Doako egunkariak Euskal Herriko hiriburuetan
Ezagutzen genituen Metro eta antzerakoak, baina orain, Marca eta Expansión moduko egunkariak ateratzen dituen enpresak Bilbo, Donostia eta Iruña izango ditu jomuga. Grupo Correori ez zaio erronka makala aurkeztu. Madrileko enpresak, pentsatzekoa den moduan, gaztelera izango du hizkuntza.
Grupo Correo izan da jaun eta jabe Hego Euskal Herrian, baina haginak erakustera datorrela dirudi Recoletos enpresa. Enpresa hau da Marca, Actualidad Económica, Gaceta Universitaria eta Expansión moduko agerkariak ateratzen dituena. Egunkari espezializatu dezente ditu, eta masiboa den doako formatua da, itxura denez, orain esplotatutko dutena.
Udazkenean kalean
Noticiasdot.com en irakurri dugunez, udazkenerako izando da kalean. Estatu Espainiarrean ere badaude antzerakoak eta Recoletosek milioi bat ale bota gura ditu hiru hiriburu hauek gehitutakoan.
Gaceta de los negocios-ek emandako berria Cybereuskadin ere ematen dute, eta berria baieztatu dezaketela gaineratzen dute beraiek egindako artikuluan.:http://www.cybereuskadi.com/cgi-bin/comments.cgi?view=1797 Hauen arabera, proiektua ez omen dago guztiz onartua, baina aipatzen ez dituen iturriek konfirmatu dutela esaten du.
Doakoak ordainduei lekua hartzen
Doako egunkariek lekua hartu diote ordaindutakoei. Hori da Madrileko kasua, esaterako. 20 minutos eta Metro-k, esaterako, gainontzeko egunkari guztiek baino tirada handiagoa dute. Hego-korean ere gauza bera gertatu dela dio Juan Varela kontsulotoreak. Azken urteetan %26ko audientzia galdu omen dute egunkariek.
Hizkuntza
Egunkari hauek masiboak izateko jaiotzen dira hasiera-hasieratik, eta inon irakurri ez arren, badirudi euskara ez dela izango Bilbo edo Iruñako egunkari hauen ohiko hizkuntza.
Erantzunak
> Komunikabideak sortzea eta dohainik banatzea negozio bihurtzea lortu dute enpresa batzuk. Gure hizkuntzaren normalizazioaz arduratzen diren agintariak ostera, kontrakoa eskatzen ari dira; doako banaketa duten astekari eta bestelakoak kobratzen hastea.
Eta bitartean, Madrileko enpresa hoiek (madrileko ideologiarekin eta madrileko hizkuntzarekin) irakurleak bere egiten.
HPS eta antzeko organoen ardura dutenen eserlekuetan, noiz jarriko ote da euskararen gaia pasio piskatekin landuko duen jentea?
Animo besteoi !
Albistearen berri atzo izan nuen. Eta esan behar badut, amorru latza sentitu nuen. Milaka ale banatuko dituzte Euskal Herriko hiru hiriburutan, ERDARAZ, ez izan zalantzarik. Eta euskaldunok onartu behar al dugu? Badugu garaia zerbait egiten hastekoa. Hedabide erdalzaleak gure lurrean inongo arazorik gabe zabaltzen dira, administrazio guztien babesarekin, edo gutxienez, hauek arazorik jarri gabe. Berriz ere euskara eta euskaldunak kaltetuak. Bada Nervion izeneko egunkari bat, Bilbon masiboki banatzen dena. Jakin badakit, hainbat euskaltzalek protesta ekintzak egin izan zituztela duela urte eta erdi eta bere emaitza ekarri zuen, xumea izan arren. Nervion-ekoak albiste batzuk euskaraz jartzen hasi ziren. Bada, pentsatzen hasi beharko dugu ere egunkari hauekin antzeko zerbait egiten hastean. Ah! Eta hauei ongi etorria ematea doan izango direlako lotsagarria iruditzen zait. Batzuk behintzat ongi etorria beste modu batez ematea pentsatuko dugu.
> ...Molda daitezela gainontzeko komunikabideak ere.
Gorkarekin erabat ados nago. Edortari bi kontu galdetuko nizkioke. Kanpoko esparragoak merkeagoak direla eta, zer,...molda daitezela bertako nekazariak? Kanpoan esku lana merkeagoa dela eta zer,...molda daitezela La Nabal-eko langileak?
Kapitalista onek bide horri heltzen diote, baina, orduan zalantzan bat sortzen da, zer gaude ekonomiaren menpe edota hura gure mesedetan? Zurea bezalako pentsakerek lehena bultzatzen dute ezinbestean.
Recoletos izugarrizko ahalmena duen enpresa dugu, eta hemengoak berriz, hizkuntza gutxiagotu batetan dabiltzan hedabide erasotuak ditugu. Hemengo hedabideek egoera berean aritzeko aukera balute eta gure hizkuntza normaltasunez jarduteko eskubidea eta aukera bagenu, ez nuke begi txarrez ikusiko Recoletos-en egunkari hori. Uste dut egoera oso bestelakoa dela ordea. Eta horrelakoetan hedabide erdaldun bat gehiago eta doan izateak gure artean, kontutan hartu beharreko bi ondorio kaltegarri ditu. Batetik, gure hedabideei irakurlegoak murrizteko arriskua, beraien bideragarritasuna zailduaz. Eta bestetik, euskaraz jarduteko nahiko aukera gutxi ditugun esparru batetan, balantza oraindik gehiago makurtzea erdaren alde.
Arritxuk esaten duena egia da, aspaldian dabil Grupo Correo-k "Nervion" doako egunkaria banatzen Bilboko metroan, eta arrakasta handirekin. Euskararen presentzia, dena dela, nik neuk espero nezakeena baino handixeagoa da, baina jakina, txiki beti ere, eta huts nahikorekin hizkuntz-zuzentasunari dagokionez.
Beste aldetik erabat ados nago hemen esan diren gauza askorekin, baina ez dut ulertzen batek palzaratu duen poztasunarekin, doakoa eskertzen duelako, antza, euskaldunontzat albiste txarra da, hedabideek egun duten boterea kontuan harturik, eta batez ere "Jaurlaritzaren" utzikeria ikusita. Benetako hizkuntz-politika egin nahi bada hauxe da jorratu beharreko arloa. Baina jakina, ikuspuntu kapitalista hutsarekin honek ez du zentzurik, hori argi dago, batzuentzat absurdoa izango da beti hizkuntza gutxitu baten alde dirua galtzen ibiltzea.
Entzun dudanaren arabera, BERRIAk ere dohaneko zerbait atera behar du unibertsitaeetan banatzeko; ez dakit astekaria edo hilabetekaria izango den.
ah!eta euskara dela eta ez dela... euskaraz irakurri nahi duenak euskaraz irakurriko du, ez diezaiegun erru guztia egunkari berri hauei bota. Baina, ez, niri ere ez dit grazia handirik egiten.
>euskaraz irakurri nahi duenak euskaraz irakurriko du, ez diezaiegun erru guztia egunkari berri hauei bota
Eta berriak irakurri nahi dituenak? Alegia hizkuntza gutxiagotuaren seinale da euskaraz irakurri nahi izan beharra, euskaraz irakurtzeko. Normaltasunez, soilik informazioa eta berriak jaso nahi dituenak, egoera honetan, zenbat aukera ditu euskarazko egunkari bat irakurtzeko? Eta zenbat gazteleraz? Egoera honetan, zer probabilitate dago pertsonak horrek (informazioaren balio hutsa bilatzen duenak) euskarazko egunkari bat irakurri dezan? Egoera honetan, ba al dago aukerarik, euskara normaltasunez, berriak irakurtzeko hizkuntza izan dadin? Zergatik ez du alderantziz izan behar? Alegia, Euskal Herrian erdaraz irakurri nahi duenak aukeraren bat ere izatea, Ingelesez Espainian irakurri nahi duenak aukeraren bat baduen bezalatxu.
Bota dezagun harria. Kobratu diezaiegun egunkari hauei euskaraz idazten ez duten hitz bakoitzeko, hizkuntza baztertzeagatik kalte ordainen (euskararen galera bultzatzeagatik) zerga bat! erabil dezagun bildutako dirua zuzenean, euskarazko hedabideei laguntzeko! Hori edota euskarazko edizioa atera dezatela, noski.
Beste kontu bat ikusten dot nik hamen, ea jenteak zer irakurten dauan egunkarietan, zeintzuk dira interes nagusiak: titularrak, atzeko orrialdeetako informazino arroxa, eguraldia, gurutzegramak... Nire ustez gizartean badago multzo handi bat gauzak erraz-erraz nahi/behar dituena: gitxi irakurri, burua ez korapilatu, politikaz ahalik eta gitxien... Zenbatzuk uste dozue irakurten dituztela editorialak, edo irakurleen gutunak, edo kultura sailak? Eta alferkeria hori bardin-bardin TB edo zinema ikustean, irratia,... Eta, azkenik, onartu behar dogu be bai euskaraz irakurteak erdaraz egiteak baino lan handiagoa eskatzen deuskula gehienoi. Eta hori be aparteko esfortzua bada. Euskaradun askok "lan" hori egiten ez badau, zer esanik ez euskaraz ikasten dabilzan erdaldunek.
Hau kontuan hartuta ez da harritzekoa "Nervión" eta estilokoak arrakastatsuak izatea. Jente mordoak hori baino ez dau irakurriko egunero. Egunero irakurten badabe.
Bi ohar:
a) Askatasunaren aldeko aldarriak... kontuz merkatu-askatasunaren aldeko aldarri bihurtzen direnean. Besteak beste, esaldi arrunta da, pentsamenduaren historian, ondokoa: otsoen askatasuna bildotsen heriotza dela (oker ez banago Rousseau, Montesquieu, edo holako batzuen baitan dokumenta daiteke).
b) Zer da lehenago, euskarazko kazeta sare bat eraikitzea ala espainierazko kazetak elebiduntzea? Gauza biak dira beharrezkoak, esango didazue. Bada, berriz galdetuko dut: zer da lehenago?
Gutxi gara, eta ahulak. Erabaki dezagun zertan eman gure indarra, edo guztiz indarge agertuko gara edonon.
Lehentasun kontua da.
> a) Askatasunaren aldeko aldarriak... kontuz merkatu-askatasunaren aldeko aldarri bihurtzen direnean.-...
-Erabat ados-
> b) Zer da lehenago, euskarazko kazeta sare bat eraikitzea ala espainierazko kazetak elebiduntzea?
Nire ustez lehentasuna argia da EUSKAL ESPARRU KOMUNIKATIBOA ERATZEA. Horretarako hedabideak bertakoak, bertatik sortuak eta bertarako sortuak izan behar dira (eta ezinbestez euskaldunak, noski). Honetarako, hortaz, euskarazko hedabideak sortu eta indartzeari eman beharko litzaioke lehentasuna.
Egunkarien kasuan beharbada hain argia izan ez arren, hori agerikoa iruditzen zait da telebistaren esparruan. Ezin diegu, atzerriko kate guztiei aurre egin. Gure erronka, euskal herritarrentzat bertako hedabide euskaldunen eskaintza nahikoa eta kalitatezkoa izatean datza. Honela, gertukotasunaren eta gure kultura oinarri hartzearen balio erantsia aintzat hartuta, bertakoen ikusle, entzule edota irakurle izan gaitezen.
Honek ez du kentzen ordea kanpokoa euskaldundu edota Katalunian egin ohi denez "kuotak" ezarri beharra. Ni-k esan bezala, egoera ez normalizatuan hizkuntza galera bultzatzen duten elementuei aurre egin behar baitiegu ezinbestean.
Erabat ados euskal esparru komunikatiboan indarrak jarri beharrarekin. Baina ohartzen al gara euskara desagertzeko estrategia dutenek (beraz estatuek eta horien atzean dauden mota guztietako interes eta ergileek) hedabideak tresnatzat dituztela hizkuntz ordezkapenean sakontzeko? Hortaz, horien aurrean ere zerbait egin beharko dugu. Presio soziala ezinbestekoa da horretan, beste maila batzuetan eragin izan den moduan, hemen ere egin dezakegu. Zaila dela? Noski, ez dugu ukatuko, baina ez ezinezko. Eroso bizi denak ez du sekula erosotasun hori beste ezergatik aldatuko. Presioa (bere zabaltasuna osoan) sentitzen badu, aldatzeko beharra ikusiko du. Nik uste zentzu horretan zerbait egin beharra dugula.
>..." Ezin diegu, atzerriko kate guztiei aurre egin. "...
Ni behintzat asper asper eginda nago Maragal, Pujol, Carod edo beste edozein ETB1 eta ETB2an azpitulaturik ikusteaz, gero ETBk euskaldunei adierazpenak bikoizteko eskatuaz. ETB2an euskaldunak gaztelera erabiltzera bultzatuz ari da.
Noiz utziko du ETBk erdal erabileraren sustatzaile izateari?
Noiz ikusiko ditugu euskal kirolari eta politikoak euskaraz eta azpititulaturik ETB2an?
Zergatik tratatzen gaitu ETBk euskaldunak bigarren mailako hiztun gisa?
Ongi etorria izan dadila. Doan bada... Molda daitezela gainontzeko komunikabideak ere. bilboko irakurleok izango dugu zer irakurri.