¿Harturik nola kapritxo huts puntual edo aitzitik konsideraturik phenomeno singular?
Kasuistika orthographikoa ezin har daiteke rapa! hitz batean bai eta bertzean ez, kapritxo edo apeta personalekin. Behar da ikhusi, edo behar litzateke gutienik, phenomenoa osorik bere dimensione eta hedadura guzian. Horretara, guziz harritzekoa eta raroa da ikhustea izkiriaturik euskaraz immunitate berbea (...mm..), baina bakharrik immunitate hitzean eta gero bertze anhitz berba gehiagotan ez dela ikhusten segitzen dela kriterio berbera. Orduan, ¿zer da, kapritxoa edo da kriterio akademikoa? Ezin da olgetan ibili, tirikitikitauki.
Irakurri dut prenssan euskaraz erabilirik immigrante hitza (ez, inmigrante; mm # nm); lehenagotik ere irakurri ukhan dut immunitate (ez, inmunitate). Harritu naiz eta konsultatu dut interneten Akademiaren hiztegia eta ikhusi ahal ukhan dut dakarrela immunitate eta bere bi derivatu, immunizatu eta immunizazio; edozelan ere berba honek ba ditu derivatu gehiago, zein ahaztu bait zaizkio gure Akademiari ezartzea, h. n., immunizable, immunizagarri, immunizante, immune, immunologia, immunologiko, Uste dut memoria hobea behar duela Akademia batek eta bertako akademikoek. Baina phenomeno hau ,- mm -, ez da agertzen Akademiaren hiztegian baizik hitz soil eta bakhar hontan; orduan, ez dakit den kapritxo akademizista puntualisimo bat edo aitzitik ikhusten duen hor Akademiak phenomeno orthographiko haintzat hartzeko bat, zeren phenomeno hori (- mm - edo - nm -) ez da soilik gertatzen an immunitate hitza.
Konsultatu dut ere ingles hiztegia eta hara han ikhusia:
immaculate, Immaculate Conception, immaculately, immence, immanent, immaterial, immature, immaturely, immaturity, immeansurable, immaensurably, immediacy, immediate, immediately, immemorial, immense, immensely, immensity, immense, immersion, immigrant (immigrante, hemen nola gaur prenssan), immigrate, immigration, immenence, imminent, imminently, immobile, immobilism, immobility, immobilization, immobilize, immobilizer, immoderate, immoderately, immodest, immodestly, immodesty, immolate, immolation, immorality, immoraly, immorally, immortal, immortality, immortalize, immune, immovable, immunity (hemen, immunitate, nola gure Akademiaren kapritxo bakharra?), immunization, immunize, immunodeficiency, immunodefecient, immunodepressant, immunogentics, immunological, immunologist, immunology, immunostimulant, immunosuppressant, immunosuppression, immunosuppressive, immunotherapy, immutability, immutable, immutably.
Orain arteko hauek dira hasten izan direnak imm , baina ba dira hitz gehiago ere zeintzuetan agertzen den phenomeno aiphatua ( mm , eta ez nm ). Hara, ba, gehiago ingles hiztegitik harturik:
comma, command, command and control, commandant, command center, command economy, commandeer, commander, commander-in-chief, commanding, commanding officier, command key, command language, command line, commandment, command module, commando, command performance, commedia dellarte, comme il faut, commemorate, commenoration, commemorative, commence, commencement, commend, commendable, commendably, commendation, commensurate, comment, commentary, commentate, commentator, comment card, commerce, commercial, commercial art, commercial artist, commercial bank, commercial break, commercialism, commercialization, commercialize, commercial law, commercially, commercial paper, commercial traveller, commercial value, Commie, commiserate, commiseration, commissar, commissariat, commissary, commission, commission agent, commissionaire, commissioning editor, commission of inquiry, commit, commitment, committal, committed, committee, committeeman, committeemen, committeewoman, committeewomen, commode, commodious, commodity, commodore, common, Common Agricultural Policy, commonality, common carrier, common currency, commoner, Common Era, common law, commonly, Common Market, commonness, common noun, common-or-garden, commonplace, common room, Commons, common salt, commonsense, common sense, common stock, common time, Commonwealth, Commonwealth of Independent States, commotion, communal, communally, commune, communicable, communicant, communicate, communication, communication cord, communicative, communicator, communion, communiqué, communism, communist, community, community care, community center, community charge, community college, community forest, community hall, community healt center, community home, community hospital, community leader, community medicine, community policemam, community property, community school, community singing, community worker, commutable, commutation, commutator, commute, eta azkena commuter.
Lista ingles hau ba da zerabait gehiago ezi euskarazko Akademiaren bakhartasun soil meharra.
Hara, lista luze guzi hauek aurrean norbaitek aterako duke konklusionea agian ezen menoriaz hobeak direla inglesak ezi gu euskaldunok edo gutienik gure Akademia eta akademikoak. Seguruenik kakoa eta koxkea, baina, ez dagoke memorian baizik konzeptione linguistiko eta baita seguru kapritxo illogiko akademizista intranszendentaletan. Izkiriatzen derauku Akademiak immunitate, baina aitzitik gero hauek heurok, opposatzen dira eta tematzen noiz nahi dugun izkiriatu hitz normalagoak ezi immunitate, h. n., reaktantzia, ruleta, rifle, razionalismo, rekete, rito, romantiko, eta anhitz euskal hitz garbi gehiago. Edozeinek hartzen lituzke tzat raro, rarezaz betheriko, illogiko inkomprensibleak. Nik, behinik behin bai, eta ez fede txarrez gainera; horrela iruditzen zait zinez.
Erramun Gerrikagoitia, 2004 ekaina 13, domekea
Erantzunak
Euskaltzaindiaren euskara batua ez da hizkuntza serioa.
Neuk orain onartu egiten dut, zeren ikusi baitut ezen inor ez dagoela prest ezertan ere desobeditzera.
Berdin da zer erabakitzen duten...
Berdin da ondo ala txarto dagoen...
inortxok ere ez du deus ere esango.
Neuk onartu egiten dut euskara batua, baina aitortu behar dut ezen ez zaidala batere gustatzen.
Berriki jakinarazi dut Euskaltzaindiaren zerbitzu den jagonet-en ezen Axularren Gero liburua euskara batuan eman nahi dudala. Halaxetarik eta adibide gisa non Axularrek GOMENDIOZKO KARTA idazten duen neuk GOMENDIOZKO GUTUNA ipini behar nuke, zeren adiera horretan KARTA hitza Euskaltzaindiak ez baitu onartzen. Halaber DERAUKO ordez DIO behar du, etcetera. Oh, barkatu, eta abar.
Amicalmente
Josu Lavin
Presidente de la Academia pro Lingua Romanica
http://en.wiktionary.org/wiki/Wiktionary:Wikiproject/Romanica
*****************************************
> Erramun, zergatik idazten duzu horrela? Barkatu ezjakin honen galdera.
Ez da berdin dimensione akademika edo individuala. Nik izkiriatu ukhan dut buruz Euskararen Akademia edo subdenominatione txeratsu adiskidetsua Euskaltzaindia. Buruz Akademiak darabilen orthographia blokea (...mm... erabili euskaraz edo ...nm...); hori da zeinen gainean bait naiz sartu artikulu titulatuan ¿Harturik nola kapritxo huts puntual edo aitzitik konsideraturik phenomeno singular?, Sustatu hontan publikatua.
Baina alboko gai bat (interesantea ere izan litekeena) hartuz eta trenkatuz jakin nahi du Manu Gorriti-k ea nik, izanik soilik partikular bat, ea zargatik "Erramun, zergatik idazten duzu horrela?". Zuri ihardestea, Manu Gorriti, litzateke gai hori (...mm... edo ...nm...) desbideratzea eta torpedeatzea, izanik gaia importantea eta ondorio handi sozialak lituzkeena, delarik gainera ondorioa Akademiaren erabakiena edo aholkuena(?).
Gainera, ere, galdera zabalegia eta indeterminatuegia da niretzat hori eta nola jada erranik bait dut da sobera personalizatua eta individualki planteatua.
Gurea, kasu hontan, da gure Akademiaren praxis orthographiko eta lexikala den edo ez den logikoa edo illogikoa.
Kaixo Erramun,
Manu Gorritiren galdera erantzun behar zenuke.
Zergatik idazten duzu horrela hain kapritxosoki?
Neuk badakit zergatik, baina berak ez daki.
Euskaltzaindiaren MM kontu hau kapritxo idiota bat da, zeharo inkongruente.
Nazioarteko lexikoan (ingelesean gordetzen edo zaintzen da hobekienik) letra bikoitzez beterik dago:
DD, FF, GG, LL, MM, MM, NN, PP, SS, TT,
Baina zorigaitzez euskaraz DD, LL eta TT bikoteek fonema desberdina adierazten dute.
Berdin gertatzen da PHrekin. Nazioartean F ahoskatzen da eta euskaraz pe aspiratua gisa (ingelesezko pencil bezala).
Honek gauzak konplikatzenegi ditu.
Adeitsuki
Josu Lavin
Euskaltzaindiak berak bere 87.arauan:
http://www.euskaltzaindia.net/arauak/dok/ProNor0087.htm
EBAZ erabaki du, hau da Euskara Batuaren Ahoskera Zaindua.
Honen arabera AIPATU, IKUSI, ETORRI bezalako hitzek bina ahoskera zuzen dituzte Ahoskera Zainduan:
/aipatu/ bezain zuzena /aiphatu/,
/ikusi/ bezain zuzena /ikhusi/,
/etorri/ bezain zuzena /ethorri/
Ingelesez ere fonema aspiratu hauek existitzen dira. Adibidez: pencil, cat eta table hasierako kontsonanteak, zeinak ez baitira espainolez bezala ahoskatzen, baizik eta Iparraldekoen modura phensil, khat, theibol (gutxi gora behera).
87. araua euskaldun bakoitzaren bekokiaren gainean suaz grabaturik egon behar litzateke, hain ignoranteak izan ez daitezen.
Oraindik ere badira irakaskuntzan bertan ere ari diren pertsonak, zeinek ez baitakite euskaraz ere hatxea ahoskatzea zeharo zuzena dela Euskaltzaindiaren arabera.
Bihotz gabeturik
Josu Lavin
Alferrik ari zara, Erramun.
Herri honek ez du zure ahalegina merezi. Sekulan ez du zertaz mintzo zaren ulertuko.
Alferrik.
BIDEO horrela, con be de burro, idazten duen herri batengandik zer espero duzu?
Inoiz irakurri al diozu Bernardo Atxaga bati, eman dezagun, inolako kritikarik.
Zer dio Joxe Azurmendik honetaz?
BIDEO?
Herri puto hau desagertzera kondenatua da.
BIDEO?
Azkarrak gero geure euskaltzainak!
Azkarrak gero geure idazle obediente guztiak!
BIDEO?
Ez al daukate lotsarik?
Ez al daukazue lotsarik BIDEO idazten?
Josu Lavin
> Bai, edo DDB, edo BDD, edo EBB....
Berdin da nola deitzen diogun. Esan diezaiogun Digital Versatile Disc (DVD). Laster asmatuko dute datuak gordetzeko sistema berria eta ez ditugu DVDak gehiago ikusiko. Ala baten bat kezkatuta dago disket, diskete, disquette... esan behar dugun. Ez ditu jada inork erabiltzen eta.
> Euskaltzaindiaren euskara batua ez da hizkuntza serioa.
> Neuk orain onartu egiten dut, zeren ikusi baitut ezen inor ez dagoela prest ezertan ere desobeditzera.
> Berdin da zer erabakitzen duten...
> Berdin da ondo ala txarto dagoen...
> inortxok ere ez du deus ere esango.
Bai egia da nola euskaldunok ez dugun reaktionatzen euskararekin. Edozer edozelan izkiriaturik dagonean ere (edo entzunik radioan edo televisionean), nabarmenki txarto eta deus ulertzen ez dela, egia da ezen ez dugula reaktionatzen, ez onerako ez txarrerako. ¿Zergatik othe da hori horrela? ¿Paso egiten othe dugu euskarari, euskarari berari edo agian soilik da egungo euskara horri? Jakinik ere euskaraz Euskal Herrian edo Nafarroan batzuk, ¿othe gara erdaldunago ezi euskaldunago? ¿Ala eskhaintzen ohte zaio / zaiku euskaldunoi euskara indigerible eta okaztagarri imposible bat? ¿Ala othe da euskara bera imposiblea?
Batzuetan ba dirudi guzia ongi doala eta gainera ederto. Sartu naiz asteon Galdakaoko hospitalean Usansolon eta ikhusi ditut indikadore guziak ormetan ezarriak bilingueki, lehenengo euskaraz eta azpian erdaraz. Ederto, ¿zer nahi dugu gehiago?
Hara, sarreran zegoen bat:"Erradiodiagnostikoko eta Kontsultateko (sic) Harrera eta Hitzorduak". Nik ezin ukhan dut ulertu mezua harik arte irakurri erdarazko mezua (eta ¿zuk irakurle?), hara:"Admisión y Citas de Radiodiagnóstico y Consultas".
Nork protestatu du, seguruenik nehor ez, nik ez behintzat. Eta hori dagoela falta orthographikoa, non dagoen kontsultateko (sic) behar luke kontsultetako. Gainera euskaldunik gehienak ez dira / dirateke hasten ere irakurtzen, euskarazko informationea. Ba dakite zer gertatuko zaien, ez dute konfiantzarik, euskara horri ez dario naturaltasunik.
Gure avisu hontan izkiriatu dute lehenengo informatione subordinatua (Erradiodiagnostikoko eta Kontsultateko) eta gero informatione printzipala (Harrera eta Hitzorduak). Gogoan daukat nola erraiten derauedan nik haurrei eskolan ezen hartzeko lehenengo billete handiak eta gero -nahi badituzte- baita billete txikiak.
Informationea izan balitz "Harrerea eta Hitzorduak on Radiodiagnostikoak eta Konsultak" litzateke askoz ulergarriago. Jendeak hospitaletan behintzat dauka ardurea gaixoentzat eta ez ardura lisguistikoak eta patriotikoak. Baina phrase hori (Harrerea eta Hitzorduak on Radiodiagnostikoak eta Konsultak), izanik ere anhitz lagungarri gu euskaldunontzat, hartzen lukete asko eta askok tzat sakrilegio linguistikoa. Hartzen lukete attake handitzat euskarari, baina sekula ez dutena planteatzen da ea textua -euskara- den komprensiblea guri euskaldunoi.
>
>
> Informationea izan balitz "Harrerea eta Hitzorduak on Radiodiagnostikoak eta Konsultak" litzateke askoz ulergarriago. Jendeak hospitaletan behintzat dauka ardurea gaixoentzat eta ez ardura lisguistikoak eta patriotikoak. Baina phrase hori (Harrerea eta Hitzorduak on Radiodiagnostikoak eta Konsultak), izanik ere anhitz lagungarri gu euskaldunontzat, hartzen lukete asko eta askok tzat sakrilegio linguistikoa. Hartzen lukete attake handitzat euskarari, baina sekula ez dutena planteatzen da ea textua -euskara- den komprensiblea guri euskaldunoi.
Zurea ere ez dut ulertu.
"Radiodiagnostiko eta konsultarako harrera eta hitzordua" edo alderantziz "Harrera eta hitzordua,Radiodiagnostiko eta konsultarako",bestela "Radiodiagnostiko-Hitzorduak" edota apalagoa "Radiodiagnostiko".
Ez da hizkuntzaren kontua, Instituzioetan dugun berezko "jerga" baizik.
Joan,bestela,epaitegira paperetan apur bat uletzeko asmoz ea ze ulertzen duzun.Ez gaztelaniaz,ez euskaraz,ez ingelesez.
Edo "Se va a proceder a la visualización de la película..." "Se va a ver la película..." esan beharrean denok ulertzeko moduan.
Hor da gakoan,ulertzeko zaila bazaigu ,guk arruntook,aurrean,aditu-adituak izango ditugulakoan.
"Admisión y Citas de Radiodiagnóstico y Consultas".
> Informationea izan balitz "Harrerea eta Hitzorduak on Radiodiagnostikoak eta Konsultak" litzateke askoz ulergarriago.
1) Harrera eta hitzorduak radiodiagnostiko eta kontsultenak.
2) Admisioa eta Zitak radiodiagnostiko eta kontsultetarako.
Milaka posibilitate ezberdin egon litezke, dozena erdi posibilitate euskaldun bakoitzeko.
Erramunek aipatutako: "Harrerea eta Hitzorduak on Radiodiagnostikoak eta Konsultak" ez litzateke ulertuko, sinplekli hori euskara ez baita.
ON preposizio hori ez da ulertzen, zeren burura ON adjektiboa baitatorkigu.
Euskara batuan normalena ondoko hau litzateke:
Harrera eta erradiodiagnostiko eta kontsultetarako hitzorduak.
Dena dela erdarazkoa ere ez da oso ondoi ulertzen Y errepikatu horrekin.
Ongi izan
Arejita jauna euskaltzain osoa dugu. Zorionak berari.
Erramun, zergatik ez diozu berari galdetzen ea nola esango lukeen "Admisión y Citas de Radiodiagnóstico y Consultas".
Berak pentsatuko lukeena da beste guztiok pentsatzen duguna:
Ya está el pesado este de los cojones preguntando lo mismo de siempre.
Erramun, benetan, inork ez du jasaten zeure txapa monotematikoa.
Honetaz gain, inork ere ezin du ulertu zergatik hainbeste hatxe erabiltzen dituzun.
Ez al duzu ikasi zure ia hirurogei urte horietan ezen euskaldunek ez dutela beren hizkuntza maitatzen?
> "Admisión y Citas de Radiodiagnóstico y Consultas".
>
> Dena dela erdarazkoa ere ez da oso ondo ulertzen Y errepikatu horrekin.
Nik ulertzen dut perfektuki erdarazko mezu hau:"Admisión y Citas de Radiodiagnóstico y Consultas", nola-ere ulertzen lukeen edozeinek lekikenak erdara pasable bat.
Lau mezu dagoz hor: 1) Admisionea on Radiodiagnostikoak, 2) Admisionea on Konsultak, 3) Zitak on Radiodiagnostikoak, eta 4) Zitak on Konsultak.
Argi dago, nik erranen nuke dagoela argi eta klaru, zer mezu dagoen; gero bertzerik da nola redaktatzen den' zein hitzekik, zein orthographiarekin edo zein syntaxiarekin.
Baina ez diezogun errua bota erdarari, zeren hori ez bait da darabilgun asuntua. Mezua agertu izan balitz soilik euskarazko textuaz "Erradiodiagnostikoko eta Kontsultetako Harrera eta Hitzorduak", orduan zer egin behar du gaixoak hospitale hortan?
Ez zait iruditzen erdarazko testua ongi ulertu dukezunik.
Seguru al zaude leku horretan erradiodiagnostikoak admititzen/hartzen direla?
Seguru al zaude leku horretan kontsultak admititzen/hartzen direla?
Admisioa edo harrera erradiodiagnostikoei eta kontsultei dagokie?
Josu Lavin
Presidente de la Academia pro Lingua Romanica
ROMANICA = LINGUA ROMANICA COMMUN UNIFICATA
******************************************
> Ez zait iruditzen erdarazko testua ongi ulertu dukezunik.
> Seguru al zaude leku horretan erradiodiagnostikoak admititzen/hartzen direla?
> Seguru al zaude leku horretan kontsultak admititzen/hartzen direla?
>
> Admisioa edo harrera erradiodiagnostikoei eta kontsultei dagokie?
>
> Josu Lavin
Ez batere erraza esaldi labur batez,Osakidetzan suertatzen zaigun bide korapilatsu ta nekagarri hori azaltzea.
Harreran agertu lehendabizi eta han konsultarako zita hartu,konsultara joan eta gizajoaren sintommei garrantzia emanez gero berriz ere harrerara radiodiagnóstiko-frogaren ordua eskatzera(suposatzen da beste leku batean izango dala,sorte onez eraikin hortan bertan).Radiografia eginda gero,harrerara bueltan,konsularako hitzordua beharko duzu hantxe radio-emaitzak "deszifratzeko".Bidean zure lana den bakarra:otoitz egitea beste frogarik ez dadila izan behar.
Azaldu prozedura esaldi batez¡
Gora apaltasuna¡"Radiodiagnostiko-harrera" eta han esango digute.Betiko moduan¡
Laugarren aldiz irakurri dut Jesus Rubioren Euskarararen Garabideak izeneko liburua, zeinarekin % 95ean bat bainator.
Euskaltzaindiari dagokio euskara garatzeko baimena ematea, eta badirudi gauzak ez doazela hortik.
Garabide minimo batzuk jada onartuta egon behar lirateke, zeren geure idazle klasikoen autorizazioa baitaukate, baina oraino ere haiek ezin dira askatasun osoz erabili, hain izan baita haien kontrako iritzia zabaldu hogeigarren mendean.
Seguraski berandu da eta erremediorik ez dago.
Neu saiatuko naiz honelako gai honetaz paso egiten, zeren neure osasunarendako hobea baita ERDARA BATUAren (ROMANICAren) alde lan egitea ezen ez EUSKARA BATUAren alde.
Dena dela euskara batuaren aldeko neure are alea ondoko leku honetan agertuko da:
http://eu.wiktionary.org
beti ere Euskaltzaindiaren ortodoxiaren barruan.
Euskara garatuko bada, Euskaltzaindiaren baimena beharko da.
Euskaltzaindiak berak eta ordaintzen dietenek dute ardura guztia eta ez neuk, euskararen aldeko soldado txiki honek.
Espero dezagun mirakulua!
Josu Lavin
Presidente de la Academia pro Lingua Romanica
****************************************
Euskaltzaindiaren Hiztegi Batuan kontsulta badezazue, ikusiko duzue ezen BERTZE hitzari dagokion sarreran hauxe agertzen dela:
bertze Lap. eta Naf. h. beste
h. laburdurak esan nahi du: Hobe (forma hobetsia ondokoa da)
Beraz Euskaltzaindiak erabaki du ezen BERTZEren ordez BESTE erabilia izan dadila.
Neuk maiteago dut BERTZE zeren hauxe izan baita lehenik ikasi dudan forma eta hobeita bost urtez erabili izan dudana.
Orain BESTE erabiliko dut ortodoxo izan nahiz, zeren potroak beltzituta baitauzkat heterodoxo izatez.
Beraz, euskaldun guztion euskara garatu behar badugu, hobeko egingo genuke, baldin eta Euskaltzaindiaren arauetara umilki makurtuko bagina, zeren haiek baitira euskara kontuetan AUTORITATE NAGUSIA.
Prest al zaude, Erramun, Euskaltzaindiari obeditzera?
Halaber, Euskaltzaindiak ez du onartzen IKHUSI, ETHORRI, EPHE bezalakoak idatziak izan daitezela, nahiz ahoskera hasperenduak Euskara Batuaren Ahoskera Zainduan onartzen diren.
Baina, baldin pakete berean IKHUSI, ETHORRI, BERTZE, PHENOMENO, BERTZE, ERRAITEN, GARABIDE RUBIOTARRAK eta sar baditzazu, frakasoa aldez aurretik aseguratua da.
Ala bost axola zaizu frakasatzea?
Kasu honetan zure fribolitatea ezin gaindituzko mailara helduko bailitzateke.
Adiskidetsuki
Josu Lavin
*********
Itzul dezala Josu Lavinek, edo edozeinek, honakoa:
Recepción y citas para consultas sobre diagnóstico precoz de cancer de próstata mediante biopsia en pacientes con índice alto de PSA en orina detectado por el correspondiente médico de familia siguiendo las recomendaciones del Plan General de Prevención, Diagnóstico y Curación del Cancer de Próstata fechado en Enero de 2010.
Gero, jakina, bi bertsioen konparazio funtzionala egin dezan. Konparazio horretan agerikoa izanen da ezen sintagma edo esaldi prepositiboek abantaila handi bat daukatela respektu sintagma edo esaldi pospositiboak, alegia izugarri erraztu egiten dutela informazioaren artikulazio informatibo-logikoa, konplexutasunari ateak zabalduz, ondo zabaldu ere.
Azkenik, imajina dezala pentsamenduaren liburu gorena, eta bertan halako zati kontrakomunikatiboak etengabe agertzen direla, imajina dezala hiri bat non halako letrero antiinformatiboak etengabe oldartzen zaizkigun (edozein obra publikotan ikusiko dituzue), eroetxe sozial bat non aurrena jartzen dizute letrero deszifragaitza, eta soilik gero, letrero erreza (konparazioa ebidentea izan dadin), tak, tak, tak, tak ... medikuen konplazentziaz, medikuen aginduz (konparazioaren ebidentzia ukatuz); eta begi aurrean izanen dugu euskararen egia, zein onartu behar baita bere sakontasun osoan (guztiz erotu baino lehen).
Ego voleo invitar te a abandonar le cammino del euskara classico et acceptar le euskara batua secundo nostra benemerita Academia de la Lingua Vasconica, Euskaltzaindia.
Tu potereas facer multo plus pro le disveloppamento (garapena) de nostra bella lingua vasconico navarresa, si acceptasses totas las normas et decisiones de Euskaltzaindia.
Sur iste euskara batua on poterea proponer toto typo de solutiones a fin de attinger aut obtener una lingua-instrumento de pensamento et de communication intelligente adaptata a las necessitates de iste seculo XXI.
Si tu continuaes a scriber de issa forma tanto heterodoxa pro la majoritate de vascones illes nunquam poteran comprender que cosa poten esser los "garabides".
Accepta las normas de Euskaltzaindia, et tu travalio habera fructos.
Essaia a facer lo durante uno aut duos annos. Postea si videsses que nulla cosa ha cambiato, potereas retornar al uso de tu idiolecto.
Amicalmente
Josu Lavin
*********
Kaixo Jesus,
Neuk gaur bidalitako mezu batean adierazi dut ezen zurekin % 95ean bat natorrela.
Neuk euskara batuan ez nekike zeuk igorritako paragrafoa itzultzen:
*Recepción y citas para consultas sobre diagnóstico precoz de cancer de próstata mediante biopsia en pacientes con índice alto de PSA en orina detectado por el correspondiente médico de familia siguiendo las recomendaciones del Plan General de Prevención, Diagnóstico y Curación del Cancer de Próstata fechado en Enero de 2010.*
Neure gustoko euskara antzeko batean itzul nezakeela uste dut, baina emaitza gainkostu ikaragarriak edukiko lituzke.
Beraz, 28 urte euskara ikasi ondoren Josu Lavinek aitortzen du ezen ez dakiela testu hori euskara ofizialean ematen. Euskara hiperpertsonal batean egin nezake, baina hori ez litzateke Euskaltzaindiaren arauen arabera izango, eta beraz EZ EUSKARATZAT hartuko litzateke.
Neure ustez testu hori euskara ulergarrian ematea sinpleki ezina da.
Edozein euskaltzainek hobeto ulertuko luke testu hori dagoen bezala (hau da Romanican, izan dadin espainol dialektoan, izan dadin frantses dialektoan) ezen ez sasi-euskarazko itzulpen batean.
Nik aitortzen dut publikoki ezen Jesus Rubiok planteatzen duen arazoari irtenbide azkar bat eman ez badakio, nik neuk bederen euskara abandonatuko dut pentsamendu-tresna gisa. Soil-soilik erabiliko dut beste euskaldun guztion antzera, txorrarena egiteko.
Egia esan, Jesus Rubioren liburuaren agerpena eta ROMANICA hizkuntzaren batasuna garaikideak dira. Neuk orain euskara erabili beharrean, NEURE HIZKUNTZA erabiltzen saiatzen naiz pentsatzeko, zeren euskara batua motz garatzen baitzait.
Hogeita bost urtez euskara hutsez pentsatzen egon ondoren, orain ikusten dut ezina zaidala. Lehen lapurtera klasikoa erabiltzen nuen pentsatzeko eta orain euskara batuak ez dit balio erabilera honetarako.
Lapurtera klasikoa abandonatu behar izan dut osasun-problemengatik... euskara batua onartu... eta honek huts egin.
Bai, Jesus, arrazoia duzu eta zuzen zaude.
Adiskidetsuki
Josu Lavin
Kaixo Jesus & Cia,
Oso data txarrak direlako... bestela oso onugarria izan liteke afari bat egin genezan non gai hauei buruz lizaz mintza baikintezke ardo onari emanik, ezen nahiz eta kantitate ezin imaginatuzkoa edan bageneza ere kalte gutxiago egingo beikenioke geure buruari ezi ez euskara batuak euskarari egin diona.
Izan zakizkidate zintzo, leial, obediente, batuista eta ondorioz idiota
Josu Lavin, un paupere diabolo
**************************
Kaixo Jesus,
http://eu.wiktionary.org
lekuan orri bat ireki ditut:
http://eu.wiktionary.org/wiki/Euskararen_garabideak
nondik-eta beste bi orritara joaten ahal baita:
http://eu.wiktionary.org/wiki/Euskararen_garabideak_1
eta
http://eu.wiktionary.org/wiki/Euskararen_garabideak_2
Nahi beste orri ireki litezke.
Nire asmoa litzateke leku horretan Euskararen garabideei buruzko zeure ideiak agertuko bazenitu. Besteok komentarioak eta egin genitzake, zeuk nahi izanez gero.
Adibidez lehenengo orrian ZE desdoblatzailea azaldu liteke.
Bigarrenean AN, e.a.
Zer iruditzen zaizu(e)?
Adiskidetsuki
Josu Lavin
*********
ROMANICA da hizkuntza bakarra Euskal Herriko biztanle guztiek ulertzen dutena aldez aurretik estudiatu gabe, zeren guztiek ez baitakite euskara, batzuek espainol dialekto erromanikoa besterik ez baitakite eta beste batzuek frantses dialekto erromanikoa.
ROMANICAn ez da erabiltzen hitz asmatu bat ere, zeren hizkuntza natural bat baita.
EUSKARA BATUA askozaz ere artifizialagoa da euskalkiekiko, ROMANICA erdalkiekiko baino.
ROMANICA = ERDARA BATUA
Neuk esaten ditudanak beti neure izenean esaten ditut. Ez naiz anonimatotik zeu bezala mintzatzen, listo!
Josu Lavin
*********
Kaixo, Ramun
Euskal irakurle normalak hatxe gehiegi ikusten ditu zure izkribuetan.
Euskal irakurle normal horiek idatzi behar izaten dutenetan ez dakite euskara batu normalaren hatxeak non kokatu behar dituen ere.
Euskal gazte normalek sekulako falta ortografikoak edukitzen dituzte, zeuk, eskola-maisu gisa, oso ondo dakizunez.
Hatxedun euskara (kh, ph, th, rh, rrh, lh, nh) impraktikablea da euskaldun normalarentzat.
Beraz, nahi izan badezagu ezen euskaldun normalek hobeki eta arrazago idatzi dezaten euskaraz, gauzak erraztu behar zaizkie.
"ekharri, ethorri, iphurdi, e.a." ongi ahoskatzen ditugunok
"ekarri, etorri, ipurdi, e.a." idatzi ditzakegu eta lehengo modura ahoskatu, zeren Euskaltzaindiaren baimena baitaukagu 87. arauan.
Ezberdina da c, v, q, ph, th, ch, rh eta y erdaratiko hitzetan (zeure arrotz-hitzetan), zeren euskaldun gazte normal guztiak kondenatuta baitaude ikastera, batzuek ingelesa ikasten dutenean (quando apprenden, non quando apprendean)) eta besteek bai ingelesa bai frantsesa ikasten dituztenean.
Euskara garatu baten alde gaudenok akordio minimo batzuetara heldu behar ginateke, gutxienezko arrakasta bat lortu nahi izan badezagu ber.
Minimo horietara heltzen asma ez badezagu... gaitezen erretira eta gaitezen erridikulua egitetik bara.
Sortu liteke talde bat ze presenta lezakeen benetako euskara garatu bat edozeinek ikasteko modukoa: erraza baina aldi berean aberatsa.
Euskal gazte normalak uste dena baino askozaz aurrerago joango lirateke baldin-eta libreki aktuatzeko baimen zerutiarra nonbaitetik helduko balitzaie, baina horretarako "raro" izatetik hiper normalak izatera pasatu behar ginateke, zeren ja pixka bat nazkatuta baitaude hainbeste arau eta erabakirekin ze egiten duten euskal gaztea perbertsoki idiotizatu.
Oraino garaiz gaude orain arraro datekeena bihar normal eta arrunta bilakaraz dezagun normaltasunaren ibaitik goazelarik ia inor konturatu gaberik, noiz arte-eta geure hizkuntza nazionala normalizatua izan dadin.
Gure gazte normalak ingelesa, frantsesa eta espainola bezain normala den euskara bat eskatzen ari dira eta euskaltzainen eskutik honelakorik ez da sekula etorriko, zeren euskararen anormaltasunetik bizi baitira, bapo bizi ere.
Euskal politikoek ere ez dute euskara normal bat, zeren hartarik euskaldun normalak sortu bailitezke Euskal Herri normal independente eta burujabe batera eraman gintzaketenak eta geu beti ere ez normalak izatea komeni baita.
Gure esku dago.
Izan gaitezen eskuzabal eta begizabal.
Normalki
Josu Lavin
*********
> ROMANICA da hizkuntza bakarra Euskal Herriko biztanle guztiek ulertzen dutena aldez aurretik estudiatu gabe, zeren guztiek ez baitakite euskara, batzuek espainol dialekto erromanikoa besterik ez baitakite eta beste batzuek frantses dialekto erromanikoa.
> ROMANICAn ez da erabiltzen hitz asmatu bat ere, zeren hizkuntza natural bat baita.
> EUSKARA BATUA askozaz ere artifizialagoa da euskalkiekiko, ROMANICA erdalkiekiko baino.
> ROMANICA = ERDARA BATUA
>
> Neuk esaten ditudanak beti neure izenean esaten ditut. Ez naiz anonimatotik zeu bezala mintzatzen, listo!
>
> Josu Lavin
> *********
>
Bi erdara bagenituen.¿Eta orain hiru? Euskal Herrikoen artean ulertzeko Euskara dugu.Fratsesez,askok ez dakigu,Gaztelaniaz,Iparraldeko guztiek ezta ere.Romanica nik behintzat gutxitxo,ikasi beharko nuke.Baina Euskal Herritarrok hirugarreren bat ikastekotan Euskara litzateke nire aukera.Batua izanda ere.Euskalkiak kuntuan harturik,hobeto.
Ezin da Euskara landu ala?Etsi egin behar dugu?
Tira¡ euskaldun berria,pozik eta gogotsu,eta orain Euskaldunengan halako etsipena ta noraeza nabaritu¡ Akabo¡
Kaixo Iñaki,
Eskerrik asko zure iritziagatik.
Euskal Herritarrok ikasi behar genukeen lehen hizkuntza euskara da. Eta batua bada askoz hobeto.
Bigarrenik Romanica eta hirugarrenik ingelesa.
Hauxe nire iritzia besterik ez da.
Jadanik Romanica ikasten da, baina zorigaitzez Romanica dialektala (gaztelania eta frantsesa).
Neure proposamena da hizkuntza erromanikoen batasuna.
Noski, dialekto desberdinak ere landun litezke, bai euskarazkoak (zuberera, bizkaiera, e.a.), bai erdarazkoak (frantsesa, gaztelania, italiera, e.a.).
Neuk euskaraz idazten ez dudanean Romanicaz idazten dut beti. Hau da, interneten euskaraz ez dakitenekin Romanica (batua) erabiltzen dut eta magikoki guztiek ulertzen didate.
Romanicaren ideia bururatu zitzaidan neuk espainolez ez dudalako idatzi nahi. Horrelakoxe erraza.
Josu Lavin
hartzABILDUAeuskalerria.org
**************************
> Ematen du Gerrikagoitia jaunari euskal hizkuntzak hitz hasierako R-ren aurrean bokale protetikoa ipintzen duela ahantzi egin zaiola.
Batzuk zeozer agertzeko erabiltzen dute ezkutalekua edo berdin dena synonymoa, ez dakigularik nor diren ez zein diren. Jokamolde hau ez dut normal kausitzen baldin ez badago arrazoin justifikaturik hortarako.
Nola nik izkiriatu bait nuen "Izkiriatzen derauku Akademiak immunitate, baina aitzitik gero hauek heurok, opposatzen dira eta tematzen noiz nahi dugun izkiriatu hitz normalagoak ezi immunitate, h. n., reaktantzia, ruleta, rifle, razionalismo, rekete, rito, romantiko,
eta anhitz euskal hitz garbi gehiago" gero dio Xabi-k (horrela identifikatzeko hobe zuen ez balu deus firmatu) Xabi delakoak ezen "Ematen du Gerrikagoitia jaunari euskal hizkuntzak hitz hasierako R-ren aurrean bokale protetikoa ipintzen duela ahantzi egin zaiola".
(Xabik redaktatu ukhan balu bere phrase laburra bertze modu hontara ez nuen beharrik izango nik reirakurtzeko. Hola ikasten luke zer den diskursivitearen konzeptua ere. Hara: Ematen du Gerrikagoitia jaunari ahantzi egin zaiola euskal hizkuntzak hitz hasierako R-ren aurrean bokale protetikoa ipintzen duela.)
Erran nahi deraukok Xabi invisibleari nola edozeini ezen ez zaidala ezer ahantzi. Gainera gehitzen deraukot eta informatzen ere ez baleki, ezen vokale protetikoak ez dituela ipintzen euskal hizkuntzak baizik guk personok, euskaldunok, zeinek bere epokha, generatione edo mendean nola lanabes kommunikativo erabilirik hizkuntzea, baina ez hizkuntzak berak, euskarak. Euskara ez da baizik konkretione imaginativo abstrakto bat on darabiltena euskaldunok kommunikatzeko interpersonalki, nola orain nik eta irakurleak.
Gero erran baita, ez baleki ere Xabik, ezen hizkuntzak nola-ere munduko edozein elementu bizi' dela evolutionatzen, eta hortara ez dela berdin erraitea arratoin, arroka, errota, arraio, arrapostu, arrua, erregela, erraminta, ... edo bertze anhitz (direnak mailegu zahar aspaldikoak) edo kontrara arrotzhitzak, nola diren, reaktantzia, ruleta, rifle, rito, rugby, rutina, ravioli, refinatu, rodeo, ... eta lista handi demasezko bat.
Xabik:
> > Ematen du Gerrikagoitia jaunari euskal hizkuntzak hitz hasierako R-ren aurrean bokale protetikoa ipintzen duela ahantzi egin zaiola.
Erramunek:
> > Ematen du Gerrikagoitia jaunari ahantzi egin zaiola euskal hizkuntzak hitz hasierako R-ren aurrean bokale protetikoa ipintzen duela.)
Hau ere ez da oso garabidetarra, zeren posible baita ondokoa:
Ematen du ezen ahantzi zaiola Gerrikagoitia jaunari ezen euskal hizkuntzak ipintzen duela bokale protatikoa hitz hasierako R-ren aurrean.
Ezta?
Erramun, zeure tonoa, Xabirekikoa, ez dirudi oso egokia denik baldin egiatan nahi baduzu garabideak zabaldu daitezen.
Hasi behar gara elkarri zuzentzen? Elkarri euskara irakasten?
Protatikoki edo Potrotikoki
Josu Lavin
*********
Badiosku Erramunek:
> Erran nahi deraukok Xabi invisibleari nola edozeini ezen ez zaidala ezer ahantzi. Gainera gehitzen deraukot eta informatzen ere ez baleki, ezen vokale protetikoak ez dituela ipintzen euskal hizkuntzak baizik guk personok, euskaldunok, zeinek bere epokha, generatione edo mendean nola lanabes kommunikativo erabilirik hizkuntzea, baina ez hizkuntzak berak, euskarak. Euskara ez da baizik konkretione imaginativo abstrakto bat on darabiltena euskaldunok kommunikatzeko interpersonalki, nola orain nik eta irakurleak.
Ez zaizula ezer ahantzi?
Neuk anitz galdera egin dizkizut oraino ere erantzun ez dizkidazunak.
Benetan uste al duzu EUSKARA "konkretione imaginativo abstrakto bat"?
Konkretione abstraktoa? Eta batera imaginativoa?
Zeuk ba al dakizu zer esaten ari zara?
Ez euskara ez eta munduko beste hizkuntza guztiak ere ez dira "konkretione imaginativo abstraktoak", baizik eta erraminta zeharo konkretuak (hiztegia + gramatika erregelak).
Esaten nizuna, bada, neure mezuetan hainbat galdera egin dizkizudala, zeinak zure erantzunen zain baitaude.
Adibidez, zergatik idazten duzu "kommunikatu" ka, bi eme eta uvez?
Zergatik "konkretione" ka eta terekin?
Zergatik idazten duzu "ikhusi"? Zer onura dakarkio honek diskurtsibitateari? Eta euskaldunari?
"deraukot" bezalako forma luze horiek "diot" bezalakoen aldean ez al dute gainkostu komunikatiborik termino ekonomiko garabidetarretan?
Oso serioski ari naiz.
Josu Lavin
********
Erramunek:
> Irakurri dut prenssan euskaraz erabilirik
PRENSSA idaztea ez da zure kapritxo huts puntual edo apeta personal intransferiblea gizabanako konkretu batena zeina zu zaren?
Barkatu galdera egin izana zeure estilo singularrean.
Euskara batuan PRENTSA da onartutako forma.
Forma nazioartekoena PRESSA litzateke.
Nondik bada moNSStru burugabe hori?
PRENSSA idaztea da dutxatik ateratzerakoan, noiz eta lehen oina lurrean pausatu behar duzun, bertan kaka egitea manparako errailetan.
Josu Lavin
********
Esan digu Erramunek:
>Nik izkiriatu ukhan dut buruz Euskararen Akademia edo subdenominatione txeratsu adiskidetsua Euskaltzaindia. Buruz Akademiak darabilen orthographia blokea (...mm... erabili euskaraz edo ...nm...); hori da zeinen gainean bait naiz sartu artikulu titulatuan ¿Harturik nola kapritxo huts puntual edo aitzitik konsideraturik phenomeno singular?, Sustatu hontan publikatua.
Honaino aipua. Honatx neure galderak:
1)
"izkiriatu ukhan dut"
Ze diferentzia dago "izkiriatu dut" eta "izkiriatu ukhan dut" formen artean?
2)
"Nik izkiriatu ukhan dut buruz Euskararen Akademia"
Honek, antza denez, esan nahi du ezen idatzi duzula Euskararen Akademiari buruz, ezta?
"Euskararen Akademia" buruz (de memoria) idaztea ez da hain zaila.
3)"Buruz Akademiak darabilen orthographia blokea"
Nola dakit nik BURUZ hori "Akademiak" hitzari dagokion (=Akademiei buruz) ala itxaron behar dut "blokea" hitza irakurri arte eta honi dagokiola konturatzea (=blokeari buruz)?
Kasu honetan:
"Akademiak darabilen orthographia blokeari buruz" idatzi bazenu gainkostu komunikatiboa txikiagoa izan litzateke (bai, IZAN LITZATEKE = habría sido!).
Ai, ai, ai, pillin! Kontuz ibili zaitez afin-eta garabideak galbideak bilaka ez dakizkizun!
Josu Lavin
*********
Ba oso ondo motel. Ene herriko herrian oraindik ere euskarari bizitza ematen ari garanoi badakigu zer egin behar dugun Batua kakaztu eta beste erdara bat gehitu zerrendara!
EH euskaldun denean hitz egingo dugu honetaz edo hartaz baina bitartean nik ez dut denbora galduko halako pajeo latinoekin gurea desagertzear dagoenean.
Eta anonimatoaren kontuarekin, ba orain arte nik uste Manolito edo Mikel deitzeak ez diola argudioei inolako indarrik ematen.
Beraz ez zaitez Rabanera bat izan ta ez zaitez pikatu guapin.
> ROMANICA da hizkuntza bakarra Euskal Herriko biztanle guztiek ulertzen dutena aldez aurretik estudiatu gabe, zeren guztiek ez baitakite euskara, batzuek espainol dialekto erromanikoa besterik ez baitakite eta beste batzuek frantses dialekto erromanikoa.
> ROMANICAn ez da erabiltzen hitz asmatu bat ere, zeren hizkuntza natural bat baita.
> EUSKARA BATUA askozaz ere artifizialagoa da euskalkiekiko, ROMANICA erdalkiekiko baino.
> ROMANICA = ERDARA BATUA
>
> Neuk esaten ditudanak beti neure izenean esaten ditut. Ez naiz anonimatotik zeu bezala mintzatzen, listo!
>
> Josu Lavin
> *********
>
>
Bada neuk arazoak ditut zure latin-erdal itxurako "euskara" hiperklasikoa ulertzeko, eta euskaraz ondo dakit, benetan. Errespetatzen dut zure jarrera, bai eta ulertu ere mailegu zaharrez eta berriez esaten didazuna, baina benetan, iruditzen zait zuk proposatzen eta baliatzen duzun hizkuntz eredua euskararen beraren aurka doala. Elitismo eta klasikotasun larregizko horrekin ez goaz inora, ene uste apalean.
Anbiguedadea arazo bat da, dudarik gabe, eta horretarako ere aurkitu behar dira soluzioak.
Hortaz, "buruz ... " anbiguoa balitz, "buruz-eta ..." erabil liteke, edo akaso "buz ..." forma laburragoa, edo beste edozein (soluziorik ez da faltako).
Ez ahaztu, ordea, ezen anbiguedadea berdin ere gerta daitekeela noiz erabiltzen baitugu "... buruz" pospositiboa, adibidez honako esaldian:
Izkiariatu diot Euskararen Akademiari buruz.
(Edo Iparraldeko Izkiriatu dut Euskararen Akademiari buruz)
Hor ere anbiguedadea egon liteke: idatzi ote dio Euskararen Akademiari de memoria?
Guztiarekin, ez dezala duda egin, ez Josu Lavinek, ez beste inork, ezen "buruz(-eta) ..." prepositiboa (edo funtzio bereko beste edozein) harribitxia dela euskararentzat. Eta hala bada, zergatik ez dugu erabili behar?
Kaixo. Ezer baino lehen Jesus Rubiori zorionak bere liburuagatik. Mugarri bat.
pare bat gogoeta:
- Adierazten duzu bertan, euskararen gainkostu komunikatiboak, hizkuntza idatziari egiten diola kalte. Faltan botatzen dut, baliabide prepositiboen faltak ahozko hizkuntzan izan ditzakeen eraginei buruzko gogoeta. Ustea bait dut, esate baterako, "euskañola" erabiltzen dugunean, baliabide prepositiboen gabeziak eragindako oztopoak saiesten ditugula askotan: Esaldia euskaraz esan nahi izan, baina atzizki eta horrelakoetan pentsatzen ibili ordez, gazteleraz osatzen dugu.
- Bigarren gogoeta. Euskaltzaindiari egiten diozu deia liburuan baina, hauek ez ezik euskalgintza ere nahiko nahastuta dabilela ondoriozta genezake. Izugarrizko garrantzia ematen zaio hizkuntz eskubideen kontuari. Arrazoi osoz ginera. Hizkuntz eskubideen gaia oso garrantzitsua da (eskubideak direlako). Baina euskararen afera zoritxarrez ez da hor ebatziko. Euskalgintzaren diskurtsoan arazo honek izan behar al luke presentzia handiagorik?
Nik ere Rubio zoriondu nahi dut. Uste dut ezen bete betean asmatu duela arazoaren diagnosian.
Bestalde,
Mintzatzen garenean euskaraz, ez "euskañolez", ederki sahiesten dugu baliabide prepositiboen falta. Egiten dugu geldegaia ahaztu. Esaten dugu aditza lehenik-edo, mozten dugu esaldia-edo, eta bikain konpontzen gara. Gure mixeriak idatzian datoz. Orduan egiten dugu ia matematika. Itzulpenak. barkatu esatea, maiz dira patetikoak, ez irakurtzeko eginak. Hori da egia.
Rubioren eta Josu Lavinen iritziak, bata nahiz bestea, sortuak dira bazteratuak izateko. Badakigu hori, bai, sortuak dira baztertuak izateko, gainera euskararen izenean. Barre eta guzti egiten zaie.
Intelektualak dionean herri honek ez nau merezi, esaten du.
> Bada neuk arazoak ditut zure latin-erdal itxurako "euskara" hiperklasikoa ulertzeko, eta euskaraz ondo dakit, benetan.
Bina benetan, iruditzen zait zuk proposatzen eta baliatzen duzun hizkuntz eredua euskararen beraren aurka doala. Elitismo eta klasikotasun larregizko horrekin ez goaz inora, ene uste apalean.
Ez dut erran ezen ni naizela eredua on euskaraaz ondo izkiriatu eta ezta jarri dut dudan zuk euskaraz ondo ez dakizunik. Gainera, ez zaitut ezagutzen eta ez naiz sartuko holako juzguetan. Edozelan ere izaiten ahal da naizatekeela "metete" edo muturluze txiki bat, mesedez kontuan hartu naizela ere maisu, eta printzipioz garela maisuak baita supervisore. Baina, bai egia da kostatu zitzaidala ulertzea zure phrase txiki hori -zuri ere, antza, nire redaktioneak ulertzea kostatzen zaizkizu; biontzat txarto, baina ez derrigorrez suspenso-. Edozelan ere zure phrasea "Ematen du Gerrikagoitia jaunari euskal hizkuntzak hitz hasierako R-ren aurrean bokale protetikoa ipintzen duela ahantzi egin zaiola" hobeto ulertzen dut nik bertze redaktione honetara "Ematen du Gerrikagoitia jaunari ahantzi egin zaiola euskal hizkuntzak hitz hasierako R-ren aurrean bokale protetikoa ipintzen duela", baina ez dut erraiten nik zurea dagoela txarto izkiriatua, baizik bigarrena dagoela hobeto redaktatua diskursivitatearen aldetik. Eta revindikatzen dut ulermena eta diskursivitatea redaktionean' lehenagotik ezi lexikoa eta orthographia, harturik ere bi hauek importantzia handikotzat.
Nik daukat, Xabi eta edozein, neure stylo proprioa bai berba egiteko eta noski baita redaktatzeko, non ez dudan ikhusten ezer txarrik; ba liteke gainera izaitea larregi elitista eta klassiko nire euskara, ni ez naiz jusgu hortan sartzen, sar zaitezte zeuok bildur gabe nahi baduzue, baina jakinik dela kasu personal bat. Bertzerik da zelako konkretione personal proprioa lortu, lortzen eta lortuko dudan. Oxala, hobera noakeen, hala biz.
Kommentatzen duzu ere zure ustez "iruditzen zait zuk proposatzen eta baliatzen duzun hizkuntz eredua euskararen beraren aurka doala". Ondo dago agertzea zure eretxia, baina nik ez dut horrela sentitzen eta ez da hori nire asmoa. Kontua ez da persona individual baten gorabeherea baizik guk GUK euskaldunok zer egin behar dugun euskararekin, jakin zein litzatekeen biderik onena edo onenentsua (edo onenentsuak). Ala baita erabaki ez dagoela deus hobetzekorik eta bizi garela euskararen paradisuan baina pean erdaldunen imperialismoa eta intransigentzia.
Hori da nahi izan dudana erran -erabilirik neure stylo eta manera neure izaitearena- eta errana nahi dut erran gabe apaltasuna. Bakoitzak ba ditugu geure usteak eta ez du importantzia handiegirik diren ala ez eginak apaltasunetik, bertze gauza bat da desedukatuki attakatzea ez dakit nor. Salutzatzen zaitut Xabi, eta jakizu asko gustatu zait zure titulua:ulermenaz; hori da, hori lortu behar dugu' izan dadila euskara hizkuntza ulergarria eta ahalaz ulertzeko arraza eta airosa.
Erramun Gerrikagoitia
Biziki poztu naute azkenengo hiru mezu hauek, esan nahi baita, Jesus Rubioren Harribitxiaren forma, Oraingoz anominoaren iritzi xume bat, eta Xabier Santamariaren ahoz izenekoa.
Biziki poztu eta esperatzaz bete' gauzak hobera joango diren.
Zeharo bat nator hirurekin.
Sistema prepositiboa behar dugu landu ahal denik eta tradizioari loturik.
BURUZ-ETA analogiaz sortua da eta guztiz zilegi deritzot.
Neuk nahiago nituzke tipo honetakoak:
Izkiriatu diot buruz-eta Euskararen Akademiaz.
Eman diot ordez-eta ekarri duena.
Ipini du azpian-eta mahai horixka horrena.
e.a.
Baliabide prepositiboak hain garrantzitsuak dira idatzizkoan nola ahozkoan, nola hirurek aipatu duten.
Josu Lavinek Romanica finkatu duenetik zeharo aldatu da errespektuz-eta lehen praktikatzen zuenarena.
Inkongruentzia zen hizkuntza erromanikoen batasunaren alde egotea eta euskara batuaren kontra ari izatea.
Modu honetara ere euskara batuaren merito batzuk ikusi nitzakeen.
Euskara garatua eraiki behar da gainean-eta euskara batuaren oinarriarena.
Hauxe da, bada, neure oraingo aburua.
Agian hau baino leku egokiagorik toa liteke euskararen garabideez hitzegiteko, ezta?
Inor prest al legoke euskara izeneko postazerrendan lan egiteko?
http://groups.yahoo.com/group/euskara/mesages
Harpidetza oso erraza da, zeren aski baita mezu huts bat bidaltzea helbide honetara:
euskara@yahoogroups.com
Adiskidetsuki
Josu Lavin
*********
1. Borrokatuko gara aitzi etsaiari
2. Borrokatu gara kontra/aurka etsaiarena
3. Aipatu nahi nuke artean beste gauza batzuena
4. Lor dezakegu bidez gure lagunena
5. Geu bizi gara esker nekazariei
6. Abiatu ziren buruz mendiari/mendira
7. Ibili ginen zehar mendian
8. Liburua dago gainean mahaiarena
9. Neska zegoen begira zuri
10. Joan da bila garagardo batena
Nahi nuke atsegin banitu aurreko forma horiek, baina mementoz ezin lortu izan dut.
Duda gabe adibide horiek laburregiak dira haien beharra senti dezagun.
Arrazoia da ezen ez dudala inoiz honelako forma propositibo berrien beharra sentitu.
Otoi, konbentzi nazazue!
Josu Lavin
*********
Liburu honetan, zeinaren benetako titulua espainol dialektoan baitzegoen (La Nueva Vasconia), Frederico Krutwigek Axularren bi adibide dakartza zeinek zerikusi handia baitaukate garabideekin.
Euskara batuan emango ditut:
LEHEN ADIBIDEA:
Sintaxi erromanikoa originalaren arabera:
"Halatan esango die azken judizioko egunean ere, eskuinekoei joan daitezela sekulako loriara, ezkerrekoei sekulako penetara"
Sintaxi garatugabearen arabera hauxe geneukake:
"Halatan azken judizioko egunean eskuinekoei sekulako loriara, ezkerrekoei sekulako penetara joan daitezela esango die"
BIGARREN ADIBIDEA:
Sintaxi erromanikoa (originala):
"Badakit anitzek miretsiko duela eta eridengo arrotz eta estrainio ni lan huni lotzea, zeren anitz izan baita orainokoan, eta vbaita orain ere, ni ez bezalakorik, ni baino honetarako gaiagorik, eta antzatsuagorik, ez baitute guztiarekin ere orainokoan honelako materiatan, honela ausartziarik eta eskudantzarik haru"
Sintaxi garatugabea:
"Orainokoan bata orain ni ez bezalakorik honelako materiatan ni baino gaiagorik izanda, guztiarekin ere, honela ausartziarik eta eskudantzarik hartu ez izanez, ni lan honi lotzea anitzek miretsiko eta estrainio edirengo duela badakit".
Frederikok berak liburu horretan esaten duen bezala, gaur eguneko euskaldun batentzat errazagoa da sintaxi erromanikoa (bere hitzetan, grekolatinoa) garatugabea baino.
Garatugabea Altubek, Azkuek eta ia oraintsu arte Euskaltzaindiak eredutzat aurkezten zigutena da.
Aitortu behar dugu ezen azken urte hauetan Euskaltzaindia aldatuz doala joskera kontuotan.
Adeitsuki
Josu Lavin, Hartz' Bildots Bilakatua
****************************
Neuk gomendatu nahi nioke Jesus Rubio jaunari egin lezan bere liburuaren erdarazko edo inglesezko itzulpen edo moldaketa bat, zeren berak egin duen aurkikuntza benetan handi eta garrantzitsua izan baita.
Berak erakusten du argiro zer den hizkuntza garatua eta zer den garatugabea.
Berari esker orain dakigu ezen Leizarragak, Axularrek eta beste euskal prosista klasikoek ez dutela grekolatinetik kalkatu egin, baizik eta XVI. mendean jadanik oso garatuta zeuden hizkuntza erromanikoetatik (= ROMANICA = NEOLATINO). Aditz denbora konposatuak ere paralleloki sortu dira bai Romanican bai Euskaran ere.
Uler bedi ROMANICA nola hizkuntza erromanikoen multzoa, zeinak denbora hartan estadio dialektalean baitzeuden, baina ez hain urrunduta nola geroxeago urrundu diren, borondate chauvinistei esker.
Denbora hartan (duela soilik bost mende) Galiziatik Italiara joaten ahal zen erromanikoz hitzegiten, zeren bitarteko dialekto erromaniko guztiak elkar-ulergarriak baitziren: leonesa, gaztelania, aragoiera, katalana, okzitanoa, etc.
Frantsesaren ahoskera ere besteetatik hurbilago zegoen orain baino eta ez zen hain hedatua hegoalderantz.
Lavinkeriak, ezta?
Adeitsuki
Josu Lavin
*********
Zoritzarrez Nafarroako Erresumarekin batera tendentzia garatzaile hau ere desagertu zen.
Ikus dezagun adibide hau ingelesez:
"International Auxiliary Language Association"
Ordena sintaktiko honek ez dirudi oso garatua diskurtsibitatearen ikuspuntutik, ezta?
Bestalde lau hitzeko sintagma hau oso anbiguoa da.
Zein da nazioartekoa hemen hizkuntza ala asoziazioa?
Auxiliarra zeini dagokio?
Ez, ingelesa ez dago oso ondo garaturik.
Afirmazio kategorikoa:
Munduan den hizkuntza garatuena ROMANICA da (Romanica batua edo dialektala: frantsesa, katalana, espainola, e.a.)
Romanicatik hartu behar dira baliabide garatzaileak, zeren garatugabea izatetik (latina) garatua izatera (Romanica) oso ondo estudiatu ahal baita, eta prozesu horretarik anitz ikasi.
Nola utzi dio latina' latina izateari Romanica bilakatzeko?
Prozesu hau abian da euskañolean ikusi dezakegunez.
Eta gehienek pentsatzen dute Romanicak ez duela zerikusirik Euskararekin, noiz eta den honetan gehien influitu duen hizkuntza!!!
Josu Lavin
Presidente de la Academia pro Lingua Romanica
****************************************
> Josu Lavin
> Presidente de la Academia pro Lingua Romanica
> ****************************************
zuk zure buruari idazten....
(jada inork ez du zuk idatzitakoari jaramonik egiten)
zuk zure burua aski ezagunaren aCademiako "presidente" bezala aurkezten...
nik uste nuen urteak pasa direnez EuskaraZ posta zerrendako erabiltzaileak gogaitu ondoren lasaituko zinela, baina....
Zu zoriontsua bazara, jarrai aurrera!
(ahal bada besteak gogaitu gabe)
Ander maitea,
Begira, neuk gaur oporrak hartuko ditut eta ez dakit bihartik aurrera konektatzen ahalko naizen internetera.
Mezu hauek irakurtzea ez da derrigorrezkoa.
Neuk bidalitako mezuak zeharo loturik daude hemen tratatzen ari den gaiarekin.
Ez didala inork ere erantzuten...
zer egingo diot nik.
Neuk zerbait esateko dudala pentsatzen dudanean esan egiten dut kontzekuentzia guztiekin.
Hala ere, euskal mundutxotik oso urrunduta sentitzen naiz, seguru asko zu bezalakoen aberkidea ez izatearren, gero eta urrunago.
Neuk badut NEURE hizkuntza, neure irudi eta imaginara egindako ROMANICA.
Dena dela neu euskalduna naiz eta izango (neuk nahi dudalako), neure seme guztiak euskaldunak dira (neuk euskaldundu ditudalako).
Ni naiz neure borondatearen emaitza.
Izan zaitez ongi.
Josu Lavin
*********
Ondoko lekuan:
http://en.wiktionary.org/wiki/Wiktionary:Romanica
Romanicazko bi hiztegi agertzen dira.
Bata, nazioarteko 50000 hitz erromanikoen zerrenda hutsa da.
Bigarrena, Romanica-English hiztegia non 25.000 sarrera agertzen baitira.
Badakit Ander bezalakoei popatik ematen dietela honelako mezuek, baina...
Josu Lavin
*********
Aurrena eskerrik asko, bai "oraingoz anonimoari" eta bai Xabier Santamariari. Gero, bi ohartxo bruz gogoeta baliotsu horiek ze egiten dituzuen:
1) Bai, dudarik gabe, hizkuntzaren estuasunak proiektatzen dira gain edozein jardun komunikatibo non erabiltzen baititugu asmakizun humano zoragarri horiek, zein baitira eleak. Ezin bestela izan.
2) Arazoa oso argi dago (hizkuntzalariak bai egiten ari direla erridikulua, historikoa gainera), baina soluzioa oso zaila da. Orduan arazoa isiltzen da, zeren soluzio argirik gabeko arazoa aipatzeak ekarriko bailuke euskara bigarren plano batera pasatzea. Hortxe dago euskalgintzaren kinka larria, zein ez baita aipatu ere egin nahi.
> Anbiguedadea arazo bat da, dudarik gabe, eta horretarako ere aurkitu behar dira soluzioak.
Hizkuntza askotan, nik erranen nuke guzietan edo gehienetan, ba dagoz hitz batzuk zeintzuk bait daukate signifikantza bat baino gehiago. Guk guziok dakigu ezen espainol hizkuntzan hitz batzuk daukatela signifikantza differenteak eta baita direla differente dependitzez hitz hori erabilten den an Espainia, Argentina, Chile, Mexiko edo bertze leku bat. Inglesean ere phenomeno polysemiko (poly+semia) hau ezaguna da eta dakigu ez dela berdin inglesa an Inglaterra, Kanada, Australia, Hego Afrika, ... edo bertze.
Euskaran ere, "sarri" hitzaren signifikatua ez da berdin hiztun guzietan; differenteak dira "sarri mozkortzen da" edo "autobusa sarri horra da" dependitzez nork dioen. Hitz gehiagotan ere ba dago ambivalentzia hau, baina ez dio berez kalterik eragiten hizkuntzari -euskarari-, baizik sarri (signifikantza bietan) mesede. Erabilten da polysemia edo ambivalentzia hau maiz politikan, reklamo kormmertzialetan, dei turistikoetan eta etc, egiteko slogan aski politak eta gainera gelditu nahirik hartara -expres-' semiinkomprensible, dudoso eta ambiguo.
Konkretuki, "buruz" terminoak adierazten du baita "buruz" (de cabeza), buruz jo edo buruz txarto ibili edo ... Ahantzi gabe ere, ezen Zuberoan eta heremu zabal-zabal batean, erraiten dela "abiatu da Bordelerat buruz", Bordelerantz. Hori horrela da, polysemia.
Gainera, Zuberoan phürü, erraitean "poesia hori gogoz ikasi dut" hemengo baten esango luke "poesia hori buruz ikasi dut". Phrase bi horiek biak dira korrektuak baina bai Bizkaian eta Zuberoan, baina izaiteko phrase synonymoak behar luke izan lehenengoa zuberotar batena eta bigarrena bizkaitar batena. Zuberotarrez gogoz (de memoria) eta bizkaitarrarentzat gogoz (con ganas). Bertzetik, Bizkaian sarri entzuten da "itxi atea zabalik", baina ez gara nahasten.
Guzi honekin baina, ba dakigu, ezen mundua ez dela porroki, ezta ere euskara. Polysemia ez da synonymo on katastrophea. Kontua da ea termino polysemikoak diren sobera asko euskaraz edo edozein hizkuntzatan.
> Ikus dezagun adibide hau ingelesez:
>
> "International Auxiliary Language Association"
¿Zelan izango zan goiko esaldia euskeraz?
Lau berbok ulertzen dotez, baia neu pe eztakitx zelan izan leiken.
Mutil lagunak esan nau pajina honetan sartzeko ta gauza kuriosoak bai ikusi dotezala.
Ba pe ulertuten eztotena da Erramun horren berbetea.
Usten dot zu Josu ezaututen deutzutela
Tala,
Eskerrik asko zure bi mezurengatik.
Badirudi Anderrek arrazoia duela, zeren neuk Erramunen edo Jesus Rubioren erantzunen bat nahi izan bainuke eta erantzun horiek ez dira heldu.
Edukazio falta ikaragarria erakutsi dute eta erretiratu beharrean aurkitzen naiz, zeren Anderri kasu eginik hobe da inor aspertu ez dezadan.
Ez dakit zergatik, baina nire hitzek min egiten dute.
Hemendik aurrera saiatuko naiz anonimatotik hitzegiten beste batzuek hemen egiten dutenez, edo sinpleki euskaraz esan beharrekoak atxiki eta gorde, hau da, isiltasunean eraman almorranak bailiren.
Honek denbora gehiago utziko dit ROMANICAren inguruko gauzen alde lan egiteko non pertsona hobeak topatu baititut, Ander eta ez bezalakoak.
Ander mindu egiten da, baina ez du zegatik esaten.
Bejondeiela! Irabazi dute! Ploff!
Jainko-jainkosen bakea eta gerra izan bitez zuekin. Amen.
Josu Lavin
*********
Esan behar dut aurrenik oso ongi ulertzen direla zure idazkiak. Lagun batek pasatu dit zure liburua diskette batean eta egun hauetan irakurtzen egon naiz zeren interesgarria iruditu zaidan hemen azaltzen zenituen gauzak.
Harrigarria da ikustea honelako arazo serio-serio baten aurrean euskal hizkuntzalarien utzikeria.
Foro honek izan behar du lekua garatzeko euskara komunikatiboki ala euskaltzaindiak hartu beharko luke zezena adarretatik.
Garatu behar baldin bada, garatu behar da eta kitxo. Bueno, hori da uste dudana nik.
Koxmek erraiten duenarekin ni nago guziz konforme, eta dioena dio guziz klaru eta erraz ulertzeko moduan.
Benetan ikusi eta analyzatu behar dena da ea daukan euskarak handicap kommunikativorik respektu guk euskaldunok ondo dakiguzen hizkuntzak (nahi ala nahi ez direnak baita geureak eta valiatzen eta valiatuko ditugunak, zorionez ere).
Gero guziok egin beharko dugu ahalegina (hortan implikatu nahiko luketenak) aurkitzeko soluzioak euskarari.
Bai hain da simplea, topatu beharko ditugu garabideak.
Erramun Gerrikagoita
> Más, más, más.... 66 mezu aaargj... goazen 69.aren bila Lavin, dale, dale, dale...
Kaixo Koxme II,
Anonimatotik hitzegitea oso erraza da, eta bestalde efektu bereziak ere lortu daitezke.
Azkenengo Koxme hau eta aurreko Koxme horiek ez dira pertsona bera.
Erramun Gerrikagoitiak Koxmeri bai erantzuten diola, ez ordea Lavini.
Bueno, oporretara noa, ez dakit konektatu ahalko naizen.
Esan dezadan egia:
Aurreko Koxme hau izan ezik beste Koxme horiek baita Tala ere, pertsona bakarra dira: Josu Lavin
Bi pseudonimo erabili ditut mezu txapelketa honetan: Tala (bizkaitarrarena egiten) eta Koxme garabideen aldekoa, zeinari Erramunek gorago erantzun dion gaur.
State me ben et passate unas bonas vacantias (illos qui las habete) aut disfruete del travalio (illos qui non habete vacantias).
Onar itzazue ene agurrik bihotzetikoenak guzti-guztiok (Ander E. barne)
Josu Lavin
Presidente de la Academia pro Lingua Romanica
hartzALGARROBAeuskalerria.org
****************************
> 1. Borrokatuko gara aitzi etsaiari
> 2. Borrokatu gara kontra/aurka etsaiarena
> 3. Aipatu nahi nuke artean beste gauza batzuena
> 4. Lor dezakegu bidez gure lagunena
> 5. Geu bizi gara esker nekazariei
> 6. Abiatu ziren buruz mendiari/mendira
> 7. Ibili ginen zehar mendian
> 8. Liburua dago gainean mahaiarena
> 9. Neska zegoen begira zuri
> 10. Joan da bila garagardo batena
Nire ikuspuntua,xumeetan xumeena da,inongo autoridaderik ez dudalako,Euskara ordena nola izan behar den,nola litekeen errazagoa,ezta berez nolakoa den ere esateko.
Euskaldunberri-berri izanik,duela 3 urte hasitakoa,uste dut halere,interesgarria izan daitekeela,bai esaldiaren ordenari buruz,bai prepositibo eta postpositiboaren arteko borroka,nola bizi ditugun jakinaraztea.Baten batek honen jakinmina izan dezakeelakoan.
Zuk(Lavin) emandako esaldi labur horiek nik ez nituzke horrela egingo,oso laburrak baitira hain zuzen,erraza baita esaldiaren haria eta zentzua ez galtzea.Baina batez ere,Euskararen egitura eta ordena,ederra zaidalako.
"Zure zain nago" edo "Garagardo bila joan da" edo "Mendian zehar gabiltza etsaiaren kontra,etengabeko borrokan" Ederrak iruditzen zaizkit.Zure urrengo emailean diozunez,ez zenuen basterik espero Ezta?.Oso bestelakoa da,kriston esaldia baldin bada(luzea,korapilatsu,Hitz arraroez betea).Edo ahozkoan,hasieratik zehatz-zehatz zer esango duzun argi ez baduzu.Zera egiten dugu....,esaldiaren buruan aditz nagusia ipini eta gero erlatibera,conpletiboa edota nominalizazioa baliatuz,sintagmak pilatu,esaldia(Esan nahi duzuna) osatu arte.
Baina ez dago problemarik.Euskaltzaindiak esango duena.esango duela.Are gehiago esango nuke:esaldi-txapa horiek,zatika eraikitzeko joera honek(Euskaldunzaharrenak) erakarpen handia dauka niretzat,horixe baita hain zuzen,euskarari erritmo bizi ederra ematen diona.Lau lerroko esaldiak aurki ditzakegu,bai euskaraz,bai erdaraz,baina nik ez ditut atseginak ez batean ta ez bestean.
Bestalde,askotan ikusten ditut Euskarazko sekulako txapak,eta ikusi bezain laister neu ere ohartzen naiz erdararen itzulpen zuzenak direla edo erdararen egituraz eginak.Pairaezinak benetan¡Ez al dute imaginaziorik?
Lavin:Nire gustuaz ari natzaizu,nire gogoaz besterik ez.Konbentzitu al zaitut apur bat?
> 1. Borrokatuko gara aitzi etsaiari
> 2. Borrokatu gara kontra/aurka etsaiarena
> 3. Aipatu nahi nuke artean beste gauza batzuena
> 4. Lor dezakegu bidez gure lagunena
> 5. Geu bizi gara esker nekazariei
> 6. Abiatu ziren buruz mendiari/mendira
> 7. Ibili ginen zehar mendian
> 8. Liburua dago gainean mahaiarena
> 9. Neska zegoen begira zuri
> 10. Joan da bila garagardo batena
.....................................................................
Edozelan ere zure phrasea "Ematen du Gerrikagoitia jaunari euskal hizkuntzak hitz hasierako R-ren aurrean bokale protetikoa ipintzen duela ahantzi egin zaiola" hobeto ulertzen dut nik bertze redaktione honetara "Ematen du Gerrikagoitia jaunari ahantzi egin zaiola euskal hizkuntzak hitz hasierako R-ren aurrean bokale protetikoa ipintzen duela", baina ez dut erraiten nik zurea dagoela txarto izkiriatua, baizik bigarrena dagoela hobeto redaktatua diskursivitatearen aldetik.
..........................................................................
>
> Erramun Gerrikagoitia
Bai Erramun,biak zuzenak dira,baina hobetsiaren bila baldin bazenbiltzan,gramatikari gehienen ustez hona hemengoa zenuen:"Euskal Hizkuntzaz hitz hasierako R-ren aurrean bokale protetikoa ipintzen dela Gerrikagoitia jaunari ahantzi egin zaiola ematen du".Hirurak,zein beste hamaika moduz eginak,zuzenak dira,eta ez genuke zertan zirikatzen jardun.
Egia da zuk zeure moduan idazten duzula,edonork egiten duen era berean nahitanahiez,baina Xabik eta beste batzuk leporatu dizuguna(edo arrotza egin zaiguna) nire ustez zera da:Hasi zarela Euskaltzaindiaren erabaki bati buruz galdezka,kriston ikerketa,txikikeria eta garrantzi gutxikoa(bai,immunitate edo inmunitate),eta gero,aldiz,zure idazkeran hainbeste "kapritxo" ikusi ditugula.
Iruditu zaidalako nolabait ez omen direla zuk,berez,daukazun idazkerakoak,jatorrarena egitekoak baizik,"originala" ematekoak,alegia.
oraingoan ez dizut zehaztuko zeintzuk diren "kapritxoak" ezta akatsak ere,gehiegi ez luzatzearren.Bestelako idazkera espero baikenuen "Purista" edo Garbizale batengandik.Normalean garbi-garbi idazten baitute delakook,garbiegi nire ustez.Zurea ulergaitza egin zaigu(Eta ez "illogiko inkomprensiblea").
Hori bai,Internetzaleen partehartze bultzatu nahi baldin bazenuen,erdiz erdi jo duzu.Hautsak harrotu.Euskararekiko interesa puri-purian omen dago.Ez da gutxi.
Negu_negua@Yahoo.es
Nahi izanez gero,Erramun,NAN zenbakia jar dezaket hurrengo batean.
> Komentario huts bat:
>
> Agian "bertze" nahiago duzu, baina zure aurreko idazkietan ez duzu behin ere erabili.
>
> Guztietan "beste".
>
Kaixo Eñaut,
Ez, ez dut erabili, neure gogoaren kontra idazten baitut batuan idazten dudanean.
Duela hiru bat urte Euskaltzaindiaren araberako euskara batua lapurtera classicoaren kaltetan. Neuk maite dudan idatzizko euskara Axular eta Leizarragarena da, baina... ezin dut erabili. Debekatura daukat. Kaltegarria zait.
Horrexegatik idazten ditut BESTE, ESAN, e.a. forma berriak BERTZE, ERRAN, e.a. forma zaharren kaltetan.
Beste kausa bat ere egon da:
Erramun Gerrikagoitiak idazten duen hizkuntzaren kanpoko azala eta neuk erabilitako lapurtera classicoa oso antzekoak dira benetako euskal literatur tradizioa ezagutzen ez duenarentzat. Askok eta askok, hala niri esanda, pentsatu dute ezen neuk defendatzen nuena eta Erramunen kapritxoak gauza bat eta bera zirela.
Erramunen euskara ez da classicoa ez eta elitista ere, zeren hasteko eta behin berak erabilitakoa ez baita euskara.
Adeitsuki
Josu Lavin
Aurreko mezu batean Jesus Rubio jaunak ondoko testua bidali zuen:
Recepción y citas para consultas sobre diagnóstico precoz de cancer de próstata mediante biopsia en pacientes con índice alto de PSA en orina detectado por el correspondiente médico de familia siguiendo las recomendaciones del Plan General de Prevención, Diagnóstico y Curación del Cancer de Próstata fechado en Enero de 2010
Oraindaino ez da agertu hori euskaraz ematen dakienik.
Neuk, bederen, ez dakit.
Jesus Rubiok arrazoia du eta zuzen dago, besterik erakuts eta demonstra ez dadin bitartean.
Adeitsuki
Josu Lavin
*********
Recepción y citas para consultas sobre diagnóstico precoz de cancer de próstata mediante biopsia en pacientes con índice alto de PSA en orina detectado por el correspondiente médico de familia siguiendo las recomendaciones del Plan General de Prevención, Diagnóstico y Curación del Cancer de Próstata fechado en Enero de 2010
ROMANICA:
Reception et citas pro consultationes sur diagnostico precoce de cancer de prostata mediante biopsia in patientes con indice alto de PSA in urina detectato per le correspondente medico de familia sequendo las recommendationes de la Planification General de Prevention, Diagnostico et Curation del cancer de prostata datato in Januario de 2010
Zuetako inork itzul lezake testu berbera ingelesez eta frantsesez? Hau lagungarri gerta lekiguke euskazko itzulpena egin ahal izateko.
Amical- et Romanicamente
Josu Lavin
*********
Dagokion familia medikuak, 2010eko urtarrileko data duen Prostatako Minbiziaren Prebentzio, Diagnosi eta Sendatze Plan Orokorraren gomendioei jarraiki, gernuan PSA indize altua aurkitu dien gaixoengan prostatako minbiziaren biopsiaren bitarteko diagnostiko goiztiarraren inguruko kontsultetarako harrera eta hitzorduak.
Kaixo Joxe,
Eskerrik asko zure itzulpenagatik, jadanik etsita bainengoen inor ez zen ausartuko.
Neure irudikoz oso ongi itzulita dago euskara batuan. Ez dut uste askozaz hobeki egin daitekeenik.
> Dagokion familia medikuak, 2010eko urtarrileko data duen Prostatako Minbiziaren Prebentzio, Diagnosi eta Sendatze Plan Orokorraren gomendioei jarraiki, gernuan PSA indize altua aurkitu dien gaixoengan prostatako minbiziaren biopsiaren bitarteko diagnostiko goiztiarraren inguruko kontsultetarako harrera eta hitzorduak.
Agian DAGOKION gabe DAGOKIEN behar luke?
Jesus Rubiok ederki lekike azaltzen zertan estilo postpositibo honek gainkostu komunikatiboak dituen estilo prepositiboaren aldean.
Joxeren itzulpena ulertu egiten da, baina kontutan hartu behar genuke zenbait egunez erdarazko originala eduki dugula begien aurrean.
Mila esker Joxerentzat, baina Jesus Rubiok arrazoia du.
Egin al lezake Rubio jaunak berak itzulpen prepositibo bat testu horrena?
Ongi izan zaitezte
Josu Lavin
*********
Ari garela, ari garela...
Pasaizo politta badut nik! Nahiz badakidan
Ba al dakizue aixkireok nire anbulategian, berdin erietxean ere, nola euskaratzen duten "atencion al paciente y usuario"??
"Gaiso eta erabiltzaileen zorospena".
Edo halako zeozer... "Zorospena" bai, Seguru! hori etzait sekula ahaztuko.
Bikaina!!!
Otoi, isilean gorde, ez beza hainbeste urtetako koesistentzia kitzigakarriaren bueltan Bazkaltzain edo Zamenkhof aguafiestasen batek hori aldatu.
Paretik pasatzen naizenoro irribarrea pizten bait dit.
Eskerrikasko, Osakidetza.
Eritxu Zorotustra
Harrera eta hitzorduak tzat kontsultak buruz-eta prostata minbiziaren diagnosi goiztiarra, biopsia bidez egina pazientei gernuan dutenei PSA index gora zeina familia mediku korrespondantak detektatua den 2010eko urtarrileko Prostata Minbiziaren Aitzinde, Diagnosi eta Sendaketa Plan Orokorraren gomendioei jarraiki.
Badirudi irtenbide bakarra dela euskaldun normalek egiten dutena egitea, hau da, gai batzuk (apalenak) euskaraz egitea eta gai berezi samarretarako erdara erabiltzea.
Zeuk egindako itzulpena ez da euskara. Segur ez bazaude galde iezaiozu Euskaltzaindiari ea euskara den zeure itzulpen hori.
Ongi izan
Josu Lavin
**********
Nire esaldia ez dela euskara? Horrek ez du esan nahi bihar izango ez dela. Eta nire badaezpadako egitura hori ez bada, beste bat izan daiteke, izango dateke. Geure eskuetan dugu euskara zer izango den, eta euskal hiztunok hain gutxi izanda beste hizkuntzetakoei baino parte handiagoa tokatzen zaigu garabide horretan. Eta zer zirarragarri den, ezta?
Iruditzen zait Euskara Batuaren aldia amaitzear dagoela. Badira ia 40 urte sortu zenetik eta laster bere zikloa osatuko du. Bertan izango dugu etorkizunerako oinarri balios bat, inoiz izan dugun baino sendoagoa. Abiapuntutzat ulertu behar dugu, ez helmuga bezala. Ezta ere ezin urratuzko lege sakratu etsi.
Jesus Rubiok, Erramun Gerrikagoitiak eta zuk zeuk azaldutako problematika puri-purian dago, nire ustez, nahiz eta irizpide ezberdin samarrak dituzuen. Neuk ere ez nator guztiz bat zuetako inorren puntu guztiekin, edo dudatan nago. Baina ziur nago zuen jakinduria handia nahitaezkoa dela urratu beharreko ildo berrian.
Zergatik ez hasi irizpideok bateratzen eta indarra elkarrekin egiten? Nire laguntza gogoz emango nuke egiteko horretan.
Euskara baliatu nahi genuke gure ideia xumeenen ala goitiarrenen adierazle, baina gaurko egoera soziolinguistikoak ez du batere laguntzen. Beldurra ematen du lan guztia sukalde liburuetan gelditzea, gizartetik bakartua, baina hortik ez da segitzen sukaldaritzan aritu behar ez denik. Hori bai, funtsez.
Egia esan, ariketa ederra da Jesusek proposatu esaldia euskararen eskastasunetarik bat agerian jartzeko. Gaurko ildo nagusiari jaramon egitekotan segur asko esaldia zatitu beharko genuke, edo astun samarra geldituko litzateke. Lapurtera klasikoak korapiloa askatu ahalko luke? Nahitaez baliabide prepositiboak "injinatu" beharra dago?
Nire ustez zilegia da proba egitea. Agian ez da bilatu behar preposizio bat posposizio bakoitzeko. Beharbada oinarrizko gutxi batzuk aski lirateke edozein esaldi konplikatua egituratzeko, betiere posposizioei eta erlatibo klasikoei lehentasuna emanez.
Halere, zein da helburua, halako esaldi bat itzultzerakoan hitzez hitz egitea, edo beste modutara itzuli arren (are esaldi laburragoetan zatiturik) hitzez hiz ere egin daitekeela jakitea? Esan nahi baita, ez nahitaez esaldiak mimetikoki itzuli, nahiz eta nahi izanez gero hala egin ahal izan.
Gilen Mejuto Garcia jauna,
Neu bat nator zeuk adierazten dituzun gehienekin, baina argi eta garbi dago ezen Jesus Rubiok eta Erramun Gerrikagoitiak jolasten diren jolasa bestelako kirol mota bat dela.
Neuk hainbeste galdera egin dizkiet goiko mezuotan, zeintzuen erantzunaren zain oraino ere bainago.
Josu Lavinentzako lana hemen, euskal mundillo puto honetan, amaitutzat eman litekeela begitantzen zait.
Josu Lavinek aportatu uste dituen gauza guztiak pikondoaren atzekaldean daude kokaturik, han non eta kaka-mokordoak eulien zain egoten baitira.
Ezina da holako euskaltzale eta euskaltzainekin deus ere aportatzea.
Gogoratzen naiz nola behin aipatu zenuen ezen euskaraz PRESIDENT tipokoak erabili behar genituzkeela, ezta?
Zer esan zuen Txomin Peillenek?
-ENT horrek ez ziola ezer ere aportatzen euskarari.
Zeuk berriro ere galdetuta...
hutsa izan zen haren erantzuna.
Zuzen zaude esaten duzunean ezen Euskara Batuaren garaia amaitzer dagoela, baina zoritzarrez datorkeen garai berriak ezin kontatuko du zerbitzari honen laguntzarekin, zeren Josu Lavinek badu hizkuntza bat zeinaren alde lan egingo baitu: Romanica.
Hainbeste eman didate popatik...
eta hain gutxi niri gustatu...
ezen...
esan ahal diedan gauza bakarra dela lagundu lezakeen pertsona bat galdu dutela, ni galdu nautela.
Orain Romanicarekin zorte handiagoa opa nahi diot neure buruari.
Agian egunen batean norbait konturatuko da ezen galdu behar ez zen elementu/tipo bat galdu dela.
Amultsuki (zeren biziki estimatzen baitzaitut)
Josu Lavin
Presidente de la Academia pro Lingua Romanica
www.geocities.com/linguaromanica
http://groups.yahoo.com/group/romanica
http://eu.wiktionary.org
***********************************************
Non eta esan baitut:
Jesus RubioK eta Erramun GerrikagoitiaK jolasten diren jolasa bestelako kirol mota bat dela.
esan behar izan nuke:
(bai, zuzen: esan behar izan nuke)
Jesus Rubio eta Erramun Gerrikagoitia jolasten diren jolasa bestelako kirol mota bat dela.
-k + -k = kaka
Josu Lavin
**********
Egun batean, nire paper zaharrak arakatzen nengoelarik, kasualitatez topatu nuen karpeta ahaztu bat, paperez gainezka, sorpresa onak ematen dakiten horietakoa. Zabaldu eta bertan, beste paper guztien aurrena, hantxe zen aldizkari bat, deitzen TTU-TTUA. Bilbon aspaldi egiten zen literatur aldizkaria da, hain zuzen 0.3 zenbakia, 1985eko neguari dagokiona.
Aurkibidean iragartzen zen Joanes Urkixo idazlearen artikulu bat (Zenbait mito). Hura bilatu, irakurtzen hasi eta, hara non begiak bi hitzen gainean iltzatuta gelditu zitzaizkidan: "bitartean eta ...":
Mota honetako mitoetan jatorri duten gaiak zientzi-fikzioan aurkitzen ditugu ugarien, genero honek azken berrogei urteotan izan duen gorakadari esker eta beharbada beraren tradizio laburraren ondorioz, bitartean eta gainontzeko generoen bilakapena mitoen baztertzean edo gutxienez maskaratzen amaitu den.
Gauza da, gainera, Urkixok artikulu berean beste bi aldiz erabiltzen duela egitura hori berbera:
... badakigu bederen lurra ez dela bizi, bitartean eta gizakiok bai.
Dr. Jekyll eta mister Hyde gaitzaren indarren adierazpen dira, bitartean eta Supermanek ongiaren indarrak askatzen dituen.
Nik ez dakit Urkixok asmatu ote zuen egitura hori, edo nondik atera zuen, baina badakit hor dagoela, denon bistara, gutxienez 1985etik, eta horrek beste guztioi ematen digula erabiltzeko ahalbidea eta lizentzia, neurri batean behintzat (batzuetan oso erabilgarria izan daiteke).
Eta "bitartean eta... " horrekin bezala, beste edozeinekin egin liteke.
Jesus Rubio
Askotan gure praxia dago konditionaturik tik enteleguan dugun theoria. Hori klaru ikusten da harturik exenplutzat religionea, non theoria religiosoak edo doktrinak frenatzen gaituen (gutienik, nahi gaituen frenatu) egitetik zenbait aktione txar konsideratzen direak bekatu venial edo inkluso mortal, kontra Jainko ahalguziduna. Halarik ere theoriak edo doktrinak ez du ziurtatzen fidelen -ezta ere fidelenen- praxis immakulatu garbia. Baina bai badute segurki praxiak eta theoriak elkarren relatione eta korrelatione hertsia; eta hori ez bakarrik plano religiosoan baizik, nik erraiten nuke, an edozein arlo humano.
Primitivismoan dakingun lez kanpokoekiko, arrotzekiko, ezagutzen ez dugunekiko edo azken finean bertzeekiko exophobia sentitzen da -eta ikusten da exophobia batez ere primitivoetan, zeren heldu bait da izaitera exophobia seinale on primitivismoa bera, autodefensan zentratua eta beldur anitzetan justifikatuan ere-. Eta guzi hau etorri zait gogora dudalarik irakurri oraintsu ondoko aipua:Hizkuntzak aldatzea normala da baina euskarari aldaketa ez datorkio barnetik, auzo erdaren interferentziatik baizik. Eta horretaz orain dela mende erdi bat ohartarazi zuen Txikardegik. Gauza horiek, eta berak esandako beste asko, gaur egun normal-normal errepikatzen ditugu Fakultatean. (Pilartxo Etxeberria, Gara, 2004 iraila, 10 ostirala).
Hor da erraiten -zehatzago, reflexivoki izkiriatzen, aipatuz gainera praxia an fakultate universitarioak- ezen
euskarari aldaketa ez datorkio barnetik, auzo interferentziatik baizik
. Ez badio ere deus erraiten explizituki inferitzen da errazki implizitoki hartzen duela (duela euskal Universitateak ere) ezen euskarak hartzen duela interferentzia hori, kanpotik datorkiguna, tzat txar eta kaltegarri, noiz hori den gezur handi bat begiratzean kin visione general bat.
Hurbiltzen ez bagara euskaldunok redaktatzeko molde syntaktiko kommun standarretara, euskarak duke pezu eta astuntasun soberazkoa, non nekez bizi ahalko den auzoen kompainia onean eta konviventzia ekilibratu antzekoan.
Zeren nehork ez duke pensatuko erdarak desegingo zaizkiola euskarari tik bere inguruko peripheria eta barruko hirietatik, internet ere blokeaturik. Aitzitik, euskarari mesede handiak etorri ahal zaizkio -hobeto, ekarri ahal dizkiogu guk geuk euskaldunok baldin jokatzen badugu zuhur, reflexivoki eta planifikaturik- tik inguruko gure erdarak. Harturik on irudituko zaigun guzia, nola-ere hartu bait dugu euskaldunok ere argi elektriko fluoreszentea.
Erramun Gerrikagoitia,
Lekeitio, 2004 iraila 17, barikua.
Erramun Gerrikagoitia,
Hainbeste hatxe gabeko aurreko textua askozaz ere erraztasun handiagorekin irakurtzen da ezen ez orain arte bidali dituzunak.
Ohitura kontua edo dateke, baina zeure tik, tzat, an, e.a. horiek ez zaizkit oraingoan hain arrotz gertatu.
Ez da ongi ulertzen ahal ondoko esaldia:
"zeren heldu baita izatera exophobia seinale on primitivismoa bera"
zeren ON hitza SEINALE hitzaren adjektibotzat jo baitezake irakurleak.
Ikusten duzuenez neure iritzia aldatzeko gai izan naiz.
Hala ere, eta niri (immigrantea bainaiz) permititzen ez zaidanez, zuoi %100 euskaldunoi dagokizue euskararen garatzea.
Izan zaitezte kin Jainkoa
Josu Lavin
**********
Konforme kin kritika konkretu hori. Entseguak dira, entseguak.
Konforme nago kin egin duzun (didazun) kritikea, ezen, ze ON partikulea hartu ahal da SEINALE substantivoaren adjektivotzat. Entseguak beti dira entsegu eta hartu eta ikusi behar dira dimentione hortan.
Nik zu -Josu Lavin- ez zaitut hartzen immigrantetzat, baizik tzat euskaldun %100, eta nola nik bertze euskalzale edo euskaldun gehienok, nik uste; hor ez dago "guri", "zuri", "niri Erramuni" edo "bertze nehori" kasu egiten dion jendeak on dagoena sarturik an euskararen aldeko dynamika.
Izan eta bizi zaiteala ongi.
Erramun Gerrikagoitia
Lekeitio, 04 iraila 20, astelehena.
Erramun maitea,
Ni bezalako personak non ere izan eta egon gaitezen, beti ere immigrante izanen eta egongo gara immigrante.
Ez da samurra, egiaz diotsut, baina horrela da, ordea.
Euskara garatu beharra dagoela itsu ez den edonork ikus lezake, baina aspaldixkotik Euskal Herria' ONCE Herria bilakatua da non mapatik desagertzeko boleto guztiak jada saldurik baitaude.
Visita ezazu nahi izan badezazu nire ondoko leku hau:
http://eu.wiktionary.org
Jaungoikoaren gratia izan bedi kin zu.
Josu Lavin
**********
ETB1eko lehiaketa bat ikusten egon naiz, Basetxea K hain zuzen ere.
Partehartzaile euskaldun gazteok honelakoak erabili dituzte euskaraz mintzo zirelarik normaltasun osoz:
un poko marjinata, sin mas, porke, lo ke sea, ni mutxisimo menos, e.a.
Hauexek eta honelakoek (hau da euskal gazte guztiok) baimen berezia daukakete antza, potro-ovarioetan ipintzen zaien euskara egin ahal izateko, ezta?
Beste batzuek, ordea, ezin dituzte erabili, normaltasun osoz, Jesus Rubiok proposatzen dituen garabideak!!!
Hemen trampa egiten da!!!
Gora euskara romanizatua!!!
Josu Lavin
***********
Joder, nik ere aportatu nahi dut nire ondar-alea XXIII mendeko euskarari.
Hau ere ez da euskara agian, baina nork daki zer izango den etorkizunean?
"Errezepzioa eta zitak kontsultetarako, biopsia bidezko diagnostiko goiztiarrak egiteko prostatako minbiziarena, gernuan PSA indize altua duten gaixoetan, dagokion famili-medikuak egina, 2010eko urtarrilean datatutako Prostatako Minbiziaren Prebentzio, Diagnostiko eta Osatze Plan Orokorraren gomendioak jarraituz"
Hori da euskarak behar duena!
Murgil gaitezen zientzia-fikzioan,
gaur egungo egoerari jaramonik egin gabe!
Indarrak akonphagnatu zaitzatela!
Bai, kasualitatez neu ere nengoen orri honi beha telebistatik Basetxeren soinua iristen zitzaidan bitartean. Halako batean baten batek esan zuen "hori da, e... voz de mando" eta larrimina sentitu nuen barnean.
Okerragoa izan zen ondokoa. Konputailua utzita ETB1n ikusi nuen Woody Alleni Donostian egindako omenaldia. Haren filmen zatiak elkarri lotuta eman zituzten, azpidatziak betiere gaztelaniaz, eta ondoren, Allenen hitzen bikoizketa ere gaztelaniaz entzun genuen. ETB1n egiten dutena ikusita Basetxeko lehiakideena txikikeria iruditzen zait.
Gainera, ETB1en programazioa lastoaz beteta dago: pilota eta football partidak, trikiti eta dantza saioak, eta are herrien festetako bigantxen abenturak. Lotsagarria da. Buru-urrientzako tb horrek iseka egiten dio euskaldunari.
Itzal dezadan tb-gailua.
Kaixo Gilen,
Eguneroko bizitzan euskal gazte gehienek honela egiten dute berba. Lotsagarria. Dena dela, gehienetan erdaraz aritzen dira.
Neuk ez dut honelako tipoen aberkidea izan nahi.
Beste gauza bat:
Euskal Hiztegia (neure materialak) http://swiki.net lekuan kargatu nahi dut, zeren erabiltzaileak in-linea lankide lanak egin ahal baititu.
Formatoa nolakoa izango den ikusteko, bisita ezazu neure orri hau:
http://dr2005.swiki.net
Klik egizu A letraren gainean eta ikusiko duzu letra honi dagokion partea neure Dictionario Romanico-an.
Honetan erabiltzaileak ezin ditu aldaketarik egin, baina euskal hiztegian EDITatzeko aukera egongo da lankideek erantsi, ezabatu, aldatu eta beren gustora egokitu dezaten.
Urria baino lehen egin nahi nuke, baina momentu hauetan ez dut internetekiko konexiorik etxean.
Jainko-Jainkosak izan bitez zurekin.
Josu Lavin
**********
Ez dateke vorondate faltea, soilik behintzat.
Euskal TVko lehenengo katean, EITB1ean, non programmationea euskaraz bait da printzipioz, Woody Allen direktore zinematographikoari eginiko interview inglesezkoa agertu da pantailla peko textu subtitulatuan ez euskaraz nola normala litzatekeen katea hortan, baizik erdaraz.
Hemen, zoritxarrez, egon litekeen vorondate on edo gaiztoaren gainetik edo azpitik, ba dago ere -ezingo dugu ukatu- bizkortasun eta erraztasunaz relationaturiko kontua. Erdara askotan (gaztelania, frantzesa,...) traduzitzen eta doblatzen da ia automatikoki, berahalatsu eta ia instantanean, baina euskaraz ez da hori horrela gatik hainbat faktore differente.
Soilik, seguru, ez da vorondate lotsagarriaren kontua, baizik zenbait impotentzia inaipagarriren gorabeherea ere. Kostu askoz handiagoa du inglesetik traduzitzeak erdarara ezi gure euskarara. Hori ere analyza dezagun eta neurriak har.
Erramun Gerrikagoitia
Lekeitio
Kaixo Erramun,
Esan duzu ezen:
"Soilik, seguru, ez da vorondate lotsagarriaren kontua, baizik zenbait impotentzia inaipagarriren gorabeherea ere. Kostu askoz handiagoa du inglesetik traduzitzeak erdarara ezi gure euskarara. Hori ere analyza dezagun eta neurriak har."
gure euskarara ezi erdarara
esan nahi zenuen, ezta?
Euskara ez da hizkuntza normala pertsona konkretu izen-deituradun batzuren kulpaz.
Lexiko eta sintaxi aldetik euskara ez da hizkuntza batere normala.
Lexikoan hutsune nabarmenak daude eta sintaxi kastrante bat besterik ez da irakasten.
Europar lexiko erkidea eta sintaxi erkidea onartu ez ditzagun bitartean euskara ez da hizkuntza normala izango.
Errudunak?
Bai, noski: 24 euskaltzainak.
BIDEO BErekin,
ABOLITU ez da internazionala (Sarasola dixit) zeren bakarrik ingelesez eta dialekto erromanikoetan (espainola, frantsesa, etc.) erabiltzen baita.
Sarasolak eta beste errudunek jakin behar lukete ezen hain justu internazional eta nazioartekoa da prezisamentean ingelesez eta erromanikoetan erabiltzen diren terminoak!!!
Sintaxia ere anglo-romanicaren zentzuan joan behar litzateke, nola eta gure klasikoek egiten baitzuten eta hagitzez haratago.
Errudunak?
Euskaldunak berak!!! Epel nazkagarriok!!!
Josu Lavin
*********
Errealitateak gainditu ohi du zientzia-fikzioa (akaso gure errealitate hori Jainkoen fikzioa delako), eta ez da arraroa ikustea nola zientzia erreala pasatzen den gain zientzia-fikzioa, partzialki bada ere.
Irakur dezagun atentzioz hurrengo zita luze samarra, non Ángel López García hizkuntzalariak azalduko digu muina hon (preposizio genitiboa hatxerekin) bere liburua deitzen Cómo surgió el español. Introducción a la sintaxis histórica del español antiguo (2000, Gredos, Madrid; letra lodiak neureak dira):
CONCLUSIONES
Las conclusiones del presente trabajo pueden resumirse en los siguientes puntos:
1) La conversión del latín en español se produjo primero en el componente sintáctico, ya por el siglo IV d. C., y sólo mucho después, hacia el siglo XI d. C., en el componente morfológico.
2) Ambos procesos tuvieron lugar en muy poco tiempo y de forma bastante repentina, aunque no de la misma manera.
3) La sintaxis protorrománica surge como consecuencia del nuevo modelo tipológico representado por el latín de la Vulgata. Como los textos anteriores se sentían latinos y los posteriores, también, habría que hablar de un punto de infexión en la evolución del latín, pero no de una catástrofe.
4) En cambio, el surgimiento del romance en el siglo XI representa una remorfologización de dicha sintaxis textual, la cual venía alargando su existencia varios siglos atrás. Al presentar una apariencia diferente, los hablantes apreciaron una discontinuidad brusca entre los textos latinos anteriores y los nuevos textos romances, por lo que técnicamente puede hablarse de catástrofe.
5) Este proceso fue inducido externamente por ciertos atractores entre los que se cuentan: la reforma cluniacense, que conduciría al llamado latín medieval; la imitación de los textos franceses y provenzales en romance; y, en un primer momento (siglos X y XI), la influencia del vasco.
6) No obstante, es muy posible que dicho proceso de independización del latín se hubiera producido de todas maneras, pues la tensión entre una sintaxis rectiva y una morfología propia de una lengua de construcción se iba haciendo cada vez más insoportable conforme crecían las necesidades textuales derivadas de la expansión económica europea del siglo XII.
Pentsatzen dut azkeneko esaldi hori kezkagarria izanen dela gure hizkuntzalarientzat.
Baina edonola ere, eta dirudienez, gaztelaniaren kasuan aldaketa linguistikoak behin hasitakoan oso azkar garatu omen ziren, eta inkluso supituki, seguruasko zeren beteko baitziren baldintza sozial eta linguistiko ondo egokiak. Galdera da: euskararen kasuan betetzen al dira baldintza sozial eta linguistiko egokiak afin garatu hizkuntza?
Ezezkoan ere, nik uste aurrerapausuak eman daitezkeela eta ahaleginak mereziko duela bitartean-eta euskara erabili egiten den an gure irakaskintza (unibertsitarioa edo ez). Zenbat eta hizkuntza garatuagoa, irakaskuntza hobea.
Aupa Josu, pozten naiz zeure betiko iritzietara zarela ikusteaz.
Niri iruditzen zait "video" estetikoki hobe ematen duela "bideo" baino, horrela idatzita ikustera ohituta nagoenez gero. Baina, egiazki, "bideo" esaten dut, nahiz eta v primeran ebakitzen dakidan.
Beti pentsatu dut V ez ahoskatzea euskararen ezaugarrietako bat dela. Eta horregatik ez dut guztiz txarto ikusten "v" ez idaztea. Hori bai, ez nuke inolako problemarik soinu eder hori euskarara ere ekartzeko. Baina uste dut horrelakorik baino aiseago gertatuko litzatekeela euskaraz "b" guztiak "v" idaztea.
Dena den, euskaraz mailegu ortografikoki ez adaptatuak baditugu. Hiztegi Batuan bertan "vodka" dugu. Halakoa "bodka" bilakatu baino lehen agian V-z ahoskatzea bultzatu ahalko genuke. Nola? Hori bai lan zaila, Internet bidez areago.
Esan nahi dudana da ezen mailegu batzuen grafia (eta ahoskera?) orijinala berreskuratzeko berandu samar den arren, zeozer egin litekeela hura oraindik dutenak eta gaurdanik iritsiko zaigunak nola ahoskatu beharko liratekeen bultzatzeko.
Adibidez: "heavy" hitza gaurko espainol-euskaldun batek /xé-bi/ ahoskatzen du. Frantses-euskaldun batek, berriz, /é-vi/ edo /e-ví/. Euskal-euskaldun batek /(h)é-bi/ esan beharko luke, edo, arrotz-hitzendako sistema fonetiko berezi garatua izatera, /(h)é-vi/.
Arrotz-hitzendako sistema fonetiko berezi garatu horrek, printzipioz, nazioarteko bi soinu gehituko lizkioke euskarari: V eta S- likidoa.
Zerrenda bat egin genezake halako hitzekin, zeinak aurkitzen baitira hainbat izan berezitan ere. Gero, nola zabaldu? ETB okupatuz, agian
Kaixo Gilen,
Zer esan nahi du hurrengo sintagmak?
Lau bideotan
1) In quatro videos,
ala
2) In istos quatro camminos
Seguraski gauza berbera gertatzen da beste hitz batzurekin ere, zeinak behin "euskaratuta" euskal hitzekin nahastu ahal baitira.
Ireki dut ondoko weborria:
http://euskara.swiki.net
baina oraindik ez dut edukinik sartu.
Hauxe leku on bat izan liteke gauza hauetaz mintzatzeko, zeren erabiltzaileek orria editatu, aldatu eta gorde ahal baitute.
Egizu proba nahi baduzu. Editatu, idatz ezazu zerbait eta gorde egizu. Eskertu egingo nizuke proba hori egitea.
Izan ongi!
Josu Lavin
**********
Faillo bat izan da, lerratu zait redaktionea.
Dudarik ez dago ezen erran nahi ukan nuela "Kostu askoz handiagoa du inglesetik traduzitzeak gure euskarara ezi erdarara.", ze kostatzen da gehiago euskaratzen ezi erdaratzen. Erdarara edo erdara askotara traduzitzea da errazago eta fiteago.
Diozu, Josu, dagozela hutsuneak euskaran an lexiko internationala eta syntaxia amankommun okzidentala, ongi diozu, baina nik gehitzen dut ze orthographia amankommuna ere ez dugu ahaztu behar: video, velodromo (velo+dromo), viventzia, ...
Edozelan ere argitu ezen ortho (zuzen) + graphia (marrazketa) orthographia ez da synonymo kin ortho (zuzen) + epia (ahozketa) orthoepia edo pronunziationea, gainera ba dira hizkuntza guzietan mutu direnak eta ere irakurten dutenak soilki visialki pensamenduaz' gabe deus pronunziatu edo subvokalizatu; aitzitik, visualki irakurtea da gainera irakurketa qualitativoki hobea ezi irakurketa vokalizatua edo subvokalizatua.
Aitzina segi dezagun.
Erramun Gerrikagoitia
Lekeitio, 04 iraila 22, eguaztena.
Orthographia eta orthoepia aipatu dituzu, zeinei buruz mintza baikintezke.
Ikusten dut ezen azkenego mezuetan kh, th, ph, rh, lh, etc. ez dituzula euskarazko hitzetan erabili.
Euskal hitzetan Euskaltzaindiaren arauak respectatu nituzke. Ez, ordea, hitz internationaletan non Romanican erabiltzen direnak erabiliko bainituzke, hau da anglesez eta francesez bezala.
Neure leku berri honetan:
http://euskara.swiki.net
honelako gaiak (elkarlanean) jorratu nahi nituzke:
Euskal Hiztegia, Garabidetan, Hiztegi Internationala et Orthographia, Orthoepia, etc.
Lankidetzan arituko nintzateke, zeren Dictionario Romanico (multilingue) haundi bat prestatzen ari baikara Academia pro Lingua Romanicako kide batzuk:
http://dr2005.swiki.net
Azken honetan A letrako sarrerak consultatu daitezke. Besteak Urria baino lehen prest egongo dira.
Swiki hauek permittitzen dute in-linea lan egitea gain edozein documento basico.
A Deo siate!
Josu Lavin
***********
Aurrekoan aipatu dizuedan lekua:
http://euskara.swiki.net
prest dago jada lankidetzan ari izateko.
Web-orria editatu (edit) eta gorde (save) besterik ez da behar.
Klik egizue nahi izan dezazuen gaian eta idatz nahi duzuen guztia.
Izan zaitezte ongi!
Josu Lavin, Hartz' Euskal Lethargotik Aterea
*******************************************
Euskal idazle classicoek aski ongi disveloppatu edo garatu zituzten conjunctioneak eta pronomine eta adverbio relativoak.
Askozaz ere hobeki garatu behar lirateke, batez ere locutione conjunctivoak.
Postpositione eta locutione postpositivoen casuan, ordea, deus gutxi egin zuten.
Neu prest nengoke honelako garabideen alde lan egiteko, baldin eta lankide kopuru minimo bat lortuko bagenu.
Neuk leku bat eskaini dut non hemen baino lasaikiago lan egin baikenezake.
Gilen, Jesus eta Erramun ditut gogoan. Haiek lankide bikainak izan litezkeela uste dut.
Segur naiz, nonobstante, ezen ezin helduko garela zeharo accordio communetara, baina iritzien elkar trukatzearen ondorioz fructu onak obteni genitzake.
Zuek duzue hitza eta erabakia,
http://euskara.swiki.net
lekuan elkarlanean ari izateko.
Zoritzarrez orain interneterako accessorik ez daukat eta cybertoki batetik idatzi behar izaten dut.
Onar itzazue ene agurrik bihotzetikoenak
Josu Lavin
**********
Ez, ez da errata bat izan. Potroeuskara idatzi nahi bainuen eta ez protoeuskara.
Gaurko gazte eta ez hain gazte gehienen antzera neuk ere, hemendik aitzina, potroeuskara erabiliko dut, esan nahi baita, potroetan ipintzen zaigun euskara egingo dugu.
Abuztuan, egun batzuk Mundakan eman nahi nituen, honelako perla entzun nuen ezpain berberetan bi hiru aldiz. Bai neska gazte bat bere lagunari (biak euskaraz eskolatuak):
"Hartu egizu beste hau enbezde hori"
Zinez.
ENBEZDE = IN VICE DE (Espainol dialectoan: en vez de)
Gora protoovariotako euskara enbezdel euskara batua de Euskaltzaindia.
Josu Lavin
**********
Kaixo Gilen,
Irakurri berri dut zeure ekarpena,
http://euskara.swiki.net/5
lekuan, orthographia eta orthoepia gai hatzen dituzula.
Ez nago punctu guztiekin ados, baina documentuan berean ezarriko ditut nire ikuspunctuak.
Ongi etorria projecto honetara!
Josu Lavin
**********
Moskeatu al zara porke entzun duzu erabiltzen baliabide prepositibo mailegatu bat?
"Hartu egizu whisky enbede ron"
Lehenago ezi moskeatu, beharko zenuke aztertu zergatik gertatzen ote diren fenomeno horiek.
Hori da galdera: zergatik gertatzen dira fenomeno horiek?
Akaso, imitazio hutsez?, edo ba al dago zerbait gehiago azpi imitazio hori?
Nola esango zenukete honakoa?
"Toma ron sin pedacitos de limón en vez de whisky con soda jamaicana servida en sifón"
Jakina, askoz gehiago luza eta bihurri nitzakeen bi aukera horiek.
Bistan da ezen erabiliz egitura prepositibo komunikatiboa askoz hobeto moldatzen gara afin kodifikatu/dekodifikatu mezua; hainbateraino non nekez entzungo dugu azken esaldi hori noiz erabiltzen den egitura pospositibo antikomunikatiboa: sinplemente ez dugu esango (hain dira garrantzizkoak egitura komunikatiboak).
Beraz, mundakarren erabilera hori ez da baizik beste kapitulu bat hon historia (gutxitan kontatua eta gutxiagotan onartua) hon saioak ze egiten dituen Herri xeheak afin soluzionatu bere eguneroko arazo komunikatiboak.
Ezin dituzu gazte horiek kulpatu. Alderantziz, zoriondu beharko genituzke zeren erabili baitute kalitatezko soluzio bat (soluzio prepositibo bat) enbede gelditu ikusten nola euren estuasun komunikatiboek mugatzen duten euren bizitza.
Barkatu, baina mundakar horren erabilerak frogatzen duen bakarra da mundakar horrek alferrik galdua duela bere euskara (erabileran behintzat).
Zuk adibide bezala jartzen duzun esaldi enrebesatuak beste analisi bat behar luke, baina "Hartu egizu whisky enbede ron" esaten duenak, eta ez "Hartu egizu whiskya ronaren ordez" edo "Hartu egizu whiskya eta ez rona" GAIZKI EGITEN DU EUSKARAZ.
Kaixo izenkide,
Bene-benetan aitortzen dizut ezen ez nintzela batere moskeatu noiz entzun bainion neska horri "enbede" esaten, enbede esan "ordez".
Honetaz gain, zuzen zaude zeren neuk entzun nuena ez baitzen izan ENBEZDE baizik-eta ENBEDE.
Neure seme nagusiari (12 urtekoa) inoiz ENBESDE/ENBEDE esaten entzuten izan diot, eta adierazi behar dizut ez diodala sekulan zuzendu nahi izan.
Guk, hartzok, zuok gizakiok baino gibel handiagoa daukagu, eta ez gara hain erraz moskeatzen.
Nonobstante, Mundakan udaro zenbait egun iragaten ditut eta batzutan moskeatzeraino heldu izan naiz, batez ere euskal idazle bati eta euskaltzain bati (euskaldunekin mintzatzen) entzun diedanean "mahaiaren gainean/ganean" tipokoak esan beharrean, "encima de la mesa" eta abar esaten.
Berriz ete esaten dizut: Ni ez naiz moskeatzen "enbede" horiengatik. Nik txalotu egiten ditut geure gazte deskaratuak, zeinak ez baitira ausartzen institutuan honelakoak esaten edo idazten. Txat-etan bai, honelakoak askotan irakurtzen dira.
Zeuk arrazoia duzu eta zuzen zaude:
GARATU DEZAGUN EUSKARA LOTSAGABEKI!
http://euskara.swiki.net
Josu Lavin
**********
Mezu nagusiari erantzuten diot affin-eta bukaeran ager dadin.
http://euskara.swiki.net
lekutik
http://euskalhiztegia.swiki.net
lekura joan ahal da orain.
Azken honetan A letrari dagozkion sarrerak (eta gaztelaniazko itzulpenak) ikusi ahal dira.
Hiztegi hau erabiltzaileak berak modificatu ahal du in-linea.
Amicalmente
Josu Lavin
Presidente de la Academia pro Lingua Romanica
*********************************************
Nahiago envede ezi enbede.
Sartu gabe ere etymologiako eremuetan, hortik kanpo gagozela, naturalki eta logikoago topatzen dut hartzea -hartzen balitz, eta ni ez nago kontra hartzeko hori edo bertze edozein impulso positivo- envede ezi enbede, zein edozelan datorren etorkiz tik en vez de.
¿Zertarako ibili kamuflaia lanetan behar barik? Hau izan da puntualizatione huts bat, baina hori puntualizationea.
Erramun Gerrikagoitia
Lekeitio, 04 iraila 23, eguena.
Lankide bati, ez hain zuzen ere tontoenari, adierazi diot ezen agertu dela weborri berri bat euskarari buruz:
http://euskara.swiki.net
Berak ez du jakin (eta ez daki) neuk abiarazia zenik.
Begien aurrean agertu denean orri nagusia, hauxe bere espantuzko aurpegia!
ORTHOGRAPHIA & ORTHOEPIA
Ia aulkitik erori da gizajoa!
Neu apurtxo bat urrundu, kafetxo baten bila eta... ikusi dut nola weborri (=orri de los webos) bertan behera utzi duen...
ez du pikatu ezeta esteken gainean ere.
Antzeko zerbait gertatzen zaio neure neska lagun bati ERRAN eta BERTZE ditxosozkoekin. BERRIAn, eman dezagun, lehenengo ERRAN edo BERTZE ikusi orduko artikulua irakurtzeari uzten dio.
Berak ez daki azaltzen zer dela eta gertatzen zaion hori, baina sopore moduko zerbait igotzen zaio eta EZIN DU. EZIN DU.
Atzo, bestalde, sekulako katastrofea eragin nuen. Neure ordenagailu portatila errestauratu egin bainuen, esan nahi baita, erosi nuenean bezala bezala utzi nuen. Garbi, txukun eta huts.
Hogeita bat urteko lanak zeuden barruan, sei ordenagailuetatik pasatuak (Amstrad-PC-Mac-Mac-PC-PC).
Lan guzti horiek, denak, pikutara ahanzmenduaren tunelean gaindi.
Interesgarriak, nonbait, internet esekiak dauzkat, baina asko eta asko behin eta betiko galduak, zeren neure ideientzako bezero gutxi betiere eduki baitut.
Beste tema bat:
APARTE
Askotan entzuten ditut honelakoak:
"Bueno, eta aparte zeuk esaten duzuna..."
esan beharrean gure Benemerita Akademiak agintzen duen bezala. "zeuk esaten duzunaz aparte/gain".
Ebidentea da ezen lehena posible bada bigarrena ere erabil litekeela:
"gain zeuk esan duzuna"
Egia esan, edozein postposizio preposizio bilakatu liteke sistema honen arabera:
Adibide batzuk ipiniko ditut:
Zeuk esan duzunaren ordez >>
Ordez-eta zeuk esan duzuna
Josebak ekarri zituenen truk >>
Truk-eta Josebak ekarri zituenak
Mahai txikitxo zuri haren gainean/gainetik/gainera >>
Gainean-eta/Gainetik-eta/Gainera-eta mahai txikitxo zuri hura.
Sistema prepositiboan lokailu den kasu-marka desagertzen da (hau da absolutibora pasatzen da):
...-en gaineraino >>
gaineraino-eta ...
Ez dut uste euskaldunek ORTHOGRAPHIA eta ORTHOEPIA hitz authentiko nobleak merezi dituztenik. Ez, gutxienez, harik-eta Romanica edo Ingelesa on-ongi ikasi ditzaten arte.
Negarra begian
Josu Lavin
**********
Baldin mundakar horren erabilerak frogatzen badu mundakar horrek alferrik galdua duela bere euskara (erabileran behintzat), orduan berdin gertatuko da kin horiek ze erabiltzen dute ia-ke ..., porke..., inkluso, etc., eta oso hurbil egonen dira horiek ze erabiltzen dute ze konpletiboa, non erlatiboa, noiz-eta tenporala, etc.; eta zer esanik ez haiek ze, hain lotsagabeki, erabili zituzten erlatibo latinoak, hots, euskararen klasikoak.
Eta orduan nik galdetzen dut, hemen nork demontre (demontre hori ere!) eginen du ongi euskaraz?
Igoal Endebee-k? Ba, eman dezala behingoz (eta aitzakia lazgarririk gabe: esaldi enrebesatua, beste analisi bat) nola emango lukeen honako esaldia:
Navarro reclama al Consell una mayor «implicación» con los afectados por las fuertes lluvias del pasado 7 de diciembre en vez de «programas publicitarios» para evitar daños en futuros temporales.
Edo honakoa:
El PSPV pide a la Generalitat y a la Diputación de Castelló que arbitren medidas para cumplimentar las ayudas ofrecidas por el Gobierno a los afectados por el efecto de las fuertes lluvias del pasado 7 de septiembre y que sólo cubren el 50% de los daños.
Edo honakoa:
La medida fue anunciada ayer por el portavoz socialista en la corporación provincial, Enrique Navarro, y se corresponde con los acuerdos adoptados 24 horas antes en Moncofa por los alcaldes y concejales socialistas de las poblaciones afectadas por el temporal.
Esaldi horiek lortzeko, sartu naiz an Google eta tekleatu dut "en vez de" (kakotxak ere), eta atera den lehenengo bilaketatik moldatu dut lehenengo esaldia (azpititularra baitzen), eta agertzen ziren hurrengo bi esaldiak kopiatu ditut, besterik gabe.
Espero ditut zure proposamenak, Endebee.
Caro Jesus,
Io desiro dicer te in mi lingua materna que soi totalmente de accordo con te, perque il no ha in tota Vasconia una persona qui sapea traducer de una maniera satisfactoria issos parvos textos que tu has apportato in le anterior message, los quales son, per altero latere, habituales in quasi toto typo de scriptos, sia in jornales, sia in textos universitarios, et mesmo in dialogos aut in expositiones orales per personas de un nivelo cultural medio-alto.
Tu has facto un discoperimento veramente importante sur la evolution et disveloppamento ab las linguas primitivas ad et verso las linguas que permitten un pensamento et expression logico-discursivo.
Accepta mis salutationes las plus cordiales.
Amicalmente
Josu Lavin
**********
Ez dakit 'enbedek' zer esango duen, baina hona hemen nere aittitak zer dioen.
> Navarro reclama al Consell una mayor «implicación» con los afectados por las fuertes lluvias del pasado 7 de diciembre en vez de «programas publicitarios» para evitar daños en futuros temporales.
Juan zan abenduaren 7ko ufalak dirala-eta, Navarrok inplikaziño haundixaua eskatu detsa Consell-ari, eta ez publizidade hutsa. Holan, hurrengo ufalak datozenian, kaltiak txikixauak izango dira.
> La medida fue anunciada ayer por el portavoz socialista en la corporación provincial, Enrique Navarro, y se corresponde con los acuerdos adoptados 24 horas antes en Moncofa por los alcaldes y concejales socialistas de las poblaciones afectadas por el temporal.
Neurri barrixak diputaziñoko sozialisten portaboza dan Enrique Navarrok aurkeztu zittuan. Kaltetutako herrixetako alkatiak hogetalau ordu lehenago alkartu ziran Moncofan, eta hantxe hartu zittuen erabagixok.
Horiek esateko derrigorrezko omen ditu Rubio jaunak gazteleratik hartutako ez dakit zenbat molde, eta goitik behera irauli behar omen ditu esaldiak, sintagmak, hitzak eta jesukristoren bizarrak. Bejondeiola.
Rubio, whyskixa biharrian, edaizu ron piskat.
Ganorazko mezu bat, azkenik, hainbeste nahasteren ostean! euskeraz pentsauta eta idatzita, behinik behin.
Rubio jauna, errespetu osoz esaten dizut, euskarari berez ez dituen hutsuneak ikusten dizkiozula uste dut, eta erdal parametroak eta pentsamoldea aplikatu. Hauxe denok egiten dugu zelan edo halan, baina zurea exagerazio hutsa da, kanpoan biltzen dituzu geure hizkuntzak BETI izan dituen balibideak. Erabiltzen jakin beharra dago, horixe besterik ez.
Gazteon euskara "enbede" eta holako mailegu zatarrez hornitzen ari bada, ez da, inolaz ere, balibide falta duelako, ala gure aitite-amamek ez al zuten "en vez de" adierazteko beharrik??
Una mica de seny, que diuen els catalans.
1)
Originala:
Navarro reclama al Consell una mayor «implicación» con los afectados por las fuertes lluvias del pasado 7 de diciembre en vez de «programas publicitarios» para evitar daños en futuros temporales.
Itzulpena euskarara:
Juan zan abenduaren 7ko ufalak dirala-eta, Navarrok inplikaziño haundixaua eskatu detsa Consell-ari, eta ez publizidade hutsa. Holan, hurrengo ufalak datozenian, kaltiak txikixauak izango dira.
Itzulpenaren itzulpena:
Debido a las fuertes lluvias del pasado 7 de diciembre, Navarro ha pedido mayor implicación al Consell, y no solo publicidad. De este manera, cuando vienen/vengan las próximas fuertes lluvias, los daños serán menores.
2)
Originala:
La medida fue anunciada ayer por el portavoz socialista en la corporación provincial, Enrique Navarro, y se corresponde con los acuerdos adoptados 24 horas antes en Moncofa por los alcaldes y concejales socialistas de las poblaciones afectadas por el temporal.
Itzulpena euskarara:
Neurri barrixak diputaziñoko sozialisten portaboza dan Enrique Navarrok aurkeztu zittuan. Kaltetutako herrixetako alkatiak hogetalau ordu lehenago alkartu ziran Moncofan, eta hantxe hartu zittuen erabagixok.
Itzulpenaren itzulpena:
Las nuevas medidas las presentó Enrique Navarro que es el portavoz de los socialistas de la diputación. Los alcaldes de los pueblos dañados se juntaron 24 horas antes en Moncofa, y allí mismo se tomaron estas decisiones.
Komentaixoik?
Josu Lavin
**********
- Navarro reclama al Consell una mayor «implicación» con los afectados por las fuertes lluvias del pasado 7 de diciembre en vez de «programas publicitarios» para evitar daños en futuros temporales.
- Juan zan abenduaren 7ko ufalak dirala-eta, Navarrok inplikaziño haundixaua eskatu detsa Consell-ari, eta ez publizidade hutsa. Holan, hurrengo ufalak datozenian, kaltiak txikixauak izango dira.
1) Navarrok eskatu du inplikaziñoa con los afectados (konkretuak) por las fuertes lluvias; ez inplikaziñoa (besterik gabe) para evitar daños en futuros temporales.
2) Navarrok eskatu du inplikaziño hori en vez de «programas publicitarios» para evitar daños en futuros temporales, esan nahi baita: en vez de «programas publicitarios» destinados a evitar daños en futuros temporales. Ez dago komarik inter publicitarios eta para. Uste dut hor gaizkiulertu bat egon dela.
3) Gauza bat da erreklamatzea zerbait eta ez beste zerbait (publizidade hutsa), eta beste gauza bat da erreklamatzea zerbait enbede beste zerbait (programas publicitarios para evitar daños en futuros temporales). Lehenengoan badirudi Navarroren hitzak zuzentzen ari garela (erreklamatu zuen hau eta ez bestea), bitartean-eta bigarrenean argiki ematen da mezua. Ez da berdin egitea amodioa eta ez gerra ezi egitea amodioa enbede gerra: batean koordinazioa dago, bestean subodinazioa. Nahiz-eta kontestu batzuetan zentzua antzekoa izan daitekeen, kasu honetan ez da berdin, izan ere esaten dena hauxe baita: Navarrok inplikaziño haundixaua eskatu detsa Consell-ari, eta ez (dio eskatu) publizidade hutsa.
- El PSPV pide a la Generalitat y a la Diputación de Castelló que arbitren medidas para cumplimentar las ayudas ofrecidas por el Gobierno a los afectados por el efecto de las fuertes lluvias del pasado 7 de septiembre y que sólo cubren el 50% de los daños.
Ez duzu eman. Zergatik?
- La medida fue anunciada ayer por el portavoz socialista en la corporación provincial, Enrique Navarro, y se corresponde con los acuerdos adoptados 24 horas antes en Moncofa por los alcaldes y concejales socialistas de las poblaciones afectadas por el temporal.
- Neurri barrixak diputaziñoko sozialisten portaboza dan Enrique Navarrok aurkeztu zittuan. Kaltetutako herrixetako alkatiak hogetalau ordu lehenago alkartu ziran Moncofan, eta hantxe hartu zittuen erabagixok.
1) Zure bi esaldi horien arteko kohesio-maila da askoz baxuagoa ezi orijinalekoa. Hasten zara aipatzen neurri barrixak hartu direla; gero kontatzen diguzu historia bat (Kaltetutako herrixetako alkatiak hogetalau ordu lehenago alkartu ziran Moncofan), eta geroago ere esaten diguzu ezen hortxe (historiako bilera horretan) hartu direla erabagixok, baina zein erabaki?, zeren aurretik ez duzu aipatu erabakirik. Hor gelditu beharko gara, eta pentsatu ea bigarren esaldiaren azkeneko erabagixok dagozkie tu lehenengo esaldiaren hasierako neurri barrixak (querrá decir que las medidas se correspoden con los acuerdos?). Halako enrebesamenduak ongi aguantatzen dira behin, birritan ez hain ongi, eta 100 alditan nekez (batez ere baldin eskura baduzu alternatiba linealagorik).
2) Esaldia goitik behera irauli duena zu izan zara, ez nik. Nik zure euskarazko bi esaldiak eman ditzaket arazorik gabe, begira:
- Juan zan abenduaren 7ko ufalak dirala-eta, Navarrok inplikaziño haundixaua eskatu detsa Consell-ari, eta ez publizidade hutsa. Holan, hurrengo ufalak datozenian, kaltiak txikixauak izango dira.
- A propósito de los vendavales del pasado 7 de Diciembre, Navarro le ha pedido más implicación al Consell, y no sólo publicidad. Así, cuando vengan los próximos vendavales, las pérdidas serán más pequeñas.
- Neurri barrixak diputaziñoko sozialisten portaboza dan Enrique Navarrok aurkeztu zittuan. Kaltetutako herrixetako alkatiak hogetalau ordu lehenago alkartu ziran Moncofan, eta hantxe hartu zittuen erabagixok.
- Las nuevas medidas fueron presentadas por el portavoz de los socialistas de la diputación, Enrique Navarro. Los alcaldes de los pueblos afectados se reunieron veinticuatro horas antes en Moncofa, y allí se tomaron esos acuerdos.
Zure esaldi horiek gaztelaniaz idatzita, ez lukete erredakzio-azterketa bat gaindituko. Gaztelaniaz zure erredakzio-modu hori batere arazorik gabe egin ahal da baina ez da egiten, zeren existitzen dira aukera hobeak, kohesionatuagoak eta zehatzagoak. Euskara estandarrean, ordea, ez duzu aukera handirik, eta ezin liteke egin askoz hobeto.
Zinez, zure aittitaren euskarari ezin errespetu handiagoa diot, baina ez dago dudarik ere ezen gaur egun behar dugula tresna ahaltsuago bat.
DESDOBLAMENDUAK
TESTU KLASIKOETATIK
*afin eta amoreakatik
-Afin eta ihesi egin dezazun haiei.
*amoreakatik
-Garizuma Apostoluek ordenatu dute hiru finetara. Leheneik, Jesus gure Jaunaren baruraren
ohoretan, amoreakatik ahal bezainbat haren konforme gerta gaitezen.
*bada = zeren eta
-"Edonon izango naiz orain dohatsu, bada nire barruan daramat alaitasunaren iturri gozoa".
*bait-
-Eta han hari erakutsi ehun bat pobre, aiduru baitzeuden bere barazkariaren.
-Amoina, baita printzesa eder bat eta handi bat, ....
*baizik (eta)
-Egokiera hau ez da euskararen berezitasuna, baizik eta munduan eta historian zehar hainbat
hizkuntzek gainditu duten egokiera bera.
*baldin (eta)
*eze
a) Konpletiboa: QUE.
-Agertu zen esaten eze galduta ibili zela.
b) Konsekutiboa: QUE.
-Hainbesteraino eze ez bainintzen etorri ere egin.
c) Esplikatiboa: YA QUE, PUES, QUE.
-Etor zaitez esku hutsik, eze gainerakoa hemen aurkituko duzu.
*ezen
a) Konpletiboa: QUE.
-Eta agintzen dizut ezen hemendik aitzina zure zerbitzari izango naizela.
b) Konektore kausala edo esplikatiboa: PORQUE, PUESTO QUE; YA QUE, PUES.
-Zu behar zaitut laudatu, ezen gauza guztiak zuregandik heldu dira.
*ezen ez
-Hobe irabaztea ezen ez galtzea.
-Ezen ez alderantziz.
-Hobe da alfer egotea ezen ez gaizki egitea.
*ezi
a) Esplikatiboa: PUES, PUESTO QUE.
b) Perpaus konsekutiboetan hain-ekin batera: QUE.
-Haren eder izana da hain gauza bakana ezi ez duela kiderik.
c) konparatiboetan, bigarren terminoaren aurkezle gisa: QUE.
-Zaharrago ezi ni;
-Ardo hori hobe da ezi bestea.
-O, hil banintza lehenago ezi ailegatu erortzera bekatu mortalean!.
-Gaizkiago zauri nauzu ezi dardo zorrotzak.
*ezik
a) Konpletiboak: QUE.
-Astarloak esaten du ezik euskarazko hitza dela nabo.
b) Esplikatiboa: PUES, PUESTO QUE.
-Zaude atzarria eta otoitz egizu, ez dakizu ezik ez eguna ez orena.
*ezpada
-Ez ezazu egin agindutakoa ezpada nahi duzuna.
*harik (eta)...
*junto [juntu] gertua, hurbila.
-Amoinaren refusa ezta junto karitatea(ri).
*nahibada = nahiz eta
-Hainbatekin gizona obligatu da baruraren egitera, nahibada den bekatuan.
-Nahibada berak barur egin dezan.
*nahiz (eta)
*noiz (eta, ere)
-Eta tresnak, noiz eta tresnatzat hartzen baitita, orduan....
-Lehena da noiz ere gure bihotzean formatzen baitugu desirkunde bat gure Jainkoaganik
obtenitzeko zenbait grazia eta fabore.
*nola
-"Ni izan nintzen izendatua denetatik aurrena, nola bainintzen han nenbilen bertsolaririk zaharrena".
-"(Hala) nola ez dakidan nondik ailegatu zaidan".
*nolako
-"Han dena zen zilar eta urrezko, nolako (baitira) eguzki printzesaren bitxiak".
*nola(z) (eta) ez
-"Ikuzkailua beti ur beroarekin jartzen dut, nolaz eta koloretako arropa ezten".
*non (eta, ere)
-"Ezta behar galdatu deus Jainkoari non ezten justu eta legitimo eta non ezten eman [=non
eztagokion] Jainkoaren gloriari eta gure arimaren salbamenduari".
-"Euskarak ordea hainbeste defendatzaile ditu, non bizitzen ere ez dioten utziko".
-"Garapena da bidea nondik etorriko baita etorri beharrekoa".
-"Non ere aurkitzen baita erantzuna, hara behar dugu".
*nor ere
-"Sendatzen ditu eritasunak, ez soilik nork ere otoitzea egiten baitu, harenak, baina oraino norgatik otoitzen du, harenak" [="ez soilik harenak norgatik otoitzen du"].
-"Dohatsua da nor ere prestuki bizi izan eta ongi hil baita".
-"Nork ere galduko baitu bere bizia ene kausaz, eridenen du hura".
-"Norekin ere baitzabiltza, hura mesprezatzen duzu".
-"Ezen nork ere baitu, hari emanen zaio".
-"Norgatik ere egingo baituzu, hainak tradituko zaitu".
-"Zeren pobreak amoina hartzen eta rezebitzen duenean, mugitzen da eta gonbidatzen Jainkoari otoi egitera, norganik ere rezebitzen baitu amoina, hargatik".
*salbu (eta)
*ze
-"Ez igo aulki horretara, ze hanka bat apurtuta dauka".
*zein
-"Etsamina itzazu faltak eta inperfekzioak, zeinetara baitzara gehiago emana eta inklinatua eta erori ahal baitzinateke ardurenik, hala nola, kolera, inpazientzia, gaizki mintzatzea, banitatea eta halako beste bekatuak; kausa eta okasioa, zeinek haietara erori arazi baitzaitu, afin eta ihesi egin dezazun haiei, ebita ditzazun".
-"Zeren nolako baita lurra zeinetarik iragaiten baita ura, halako gertatzen baita ura ere".
*zenbat ere = nahibada, nahiz eta.
-"Zenbat ere baitzarete, aseko zaituztet"; "bertze jende batzuk dira, zenbat ere ezpaitute barur egiten, zeren dispentsatu baitira edo ezpaitute nahi egin, orotara ere bere lagunak gonbidatzen baitituzte afaritera eta baruraren haustera".
*zer (ere)
-"Baraua dela abstinentzia bat, zer ere ahoaren gozoari eman baitira, (gauza) haietaz oroz [="Baraua dela abstinentzia bat haietaz oroz zer ere ahoaren gozoari eman baitira"].
-"Zer ere ereinen baitu gizonak, eta hura bilduko du".
*zeren (eta)
a) Galdetzailea: POR QUÉ.
-"Ene Jainkoa, zeren abandonatu nauk?".
b) PORQUE, PUES, YA QUE.
-"Eta zeren ezpaitugu segurantzarik zenbat gure bekatuak handi diren, dugun egin ahal bezainbat
amoina handirik".
-"Hobe duzu erabaki gogor hori hartu aurretik ondo hausnartzea, zeren (eta) ezpaita duzun irtenbide bakarra".
c) Lokuzioa: PORQUE, PUES, YA QUE.
-"Pena hori ez duzu betiko izango, zeren esan ohi den bezala, denborak dena ahaztarazten du".
*zergatik (eta)
BESTELAKOAK:
*intentzioarekin
-"Olentzero joan zaigu mendira lanera intentzioarekin ikatz egitera".
*kondizioarekin
-"Hirurogei libera urre pobeei emateko, kondizioarekin beste munduan filisofo hark ukanen zuela bere sumaren doblea".
*merezian/beharrean
-"Nork hausten du manu hau? -Bestez lan egiten ari denak, merezian (beharrean) Jainkoa haietan
ondo zerbitzatu".
*dependitu
-"Obra onaren giltza eta balioa oro dependitzen da pertseberantziatik eta hartan finitzetik".
-"Egitekoa zen bilatzea munduan dontzella bat duina izateko Ama Printze Jaun Jangoikoaren".
"DA" ADITZA:
-"Sagardoa da edari bat ateratzen dena sagarratik".
Kaixo Gilen,
http://euskara.swiki.net
lekuan kargatu duzun WORD dokumentua irakuri berri dut non mintzo baitzara litro, ikono eta boltxebike hitzei buruz.
Zail litzateke oso ezen Euskaltzaindiak alda lezala iritzia eta litra, ikon eta bolxevik onar.
Romanican:
litro, icono eta bolchevico edo bolchevista (ch = x)
Hauexek dira neuk erabiliko nituzkeenak euskaraz.
BOLTXEBIKE forma, zeuk esan bezala, espainol hutsa da.
ICONO agertzen da deribatuetan: iconographia, iconoclasta, iconolatra, e.a.
Ez, ez dut uste sekulan ere Euskaltzaindiak onartzen ahalko dituenik zure proposamen horiek, eta are gutxiago nireak.
Zeuk badakizu Iparraldean VIDEO vez (ez bez) ahoskatzen dutela, ezta?
Hau litzateke pisuzko argudio bat V letra kultura hitzetan onar dezaten, zeren euskaldun kontinentalek erabiltzen baitute fonema hori.
Ongi izan!
Josu Lavin
***********
Kaixo Gilen,
LITRO hitza, nahiz eta etorki grekoa eduki, hitz romanicoa da. Ingelesez LITER edo LITRE erabiltzen bada, hori da romanicatik hartu dutelako, frantses dialektotik hain zuzen ere.
Gauza bera esan liteke ICONO hitzaz.
Laster proposatuko dut BOLSHEVIC- erroa onar dadin Romanican ordez-eta BOLCHEVIC-.
Europa eta mundu osoan erabiltzen diren hitz grekolatinoak romanicaren bidez (=neolatinoaren bidez) heldu dira kasu gehienetan.
Euskaldunok erdaratik hartu eta hartzen ditugu hitzok, hau da, Romanicatik, bitartez-eta beronen erdalkiak (frantses, espainol, gaskoiera, etc.).
Gora Romanica (=Greko-Latino Moderno)!
Europa batu batendako hizkuntza erkidea!
Josu Lavin
**********
Seguru nago gerkeraz eta latinez nik baino askoz gehiago dakizula, nik ez baitakit ezer. Azken batean etimologiazko nire ezagutza hiztegi on gutxi batzuek oinarritzen dute, ezer gutxi. Hizkuntza klasikoak ikasi bitartean, hiztegioz baliatzen segituko naiz, eta zalantzetan pertsona ikasiagoen iritziez.
Esan duzunez hitz asko, jatorria gerkeran (= greko klasikoa) badute ere, latinaren bidez munduratu dira. Orduan zein da "litro", "ikono" eta beste askoren (agertutakoak adibide esanguratsuak baino ez dira) latin forma?
Oxford Concise-ren arabera "litron", "icon".
Italierazko DISC-en arabera: "litra", "iconam".
Zeinetaz fidatu?
Dena den "ikon(a)"-ren aldeko hautua erabatekoa dirudi.
Euskaltzaindiak ez dituela onartuko? Ziur ezetz.
Nire aldeko hiru argudio:
1- Saiatzen ari naiz nire proposamenak ahal beste ongien eta sendoen funtsatzen.
2- Oraindik zalantza asko dudan arren, behin forma bat erabakita zirkulazioan sartzeko asmoa dut.
3- Haiek zaharrak dira, ni gaztea. Denborak aldatzen ari dira :)
Hizpidera ekarriko dut berriro ere, lizentzi bazait, gai dontsu bat zeina asko jorratua izan den artikulu honi eginiko erantzun-kontrakarren hari luzean barrena, baina oraindik gertatzen dena soluzio gogobetekoa aurkitzeko premian, euskara bere horretan giza pentsabide garatua islatzeko gauza denetz ebazteko auzian.
Gogoratzen duzue esakune hau?:
Recepción y citas para consultas sobre diagnóstico precoz de cáncer de próstata mediante biopsia en pacientes con índice alto de PSA en orina detectado por el correspondiente médico de familia siguiendo las recomendaciones del Plan General de Prevención, Diagnóstico y Curación del Cáncer de Prostata fechado en Enero de 2010.
Euskarara literalki bihurtzeko saioak alferrikakoak izan dira orain arte, bai jatorrizko esaldiaren egitura hausten zelako bai euskararentzat arrotz ziren konponbideak proposatzen zirelako.
Ondorioz, euskarak egitura gramatikal konplexuak itzultzeko duen ahalmena zalantzan geratu da.
Hala ere, esaldi hori, bere nahasian, beste bost hizkuntzaz irauliko bagenu, nahiz eta prepositiboak izan, nago beste hitzez egingo luketelakoan, egitura aldatzeraino ere, eta are gehiago esaldia berek sortu beharko balute. Itzulpena hitzez-hitz egiteko gauza lirateke, segurki, baina zein dugu kontua, haria infinituraino korapilatzeko ahalmena izatea? Edo ulergarritasuna ahalbidetu eta nahi bada modu jaso eta landuan egiten ahal izatea? ISO arau famatuak ez al doaz bigarren aukeraren ildotik?
Har dezagun ingelesa, konparazio baterako. Etsia nago goiko esaldia moldatu eta sinplifikatuko lukeela.
Hasteko, zer da recepción y citas para consultas? Nire ustez, ingelerak Surgery Hours xume batez-edo emango luke.
Onart dezagun euskara ez dela gai goiko esaldia emateko bere baliabide tradizionalekin.
Fandangoari buelta emanaz, ariketatxo bat proposatzen dut.
Josuren Garabidetan interesgarrian esaldi hau irakurri dut:
-Hor goian dagoen katu emakume zahar horrena beti ibiltzen da saguen bila.
Itzul ezazue euskarara.
Probatu berriro aldaketa txiki bat eginaz:
-Hor gainean dagoen katu emakume zahar horrena beti ibiltzen da saguen bila.
Eta esaldia konplikatzenago badugu:
-Hor gainean ilargiari begira dagoen katu emakume zahar horrenak, zeina beti ibiltzen baita saguen bila, gau osoa eman du gure etxeko ate ondoan marraka.
Eta esaldia oraindik gehiago luza genezake.
Gogobetekoa al da, kasu hauetan, gaztelaniaren itzulpen literala? Edo hasi behar dugu euskararen garabideak bultzatzen?
Ezer baino lehen, euskaldunek ikasi behar dituzte beren hizkuntzaren tresnak, eta erabili, hortaz iritsiko baitzaigu garapena. Gero quantum jauzia egin eta bide preposizionala urratzea erabakitzen badugu, hala bedi.
Bizkitartean, euskararen preposizioak moldatzen ibili nahi duena ez dago, nire ustez, soberan.
Halere, posposizio guztiak -eta bat erantsirik aurrera eramatea ezainagoa gertatzen zait ezi bideo idaztea. Eta, esan dezadan bidebatez, on eta beste ingeleskadak baino euskaratik sortutakoak nahiago ditut.
Amaitzeko, eta goiko esaldi ilunera itzuliz, hona nire proposamena (barka Euskaltzaindiarekin nire bat ez etorriak eta berrikeriak):
-KONTSULTATZE ORDUAK
Prostata-minbizi goiztiarra biopsiaz diagnos(tik)atu zaien pazientak, zeinei gernuan PSA index gora detektau baitie familia mediku korrespondentak 2010eko Urtarrileko Prostata Minbiziaren Aitzinde, Diagnosi eta Sendabide Plan Orokorraren gomendioei jarraiki.
Eta azken ariketa. Egin goiko esaldiari aldaketa soil batzuk:
- KONTSULTATZE ORDUAK
Prostata-minbizi mota goiztiar zenbait biopsiaz diagos(tik)atu zaien pazientak, zeinek gernuan PSA index gora baitzuten familia mediku korrespondentak detektatua 2010eko Urtarrileko Prostata Minbiziaren Aitzinde, Diagnosi eta Sendabide Plan Orokorraren gomendioei jarraiki.
Orain gaztelaniaratu.
> Nire aldeko hiru argudio:
>
> 1- Saiatzen ari naiz nire proposamenak ahal beste ongien eta sendoen funtsatzen.
>
> 2- Oraindik zalantza asko dudan arren, behin forma bat erabakita zirkulazioan sartzeko asmoa dut.
>
> 3- Haiek zaharrak dira, ni gaztea. Denborak aldatzen ari dira :)
Kaixo Gilen,
Hiru argudio hauek inpekableak iruditzen zaizkit.
Etymologia kontutan hartuz gero, LITRA eta IKON/EIKON hautatu behar lirateke.
Geuk Romanican etymologia hartzen dugu kontutan, baina hitzen bukaera emateko gehien erabiltzen dena onartzen dugu: LITRO eta ICONO.
Euskaran ere egiazko erabileratik ondorioztatu behar lirateke forma erkideak:
Kasu hauetan doblete batzuk onartu behar lirateke:
LITRO @ LITRA
eta
IKONO @ IKON
Gehien erabiltzen direnak LITRO eta IKONO dira, zeren Euskal Herri penintsular populatuan erabiltzen baitira.
Euskara Batua oso penintsularra da. Betiere hobesten dira hegoaldeko formak.
Beste posibilitate bat litzateke ingelesaren arabera egitea:
LITRE eta ICON
Ingelesa eta Romanicaz gain beste hizkuntza asko kontutan hartzen balira, bukaerako bokal gehienak eliminatu behar lirateke:
filosofi, kultur, telefon, etc.
in vice de
filosofia, kultura, telefono, etc.
Neu bat nator, gutxi gora behera, Euskaltzaindiak ematen dituen bukaerekin.
Neuk idatziko nituzke hitzok ingelesez bezala baina batuaren bukaerakin:
philosophia, cultura, telephono, etc.
Hala ere, jakin badakit ezen soziologikoki ezin onartuzkoak direla.
Gauza bera gertatzen zaie Jesus Rubioren garabideei ezen soziologikoki ezinak baitira.
Neure kasu partikularra kontatuko dizut:
Nirekin egokitu zaizkidan euskaldun guztiek betiere sistema sintaktiko, lexikal eta berbal garatugabeagoak erabili dituzte neuk baino. Ez dut oraindik inor topatu neu baino irekiagoa denik lexiko aldetik. Ez dut ezagutu aditz sistema konpluxuagorik erabiltzen duenik neuk baino. Eta sintaxiaz denaz bezainbatean nire inguruko inork ez du hain hizkuntza garatua erabiltzen.
Irakurri dudan guztian ez dut ikusi (Krutwig jaunaren salbuespenaz) Leizarragaren edo Axularren maila linguistikora hurbildu egiten den idazlerik.
Rubiok hain garbiro azaltzen dituen beharrizanen berri edukitzeko lehenik gure klasikoek erabilitako formak onartu behar lirateke naturaltasunaz. Hau, ordea, ez da gertatzen.
Badago irakaslerik ZEREN ETA erabiltzea debekatzen dutenak!!!
Eta azkenik beste egia bat donuts light bat bezain borobila:
Euskaldun gehienek... euskarsun gehienek erdara erabiltzen dute pentsamendu-tresna gisa.
Hauexek kontentatzen dira nola edo hala adierazteaz lehenik erdara hutsean pentsatu dutena.
Euskaraz pentsatu nahi izango balute berehala somatuko lituzkete garabide klasikoen beharra bezala, Rubioren proposamenak ere.
Euskaldun gehienek (euskaltzainak barne) komunean daudenean kaka egiten aurreko axuleiuei begira ERDARAz pentsatzen dute.
Baina zenbat euskaldun dago prest egia hau aitortzera?
Zenbatek onartuko lukete ezen beren barneko mintzoa erdalduna dena?
Bat bakarra ezagutu dut hori onartu didana, eibartar nudista bat, Oier lekeitiar berria, zeinak esan baitzidan ezen gehien erabiltzen duen hizkuntza euskara denarren, bere barneko mintzoa erdaraz ari baitzaio.
Ia-ia euskaldun bakoitzak kontzientziaren ahots erdalduna darama burmuinean iltzaturik.
Adeitsuki
Josu Lavin
**********
Josu Lavinek esana:
>Euskaran ere egiazko erabileratik ondorioztatu behar lirateke forma erkideak<
>Euskaldun gehienek... euskarsun gehienek erdara erabiltzen dute pentsamendu-tresna gisa.<
Ez al dira lehengo esaldia eta bigarrena kontrajarriak?
Egiazko erabilera behin eta berriz salatzen den hura da: bueno, eske, osea, enbede, klaro, mekaguendios, segun eta...
Esamolde horiek eta antzeko beste hamaika dirateke hegoaldeko euskaldunen jardunean erabilien eta erkideenetarikoak. Hortaz, edo euskara chicano moduko bat moldatzen edo gaztelaniaz hitz egiten dugu, pentsatu ohi dugun bezalaxe.
Hirugarren aukera da irizpide sendoak sortu eta aplikatzea, zelako hitzak euskara ez diren argiro ikus dadin. Gaur egun erdibidetik jotzen da. Eta beti erabileraren aitzakia haizatzen da espainolaren alderako menpetasuna zuritu nahi denean.
Goiko idazkian idatzi dut:
>-Hor gainean ilargiari begira dagoen katu emakume zahar horrenak, zeina beti ibiltzen baita saguen bila, gau osoa eman du gure etxeko ate ondoan marraka.
Eta esaldia oraindik gehiago luza genezake.
Gogobetekoa al da, kasu hauetan, gaztelaniaren itzulpen literala? Edo hasi behar dugu euskararen garabideak bultzatzen?<
Azken esaldian hau idatzi nahi nuen:
"Edo hasi behar dugu gaztelaniaren garabideak bultzatzen?"
Cibertxoko batetik idazten dizut, caro amico Gilen, zeren oraindaino ere ez baitidate konpondu etxeko ordenagailua. Beste tarifa plano bat hartuko dut Euskaltelekoaren ordez Urriaren hasieratik uno.ezdakitzer izeneko konpainia batekin.
Euskara Batuan ez lirateke onartu beharko espezifikoki espainolak diren hitzak eta esamoldeak.
Zeuk dakizun bezala, are Romanican ere horrelako formak ez dira onartzen, espezifikoki frantsesak, portugesak, italianoak, e.a. direnak baztertzen diren bezalaxe.
Baina badira hitzik asko eta anitz esamolde euskaldun guztiok (penintsular nahiz kontinenteko) erabiltzen ditugunak. Horiek guztiak onartzeko dira Euskara Batuan ere.
Forma erabakitzeko orduan norbaitek eduki behar du azkenengo hitza, eta uste dudanez ahalmen hori Euskaltzaindiari ezagutzen diote euskaldun gehienek.
Neuk ere BIDEO eta... euskaran onartzeko bidean nabil, zeren beste irtenbiderik ez baitut ikusten. Honek badakarke ezen neuk euskaraz ez dudala idazteko gogorik izango, zeren azken emaitza laket ez baitzait.
Neuk erabiltzen dudan hizkuntza gustokoa eduki behar dut. Gaztelania ez baitut gogoko ez dut hartan idatzi nahi. Ez zaizkit gustatzen gure patrimonio lexikal europarra prostituitzen duten hizkuntzak, eta euskara batua haietariko bat da, lexiko-prostituitzaile bat.
BIDEO? Merda puta!
Josu Lavin
**********
Romanicako aditzak eta Euskara
Romanicako aditzak hiru konjugaziotan sailkatzen dira infinitiboaren bukaeraren arabera: -AR, -ER, -IR.
Partizipio perfektoak bi bukaera baizik ez ditu: -ATO (AR), -ITO (-ER, -IR).
-ER bukaeradun aditzek partizipio perfektu irregularra ohi daukate erregularrarekin batera. Adibidez:
PERCIPER > PERCIPITO > PERCEPTO
Partizipio hauetatik guztiotatik izen eta adjektibo eratorriak lortu ahal ditugu ION, -IVO, -IVA, -O, -A, -OR ORIO, -ORIA, -RICE, -URA e.a.
Adibidez:
CREAr > CREATo > CREATion, CREATivo, CREATor, CREATura
SCRIBEr > SCRIBITo = SCRIPTo > SCRIPTor, SCRIPTorio, SCRIPTura
AUDIr > AUDITo > AUDITion, AUDITivo, AUDITor, AUDITorio
AGEr > AGITo = ACTo > ACTion, ACTivo, ACTa, ACTor, ACTrice,
NASCEr > NASCITo = NATo > NATion, NATivo, NATura
PERCIPEr > PERCIPITo = PERCEPTo > PERCEPTion, PERCEPTivo, PERCEPTor
Euskara batuan ATO eta ITO partizipio erromaniko erregularrak ATU eta ITU bukaeren bidez ematen dira, zeinetan berezko -T- hori mantentzen den. Zoritzarrez euskara batuan -T- hori batzuetan desagertzen da, zeren batetik naTura, naTural, naTuralismo, naTuralista, naTuraltasun dauzkagu eta bestetik, nazio, nazioarteko, nazioartekotasun, nazional, nazionalismo, nazionalista, nazionalitate, nazionalizatu, e.a.
Partizipio irregularretatik noizbehinkako eratorri batzuk hartzen dira baina serie deribazional osoa ez da hartzen. Hiztegi batzuetan PERTZEPZIO hitza topatu ahal duzu, baina ez duzu bertan ikusiko ez PERTZEPTIBO ez PERTZEPTORE. Agian beste nonbait PERTZIBITU ikus zenezake, baina nork daki lotzen mentalki hitzok?
Honekin lotuta Romanicaren beharra sentiarazi nahi diet euskaldunei. Romanicak helburu batez ere instruktibo eta edukatiboa dauka, lehen latina eta grekera ikastearekin lortzen zena ahalik eta lasterren ikasteko. Romanica da HITZ INTERNATIONALEN CLAVEA, zeren haren bidez hitzen egiazko forma ikasten baita, zeina geroz ingelesez erabiltzen baita.
Zergatik NATION? Zeren NATO partizipioaren deribatu bat baita, NATURA beste bat den bezala.
NAZIO erabiltzen badugu euskaldunek gaztelania izeneko dialektoaren NACIÒN hitzarekin lotuko genuke.
Hala ere, zeharo estupidoa ez bainaiz, badakit ezen desertuan (=euskomortuan) predikatzen ari naizela.
Amultsuki
Josu Lavin
********
Hizkuntza pospositiboetatik (euskara) prepositiboetara (gaztelania, frantsesa) itzultzea ez da soilik ariketa aski erraza (askoz errazagoa ezi kontrakoa), gainera izanen dugu emaitza ulergarriagoa, informatiboagoa, komunikatiboagoa ... (testu konplexuagoa, eta itzulpenaren etekin funtzionala handiagoa).
Irakur, adibidez, zure ariketaren orijinala:
- -KONTSULTATZE ORDUAK:
Prostata-minbizi mota goiztiar zenbait biopsiaz diagos(tik)atu zaien pazientak, zeinek gernuan PSA index gora baitzuten familia mediku korrespondentak detektatua 2010eko Urtarrileko Prostata Minbiziaren Aitzinde, Diagnosi eta Sendabide Plan Orokorraren gomendioei jarraiki.
>
Eta irakurri orain itzulpen literala:
- HORAS DE CONSULTA:
Pacientes a los que se ha diagnosticado algún tipo precoz de cancer de próstata mediante biopsia y que tenían un índice alto de PSA en orina detectado por el correspondiente médico de familia siguiendo las recomendaciones del Plan General de Prevención, Diagnóstico y Curación de Cáncer de Prostata fechado en Enero de 2010
>
Bistan da: nahiz-eta itzulpena literala izan (esanahiaren aldetik), informazio-unitateen ordena informatiboak izugarri hobetzen du orijinala (ikuspuntu komunikatibotik).
Itzulpena ikusita, badirudi orijinalean dena ondo dabilela, baina ez da horrela.
Irakur beste hau, ez hain literala:
- HORAS DE CONSULTA:
Pacientes diagnosticados precozmente de algún tipo de cancer de próstata mediante biopsia tras detección previa de un índice alto de PSA en orina por parte del correspondiente médico de familia siguiendo las recomendaciones del Plan General de Prevención, Diagnóstico y Curación de Cáncer de Prostata fechado en Enero de 2010
Luzatu (edo bihurritu) esaldia hainbeste nola nahi duzun, eta ikusiko duzu nola horrek emanen baitio are abantaila komunikatibo handiagoa tu hizkuntza prepositiboa respektu hizkuntza pospositiboa.
Bestalde niri berdin zait zein diren baliabide prepositibo konkretuak, baina begi bistakoa da baliabide prepositiboekin askoz hobeto metatzen dugula informazioa, hau da askoz hobeto komunikatzen garela.
Hurrengo esaldi hauek ere badituzu:
- -KONTSULTATZE ORDUAK:
> Prostata-minbizi goiztiarra biopsiaz diagnos(tik)atu zaien pazientak, zeinei gernuan PSA index gora detektau baitie familia mediku korrespondentak 2010eko Urtarrileko Prostata Minbiziaren Aitzinde, Diagnosi eta Sendabide Plan Orokorraren gomendioei jarraiki. - HORAS DE CONSULTA:
Pacientes a los que se ha diagnosticado algún tipo de cancer de próstata precoz mediante biopsia, y a los que el correspondiente médico de familia ha detectado previamente un índice alto de PSA en orina, siguiendo las recomendaciones del Plan General de Prevención, Diagnóstico y Curación de Cáncer de Prostata fechado en Enero de 2010
-----------------
- -Hor gainean dagoen katu emakume zahar horrena beti ibiltzen da saguen bila.
- El gato de esa mujer vieja, y que está ahí encima, siempre anda buscando ratones.
- El gato de esa mujer vieja, ese que está ahí encima, siempre anda buscando ratones.
- El gato de esa mujer vieja, el que está ahí encima, siempre anda buscando ratones.
- El gato que está ahí encima, y que es de esa mujer vieja, siempre anda buscando ratones.
-----------------
- -Hor gainean ilargiari begira dagoen katu emakume zahar horrenak, zeina beti ibiltzen baita saguen bila, gau osoa eman du gure etxeko ate ondoan marraka.
- El gato de esa mujer vieja, ese que está ahí encima mirando la luna (gato que, por cierto, siempre está buscando ratones), se ha pasado toda la noche maullando al lado de la puerta.
- El gato ese que está ahí encima mirando la luna, y que es de esa mujer vieja, el cual por cierto siempre está buscando ratones, se ha pasado toda la noche maullando al lado de la puerta.
Kaixo Jesus,
Behin eta berriz esaten dizut ezen zuzen zaudela noiz eta adierazten baitiguzu euskaldunoi ezen sistema prepositiboa garatu behar dugula euskaran, baldin nahi badugu lortu hizkutza bat komunikatiboki eraginkorra eta gure esparru kulturalean noranahikoa.
Egunen batean euskaldunon ondorengo erdaldunek arrazoia emango dizute.
Hala ere, harriturik nago nola erdaldunek hain gutxi duten komunikatzeko (demagun, frantsesek eta espainolek), izanik-ere hain garatutako hizkuntza baten jabe.
Espainol gehienek (neuk hobeto ezagutzen baititut hauek quam frantsesak) ohiko euskara bezain murritza den komunikazio-hizkuntza bat erabiltzen dute. Zail samarra eta bakan gertatzen zait espainolen ezpainetatik komunikatiboki interesgarri den zerbaixka entzutea. Espainol gehienek sekulako zailtasunak dituzte hain argiro buruan duten hori komunikatiboki eraginkorra den manera batean emateko.
Hemen, kultura arazo eta problema handi baten aurrean aurkitzen gara.
Euskaldunok ez dugu euskara gehiago garatu, zeren gure beharrizan komunikatiboak euskara aktualak permittzen digunaren azpitik baitaude.
Zenbatez nezesitate komunikatiboak augmentatuko diren, hainbatez euskarak (=euskaldunok) ere garabideak atonduko ditu. Honelakorik egin ezean, euskara (eta harekin euskaldunak) desagertuko da euskaldunon beron kulpa eta erruarengatik.
Euskaldunok dute hitza eta erabakia.
Bejondeiela! Que les daen!
Josu Lavin
**********
Arestion klasikoek erabilitako baliabide prepositiboen zerrendatxo bat moldatu eta hemen kokatu dut.
Zer iruditzen zaizue osatzen badugu?
Eta ondoren, proposamenezko preposizioen zerrenda bat (Jesus Rubiorenetik hasi eta aurrerantzean iradokitako besteekin) osatzen eta eztabaidatzen badugu?
Rubiok bere liburuan urratu bidean hurrengo pauso bat emateko tenorea dateke, pauso sendoagoa, inondik, pertsona gehiagoren kolaborazioaz ematen bada.
Estudiatu dukete, antza, journalismo inkommunikativoa
Nik ez dakit daukaten askok euskaldunen artean sarri euskaraz irakurteko ohiturea eta ezta zenbatetan aurkitzen diren diffikultateekin ulertzeko textuak dakarrena eta ezta ere zeintzuk diren edo diratekeen diffikultate direlakook, baldin badituzte. Baina ni bai, behintzat ni neu, aurkitzen naiz sarri edo sarriegi (hau da, ba dakit, osoro subjektivoa) kin holako behaztopo zakar eta kateatzaileak, zeintzu nahi bait ditut aipatu gaur hemen, tzat izan dadin guretzat abiapuntu eta reflexione positivoa buruz problema inkommunikativo eta inkommunikante- hau.
Orain iraileon aurkitu naiz (Gara egunkaria, Iritzia, 04/iraila/18, larunbata) egunkariaren iritzi saileko paraeditorialean honekin, ari zirela buruz Udalbiltza, ziotela: batetik, a) Ezinbestekoa dirudi etenaldiak, baina lehen eginiko lanak eta erasoaldiari emandako erantzunak erakutsi dute Udalbiltza ez dela egun bateko asmakizuna, Euskal Herriak etorkizunari begira dituen erronkei aurre egin ahal izateko izango duen tresna garrantzitsua baizik. eta bigarrenik, b) Ez da erakunde baten eta bere kideen defentsa soila behar, Euskal Herriarentzako etorkizun burujabea nahi duen orok bereganatu behar duen erronka nagusia baizik.
Gogoratzen naiz nola kostatu zitzaidan ulertzea, bai bata zein gehiago bigarrena. Bietan, phrase bietan, dagoelarik gibelean azken-azkeneko extremoan izkiriaturik (bazterturik eta bazterreraturik?) baizik konjunktione adversativoa, noiz -nahi bada- izkiriatu ahal den baizik adversativo hori aitzinetik aurrean, zaiolarik hortara irakurleari avisatzen eta errazten asko textuaren kompressionea (gogoratuz gainera, ezen, hori dela -argitasuna- irakurlearen zuzen bat, bere zuzenetarik bat).
Hau -partikulak aurreratzea- ba zekiten ongi gure lehengo euskal idazleek eta jarriko dut tzat diodanaren eredu argigarri aita jesuitea Agustin Cardaberaz hernaniarra (1703-1770). Bere liburu Euskeraren berri onak (ed. Hiria, 2003, reeditionea paraturik Luis Haranburu Altuna), liburu delakoan dakarz Cardaberaz-ek 19 phrase adversativo eta euretan 18 bider ezartzen du partikula adversativoa baizik edo bere equivalentea ezpada, eta soilik behin bakarrik izkiriatzen du gibeletik atzean baizik.
Hara ba listea, guzion ikasgarri:
1) aldi honetan,hamairu edo hamalau urte nituenean, ohi ez bezalako zeruko erregaliak hartu nituen, eta nire arima gozamenez urturik, miragarrizko eran Virgina txit ederra agertu, eta txit eztiro hitzegin zidan; baina ez ziren gorputzeko hitzak, baizik espirituzkoak, eta religioso izatera deitu zidan. (pag 10)
2)Hark lurrerako, guk zerurako: hark giza arterako, guk aingeru arterako umeak ondo haztea nahi dugu: eta guzia ez guretzat, baizik Jainkoaren gloriarako izan dadin. (pag 30)
3) Gure euskerak bazter hoietan horrelako gizaseme handien patu onik izan ez du. Baina latin eta griegoak asko-jakinen ditxa eta gloria hori izan badute, bere modura maravilla txikiago ezta, baizik miragarrizko prodigio handiago, euskera, soil-soil, bakarrik edo nik ez dakit nola, bizirik hainbeste sekuletan egon den eta dagoen: hain berez eta beregan, hain argi eta garbi, bere herio eta arerio guzien damu gorri gaixtoan bada ere. (pag 34)
4) Baina hori ez da euskeraren, ezpada euskaldunen desonra: bada horiek polikitu, apaindu eta edertu beharrean, lotsari gabe berak beren nagitasunez itsustu, larrutu eta desegin izan dute. (pag 34)
5) Ohitu behar dira, ez hemengo hizkeran bakarrik, ezpada edozein dialektotan, eta Frantzia edo Nafarroako edo Bizkaiko liburuetan ondo eta trebe irakurtera. (pag 42)
6) Askok, ez behar den eta hitzegiten den gisa, ezpada burugabe eta nolanahi eskribitzen dute, eta hargatik nekez eta gaizki irakurten da. (pag 43 eta 44)
7) A, B, C, edo alfabetoko beste letrei konsonanteak derizte: esan nahi du, ez berez edo bakarrik, baizikan vokalekin batean ahoz esaten direnak. (pag 44)
8) Jota [letrea] euskerarena ez da, baizik erdaratik hartu edo etorria. (pag 46)
9) A. Larramendik ondo dio, euskerazko hitzak bere jatorrizko sustraietan ez v, ezpada B, b, dutela: (pag 46)
10) Hitz edo dikzioren batzuetan, nola diren -esannahi, eginnahi, jannahi, joannahi- nn bi, batean direla dirudu; baina horrela eskribitu arren, edo lasterka batean ahoz esan arren, binaka hitz batean ez dira, ezpada bitan: esan nahi, egin nahi, eta horrela besteak. (pag 50)
11) Zure Jaungoikoarekiko duzun obligazio hau ondo ezagutu, eta horri ondo erantzun nahi badiozu, haren onrari, zure onari eta Jaunaren vorondatea egiteagatik, arima askoren provetxuari behar bezala begiratu nahi badiozu, besterik behar ez da, eta besterik eskatzen ez dizu, ezpada fede eta gogo onaz vorondatea puska bat, eta egun gutxirako neke arin bat: hastea kostako zaizu eta, berehala, oraindainoko mamu izugarri eta egiazko irudipenak, eskuaz bezala, kendu eta aihenatuko dira. (pag 50 eta 51)
12) Honek, ez gizonen, ezpada aingeruen behargaia zirudien; eta orain eginik begiz ikusi, eta hala ere ezin datekeena dirudi. (pag 53)
13) Lan handi honetan, ez gizon baten, ezpada askoren muellerik sendoenak eten, urratu eta desegin zitezkeen. (pag 53)
14) Euskaldun askoren errore itsua txit handia da, eta uste dute, erretorika eta honen erreglak eta harmonia ederra, latinarentzat baizik, edo euskararentzat ez direla. (pag 62)
Hauxe da leku bakarra non Cardaberazek darabilen baizik konjunktione adversativoa postpositivoki eta ez nola bertze guzietan modu prepositivoan. Gainera da darabilen strukturea, guretzat behintzat, bitxi eta raro samarra, zeren normalean behar bait luke hontatsu redaktatu gaurko moldean: Euskaldun askoren errore itsua txit handia da, eta uste dute, erretorika eta honen erreglak eta harmonia ederra, euskararentzat ez direla, latinarentzat baizik .
15) Ez egiazki zuen burutik, edo zuen erreglekin, baizikan Jainkoaren dohainez, berenez, edo naturalezaz. (pag 64)
16) Honetarako, edo erraz eta ondo ikasteko, hitzegiteko eta eskribitzeko, euskerari besteen aldean asko laguntzen dio, besteak bezala, letra asko edo hitzen erdiak ez jateak, baizik, liburuan dagoen bezala, guzia ahoz esateak. (pag 69)
17) Miserikordiaren eske dabil Kristo, eta ez beretzat, baizik zuentzat. (pag 74)
18) Latin edo gaztelaniatik euskerara bihurtu nahi bada, hori ondo bihurtzeko edo traduzio onaren legeak gorde behar dira: eta ez hitzak berak, ezpada horiek esan nahi dutena, edo horien sentidua ondo pisatu, eta euskeraz nola ondo esango den kontuz konsideratu, eta hori eskribitu behar da. (pag 75 eta 76)
19) Pobretxoei irakatsi behar zaien Jaunaren dotrina, ez vanoan, ezpada benerazio guziaz hartzeko gauza da. (pag 76)
Ikasi nahi duenak ba dauka zer ikasi. Edozelan ere ba diosku euskal esaereak, ezen, alferrik da Maria makilatu, berez ez bada zentzatu.
Erramun Gerrikagoitia,
Lekeitio, 2004 iraila 21, martitzena.
Oharra: nahi ukan dut textuan nabarmendu baizik partikulea jarririk negritaz edo gizenez, baina ez dakit zelan egiten den hori hemen. Ea nehork laguntzen didan.
Gilen adiskide preziatu horri,
Romanican, hau da hizkuntza erromaniko erkide batuan, NATION hitza /na-tion/ nahiz /na-ti-on/ ahoskatzen denarren, /na-tzion/, /na-tzi-on/, /na-zion/, /na-zi-on/ ahoskerak ere onargarriak dira.
Euskara batuan NAZIO hitza /na-zi-o/ ahoskatzen da.
Neuk euskaran NATIONE erabiliko nuke /na-zio-ne/ edo /na-zi-o-ne/ ahoskeraz. Hala ere, ez nuke oztoporik izango /na-tio-ne/ edo /na-ti-o-ne/ ebakerak onartzeko.
Memento honetan (inork beste aukera batez konbentzi nazan arte) euskaraz NAZIO /na-zi-o/ erabiliko dut eta Romanican NATION /na-tion/.
Oso interesgarria litzateke GARABIDETEGIA egitea. Neure GARABIDETAN izeneko lanetik www.geocities.com/josulavin/Garabidetan.html zenbait garabide atera litezke. Alfabetikoki ordena litezke ohiko hiztegi baten modura eta bertan itzulpenak (ingeles, frantses, gaztelania), erabilera-adibideak, e.a.
http://euskara.swiki.net lekua egokia izan liteke hemen ezina balitz. Sustatu-n eginez gero, zuotako batek GARABIDETEGIA (edo antzeko bat) artikulu nagusi berria abiatu behar luke, zeren Erramunen hau jada luzeegia baita. Neuk, antza, ezin dut egin. Besteen artikuluei erantzutea permititzen zait, baina artikulu edo gai berri bat irekitzen saiatu naizen guztietan ez didate hemen publikatu nahi izan.
Ailedi lauzpabost pertsonako lan-talde bat eratu! Oxala!
Adiskidetsuki
Josu Lavin
**********
Ondoko lekuan:
http://euskara.swiki.net
GARABIDETEGIA
ireki dut, non adibide gisa garabide bat ezarri baitut.
Oso erraz editatu ahal da orria, gero erantsi, kendu, aldatu eta, azkenik, gorde.
Ondo egin bageneza lan hori argitara eman genezake paperezko soportean.
Josu Lavin
***********
Kaixo,
Lankidetza-proiektu bat aurkeztu nuen joan den astean foro honetan:
http://euskara.swiki.net
non Gilen Mejutok bere ideia eta asmo batzuk jada plazaratu dituen.
Erramun Gerrikagoitiak eta Jesus Rubiok ez dute nahi, antza denez, lankidetzan ari gaitezen, zeren orain arte bederen ez baitira lankide bihurtu aipaturiko swikitoki horretan.
Honek eramaten nau neure lehengo erabakira.
Josu Lavinek Euskaltzaindiaren araberako euskara batua onartzen du, beronen arau eta erabakietara makurtuta.
Erabakitzeke dauden puntuetan ELHUYAR eta HARLUXET hiztegiek markatuko didate jarraitu beharreko bidea.
Soil-soilik euskara.swiki.net lantokian plazaratzen direnak kontutan hartuko ditut eta lan horiek (mementoz Gilen Mejutorenak) neure euskara moldean eragina edukiko dute.
Adeitsuki
Josu Lavin
**********
Ultimatum presatsuegia?
Bakoitzak ba ditugu geure rhythmo personalak eta baita geure bizitzako zeregin eta zeraisiatu edo nahikari relaxanteak.
Euskararen arazoak ez dira/ez ditugu konponduko tarrapataka gaur arratsaldeon. Iduri luke joiten dutela (premia larriak herstuturik?) kementsu kornetin militarraz alarma soinu presatsua (tocar arrebato, to sound the alarm) on azken ultimatum irremisiblea.
Behar dugu kalmeago, trankilago, behintzat nire aldetik. Opa diot edonori, edozelan ere, kuraia eta bide on hain importantea den lan hortan, neure txaloak ba dituzte aurretiaz ere, direlarik ere horiek edozein.
Erramun Gerrikagoita
Lekeitio, iraila
Preposizioak erabili behar dira porke (eta bereziki noiz) eskaintzen dute mejora komunikatibo esanguratsua; eta ez zeren hemen edo han agertu diren (mejora horiei uko egitea zure eskubidea da, Josu).
"Baizik ..." prepositiboa erabili behar da porke (eta bereziki noiz) aportatzen baitu zerbait tu testua ze garatzen ari garen (edo berdin ere ahozko jardunean); eta ez honek edo harek erabili duelako.
Aurreko berbera esan dezakegu bruz ezi... preposizio konparatiboa, ...; eta berdin bruz bitartean(-eta)..., edo beste edozein baliabide prepositibo (behin erabiltzen hasita eta ohituta, ezinbesteko bihurtzen dira).
Bide batez: non daude hizkuntzalariak debate honetan? Zergatik ez da ateratzen hizkuntzalari marabilloso horietako bat esanez erratuta nagoela, "inter ..." preposizioa ez dela interesgarria, eta zergatik ez den interesgarria? Nik esango dizuet zergatik: ez dutelako argumenturik.
Ez al da oso esanguratsua euren ixiltasuna?
Amaitzeko, nire e-maila da: etprupej@bs.ehu.es;
eta nire telefonoa: 94 601 38 26
Nirekin gelditzeko (zuk edo Gilenek, edo nahi duenak), idatzi edo deitu.
Kardaberazek zer dioen buruz hizkuntza prepositionala (gaztelania) eta postpositionala (euskara).
Kardaberazek detektatzen du eta explizitoki aipatzen problemea on traduktioneak inter gaztelania eta euskara, jada XVIII. mendean, bere liburu titulatzen Euskeraren berri onak. Detektatzen du problemea eta egiten du kommentarioa zer egin behar den artean bi hizkuntza strukturalki horren differenteak. Egia erran da kommmentarioa baino gehiago ideia desarrollatu bako bat. Markatzen du zer direktionetan aurkituko dugun soluzionea (bere ustez, prefosta). Baina hor dago markaturik koxkea edo hezur zaila, zeinak dirauen gaur oraindio.
Hara, gabe berantetsi, bere hitzak (pag. 76):
Beste hizkerek bezala, gureak ere bere hitzaldi [phrasea, nire ustez] egoki txit biziak, berezko eta berariazko ederrak ditu. Baina erdarak era batera, eta euskerak bestera. Honek ere postpositivo, eta hark prepositivoan. Esan nahi du: gaztelaniak beti aurretik dakarrena, euskerak azkenerantz beti botatzen duela: eta hitzak bere lekuan, gaztelaniaren kontra ipintze harretan, euskeraren era eder, aire edo txiste guzia dago. Bestela hitzez hitz erdaratik euskarara bihurtzen baduzu, txit itsusi, dohakabe edo moldakaitz irtengo da, eta mutilak esan ohi dutena:"comer abiamos echo nosotros: bien que está, Padre" eta "a ti la lengua que no te saque pues". Hitzez hitz bihurtzea horra zer den. Eta edozein lenguajetan orobat da.
Erramun Gerrikagoitia
Lekeitio, 30 iraila 04, eguena
Uko egitea? Etengabe esaten ari naiz ezen zuzen zaudela eta arrazoi betea duzula!!!
Azken ultimatuma eman badut da zeren kolaboratzeko gogoa ez baitut ikusten zuengan, zugan eta Erramunengan.
Erramunen kasua gero eta ebidenteago zait.
Tipo honek garabideok erabiltzen ditu ustez-eta nolabaiteko plus bat ematen dioten, noiz eta zeharo kontrakoa gertatzen den, zeren bere estilo hiperilunean argirik batere aportatzen ez baitute.
Neu ere, Gilen eta zurekin biltzeko prest egon ninteke, jakinik ere ezen garabideen kontu hau geure argudio gabeko hizkuntzalari marabilloso boteretsuek behin ere ulertzen jakingo ez dutela.
Basetxea K delakoan Leitzako mutilak etengabe erabiltzen du PORKE konjuntzioa. Nonobstante, ez dago euskaltzainik mutil hau baino hobeki euskaraz mintzo denik.
hartzALGARROBAeuskalerria.org
ALGARROBA = A BILDUA
Josu Lavin
**********
Uko egitea? Etengabe esaten ari naiz ezen zuzen zaudela eta arrazoi betea duzula!!!
Azken ultimatuma eman badut da zeren kolaboratzeko gogoa ez baitut ikusten zuengan, zugan eta Erramunengan.
Erramunen kasua gero eta ebidenteago zait.
Tipo honek garabideok erabiltzen ditu ustez-eta nolabaiteko plus bat ematen dioten, noiz eta zeharo kontrakoa gertatzen den, zeren bere estilo hiperilunean argirik batere aportatzen ez baitute.
Neu ere, Gilen eta zurekin biltzeko prest egon ninteke, jakinik ere ezen garabideen kontu hau geure argudio gabeko hizkuntzalari marabilloso boteretsuek behin ere ulertzen jakingo ez dutela.
Basetxea K delakoan Leitzako mutilak etengabe erabiltzen du PORKE konjuntzioa. Nonobstante, ez dago euskaltzainik mutil hau baino hobeki euskaraz mintzo denik.
hartzALGARROBAeuskalerria.org
ALGARROBA = A BILDUA
Josu Lavin
**********
Uko egitea? Etengabe esaten ari naiz ezen zuzen zaudela eta arrazoi betea duzula!!!
Azken ultimatuma eman badut da zeren kolaboratzeko gogoa ez baitut ikusten zuengan, zugan eta Erramunengan.
Erramunen kasua gero eta ebidenteago zait.
Tipo honek garabideok erabiltzen ditu ustez-eta nolabaiteko plus bat ematen dioten, noiz eta zeharo kontrakoa gertatzen den, zeren bere estilo hiperilunean argirik batere aportatzen ez baitute.
Neu ere, Gilen eta zurekin biltzeko prest egon ninteke, jakinik ere ezen garabideen kontu hau geure argudio gabeko hizkuntzalari marabilloso boteretsuek behin ere ulertzen jakingo ez dutela.
Basetxea K delakoan Leitzako mutilak etengabe erabiltzen du PORKE konjuntzioa. Nonobstante, ez dago euskaltzainik mutil hau baino hobeki euskaraz mintzo denik.
hartzALGARROBAeuskalerria.org
ALGARROBA = A BILDUA
Josu Lavin
**********
(Barka Sustatu-ko irakurleok, parenthesis bat eginik eta gai linguistikotik irtenik behar dut erran zeozer ez litzatekeena, berez, hemen erraitekoa)
Plazer baldin baduzu, mesedez, Josu Lavin, erran iezadazu zer egin behar dudan izan naiten perfektu eta neurritsu. Eskerrik mila, apaltasunk handienaz zuri.
Zure(baldin nahi banauzu)
Erramun Gerrikagoitia
Lekeitio, 30 iraila 04, eguena.
Kaixo Erramun,
Beti ere mintzo zara besteen testu ilun ia ezin ulertuzkoei buruz. Han, hor, hemen topatutako zenbait perla erakusten ohi dizkiguzu, zeinak modu preposiboan hobeki ulertuko bailirateke.
Behin eta berriz edonon.
Testuok argiagoak izan litezkeela esateko idazkera kriptiko eta iluna erabiltzen duzu, halako manera batez non irakurlea galtzen den eta bere buruari galdetzen baitio ea zurea ote den ulergarriagoa.
Iruditzen zait tzat perfektuegi daukazula zeure burua, noiz eta faktuek bestelakoa erakusten baitute.
Balirudike ezen benetako asmo sintzeroak eramaten zaituela idazten duzun bezala idaztera, baina gero eta ebidenteago ageri zait ezen luzitzeko erabiltzen duzula idaztankera hori, ikusirik eta inguruan dituzun ezjakin entziklopedikoak.
Duda gabe erakusten duzu ezen ez daukazula batere presarik garabideak heda daitezen, zeren bestela zelako lumaz jantziko zinateke?
Bene-benetan beharrezko ditugun garabideak zeure idazlanetan erramunkeria bilakatzen dira, zeren garabide horiek bestelako esnobismo eta pertsonalismoekin nahasten baitira.
Agian ez naiz ondo esplikatzen.
Garabideak zentzu pribatuan erabili nahi dituzula ematen du zeu norbait zarela sinestarazteko deus gutxi dakitenei.
Beraz, trankil eta bare. Ez dago presa bat ere. Euskaldun inkultuek asko baitute oraino ikasteko norengandik-eta baitaki.
Adeitsuki
Josu Lavin
**********
Kaixo,
Neuk tipo honetakoak erabiltzen ditut ondoan agertzen den erdarazko esanahiaz:
etorri litzateke: habría venido (pero no ha venido)
erosi genuke: lo habríamos comprado (pero no lo hemos compraso)
joan lirateke: se habrían ido (pero no han ido)
Barbaritate bat al da?
Neuk praktikatzen dut jolas hau ikasleekin:
Orainaldiko aditz laguntzailea duen aditz bat esaten diet, izenordaina eta NOR, NORI eta NORK konbinatuz, adibidez:
nik kantaTZEN dut
eta haiek esan behar dute ondokoa:
nik kantaTZEN dut - nik kantaTZEN nuen - nik kantaTZEN banu - nik kantaTZEN nuke
Esaten badiet:
zuk kantaTUKO didazu
haiek esan behar dute:
zuk kantaTUKO didazu - zuk kantaTUKO zenidan - zuk kantaTUKO bazenit - zuk kantaTUKO zenidake
Eta azkenik, neuk esaten badiet:
hark kantaTU digu:
Haiek erantzun behar dute:
hark kantaTU digu - hark kantaTU zigun - hark kantaTU baligu - hark kantaTU liguke
Azken honetan daukat duda, "kantaTU liguke" bezalakoekin.
Hori euskara al da?
Ala derrigorrez irakatsi behar diet eskema apurtuko liguketen ""kantaTU(KO) zigukeen" bezalako formak?
Erdarazko klasean ere antzekoa egiten dugu. Adibidez:
Nik esaten badut:
he venido
haiek esan behar dute:
he venido - vine - si hubiese venido - habría venido
Hau da bakoitzean lau aditz-aldi ikasten dihardute eta emaitzak on-onak iruditzen zaizkit.
Adiskidetsuki
Josu Lavin
**********
Beste jolas moduko bati buruzko iritzia eskatu nahi dizuet:
Neure ikasleek honela ikasten dituzte erdarazko preposizioak:
a, ante, bajo, (cabe), con, contra, de, desde, etc.
Hau da "todalaputavida" egin den bezala.
Neuk horrela proposatu diet ikastea deklinabide kasu-markak:
k i en ko
n ra rantz raino tik
gan gana ganantz ganaino gandik
z ekin
gatik tzat ik
zeinak haiek honela kantatzen baitituzte:
kaienko, enerarantzrainotik (erre sinplez), ganganaganainogandik, zeta ekin, gatik tzat eta ik.
Egun batetik bestera ikasi dituzte eta orain badakite zeintzuk atzizki diren deklinabidekoak.
Hala ere, haiek badakite gero atzizki horiek konbinatu ahal direla:
en + tzat = entzat
ra + ko = rako
en + ganaino = enganaino
ekin + ko = ekiko
e.a.
Zer iruditzen zaizue?
Eskerrik asko
Josu Lavin
**********
Geuk Romanican ondoko preposizioa erabiltzen dugu:
RE
zeinak esan nahi baitu ingelesez, espainolez eta frantsesez:
en: regarding, about, of, on, concerning
es: acerca de, respecto a, con respecto a, concerniente a, sobre, de
fr: sur, au sujet de, à propos de, concernant
Hau erabil liteke -i buruz postposizioaren ordez, edota honekin konbinatuta:
XI. mendeko Nafarroako Erresumari buruz mintzatuko gara
>> Mintzatuko gara re Nafarroako Erresuma XI. mendekoa
>> Mintzatuko gara re XI. mendeko Nafarroako Erresumari buruz
Adiskidetsuki
Josu Lavin
**********
IN, AD, VERSO, USQUE (uskue) eta AB preposizioek
n, ra, rantz, raino eta tik
postposizioen ordez erabil litezke edo haiekin konbinatuta.
in etxea = in etxean
ad etxea = ad etxera(t)
verso etxea = verso etxerantz
usque etxea = usque etxeraino
ab etxea = ab etxetik
Hizkuntza hau, duda gabe, euskara izateari utzi liokeela uste dut.
Nola dei genezake?
ARAKSUE (EUSKARA hitza atzekoz aurrera)?
Preposizio horiek zentzu espazialean bezala, zentzu tenporalean ere erabil litezke.
Usque datorren urtea = Datorren urtera arte
Usque gero!
Amicalmente
Josu Lavin
**********
> nik kantaTZEN dut - nik kantaTZEN nuen - nik kantaTZEN banu - nik kantaTZEN nuke
>
> zuk kantaTUKO didazu - zuk kantaTUKO zenidan - zuk kantaTUKO bazenit - zuk kantaTUKO zenidake
>
Interesgarria oso. Hala ere, diozu zalantza duzula
"kantaTU liguke" formarekin (neuk 'betiko' forma erabiliko nuke, -KO-duna, eskema apurtzen badu ere). Nik, berriz, zalantza dut goiko askorekin. Zein da horien gaztelaniazko ordaina?
Mila esker
Kaixo Josu izenkidea,
Aditz-denbora batzuk eta bere erdarazko (espainol dialektozko) esanahia adieraziko dizkitut.
kantatu balu: si hubiese cantado (pero no ha cantado)
kantatzen balu: si cantase (pero no canta)
kantatuko balu: si cantase (pero no cantará)
kantatu luke: habría cantado (pero no ha cantado)
kantatzen luke: cantaría (pero no canta)
kantatuko luke cantaría (pero no cantará)
Adibide bat:
Zeuk ez duzu nire eskolan lan egiten eta beraz ez dugu elkar ikusten.
Orduan neuk esan dezaket:
Nire eskolan lan egiten bazenu, elkar ikusten genuke.
baina ez duzu nirekin lan egiten.
Beste adibide bat:
kantatzen ari banintz: si estuviese cantando (pero no lo estoy haciendo = ez naiz kantatzen ari)
neure ondoko laguna entzuten ari litzateke: el amigo que está a mi lado estaría oyéndolo.
Azken adibide bat:
Ordenagailua ekarri balidate etxetik idatzi nizuke
baina ez didate oraindaino ordenagailua eta cyber batetik idatzi behar izan dizut.
Neuk ezin dut erabili KANTATUKO NUKEEN edo KANTATU NUKEEN ordez-eta KANTATU NUKE.
Niretzat hiru hauek esanahi ezberdina dutelako.
KANTATUKO NUKEEN: probablemente iba a cantar (=beharbada kantatuko nuen)
KANTATU NUKEEN: probablemente canté (=beharbada kantatu nuen)
KANTATZEN NUKEEN: probablemente cantaba (=beharbada kantatzen nuen)
KANTATU NUKE: habría cantado (irreal)
Nahi izan badezazu adibide gehiago ipiniko ditut, baina zailtasunak ditut internetera konektatzeko etxetik.
Adeitsuki
Josu Lavin
**********
Kaixo,
Jakin nahi nuke zeinek eduki zuen euskal aditzak ordena honetara agertzeko ideia bikaina:
ni naiz, hi haiz, hura da, gu gara, zu zara, zuek zarete, haiek dira
esan beharrean:
ni naiz, zu zara, hura da, gu gara, zuek zarete, haiek dira
eta geroago honetara ikasi litekeena:
NOKAn:
ni naun, hi haiz, hura dun, gu gaitun, zuek zarete, haiek ditun
eta TOKAn:
ni nauk, hi haiz, hura duk, gu gaituk, zuek zarete, haiek dituk
Horrelako ordenak ikastea konplikatu eta zaildu besterik ez du egiten.
Bejondeiola asmatzaileari!
Que le daen!
Josu Lavin
**********
Aupa,
egunotan etxez aldatzen ari naiz, beraz gutxiago inguratuko natzaizue denboratxo batez.
Josu, esana duzu:
> Neuk tipo honetakoak erabiltzen ditut ondoan agertzen den erdarazko esanahiaz:
>
> etorri litzateke: habría venido (pero no ha venido)
>
> erosi genuke: lo habríamos comprado (pero no lo hemos compraso)
>
> joan lirateke: se habrían ido (pero no han ido)
Zuk erabiltzen dituzun aditz molde horiek tradizio idatzian oinarritzen dira, edo zuk zeuk sortu dituzu paradigmatik abiatuz?
Hurrengora arte
Bai, euskaratik beretik hobe.
Nik ere, ahal delarik, uste dut ezen hobe dela ateratzea prepositioneak, nola ere egin diren jada zenbaitzuekin (nola, zegatik, baizik, non,...) euskaratik beretik, izan dadin gainera gero ere gure hizkuntza euskara, euskara evolutionatua; hori bai, euskara nivel intrumentalean hobea eta zorrotzagoa, efektivoagoa ezi oraingo hau. Aitzitik, ezin denean tik euskara bera har dezagun edonondik, baldin komeni ba zaigu.
Hori "az" prepositione hori, niri gustatu zait. Gainera da polita eta laburra, zein ez bait da guti.
Erramun Gerrikagoitia
Lekeitio, 02 urria 04, zapatua.
> Zuk erabiltzen dituzun aditz molde horiek tradizio idatzian oinarritzen dira, edo zuk zeuk sortu dituzu paradigmatik abiatuz?
Neuk oso gutxitan irakurri ditut. Hirugarren pertsonako formak eledunak dira (LITZATEKE, LUKE)
eta beraz identifikaerrazak, baina beste pertsonetan oso zail da jakitea eta NUKEEN bezalako bat, adibidez, ea den NUKE gehi EN menderagailua ala den NUKEEN (NUEN gehi KE).
Neuk oso beharrezkotzat jotzen ditut, batez ere esanahi bakarrekoak bailirateke.
IDATZI(KO) NUKEEN eta zentzu irreal (habria escrito) erabiliz gero, DUKET eta ezin erabiliko nituzke.
Nora joango zara bizi izaten?
Adeitsuki
Josu Lavin
**********
Kaixo lagunok,
Orain arterainokoan insistituegi dugu euskararen minusetan, esan nahi baita, euskarak aurkezten dituen aspektorik negatiboenetan.
Euskarak baditu bere plusak... bere aspekto positiboak inguruko hizkuntza erromaniko edo pseudorromanikoen aldean.
Erdaraz geuk badugu, eman dezagun, preterito perfecto anterior deitzen dena, adibidez
io habui cantato
espainol dialektoan yo hube cantado
zeinaren baliokidea euskarazko
kantatu izan nuen
baita. Guk euskaran badugu presente perfecto anterior litzatekeena
kantatu izan dut
zeinak erdaraz baliokiderik ez baitauka.
Erdaraz ere badugu preterito plusquamperfecto
habeva cantato
espainol dialektoan habia cantado
(ezin ditut akentuak jarri)
zeinaren baliokidea euskarazkoa
kantatua nuen
baita.
Euskaraz badugu presente plusquamperfecto
kantatua dut
Honetaz gain euskaraz ere presente plusqumperfecto anterior bat bezala
kantatua izan dut
preterito plusquamperfecto anterior bat ere badugu
kantatua izan nuen
Presente hauek eta preterito hauek ere bestalde korrespondente batzuk ere badituzte MODO ANTIINDICATIVOan, hau da, Euskaltzaindiak ALEGIAZKOA deitzen duen horretan.
kantatu izan banu
*kantatu izan nuke
kantatua banu
kantatua nuke
kantatua izan banu
*kantatua izan nuke
Honelako nnabardurak ezin dira egin erdaraz, ezpada perifrasi luzeen bidez.
Itzulpen batzuk
kantatu banu
si hubiese cantado
kantatu izan banu
si hubiese cantado (otras veces o con antelacion)
kantatua banu
si ya hubiese cantado
kantatua izan banu
si ya hubiese cantado (otras veces o con antelacion)
Berdin ondorioetan
kantatu nuke
habria cantado
kantatua nuke
ya habria cantado
kantatu izan nuke
habria cantado (otras veces o con antelacion)
kantatua izan nuke
ya habria cantado (otras veces o con antelacion)
(to be continued)
Josu Lavin
**********
Bilbaoko etxearen sarrerako ateko sarrailako zuloko giltza galdu zait
Esaldi hau gehiegizkoa da oso, baina balio dit esan nahi dudanaren esateko.
Horrela pentsatzera kondemnatuta dagoenak derrigorrez bista panoramikoa dauka. Zoom batean bezala orokortasunetik partikularrera joan beharra dauka.
Kontrakoa gertatzen zaio honela pentsatzen duenari
Se me ha perdido la llave del agujero de la cerradura de la puerta de la casa de Bilbao
Honek ere zoom bat dauka, baina partikularretik orokortasunera doana.
Lehenengo sisteman garrantzitsuena bukaeran doa.\
Bigarrenean ordea...
Se me ha perdido la llave del...
entzun orduko entzuleak diotso bere buruari...
y a mi que cojones me importa!
(azenturik ez nire ordenagailu izorratuan)
Lehenengo sisteman entzuleak por kojones entzun behar izaten du bukaeraraino.
EuskaldunOntzat garrantzitsuena ez da xehetasunik txikitxoena testuinguru zabal eta hedatu batetik kanpo, baizik eta testuinguru zabal eta hedatu horren barruko elementu funtsezkoa bai, baina osotasunaren parte dena.
Xehetasunak oso kontestualizaturik agertzen zaizkigu euskaldunOn pentsamoldean.
Amicalmente
Josu Lavin
**********
Modu Indikatiboari, Errealitatearen Moduari paraleloki euskaraz ere badugu Probabilitatearen Modua, zeina lortzen baita KE partikularen bidez:
kantatu du: ha cantado
kantatu duke: probablemente ha cantado
kantatzen du: canta
kantatzen duke: probablemente canta
kantatuko du: cantará, va a cantar
kantatuko duke: probablemente cantará
kantatu zuen: cantó
kantatu zukeen: probablemente cantó
kantatzen zuen: cantaba
kantatzen zukeen: probablemente cantaba
kantatuko zuen: iba a cantar
kantatuko zukeen: probablemente iba a cantar
berdin aditz trinkoetan
doa
doake: probablemente va
zihoan
zihoakeen: probablemente iba
KE partikularen ordez gaur egun "igual", "beharbada", "agian" tipoko adberbioak erabiltzen dira.
Josu Lavin
**********
>
> Xehetasunak oso kontestualizaturik agertzen zaizkigu euskaldunOn pentsamoldean.
>
Hori ez da horrela: modu pospositiboan xehetasunak ez zaizkigu agertzen oso kontestualizaturik, baizik erabat deskontestualizaturik; izan ere ematen zaizkigu xehetasunak aurre euren kontestu nagusia, zein baita xehetasun horien burua.
Burua da kontestu nagusia, eta xehetasunak xehetasun.
Beharbada gaizki erabili dut xehetasun hitza.
Elementurik garrantzitsuena "giltza galdu zait" bukaeran agertzea (hauxe neure xehetasuna).
xehe: txiki
Erabilitako adibidean giltza da elementurik xeheena izen segida horretan
Bilbo etxe ate sarraila zulo giltza
Zeu konturatu zaratekeenez neuk zenbait konjuntzio prepositibo erabiltzen ditut. Beti ere erabiltzen izan ditut, batez ere izenorde eta adberbio interrogatiboak eratorritako erlatiboak.
Hala ere, sintaxi seberaltubianoak balituzke plus batzuk zeregin zenbaitetan, batez ere kreazio alorrean.
Oso signifikatibo da Bernardo Atxaga batek sintaxi prepositiboaren beharrik sentitu ez izana. Bera kreatzaile handi bat da duda gabe.
Egiazko kreatzaileak idazten (margotzen, eskulpitzem, etc.) hasi baino lehen bere obra izango dena orokortasunez eta globalki ikusi behar du.
Gero xehetasun konkretuak ezarriko ditu bere koatro orokorraren barruan.
Ingeniariak ordea oso sintaxi prepositiboari esker enbotatuta ohi dauka bere kreazio ahalmena.
Hizkuntzaren ingeniariak (linguistak) dira kreazio ahalmen murritzena duten gizakiak. Badakite arauak ematen... baina arau horiekin sorkuntzazko lanik egitea ezina zaie.
Xehetasunetan gehiegi erreparatzen dute eta osotasuna falta.
Dena dela, neure iritzia alda nezake, zeren neuk mementoz eta beharbada zoritzarrez globalean ikusten baitut.
Josu Lavin
***********
Neuk hobetoenik ezagutzen dudan erdara nire jaioterrian (Noja ondoko Berangan), hitzegiten dena da, baina hori ez da neuk mintzoz erabiltzen dudan erdara.
Karrantzan eta Lanestosan hitzegiten dena eta Beranga inguruetan mintzatzen dena oso antzekoak dira.
Baina zuotako baten bat hitz konkretu batzuetan edo ahoskera herrikoi batzuetan pentsatzen ari bada oker dagoela esango nioke.
Neure herrian tabernetatik ez doazen gizon-emakumeek oso desberdin pentsatzen dute. Hau da ez dute gaztelaniaz pentsatzen.
Gizon-emakume horiek (telebista entzuten dutenarren) pentsamendu prelogikoa erabiltzen dute. Haiek ez dituzte esaldiak eraikitzen hitz solteak konbinatuz. Haiek esaldi osoak esaten dituzte. Beti esaldi oso berberak konbinazio ezberdinetan.
Adibide bat ipiniko dut:
Neuk neure aitabitxiari (oso prelogikoa bera) orratz batekin ziztada suabe bat emango banio bizkarrean esaldi batzuk botako lituzke. Hiru lau elkarren jarraian.
Operazio berbera egingo banio handik bi urtetara esaldi berberak errepikatuko lituzke ezer ere aldatu gabe.
Zentzumenen bidez jasotzen duten inpultsu bakoitzarentzako esaldi beti prest batzuk dituzte, kontestu berdinetan behin eta berriz errepikatzen direnak.
Uste dut hauxe berau gertatzen dela euskaldun zahar eta berri gehienen kasuan.
Arraroa?
Josu Lavin
**********
"Eta" eta "ere" partikulak adberbio eta izenorde erlatiboekin konbina daitezke.
Handik etxe batera heldu ginen, nondik basorantz abiatu baikinen
...,desde donde nos dirigimos hacia el bosque
ETAk ematen dio balio indartzailea edo enfatikoa:
Handik etxe batera heldu ginen, nondik eta basorantz abiatu baikinen.
..., desde donde precisamente/justamente/exactamente nos dirigimos hacia el bosque
EREk ematen dio balio orokortzailea edo generalizatzailea. Goiko adibidean ezin da erabili zeren etxe bakar bat baita.
Nondik ere etorri zaren
de dondequiera que has venido
Beste adibide bat:
Non bizi baitzara...
Donde vives...
Non eta bizi baitzara...
Precisamente donde vives...
Non ere bizi baitzara
Dondequiera que vives...
En todos los sitios en que vives...
ETA eta ERE hauek ez daude kalkatuta ezein ere erdaratatik.
Azken adibidea:
Ez zaio gustatu batere zer esan diozun
zer esan diozun = esan diozuna
Ez zaio gustatu batere zer eta esan diozun
zer eta esan diozun = esan diozuna bera
precisamente lo que le has dicho
Ez zaio gustatu batere zer ere esan diozun
zer ere esan diozun = esan diozun guztia
todo lo que le has dicho.
-ETA enfatikoa da,
-ERE orokortzailea
Ez al da erraza?:
NORK HITZEGIN DUEN = quien ha hablado
NORK ETA HITZEGIN DUEN = precisamente quien ha hablado
NORK ERE HITZEGIN DUEN = todo aquel que ha hablado
Sistema hau aurrerantz ibiltzea baino errazagoa da.
BAIZIK = sino, sino que
BAIZIK ETA = sino precisamente, sino que precisamente
Josu Lavin
**********
Lavin jaun sasihizkuntzalariak gazteleraz esan beharrekoei doitasun osoz egokitzen zaizkien formak baino ez ditu bilatzen, nabarmen agiri denez, euskara gazteleraz esaten den horixe bera esatera bihurtu beharko balitz bezala...
Euskarak borondate oneko aurkariak ere behar zituen etxe barruan (hldutasun ezaugarri bat delako hori), eta Sustatun ikus daitekeenez badira batzuk, zorionez hemen eta noiz edo noiz Berrian-edo baizik "bizi" ez direnak.
Segi zuen petralkeri sasiromanikoeuskaldunak idazten, gu euskaraz ondo hitz egiten saiatzen garen bitartean.
Partikula prepositivo batak eta ondoren eta, izan diteke bai differente semantikoki ezi soilik partikula horiek, nik ere behintzat holan sentitzen ditut.
Entzutean edo izkiriatzean, "baizik..." edo "baizik-eta...", nik, sentitzen dut direla mezuak pitin bat differente, zeinetan bigarrenak emaiten bait dio phraseari emphasis, deskantsu, trankilitate, ampletasun edo zerbait horrelatsuko differente ganik lehenengo "baizik..." hutsa, zeina neutroagoa bait da .
Gainera, nire irudiko, erabiltea partikula horiekin beti systhematikoki "eta" gehigarria, litzateke karga astunegi alferrekoa. Eta gainera emphatizatze, pausa gune edo delako modu hortan ere izkiriatuko nituzke loturik gidoi batekin (baizik-eta, baldin-eta, zeren-eta,...) horretara, bada, ikusten litzateke konzeptu emphatiko horren batasuna eta litzateke ere visualki hobeto, zerebroak aisago harrapaturik.
Berdintsu diot tzat generalizatzaileak noiz-ere nahi litzatekeen emphatizatu, pasa hartu edo bertze zerbait (nora-ere, nondik-ere, nor-ere, nork-ere, zeini-ere, ...)
Ikus esaldi hau:
Me gusta las ciudades con rascacielos repletos de ventanas alineadas sobre pequeñas puertas.
Prepositiboa da eta ez doa txikitik handira, baizik alderantziz.
Ikus beste hau:
Ate txikien gainean lerratutako lehioez beteriko etxeorratzak dituzten hiriak atsegin ditut
Pospositiboa da, baina ez doa orokorretik partikularrera, baizik alderantziz. Arazoa da ezen gaztelaniako esaldia guztiz arrunta da, bitartean-eta, zoritxarrez, euskarazko esaldia praktikoki ezinezkoa den.
Irakur, aurreko horrekin lotuta, zer dioen Jon Alonsok an aste honetako ARGIA
Hasten da zita
Gure erdarazko itzulpenak, askotan, jatorrizko testuaren gainetik daudela esan liteke, beharbada; baina gure euskal irakurleak (gutxi, alabaina) agian konturatzen ez badira ere, askoz ere irakurle konpetenteagoak dira erdaraz, haiek ere, euskaraz baino. Euskal irakurle arruntak (eta urriak) aise onar dezake (baita esan ere!) "sentía un dolor en el espacio intercostal que interesaba el aparato gástrico" bat, esaterako; baina saiatu, saiatu hori bera euskaraz idazten, eta liburua aurpegira botako dizu.
Gauzak honela, euskal idazleak lau bide hauetako bat hartzen du bere lan bat erdarara pasatu behar duenean: a) erdal itzulpenaz ez arduratzea, gaztelania edo frantsesa ez baleki bezala, itzultzailearen esku utzirik erantzukizun guztia; b) testua berrirakurri, orraztu eta zuzentzea, erdararen maila literarioa kontuan harturik baina beren obra, funtsean, errespetatuz; c) liburua berridaztea, esaldiak, paragrafoak eta are kapituluak kenduz edo gaineratuz; d) zuzenean erdaraz idazten hastea.
Nire iritzirako, a) sailekoen itzulpenak gehienetan penagarri geratzen dira pareko erdarazko jatorrizko batekin alderatuz gero (eta ez, edo ez beti, itzultzailearen erruz); b) sailekoenek buruko eta sabeleko min dezente ematen diete bai itzultzaileari baita egileari ere; c) bidetik doazenenak (alegia, liburua bi aldiz idazten dutenenak) ez dira itzulpenak, bertsioak baizik, ez dute itzulpen izenik merezi eta are debekatuta egon beharko luke itzulpentzat pasatu nahi izatea ere; d) bidetik abiatzen direnek men egiten dute hizkuntza nagusiaren aurrean.
Kolore guztietako adibideak daude. Interesgarria litzateke horri buruzko eztabaidarik edukitzea. Eztabaidak luze jo lezake; izan ere, egia da Greenwich ez dela meridiano bakarra, baina egia da, baita ere, gu bete-betean harrapatzen gaituena dela.
Amaitu da zita.
Hau guztiau ez da txantxetako kontua.
Atxagak askotan kritikatu du opakotasun eta zailtasun lexikala ze sortzen duten zenbait hitz konposatu, nola igerileku, aparkaleku. Eta bezalako hitzek zailtzen dute euskara). Horri buruz esan du honakoa, adibidez:
Zailtasuna. Zailtasuna dela-eta jendeak utzi egiten dio hizkuntzari. Hori da ondorioa, hori da nik etengabe ikusten dudana. Halako egi xume baina borobila da hau, hau da elefentea pasilloan: zailtasunak zapuztu egiten du jendea, uxatu egiten du, jendeak utzi egiten dio hizkuntzari. Ez dugula ikusi nahi? Ez dugula esan nahi? Nahiago dugula disimulatu? Ez dut ukatzen, nik badakit hori oso humanoa dela, baina azaldu ere azaldu behar da.
Nire galdera da: jendeak uzten dio hizkuntzari soilik zenbait hitz konposatuen opakotasunagatik? ala behar dugu beste zerbait Atxagaren zailtasun horiek justifikatzeko?
Kaixo Jesus,
Arras bikaina ekarri didazun/diguzun adibidea.
> *Me gusta las ciudades con rascacielos repletos de ventanas alineadas sobre pequeñas puertas.*
> *Ate txikien gainean lerratutako leihoez beteriko etxeorratzak dituzten hiriak atsegin ditut*
Bikaina ere Jon Alonsoren artikulu hori.
Hemen zerbait egin beharra dago baten bat aspertu dadin arren.
Zeuk emandako itzulpen hori posiblea da oso eta ulertu ere nahiko ongi ulertzen da.
Baina euskara hutsez eta bat-batean sorturiko horrelako esaldiak ezinak direla esatera ausartuko nintzateke.
Idazleek denbora mordoa daukate
"etxeorratzak dituzten hiriak" idatzi ondoren, textua berridazteko azkenean honelako esaldi luzea lortzearren:
"Ate txikien gainean lerratutako leihoez beteriko etxeorratzak dituzten hiriak atsegin ditut"
Euskara garatu beharra dago, edo bestela euskara eta erdara zeregin eszberdinetarako erabili, euskaldun arruntek egin ohi duten legez.
Bat nator Erramunekin esaten duenean ezen -ETA eta -ERE partikulak marratxorekin idatzi behar direla izenorde eta adverbio relativoekin joaten direnean.
-ETA eta -ERE gabeko forma' forma neutroa da.
-ETAdunak enfatikoak,
eta
-EREdunak generalizatzaileak.
Neuk ez ditut forma horiek asmatu, e!
Neuk egin ditut forma horiek, existitzen direnak, modu didaktikoan ezarri.
Beste puntu bat:
Bila ezazue googlen "egin luke" (horrela kakotxen artean).
Tipo honetako formak ere ez dira neuk asmatuak.
Geuk baditugu:
egingo luke
egiten luke
eta
egin luke
Oso beharrezkoa da kondizional perfektoa esateko (kantatu nuke, bezalakoak) forma erraz eta erabilgarri bat edukitzea.
Zeren
kantatuko nukeen, kantatu nukeen, kantatu nuen
formek bestelako esanahia baitaukate euskaran.
Hemendik aurrera beti esango ditut honelakoak:
"Atzo/Gaur Bilbora joan banintz, liburu bat erosi nuke"
zeina batu errealean esaten baita honela:
"Ez nintzelako Bilbora joan, bestela liburu bat erosiko nuen"
State me ben!
Ongi izan zakizkidate!
Josu Lavin
**********
Bai, bai, baina lasai, ez dozuz animau behar, eurek bakarrik emoten deutsiez animoak alkarri. Eukizuz kontuan esandakoak, baina euskeraren inguruan beste ikuspuntu "lurtarrago" batzuk dagozala ahaztu barik.
Rubio, Lavin eta Erramun segidu daitezala euren errealitate zibernetiko-festiboan, gustura dagoz eta. Besteok kalean bizi gara.
Ez dot zalantzatan ipini Rubio eta enparauon fede ona. Oker dabiltzala uste dot, besterik ez, hizkuntza bera aberastu eta zabaltzeko neurrietan huts egiten dabela, zeharo. Ganera, euren autokontsumorako eta satisfazino intelektualerako baino ez dabela egiten begitantzen jata. Errespetu osoz, horixe da neure eretxia eta horreri esaten deutsat errealitate zibernetikoa.
Euskalgintzaren kalea "kale gorrija" bada, haxe da nirea. Eurena bere bai, seguru aski, baina ikuspuntu ezbardinak daukaguz.
Kaixo Karanbola,
> Euskalgintzaren kalea "kale gorrija" bada, haxe da nirea. Eurena bere bai, seguru aski, baina ikuspuntu ezbardinak daukaguz.
daukaguz?
Daukadaz edo esan behar izan zenduke. Zeintzuk dira ba zeuen/zeure ikuspuntu ezbardinok?
Eske Rubiok, Erramunek eta Lavinek eretxi bardin-bardina daukie kontu honetan, ala?
Neuri etxat hori begitantzen. Lavinek tarteko posizino bat hartzen dau, zeren bakarrik erabili gura leukez klasikoek eta herriak onartutakoak. Halan da guztiz be, igual arrazoea dekozu eta bete-betean Jesus Rubioren eritxiakaz bat egin behar neuke.
Badago beste posibilidade bat. Behin be ez idaztea neure izenpean. Uste dot ze edozein euskalkitan idatzi neikela eta zeuen modura ezizena erabili.
Nok esaten deust niri zeu ez zareala euskaltzain ezagun bat mozorrauta idazten dauena, gauzak izorrau guraz?
Bigarren alternatibea euskaraz idazteari lagatea litzake, ze berba egin, berga egingo dot neure lagunakaz, andreagaz eta semeakaz.
Dei bat egin gura deutsat Jesus Rubiori eta enparauei beste lekutxu bat topau daigun libreago berba egin ahal izateko.
Zeu lakoxe euskaldunen aurrean batu beharra dekogu geure ideiak plazaratuko badoguz, ze bestela euskerea popatik hartzera joango jaku ta.
Hasta gero
Josu Lavin
**********
Problemak lexikoan eta baita ere an orthographia.
Problema lexikalak dagozela darabilgun euskaran jakiteko ez da joan behar urrun, ezta ere ari beharrik dago luzaro investigatzen finki grupo arras qualifikatuan.
Egun, irakurririk Mikel Antza eta Sole Iparragirre detenitu berrien informationea ikusten ahal dugu, ezen ari direlarik bruz M. Antza diola "Bere liburu ezagunena ere, Odolaren usaina, sasian idatzitakoa da", eta bruz S. Iparragirre dio "Biziaren erdia baino gehiago egin du sasian Soledad Iparragirrek".
Hemen nabarmenki ba dago problema lexikalik, -sasia vokabloa, sasian idatzitakoa, sasian bizi- jakinik gainera dela informatione hori ze ez da metaphoriko, poetiko, panfletario edo fantastika baizik informativo periodistikoa.
Dudarik gabe, baina, orthographiak ere ba du bere munta eta importantzia. Horrela ari dela egunkaria bertze pagina baten bruz Janet Leigh aktoresea, da bere titulua "Suspensearen aurpegia". Hemen, norma eta normativaz kontra?, agertzen da "suspense" hitza; ¿baina zer plus luke izkiriatu izan balitz normativoki "suspentse"? ¿Ez ote da argiroki alde guzietatik hobe eta normalago izkiriatzea suspense ezi suspentse? Ba dauka, bai, orthographiak ere bere importantzia, ez gutia.
Erramun Gerrikagoitia
Lekeitio, 05 iraila 2004, martitzena.
> Problemak lexikoan eta baita ere an orthographia.
Zuzen mintzo zara. Problema larria baino graveagoa dago euskara ofizialean.
suspentse, unibertsitate, intsulina, e.a.
ordez-eta suspense, universitate, insulina
TS hori, hitz horietan, benetan zaurigarria da lotsa galdu ez dugun euskaldunontzat.
Halaber beste tipokoak:
a bildua, arrautzopila, egituraketa, e.a.
Dena dela, euskaldunak pozik eta kontent dira arau horiekin.
Uste dut erremediorik ez daukatela.
Kuriosoa da, baina etxeko ordengailutik ezin izan dut erantzun, ez atzo eta ez gaur, eta bai ordea beste ekipo batetik, cyber batetik.
ORTHOGRAPHIA bezalakoetan ortografia bikoitza onartu behar litzateke, bata tontoentzat eta beste bat tontoak izanarren pseudolinguista garenontzat.
Amicalmente vostro
Josu Lavin
Presidente de la Academia pro Lingua Romanica
*********************************************
> Kuriosoa da, baina etxeko ordengailutik ezin izan dut erantzun, ez atzo eta ez gaur, eta bai ordea beste ekipo batetik, cyber batetik.
>
Edo "ordenagailu" bera. Hala onartu zen ("konputagailu"rekin batera), baina...
Zer ordenatzen du ba konputagailuak?
Edo... ordenadoreak?
Kaixo adiskideok,
Josu Lavin blokeatuta dago Sustatun. Ez zaio mezuei erantzuten permititzen.
Azken egun hauetan ekipo eta leku diferenteetatik hemengo mezuei erantzun behar izan dio.
Behin mezu bat bidalita ekipo eta leku konkretu batetik ezina gertatu zaio bigarren erantzun bat bidaltzea.
Bere zenbait lagunengana errekurritu beharko du erantzunak helarazteko.
Beste erremediorik ez du ikusten.
Duela minutu batzuk nire aurrean saiatu da atzoko ekipo batetik erantzuten eta ezin izan du.
Neu saiatu naiz ekipo beretik neure izenez eta ezina!
Aldatu gara ekipoz eta neure izenean mezu hau, gehiena, idatzi ahal izan du.
Benetan penagarria
Ontxe probau dau barriro be beran ekipotik eta mezu honeri erantzuten ezin lortu izan dau.
Neure ekipotik erantzun ahal dot ederto asko eta berak baina ezin dau.
Ezin jako emon sikeran be esplikazinon bat.
Zergaitik pa holango inkisiziñoia?
Neuk asmo maite dot ze irakasle eukin dot Lekitxon.
Aupa, zer da berri?
Orain Iruñan bizi naiz, baina oraindik guztiz instalatuta ez nagoenez, ez dakit zenbat denbora pasako den etxean Internet ipini arte. Gainera ziberretan ez naiz usu ibiltzen eta beraz bakanetan idatziko dut mementoz, baina kontu honetan esku hartzeko gogo handia badaukat, bada garrantzi handikoa deritzot artikulu luze honetan jorratzen ari denari.
Pertsona askok beti kritikatzen dute "ildo nagusitik" aldaratzen den edozer gauza, eta berdin gertatzen da euskaldunekin euskarari dagokionez. Baina noizbehinka sortzen dira banako bakanen batzuk establitutakoa kolokan jarri nahi dutenak, batzuetan arrazoiz, bestetan arrazoi gabe. Hauek sutara, desherrira, ahazmenera kondenatzen dituzte. Baina egunen batean haien lana aintzatetsia izango dateke, eta ildo nagusi berri baten oinarri izatera iritsi. Horrela dira gauzak. Bakoitzak bere lekua har dezala. Dena den denok beldur diegu suari, desherriari eta ahazmenari. Zilegia da amorea ematea.
Niri "a bildua" gustazen zait. Gainera letra guztiei aplikatzea dago. Adibide bat: EHEren ikurra ikusi eta esan beharrean "hor ere Euskal Herria Euskarazen ikurra pintatu dute", esan genezake "hor ere e bildua pintatu dute". Ekonomikoagoa, ezta?
Hurrengora arte.
Kaixo Gilen,
Biziki pozten naiz Iruinera, euskaldunon hiri buruzagira, bizi izatera joan baitzara.
Bostehun maravilla egin behar ditut hemen idatzi ahal izateko.
Blokeatuta egon naiz ezein ere arrazoirik eman gabe.
Nabarralde.com ezagutzen al duzu?
Gaur aurkezpena egon da hemen Algortan.
Neu aspalditik naiz nabarraldekide.
Besarkada handi bat zure lagunaketzi
Josu Lavin, le Urso Blocato
****************************
Kaixo adiskideok,
Hainbeste truko erabili behar izaten ditut sustatu.com honetan idazteko, zeren aldez aurretik abisatu gabe blokeatuta bainago. Ez didate uzten idazten.
Mezu hau Erramunen megamezuan agertu behar izan litzateke. Barka iezadazu, Markos.
Hona neure mezua:
IRUINA
proposatzen dut nik IRUÑEAren ordez.
Bukaerako -A hori (Bizkaiaren kasuan bezala) ez da organikoa.
Beraz
IRUINERA, IRUINEAN, IRUINEKO, e.a. esan eta idatzi behar litzateke. Hau da HARANA balitz bezala gure hiri buruzagiaren izena.
Modu honetara Ñ espainola eliminatuko genuke.
Beste kasuetan ñ-ren ordez (hau da N + Osborneren zezenaren potroak), NN idatziko genuke:
anderenno, etxenno, etc.
Klandestinitatetik
Josu Lavin
***********
Zergatik ezin du hemen idatzi Josu Lavinek? Zergatik blokeatu duzue? Zein da bere delitua? Zergatik azkenengo mezuak bidaltzeko lagunen
ordenagailuak eta cibertokietako ordenagailuak erabili behar izan ditu? Zergatik ekipo horiek geratu dira blokeatuta sustatun erantzun ahal izateko? Ez dago eskubiderik! Inkisiziorik ez!
Kaixo juanluis,
Duela ordu bi juanluis kazeta ipintzen zuen bidaltzailearen lekuan, orain bakar bakarrik juanluis. Arraro.
> Baliteke inkisizioa ez izatea, arazo teknikoa apika.
Ezpairik gabe, IKISIZIOA da.
Neu lehengo pisuan bizi naiz. Orain boskarrenera igo naiz, Josebarengana, zeinak amultsuki bere ordenagailua utzi baitit.
Joseba tipo majoa da eta badu ene puteatze sistematikoaren berri. Bestalde neskatila hiper sinpatiko baten aita izateko gozada dauka. Orain txikitxua amarekin dago ezin lortu ezinik... eta neuk haien etxean molestatzen.
Neure etxetik erantzuten saiatu naiz eta ezin.
Lau solairu gorago, ordea, POSSIBILE!
Koino!
> Errendimentu eta optimizazioe arrazoiengatik zenbait makina eta sistemek gehiegizko mezu kopurua ezarrita dute manufakturazio prozesutik.
>
> Agian kasu honetan kopuru maximo hori gainditu egin da.
Ez juanluis ez, PUTEATZE SISTEMATIKO HIJOPUTESKOA.
Etorkizuneko Euskal Herriko Nafar Errepublika proklama dadin hurrengo egunean, gauzatxo bat besterik ez nuke nahi:
Ala hasiera-hasieran ni fusilatua izatea,
por pelma,
ala, bestela eta enetzat osasungarriagoa, fusilamendu-buru ni neu izatea.
Viva Navarra! Gora Euskal Herria!
Josu Lavin
**********
REINVIATO AB LE SITO: www.euskara.tk
Neu blokeatuta nago sustatun. Mezu hau agertzen bada hemen, hori da neure "abilidadiari" esker.
Kaixo adiskideok,
Kanpoan izan naiz asteburu luze honetan. Gaurko Cantabriako Beranga neure jaioterrian.
Han aukera eduki dut bibliografia zabalagoa kontsultatzeko gai honi buruz.
1983.ean Euskaltzaindiak argitara emaniko IKER-2 Piarres Lafitte-ri omenaldia izeneko liburuan hona zer dioskun Koldo Mitxelena jaunak 450. orrialdean:
"Izen elkartuetan, esan beharrik ez, ez da ez -e ez -ea-rik agertzen"
Hau da ez IRUÑE ez IRUÑEA.
Adibide gisa YRUINLLARREA dakarkigu.
Beste liburu bat ere banuen han. ONOMASTICON VASCONIAE 2. Jose María Jimeno Jurio. Toponimia de la Cuenca de Pamplona. Cendea de Galar.
Liburu horretan hauek dira IRUINA/IRUÑA/IRUÑEAri dagozkion toponimoak:
IRUN (IRUÑA) AGUERRIA
IRUN (YRUN, YRUYN) BIDEA
IRUN (YRUN) BIDEA GRUÇE GAINEAN
IRUN BIDE CELAYA
IRUN BIDE CELAYA
IRUN CELAYA
IRUNVEDE CELAY
IRUÑE BIDI CELAY
IRUN (YRUN) BIDE GAÑA
IRUN BIDE GURUZENA (GURUZERENA)
IRUNDARRARENA
IRUN MUGAN
IRUÑA AGUERRIA
IRUN (YRUN, YRUÑECO) BIDEA
IRUYN (YRUYN) BIDE BURUA
YRUN BIDEA
YRUN BIDE GAÑA
YRUÑ BIDEA
YRUYN ALDAPA
YRUYN BIDEA
YRUYN BIDE ALDAPA
YRUYN BIDE BURUA
Badirudi Koldo Mitxelenak arrazoia duela eta IRUIN- dela elkarketan agertzen zaiguna. Esan beharrik ez dago IRUÑ, IRUN, IRUÑA, IRUÑE aldaerak ere bakanki agertu zaigula.
ONOMASTICON VASCONIAEko beste tomoak ez dauzkat eskuragarri, baina badirudi argi eta garbi dagoela ezen IRUÑEA/IRUÑA hitzean agertzen zaigun Ñ hori IN baten eraginez sortua dela.
EÑEaren grafia eliminatu behar genuke euskaratik.
Zuek badakikezue ezen Ñ hori N baten gainean beste N bat ezartzetik datorrela. Ñ gaineko virgulilla hori portugesez ere erabiltzen da zenbait bokalen gainean. Euskaraz ere Leizarragak erabiltzen izan zuen bokalen gainean.
ANDEREÑO bezalakoetan, hau da, I baten eraginez ez denean bi N ezar litezke ANDERENNO, ETXENNO. Eta errazagoa eta onargarria izan dadin kasu hauetan Ñ grafia erabili ahalko da, baina ez letra independente modura. Ñ litzateke NN errepresentatzeko modu alternatiboa.
Euskaltzaindiak ahazturik du ezen "Espainia"tik kanpora ere euskaraz hitzegiten dela. Iparraldeko euskaldunek ez daukate Ñ letra teklatuan. Berdin esan genezake Ipar Amerikako eta mundu zabaleko diasporako euskaldunen ordenagailuetan.
Ados baldin bazaudete nire proposamen honekin jakinarazi iezadazue pribatuki neure helbidera hartzABILDUAeuskalerria.org.
Ez dakit zenbat izan behar ginatekeen Euskaltzaindiak bere erabakia alda dezan.
Zuen iritzien zain
Josu Lavin
**********
Kasuistika orthographikoa ezin har daiteke rapa! hitz batean bai eta bertzean ez, kapritxo edo apeta personalekin. Behar da ikhusi, edo behar litzateke gutienik, phenomenoa osorik bere dimensione eta hedadura guzian. Horretara, guziz harritzekoa eta raroa da ikhustea izkiriaturik euskaraz immunitate berbea (...mm..), baina bakharrik immunitate hitzean eta gero bertze anhitz berba gehiagotan ez dela ikhusten segitzen dela kriterio berbera. Orduan, ¿zer da, kapritxoa edo da kriterio akademikoa? Ezin da olgetan ibili, tirikitikitauki.
Erramun, zergatik idazten duzu horrela? Ez dut esaten terminoengatik, baizik idazteko duzun moduarengatik. Barkatu ezjakin honen galdera.