Aramaioko III. Uda Ikastaroa

Henrike Knörr euskaltzainak idatzi du honakoa:

> Ikastaro honen helburua garai horren gainean ikuspegi zabal bat eskaintzea da.

Euskararen estuasunen barnean, justu-justu.

Baina, nola idatziko luke Henrike Knörr-ek beste honakoa?

El objetivo de este curso es ofrecer una visión general de los importantes acontecimientos acaecidos en el ámbito de la sociedad y la cultura de Euskal Herria
en el convulso periodo que dicurre entre la conquista del Reino de Navarra y la publicación del primer libro en euskara por el cura Etxerapare, del que, aún hoy, tenemos mucho que aprender.

Ez dakit zenbat denbora galdu arazi behar digun Rubiok bere "arrikadarekin".

Npla esango duzu, ba? Euskaraz!



•"Ikastaro honen helburua garai jakin baten ikuspegi zabal bat eskaintzea da.

Hain zuzen, Nafarroako konkistaren eta Etxepare apaizak euskarazko lehen liburua argitaratu zuen arte doan denboraldi nahasi horretan euskal gizartean eta kulturan gertatu ziren gertakari garrantzitsuen ikuspegi orokor bat. Etxepare apaizarengandik, bestalde, asko dugu oraindik ikasteko"



Pedante xamarra dela? Konparaziorik ez Rubiok propio asmatu duenarekin. Portzierto, edozein itzultzailek emango dizkizu hori baino politagoak, horretan denbora galtzen segitzeko asmorik baduzu.



Antzarrak perratzera!

> Honelakoetan ez al da inportanteagoa jolas soziolinguistikoa?

Arabako herri euskaldun bakarrean,

urtean behin egiten den kultur ekitaldin nagusienean,

gaztelera nagusi:

-euskarazko hitzaldiak gaztelerara itzuliko dira

-frantsesezko hitzaldiak gaztelerara itzuliko dira

-gaztelerazko hitzaldiak ez dira euskaratuko

-mahai-inguruak gazteleraz izango dira

El objetivo de este curso es ofrecer una visión general de los importantes acontecimientos acaecidos en el ámbito de la sociedad y la cultura de Euskal Herria
en el convulso periodo que dicurre entre la conquista del Reino de Navarra y la publicación del primer libro en euskara por el cura Etxerapare, del que, aún hoy, tenemos mucho que aprender.

Intentaremos, además, dar respuesta a las muchas preguntas que todavía quedan abiertas en torno al efecto que el ingreso de inmensas cantidades de plata americana en las arcas castellano-aragonesas pudo tener sobre la ruptura del delicado equilibrio entre la desmedida ambición conquistadora que caracterizaba a Fernando y el posibilismo casi conventual que había sido santo y seña de la reina Isabel, verdadero muro de contención de su consorte real.

Liburu oso batean, edo ETB-1-eko dokumental batean, egon ziur ezen diferentzia komunikatiboak oso-oso nabarmenak izango zirela, euskal entzule/hiztunaren kalterako

Esango didazu, mesedez, nola demontre egiten duzun euskarazko testu orori alde txarrak topatzeko (testu onak direnak gainera)? Zergatik ikusten duzu beti motz gure hizkuntza kontu teknikoez jarduteko erabiltzen denean? Nik neuk behintzat ez dut elakr komunikatu eta ulertzeko arazorik oraongo honetan, ezta zuk aipatzen dituzun adibide askotan ere.



Gainera, iruditzen zait kanpoko parametroak aplikatzen dituzula, erdal parametroak, eta horregatik ikusten duzula beharrezko euskararentzako egitura eta "baliabide" berriak sortzea.



Euskarak, aukera nahiko ematen digu edozertaz argi eta garbi jarduteko, eta dugu zertan erdal itxurako egitura artifizialak edo "on" eta "in" idazten ibili.



Agur bero bat

Eta nola itzuliko lituzke Jesus Rubiok berak testu horiek, gaztelaniaz ekarri dituenak?

Aramaioko Uda Ikastaroa eta hizkuntzak.



"Aizkorri" izeneko Sustatu-bisitaria kexu agertu da Aramaioko Uda Ikastaroan erabiliko diren hizkuntzengatik, edo, zehazkiago esan, hizkuntzen arteko desorekagatik. Eta beste zerbait ere esan du. Goazen zatika:



1. Aramaio ez da Arabako herri euskaldun bakarra. Adibidez, Legutianon izaten naiz sarritan, eta ez ohi dut gaztelania erabiltzen. Eta Gasteizen, urrutira gabe, esan ote daiteke euskara ez dela arrunta? Maiz pasatzen dut egun osoa erdal hitzik jaulki gabe.



2. Hamabost hiztalditatik 4 dira euskaraz, egia da. Bekatu larria?



3. Euskarazko hitzaldiak gaztelaniara itzuliko dira, bai. Zer hizkuntzara nahi ote du "Aizkorri"-k itzul daitezen?



4. Diruz urrixko gabiltzalarik, beharrezkoa da gaztelaniazko hitzaldiak euskaratzea?



5. Nondik atera du "Aizkorri"-k mahai-inguruak gaztelaniaz izango direla? Igarle ote dugu?



Adeitasunez,



Henrike Knörr



Ondo-solasa. Eskari bat "Aizkorri"-ri: gaiak interesatzen bazaizkizu, arren, zatoz Ikastarora. Ez zaizu damutuko.

Preposizioen mundua landu gabe dago euskaraz. Baina, hor doa saio bat:

Kurtso honen helburua da eskaintzea ikuspegi orokor bat gain gertaera sozial eta kultural garrantzizkoak ze jazo ziren Euskal Herrian durante epe nahasia zein hasten baita noiz armada gaztelarrak konkistatu zuen Nafarroako Erresuma, eta bukatzen baita noiz Etxepare apaizak argitaratu baitzuen lehenengo euskal liburua, zeinetatik asko baitu oraindik ikasteko.

Saiatuko gara, halaber, askatzen hainbat inkognita respektu efektua on zilar amerikarra ze hasia baitzen ailegatzen multzoka Gaztela-Aragoiko kutxetara, gain bilakaera eta azken porrota on oreka delikatu hori ze existitzen zen inter Fernandoren berezko desmasia konkistatzailea, eta Isabelen ez gutxiago berezko posibilismo ia komentuzkoa, bere senarraren galga baitzen.

Jakina, hasiera batean erabilera sinpleagoak egin beharko ziren.

Honek esan nahi du erdaldun batek 15 hitzaldietatik 15ak jaso ditzakeela bere hizkuntzan,euskaldunak 4 baino entzungo ez dituen bitartean.



15-4 Hau Goleada¡ Aizkorren gaineko gogoetaz, Zalantzarik ote?



Diru faltan, Zer egin? Hasierako Euskararen kontrako desabantaila orekatu.Hori da,Gaztelaniazko hiruzpalau euskaratzea.Honela enpatea lortuko genuke eta¡ 8-7 edo 7-8 berdinduak.



Eskerrak Euskal Herriari buruzkoa dela¡ Nola liteke matematikari buruz edo teknologiari buruz?

......................................................................

> **Kurtso honen helburua da eskaintzea ikuspegi orokor bat gain gertaera sozial eta kultural garrantzizkoak ze jazo ziren Euskal Herrian durante epe nahasia zein hasten baita noiz armada gaztelarrak konkistatu zuen Nafarroako Erresuma, eta bukatzen baita noiz Etxepare apaizak argitaratu baitzuen lehenengo euskal liburua, zeinetatik asko baitu oraindik ikasteko.**

......................................................................

(Rubio).



Tartalok proposatu zizun izulpena zuzena izateaz gain,argia da,oso ulergarria eta apala.Txalo bat.



Zurea nekez ulertzen dut nik,itzultzaile gisa ez duzu etorkizunik.Erdarazko textua hartuz gero,erdaldun moduan pentsatuz,esaldiz esaldi(Hitzez hitz ia,ia),euskaratu nahi ba duzu,jai daukazu.Ez da harritzekoa,"ze" "zein" "noiz" eta "zeinetatik"(Berez galdetzaileak eta ez preposizioak)erabili bahar izana zurean.Erdal esaldien ordena errespetatu nahian,aldapan gora goaz,burua erdaraz egina dugunok,euskal egituraz ez bagara saiatzen egiten.



Kostata ere,erdara barrutik baztertu behar da,euskaraz egitean.Bestalde zer dela eta lau lerroko esaldiak esaldi bakar batean adierazteko joera hori?ulartzeko zailak izanik,bai erdaraz,bai euskaraz?Zatika egin kontxo¡zatika egin¡



Sarritan ikusten ditugi kriston txapak,esaldi luze-luzeak eta bidean galtzen dugu esan nahi dutenaren zentzua.Horri derizozu abantaila?Esaldi-paragrafo handiak egiteko ahalmenari?Zuk izango dituzu gogoko,nik aldiz irakurri eta ulertu nahi dut.

Goleada agerikoa den arren, euskarak askoz gehiago merezi duela egia den arren, euskaldunak ez dutiela ulertuko ez da egia.



Mugatzaileak espainolak dira, nik ez dut espainola bere hizkuntza ez erabiltzera mugatzen, EUSKALDUNAK ELEBIDUNAK GARELAKO. Nik bera dioena ulertzen dut, arazoa elebakarrak dira.



Aurrera euskara eta eleaniztasuna!

>Hizkuntzaren inguruko arazoetan komenigarria da inor ez konfunditzea, eta are gutxiago geure burua. Beraz, "jolas" hauetan ez dezagun tranpatxorik egin, mesedez.





1. Legutianon, Gasteizen, Bilbon edo Badajozen egun guztian euskaraz aritzeko aukera izateak ez du ezer adierazten, ez behintzat herri baten euskalduntasun mailari buruz. Hiztunaren enroilatzeko trebetasun hutsa izan daiteke.

Zalantzarik gabe, Aramaio da Arabako herri euskaldun bakarra. Aurreko egunetan Berrian ikusi genuen moduan, hizkuntzaren ezagutza maila %86 da, erabilpena maila %65 edo den arren.

Galdera: ba al da horrelako besterik Araba guztian?



2. "Hamabost hiztalditatik 4 dira euskaraz egia da. Bekatu larria? "

Hemen ez dago bekatu larririk, hori apaizen kontua da eta; hemen hizkuntz praktikaren inguruko arazo larri bat agertzen zaigu,agian (nahi gabe seguruen) praktika kolonizatzaileekin parekatua izan daitekeena. Nori zuzentzen zaizkio hitaldiak? Herrikoei batez ere? Orduan gogoan hartu: %86 eta %65



3. "Euskarazko hitzaldiak gaztelaniara itzuliko dira, bai. Zer hizkuntzara nahi ote du "Aizkorri"-k itzul daitezen?"

Ikusi aurreko erantzuna



> 4. "Diruz urrixko gabiltzalarik, beharrezkoa da gaztelaniazko hitzaldiak euskaratzea?"

Ez, inolaz ere ez, euskaldun guztiok baitakigu gazteleraz!

Bidenabar, hemen herri honetan beti gabiltzanez diruz urrixko, zertarako gastatu hainbeste diru boletinak eta paperak eta "baldintza pleguak" euskaratzen? eta maisu-maistra erdaldunei euskaraz ikasarazten?

> 5. "Nondik atera du "Aizkorri"-k mahai-inguruak gaztelaniaz izango direla? Igarle ote dugu?"

Ez, Aizkorri ez da igarlea, baina, nahi izanez gero, porra bat antolatu daiteke zer eta nola ateratzen den ikusteko... zeren lau hizlari euskaldunen aurrean, 11 hizlari horiek ez dira isilik egongo, ezta?



Edozein modutan ere, mila esker gonbidatzeagatik

>

>



> Adeitasunez,

>

> Aizkorri

Esaldi ertain-luzeak modu informatiboan egiteko aukera daukaten hizkuntzetan (hizkuntza garatuetan), esaldi laburrak edo oso laburrak ere egin daitezke, arazorik gabe. Hala ere, aski gutxi erabiltzen dira esaldi labur edo oso laburrak, zergatik? Zeren esaldi ertain-luzeek askotan abantaila handia baitute respektu esaldi laburrak edo oso laburrak.

Har zazu edozein gaztelaniazko edo frantsesezko egunkari, eta irakurriko dituzu hainbat eta hainbat esaldi luze (egia esan, ia guztiak); entzun zazu irrati edo telebistako informatiboak, deklarazioak, ... eta berdin antzemango dituzu esaldi ertain-luzeen presentzia nabarmena (inkluso haurrentzako ipuinetan ere da nabarmena). Zergatik? Akaso izorratzeagatik?

Ez. Bistan da arrazoia ez dela hori.

Arrazoia da ezen esaldiak modu informatiboan sortzen direnean, biziago, libreago daudela (gaudela): osagarri bakoitza esaten edo idazten hasten zarenean, ez dakizu ondo nola amaituko den, ez dakizu osagarriak berak eskatuko ote dizun jarraitu dezazula edo ez, zeren esaldia bidean egiten baita, urratsez urrats, progresiboki (diskurtsiboki) eta abentura gozagarri baten antzekoa da. Diskurtsibitateak esaldi ertain-luzeen atea zabaltzen du; eta alderantziz esaldi ertain-luzeetan diskurtsibidadea gozatzen da.

Aldiz esaldia modu antiinformatiboan sortzen denean, mikroosagarriez osatutako mikroesaldiak ia hilda jaiotzen dira, malgutasunik gabe, bizitasunik gabe, zurrun. Buruak (gakoak) osagarrien (detaileen) aurretik edo atzetik egotea ez da inondik inora berdin, ez al zarete konturatzaen? Hizkuntza azpigaratuetan askoz gutxiago gozatzen dugu ezi hizkuntza garatuetan, eta horrek baldintzatzen du bizitza kultural guztia.

Hau guztia kontzienteki edo inkontzienteki guztiok sufritzen dugu, baita zuk ere Bira.

Diskurtsibitatea baliagarria da dudarik gabe,eta euskaraz,lortu ere,lortzen dugu baliabideak eskura dauzkagulako.Jakina erdaraz esaldi berean konpletibo eta erlatibozko ugari gehi dezakegula "del que,quien,que" eta bezalakoen bidez jarraian kokatuz infinituraino.



Nik esan nahi nuen,batetik: hauxe dela hain zuzen,erdaraz ere,zentzuaren haria eta ulerpenaren kaltetan datorrena,"Que"-edo horietako gehiegi baditu nahasten baitira sintagma bakoitzaren erreferenziak ulergaitzak izan arte.Kontuan hartuz esan nahi duzuna bera azal dezakezula esaldi bitan eraikinez edo bestelako lotura aurkituz,konzeptuaren eta erritmoaren aberastasuna galdu gabe.Buruak gainontzekoen mezuak barneratzeko atsedenak,tartekoak behar dituela uste dut eta zatika egiten duela.



Eta bestetik horren premia azaltzeko erabili dituzun adibidea aldiz,itzulpena alegia,erdarazkoa jatorriz sortua izanik,ezin dela agian modu berean egin,orden berean,eta esaldi batean.



Badira,gainera,lau lerroko esaldiak egiten dituzten idaleak eta ederto ulertzen ditudanak beste batzuen idatziak nekez ulertzen ditudan bitartean.Eta ez da hiztegi kontua ezta gramatika ere.Egitura baizik.Erdal egituraren kutsua dutenak edo itzulpen zuzenak diruditenak,batez ere.