Ez dut segitu nahi. Espero dut aski izatea zuri zalantzaren bat sorrarazteko. Zeren, hasieran esan dudan bezala, kontua ez da batzuk pentsa dezaketen bezain erraza eta, agian, Gipuzkoako Diputazioak ere serioski aztertu beharko luke nola idatzi behar den aurrerantzean izen hori.

Ondo esanak hartu, gaizki esanak barkatu.